Hoe ironisch: de verzekeraars pleitten na de woekerpolisaffaire zelf voor invoering van het provisieverbod bij “complexe producten” – om het besmet blazoen wat op te poetsen. Maar na invoering ervan vorig jaar blijken ze een handige sluiproute te hebben gevonden om dat verbod te omzeilen, zo meldden FTM en Tros Radar maandagavond in de uitzending van Radar.   Kijk hier de uitzending:   Delta Lloyd, Aegon en BrandNewDay bieden de klant bij het afsluiten van een pensioenregeling een korting op de jaarpremie aan, waarmee de klant de tussenpersoon kan betalen. Zo loopt de geldstroom niet meer direct van verzekeraar naar tussenpersoon, maar via de klant. Niet toegestaan, oordeelt de Autoriteit Financiële Markten (AFM).

Eerstejaarsbudget

Delta Lloyd biedt het zogeheten 'Eerstejaarsbudget' standaard aan, en maakt geen geheim van het doel ervan. 'Delta Lloyd stelt een overgangsbudget beschikbaar. Dit overgangsbudget bedraagt 3% van de jaarpremie met een ondergrens van 1500 euro. Dit budget is bedoeld om jouw relatie tegemoet te komen in de kosten die hij maakt bij het aangaan van het nieuwe pensioencontract', schrijft Delta Lloyd in een e-mail.   Zie hier een fragment uit een offerte van DeltaLloyd:

  Ook BrandNewDay en Aegon bieden soortgelijke vergoedingen. Aegon doet dat van de drie overigens niet standaard, maar de korting is volgens een email van een medewerker wel onderhandelbaar. Om meer bewijs op tafel te krijgen dat de schending van het provisieverbod gangbare praktijk is, belden we met verscheidene tussenpersonen met de vraag of we een korting konden krijgen. Het antwoord luidt volmondig ja, ware het niet dat er door het verbod wel wat is veranderd in de markt.

Niet meer dan een 'lokkertje'

Drie van de vier tussenpersonen waarschuwden ervoor ons bij de keuze van een pensioenregeling niet te laten leiden door de vergoeding. De één noemde het niet meer dan een 'lokkertje', de ander zei dat je beter kan letten op de algehele kosten van een regeling in belang van je werknemers en een derde meldde dat zo'n korting niet mag van de AFM. De adviseurs wezen erop dat de kosten van een pensioen bij DeltaLloyd doorgaans hoger uitvallen dan bij aanbieders een zogeheten Premie Pensioen Instelling (PPI), die ook BrandNewDay aanbiedt. Met andere woorden: het merendeel van de tussenpersonen lijkt dankzij het provisieverbod onafhankelijk te advies geven, zoals de wetgever het bedoeld heeft. Idee van het provisieverbod is immers dat het intermediair er geen belang meer bij heeft een product van de verzekeraar met de hoogste provisie te adviseren. Doordat de klant direct betaalt voor advies, zitten de advieskosten niet langer versleuteld in het product – een grote oorzaak van de woekerpolisaffaire.

Woekerpolistijdperk

Maar een van de tussenpersonen leek zo uit het woekerpolistijdperk afkomstig en zei dat hij de hoogte korting tussen de aanbieders zou onderhandelen, als dat belangrijk was. Geen woord over de kwaliteit van de pensioenregelingen en de kosten ervan die voor de hoogte van het pensioen van de werknemers bepalend is. En daarmee wordt duidelijk waarom de korting een verkeerde prikkel geeft. Het geeft de werkgever een financieel motief om te kiezen voor de hoogste korting in plaats van voor de beste regeling voor het personeel. Bovendien kan de korting ook het advies sturen, nu de tussenpersoon weet dat hij bij een hoge korting ook een hoge rekening kan sturen aan zijn klant.

'Het doel van het provisieverbod is om dergelijke sturingsprikkels juist weg te nemen.'

De AFM is hier kristalhelder over. In een reactie schrijft de toezichthouder: 'Deze betaling is in strijd met het doel en de strekking van het provisieverbod.' Probleem is dat de betaling sturing oplevert: 'Het wordt voor de adviseur daardoor gemakkelijker om zijn dienstverlening te verkopen aan de klant, als de klant met het geldbedrag zijn advieskosten kan/zal betalen. De adviseur zal sneller het product van de aanbieder die het geldbedrag verstrekt, adviseren. Dit kan sturing in het adviesproces opleveren. Het doel van het provisieverbod is om dergelijke sturingsprikkels juist weg te nemen.' De AFM zegt dat het verzekeraars al heeft aangesproken op deze praktijk. 'Zij hebben hun werkwijze aangepast. De AFM blijft hier scherp op letten en zal, indien nodig, optreden.' Dat kan voor verzekeraars nog een dure grap worden: de toezichthouder kan een bestuurlijk boete opleggen van tussen de twee en vier miljoen euro bij overtreding van het provisieverbod. Reacties verzekeraars: Delta Lloyd laat weten de korting sinds 2009 aan te bieden. ‘Het eerstejaarsbudget voldoet aan de wetgeving. Het is geen provisie aan de adviseur, maar een uitkering aan de werkgever. De AFM is in januari 2014 met een nieuwe opvatting gekomen. We nemen dit mee in ons beleid en waar nodig en of wenselijk passen we onze producten hierop aan.’ Ook Brand New Day acht de korting niet strijdig met de wet. ‘De vergoeding heeft niets te maken met het omzeilen van het provisieverbod.’ Aegon ontkent het aanbieden van een vergoeding. ‘Wij omzeilen niet het provisieverbod. We betalen geen vergoedingen aan tussenpersonen, ook niet indirect. Het gebeurt wel eens dat we commerciële korting geven op de premie bij het afsluiten van het contract, maar dat is niet bedoeld voor een tussenpersoon. Stel dat het wel gebeurt, dan zoeken we het uit en grijpen we in.’ Zwitserleven – onderdeel van SNS Reaal – zegt inmiddels te zijn gestopt met het aanbieden van de korting na ‘afstemming met de AFM’.