
Steeds vaker zien binnen- én buitenlandse bedrijven ons onderwijs als een interessante markt. Het is mooi dat ondernemingen zo betrokken zijn, maar het moet er niet toe leiden dat zij ook hun stempel op het Nederlandse onderwijs drukken. In dit dossier onderzoekt Follow the Money de keiharde business achter onze scholen.
Profileer- en publicatiedwang: wetenschap in de greep van het geld
Voor open science-project gaat de EU in zee met... Elsevier
Hoe de digitale halsband van Magister de privacy van schoolkinderen nekt
FTM Audio - Gemeentes paaien expats met subsidie op privaat onderwijs
Gemeentes paaien expats met subsidie op privaat onderwijs
Rondje om de school: wel duur, niet bewezen effectief
"Sprinkhaankapitalist" verovert de schoolboekenmarkt
Schoollunch? Leer die kinderen koken!
Wetenschappers en cateraars hongeren naar de verplichte schoollunch
De lobby voor schoollunches draait op volle toeren
Publiek-private samenwerking op scholen: een strijd om ‘suikerklantjes’
Jongeren Op Gezond Gewicht (JOGG) organiseerde een online seminar over samenwerking tussen overheid en maatschappelijke organisaties en de voedingsindustrie, in de in de strijd tegen overgewicht en obesitas. Horen we nu een nieuw kritisch geluid over die samenwerking, vooral op scholen? Of hebben producenten van ongezonde eet- en drinkwaren nog steeds vrij spel?
Samenwerking tussen overheden, voedingsmiddelenindustrie en maatschappelijke instellingen ligt de laatste tijd nogal eens onder vuur. Belangen van de industrie zouden nogal eens prevaleren boven gezondheidsbelangen, waardoor overheden een speelbal zijn van de industrie, iets waarvan niemand gezonder wordt. Jongeren Op Gezond Gewicht (JOGG) organiseerde donderdag 22 juni een online seminar over dit thema. JOGG is een organisatie die op lokaal niveau publiek-private samenwerking (PPS) stimuleert met als doel het gezonder maken van de leefomgeving van jongeren. JOGG-directeur Marjon Bachra ging in gesprek met Maurits Sanders, kerndocent publiek-private samenwerking op Nyenrode Business Universiteit, en met Paul van der Velpen, directeur publieke gezondheid GGD regio Amsterdam Amstelland.
Waarom een ‘kritisch’ seminar over PPS als je daar zelf een groot voorstander van bent?
Maar waarom een ‘kritisch’ seminar over PPS als je daar zelf een groot voorstander van bent? Misschien vond JOGG-directeur Bachra het de hoogste tijd om de angel uit de discussie te halen, want zij nodigde twee voorstanders van samenwerking met ondernemingen uit om de voordelen van PPS nog maar eens voor het voetlicht te brengen.
'Industrie nodig voor gezondere leefomgeving'
Volgens Bachra is publiek-private samenwerking hard nodig om de leefomgeving gezonder te krijgen. Dat PPS wèl met een kritische houding tegemoet getreden moet worden, ontkent ze niet, maar dan heeft ze het niet over de samenwerking zelf, maar over de uiteenlopende belangen van dat de samenwerkende partijen. Die zouden te allen tijde het gezonder maken van de leefomgeving moeten dienen. In het verleden was het juist JOGG die samenwerkte met voedingsmiddelenfabrikanten als Coca-Cola, en kritiek kreeg omdat ze te veel als verlengstuk van de voedingsmiddelenindustrie fungeerden. Follow the Money schreef hier al eens eerder over.
In het verleden kreeg juist JOGG kritiek over de samenwerking met grote producenten als Coca-Cola
Bachra zegt van die ervaring en de kritiek te hebben geleerd. JOGG is volgens haar vooral een netwerkorganisatie, die zich inzet om ‘belangen te verbinden’ en zich als stichting hard maakt om ‘samen met 121 gemeenten, overheid, maatschappelijke organisaties en het bedrijfsleven om de leefomgeving van jongeren gezonder te maken’. En daarmee ziet directeur Bachra de ‘snoepindustrie’ niet als vijand van onze kinderen, ‘want ook de industrie wil afspraken maken’.
