De échte pijn zit in Rabo Vastgoedgroep

Donderdag presenteerde Rabobank de jaarcijfers over 2013. Een jaar waarin de bank geteisterd werd door problemen. Het jaar 2013 staat in de Rabo-annalen gegrift als het jaar van  de Libor-boete, ruzies in de top,  het aftreden van voorzitter Piet Moerland en bestuurder Sipko Schat,  de coöperatieve strijd en de onstuimige ledencertificatenmarkt. Kortom: 2013 was een annus horribilis voor Rabobank. Dat verschrikkelijke jaar had zeker zijn weerslag op de resultaten, maar uiteindelijke bleef de schade beperkt. Dankzij de verkoop van Robeco was de nettowinst met 2,012 miljard euro slechts 2 procent lager dan in 2012. De opbrengst van het beleggingsfonds ving de klappen op van de Libor-boete en van de forse afwaarderingen op commercieel vastgoed. De verliezen van Rabo Vastgoedgroep zijn opgedreven tot voor Rabo ongekende hoogtes.

Wiedergutmachung

Robeco leverde Rabobank 1,9 miljard euro op, wat zich vertaalde in een boekwinst van 1,585 miljard euro. Een meevaller die hard nodig was om de nettowinst van de hele groep op peil te houden. Rabobank had afgelopen jaar immers twee grote kostenposten te verwerken: de Libor-boete en de afwaarderingen op de vastgoedportefeuille.

Rabobank trof een schikking van 774 miljoen euro met vier toezichthouders vanwege het aandeel in de manipulatie van de belangrijkste interbancaire rente. Niet alleen moest de bank afscheid nemen van bestuursvoorzitter Piet Moerland die per direct vertrok, ook bestuurslid Sipko Schat moest onder druk van de lokale banken opstappen.

De verontwaardiging over de schikking met het Nederlands Openbaar Ministerie was groot. Rabobank moet 70 miljoen betalen, maar in ruil daarvoor worden bankiers die betrokken waren bij de fraude en nog werkzaam zijn bij de bank niet strafrechtelijk vervolgd. Daarbovenop bleek dat het merendeel van de boete, het buitenlandse deel van 704 miljoen euro, bovendien fiscaal aftrekbaar was. Dat had de bank zo’n 170 miljoen gescheeld,  ten koste van de belastingbetaler.

Rabobank maakte gisteren bekend dat ze hier vrijwillig van heeft afgezien en de boete niet van de belasting zal aftrekken. ‘Het volledige bedrag komt dus ten laste van de Rabobank en niet van de belastingbetaler,’ aldus de bank in een persbericht. Een prijzenswaardig gebaar van Wiedergutmachung, dat wellicht de geschiedenis in zal gaan als de duurste PR-actie ooit in Nederland.

Vastgoed

De Libor-boete is een eenmalige last voor de bank, maar de problemen bij de Rabo Vastgoedgroep zijn mogelijk structureler van aard. In 2012 maakte de vastgoedtak al een verlies van 113 miljoen euro. Financier FGH Bank hield wel goed stand en wist met een kredietportefeuille van 19,3 miljard euro nog steeds positieve cijfers te behalen.

In 2013 zijn de verliezen van de groep echter sterk gestegen. De Rabo Vastgoedgroep maakte een verlies van 817 miljoen euro, ruim 700 miljoen meer dan vorig jaar. Ook FGH Bank liet in 2013 rode cijfers zien, opvallend genoeg in combinatie met een groei van de portefeuille met 0,1 miljard euro. Reden voor de verliezen: de forse afwaarderingen op commercieel vastgoed en een sterke stijging van de waardeveranderingen, veroorzaakt door problematische vastgoedprojecten en grondposities. De overige resultaten van de groep daalden daarom met 673 miljoen euro, naar 589 miljoen euro negatief en de waardeveranderingen schoten omhoog met 116 procent naar 538 miljoen euro.

Coöperatieve strijd

Ook het binnenlands retailbankbedrijf had geen goed jaar. De nettowinst daalde van 1,3 miljard naar 781 miljoen euro. Dit werd veroorzaak door de kosten die gepaard gaan met het reorganisatieprogramma Visie 2016. Het aantal lokale Rabobanken wordt sterk teruggebracht. Eind 2016 zullen er van de 136 kantoren nog zo’n honderd overblijven. Ook zal het aantal vestigingen (722 op dit moment) teruggebracht worden naar ongeveer 400, zo berichtte de NOS.

Het is een prijzenswaardig gebaar van Wiedergutmachung, dat wellicht de geschiedenis in zal gaan als de duurste PR-actie ooit in Nederland

Er is al langer een strijd gaande tussen de lokale Rabobanken en het hoofdkantoor. Donderdag berichtte het Financieele Dagblad dat bij de lokale banken veel onvrede heerst over de verminderde informatie die zij krijgen van de bank na de beursnotering van de Rabobank ledencertificaten. Vanwege de hierdoor ontstane koersgevoeligheid is de communicatie met plaatselijke bankdirecteuren afgenomen. Zij hebben nu minder zicht op de stand van zaken binnen Rabobank. Een voormalig directievoorzitter spreekt tegenover de krant zijn zorgen uit over ‘een dreigende verlamming van de coöperatie’.

Vastgoed uit de problemen?

Rabobank zelf noemt de resultaten van de Vastgoedgroep alsnog tevredenstellend, gezien de moeilijke omstandigheden in de vastgoedmarkt. De bank verwacht weliswaar dat het omslagpunt in 2013 is bereikt en een positieve lijn is ingezet, maar denkt niet dat dit in 2014 al de gewenste resultaten of zwarte cijfers zal opleveren. Vooralsnog lijkt de nettowinst van Rabobank dit jaar voornamelijk veilig gesteld door de verkoop van Robeco. De Libor-boete was weliswaar een pijnlijke last, maar welbeschouwd zijn de resultaten vooral gedrukt door de bankactiviteiten zelf. Met de omvangrijke kredietportefeuille van FGH Bank, de daaruit voortkomende potentiële waardeveranderingen en het aanstaande afbouwtraject van MAB Development en bijbehorende vastgoedprojecten, is het waarschijnlijk dat de verliezen bij de Rabo Vastgoedgroep verder op zullen lopen. Een tweede miljoenenboete zal zich niet zo snel aandienen, maar ook een miljardenverkoop als Robeco niet. Het is de vraag hoe Rabobank de vastgoedverliezen dan kan opvangen.