Als voorbeeld van zo’n afspraak noemt ze de snoepautomaten bij de zogeheten Gezonde Schoolkantine – een paard uit eigen stal –, waarvan de inhoud ‘steeds gezonder' wordt. Een verbod van snoepautomaten op scholen, dáár gelooft ze dan ook niet in: ‘Dan gaan kinderen wel naar de supermarkt voor ongezonde eet –en drinkwaren of bellen ze de pizzakoerier.’ Bachra wil juist samen met de industrie, stapsgewijs, tot afspraken komen. Niet door strengere wetgeving en of een verbod van suiker in eet- en drinkwaren voor kinderen, maar door zelfregulering.
"Ik zie de ‘snoepindustrie’ niet als vijand van onze kinderen, want ook de industrie wil afspraken maken"
Bachra: ‘Kijk, roken is dodelijk, maar ongezonde voeding is daar niet mee te vergelijken. Ik wil niet dat chocola verboden wordt. Maar ik wil wel weten wat ik eet en wat erin zit. En dat het normaal wordt om de gezonde keuze te maken.’ De gespreksleider grijpt in. ‘Maar gezonde keuzes en pubers, die combinatie bestaat niet. Het is niet voor niets dat alcohol pas vanaf 18 jaar is toegestaan.’
Scholen verdienen er ook aan
Toch vindt Bachra verbieden geen optie, net zomin als de extra belasting op ongezonde eet- en drinkwaren. Ze pleit voor betere afstemming en samenwerking en dan stapsgewijs ‘samen die veranderingen doorvoeren’. De JOGG-directeur wijst nog maar eens naar de scholen zelf. ‘Die verdienen óók aan de frisdrank- en snoepautomaten. Scholen hebben altijd de keus om een ander beleid te voeren, maar moeten dat dus wel zelf willen.’ Volgens Bachra is een algemeen verbod op suiker onhaalbaar, ‘want we kunnen niet om “suikerdrankfabrikanten” heen; want de voedingsmiddelenindustrie is de grootste industriële sector in Nederland. En met die industrie zul je iets moeten.’
Het is het geluid dat ook bij de ministeries van EZ en Volksgezondheid valt te horen als het om de relatie tussen gezondheid en de voedingsindustrie gaat: zelfregulering en overleg hebben de voorkeur boven wettelijke maatregelen. Maar wat vinden de andere sprekers hiervan? GGD-directeur Paul van der Velpen is juist een groot voorstander van het ronduit verbieden van snoepautomaten op scholen, geplaatst door bijvoorbeeld Mars en Coca-Cola. ‘Wij zijn vóór samenwerking met de industrie, alleen vinden we dat bedrijven ook écht iets moeten veranderen aan hun producten. We zijn namelijk niet geïnteresseerd in beschikbaar gesteld sponsorgeld of andere gelden, want dat kan leiden tot ‘witwassen’.
Bedrijven ook écht iets moeten veranderen aan hun producten
Daarmee bedoelt Van der Velpen de praktijk waarbij met sponsoring van ‘gezonde’ campagnes of evenementen de ongezonde core-business van een bedrijf wordt verdoezeld.
Als voorbeeld noemt Van der Velden de suikerhoudende drankjes die sportidolen tijdens wedstrijden in hun hand hebben. ‘Die verbinding tussen sport en suiker is niet wenselijk,’ vindt de GGD-directeur. die bekend staat om zijn professionele afkeer van alles wat suiker bevat. Begrijpelijk als je bedenkt dat een kleine 20 procent van de Amsterdamse schoolkinderen lijdt aan obesitas.
Chocola verbieden
Vervolgens gooit Bachra de ‘suikerdiscussie’ over een andere boeg en zoekt bondgenootschap bij de vrouwelijke gespreksleider. Dat doet ze behendig: ‘Hoe zou jij het zou vinden als chocola verboden wordt?, vraagt ze met haar allerliefste glimlach. De gespreksleider reageert ontzet, de vrouwen lachen. Een slimme troefkaart van Bachra.
Ook in Sanders van Nijenrode Business Universiteit lijkt zij overigens een bondgenoot gevonden te hebben. Ze spelen elkaar behendig de bal toe: ‘Dit kan Marjon, beter beantwoorden’. Ze lijken het daarbijnergens oneens met elkaar te zijn.
Waarom, kun je je afvragen, is Van der Velpen voor dit webinar uitgenodigd? Moet hij zorgen voor die ene kritische noot over publiek-private samenwerking? Van der Velpen sputtert nog een keer als de JOGG-directeur begint over frisdranken zonder suiker, overigens wèl voorzien van minstens even omstreden zoetstoffen. Van der Velpen: ‘Maar ik wil helemaal niet verleid worden tot andere en zogenaamd gezondere frisdranken. Weg met die frisdrankautomaten! Neem maar een slok water.’’
"Weg met die frisdrankautomaten! Neem maar een slok water"
Ook Nyenrode-docent Sanders blijkt geen voorstander van voorschriften en verboden in de strijd tegen obesitas. ‘In het uiterste geval mag de overheid best wat extra belasting heffen op ongezonde eet- en drinkwaren, maar wij gaan bedrijven niet voorschrijven wat zij moeten doen.’ Betekent dit dan dat het eten van een Mars-reep op school voorlopig nog niet verboden gaat worden, maar alleen iets duurder wordt? Al met al lijkt dit online seminar een typisch gevalletje Hollands polderen, maar of kinderen hier werkelijk gezonder van worden, dàt is nog maar de vraag. De twijfel over PPS is er in ieder geval niet mee weggenomen.
Meer informatie over dit webinar bekijken of terugkijken kan hier.
22 Bijdragen
Danny Split 7
Weet je wat goed is voor onze gezondheid? Een guillotine voor al dat 'zelfregulering' volk.
Lydia Lembeck 12
Danny SplitHr E E Schipper
"JOGG is ... een netwerkorganisatie, die zich inzet om belangen te verbinden" ... klinkt als een lobby organisatie voor JOGG's bedrijfspartners.
Hoe wordt JOGG gefinancierd?
Zijn de bedrijfspartners vermeld op de website ook hun zakenpartners?
Hr E E Schipper
http://www.imdb.com/title/tt3892434/?ref_=nv_sr_1
Deze docu werd laatst uitgezonden door de publieke omroep :-)
marcel 7
De Europese suikersector is de grootste profiteur is van Europese landbouwsubsidies, zo blijkt uit cijfers van EU Business over 2009. De suikerbedrijven worden dus niet alleen gepamperd door middel van tariefmuren, maar ontvangen ook nog eens honderden miljoenen euro's aan directe subsidies.
Ik weet niet of dat nog steeds zo is? Zo ja, dan gaat de volgende uitspraak van Arne in het artikel nog altijd op.
"Het merkwaardige, zo niet krankzinnige, fenomeen doet zich nu voor dat de EU aan de ene kant miljoenen pompt in anti-obesitas beleid, terwijl ze aan de andere kant suikerproducenten direct en indirect sponsort en de hand boven het hoofd houdt".
De Sjaak
marcelZo zie je maar weer dat er ergens corrupte ambtenaren zitten die zich laten feteren door de suikerunie en zijn trawanten.
Of zou er sprake zijn van een niet EENDUIDIG beleid?
Kortom verbannen die rommel van de scholen en ook uit de bedrijfskantines.
Alleen nog in bejaardenhuizen plaatsen, dan kunnen de oudjes hun smaak weer terugkrijgen na de warme hap.
Lydia Lembeck 12
marcelMatthijs 11
Overigens vind ik het argument "dan halen de kinderen het wel ergens anders" niet sterk. De directe omgeving prikkelt mensen en zeker jongeren om ongezonde aankopen te doen. Hoe verder weg die prikkels en groter de drempel, hoe minder ongezond voedsel gekocht wordt. Natuurlijk zullen er altijd jongeren zijn die toch naar het winkelcentrum lopen (overigens wel weer gezond zo'n wandelingetje). Maar als het weghalen van automaten voor 25% minder ongezonde voedselinname zou zorgen, is dat al gezondheidswinst.
Peter Urbanus 5
Maar het klopt dat jongeren geen gezonde keuzes maken. Opgenomen worden op de eerste hulp wegens alcoholvergiftiging is voor hen stoer, hoe triest ook.
Marla Singer 7
Matthijs 11
Marla SingerLydia Lembeck 12
MatthijsZoetigheid af en toe is het probleem niet. Voor obesitas patiënten is het wel een enorm probleem. Ze zijn er aan verslaafd geraakt. Verslaving is een gevolg van onderliggende problemen. Dat wordt nog altijd niet of nauwelijks erkend. En hulp is onbetaalbaar. Bij de GGZ kom je niet eens op een wachtlijst. Het zal dus via de vrij gevestigde therapeuten moeten.
Echt, alleen met een diëtist(e) kom je er niet.
Matthijs 11
Lydia LembeckMaar verkopers/fabrikanten van zoete etenswaren aansprakelijk stellen voor diabetes is toch echt een paar stappen te ver.
Lydia Lembeck 12
MatthijsMatthijs 11
Lydia LembeckIk zie gewoon niet hoe je de producent van zoetwaar verantwoordelijk kunt maken voor het ge-/misbruik van die producten.
1/ Er is het principiële punt dat mensen toch grotendeels zelf verantwoordelijk zijn voor hoe ze leven en eten. Iemand die alleen maar op kippevleugels en worst leeft, zwaar overgewicht en hartfalen ontwikkelt, kan die ook de fabrikant van worstjes aansprakelijk stellen? Waar blijft onze eigen verantwoordelijkheid dan nog? Moet de overheid voor de hele bevolking voedselpakketten samenstellen met broccoli en appels?
2/ Er is de praktische kant: de grens wat wel of niet gezond zou zijn is onmogelijk te trekken. Een pak rietsuiker is ook puur suiker. Dus ongezond? Een flesje limonade die ik als sporter nuttig tijdens mijn training, is op dat moment voor mij gezond. Drie van die flesjes genuttigd door een puber in een pauze kan ongezond zijn. Exact eenzelfde dieet kan voor de een heel ongezond zijn, voor de ander gezond. Etc. Het is allemaal onmogelijk vast te stellen.
Marla Singer 7
MatthijsIn de meeste voedingsartikelen zit of reguliere bietsuiker of suikerstroop gemaakt van mais etc. Zelfs bij de groente in pot zit tegenwoordig al extra suiker bij. In sauzen voor vlees of soms het vlees zelf. In light frisdranken zit naast zoetstoffen vaak ook suiker bij. Veel brood ook, zuivel veel ook. Daar krijg je ongemerkt veel meer van binnen dan je denkt.
Als je het los zou eten dan zou een gemiddeld persoon toch wel 100g suiker per dag binnen kunnen krijgen. En als je daar dan langer mee doorgaat en aanleg hebt ontwikkel je vanzelf diabetes II.
Annemiek van Moorst 10
Marla SingerHet is precies andersom: fruitsuikers worden als adipoos vet opgeslagen.
http://articles.mercola.com/sites/articles/archive/2011/10/08/the-4-best-and-3-worst-sweeteners-to-have-in-your-kitchen.aspx
Verder zijn artificiële zoeters ook heel schadelijk want het lichaam denkt dat het suiker is. Je kunt er ook diabetes van krijgen en dik van worden. http://www.healthline.com/health/type-2-diabetes/diabetes-stevia#overview1
Zelf vind ik stevia vies. En ik denk dat uiteindelijk zal blijken dat het ook niet gezond is omdat je lichaam denkt dat het suiker is.
Kortom zo weinig mogelijk suiker in welke vorm ook eten. Beste alleen in de vorm van fruit. Als je veel sport en zwaar werk verricht, kan wat suiker natuurlijk geen kwaad. Het is geen gif. Maar al die toevoegingen overal in, zoals Marla terecht opmerkt, zijn onnodig en vies ook. Ik vind alles te zoet. Ik houd veel van chocolade maar dan wel 90% cacao dan blijft er weinig plek over voor suiker.
IH Kamphuis 4
Lydia Lembeck 12
IH KamphuisFloor Verkerke 2
Psychiaterron 5
Willem H.