
FTM verdiept zich sinds 2013 de wijze waarop grote banken in Nederland vele duizenden ondernemers in het MKB met rentederivaten opzadelde. Complexe financiële producten waarvan MKB’ers niet begrepen wat voor schadelijke uitwerking ze konden hebben. Dat had voor vele ondernemers desastreuze gevolgen. FTM drong door tot de kleinste details van deze grote misstand in de financiële sector. De serie artikelen vormt ook het langst lopende dossier op FTM. Lees meer
FTM zat meer dan 3 jaar de banken op de hielen en er ligt nu een oplossing.
Banken verkochten derivaten niet alleen aan woningcorporaties als Vestia, maar ook op grote schaal aan kleine ondernemers waarvan iedereen wist dat zij een verwaarloosbare kennis hadden van complexe financiële producten. Wilden die ondernemers uit het MKB opeens zo graag derivaten als renteswaps afnemen? Nee, ze werden daar in vele gevallen toe gedwongen. Geen renteswap, geen lening, zo luidde een voornaam verkoopargument van de bankiers. Langzaam beginnen de nadelige gevolgen van deze verkooppraktijken duidelijk te worden. De rentederivaten blijken voor duizenden ondernemers het equivalent van wat de woekerpolis ooit voor consumenten waren. De grote vraag is: wat nu? Worden de banken tot de verantwoording geroepen of wordt het probleem vooruit geschoven en moeten benadeelde MKB'ers - net als woekerpolis-slachtoffers - eindeloos wachten op een halfbakken oplossing of zal de rechtspraak een vroegtijdig vonnis vellen? FTM volgt sinds 2013 deze kwestie op de voet en dringt door tot de voornaamste details. Het dossier en de lezers en experts die er in de afgelopen jaren hun bijdrage aan leverden, vormt een rijke bron aan kennis.
De AFM heeft het publiek jarenlang verkeerd ingelicht over wetgeving rentederivaten
Derivatendrama: gedupeerde particulieren, scholen en ziekenhuizen kunnen via de rechter geld terugeisen
Podcast | Hoe de AFM de banken van een onoplosbaar probleem bevrijdde
Hoe de AFM de banken van een onoplosbaar probleem bevrijdde
Schaderegeling derivatendrama: gerechtigheid voor ondernemers of ‘handjeklap met de banken’?
Uitspraak Hoge Raad is doorbraak voor gedupeerde ondernemers in derivatendrama
Podcast | Wettelijk beschermd tegen bancaire wanpraktijken – totdat er schade is
Juridische strijd tussen MKB en de banken is ‘David tegen Goliath’
Wettelijk beschermd tegen bancaire wanpraktijken – totdat er schade is
Podcast | De kredietcrisis van het MKB duurt voort: drieduizend ondernemers wachten nog op definitieve schadevergoeding rentederivaten
Vage verkooppraatjes bij renteswaps worden eindelijk afgestraft in de rechtszaal
Rechters zijn anders gaan denken over verkoopmethodes van banken voor renteswaps. In 2007 kwam de HBU nog weg met een schemaatje op een flipover en het verzwijgen van negatieve risico's en hoge afkoopsommen. Nu krijgen banken vaak lik op stuk.
Voortschrijdend inzicht
Hoewel advocaten van ondernemers klagen dat de banken nog steeds geen grote concessie hebben gedaan richting het mkb, is er in de afgelopen twee jaar toch veel veranderd. Advocaten hebben meer ervaring met renteswaps, toezichthouder AFM heeft onderzoek gedaan, klachteninstituut Kifid wordt opgetuigd om ook over klachten over rentederivaten te oordelen en er zijn inmiddels al heel wat uitspraken van rechters te vinden in dit dossier: soms gunstig voor de bank, soms gunstig voor de ondernemer. Maar ook het inhoudelijke oordeel van de rechters zelf lijkt te veranderen. Tot nu toe is er in de media nooit aandacht geweest voor een uitspraak van de rechter uit 2007.de uitspraak uit 2007 is de oudste die over renteswaps te vinden isHet is de oudste uitspraak over renteswaps die te vinden is op rechtspraak.nl. Daaruit blijkt dat de rechter voor de kredietcrisis nog korte metten maakte met een kleine ondernemer die een klacht had over een renteswap. Het hoogtepunt van de swapverkoop ligt grofweg in de jaren tussen 2006-2008, maar al in mei 2002 krijgt het Noord Hollandse bedrijf Nederland Vakantie Groep (NVG, omzet ruim 14 miljoen euro) bezoek van een bankier van de Hollandsche Bank-Unie (toen nog een dochter van ABN AMRO). Hij komt uitleggen dat de ondernemer geen lening met een vaste rente hoeft te nemen, maar ook kan kiezen voor een goedkopere optie: een lening met een renteswap.
Krabbel op een flipover
‘Ik heb op het kantoor van NVG, op een whiteboard of flipover, aan de hand van een getekend schema laten zien hoe de renteruil plaatsvindt en de daaraan verbonden betaalstromen, indien de variabele rente van een Rollover-lening geruild wordt tegen de vaste rente van een renteswap,’ zo verklaart de bankier later voor de rechter. Ook laat hij een brochure over swaps achter. Een paar weken later belt HBU NVG om de deal af te ronden. Een transcript van het gesprek, waarbij de ondernemer vrijwel alleen maar ‘ja’ zegt, af en toe aangevuld met een ‘nou prima’, werd door de ABN-dochter ingebracht in de rechtszaak. Telefoongesprek tussen HBU en NVG. 'B' is bankmedewerker. 'CC' is NVG.
Afkoopsom van ruim twee ton
Een jaar later krijgen NVG en HBU ruzie omdat de bank weigert groeifinanciering beschikbaar te stellen. De vakantiegroep stapt over naar een andere bank. HBU maakt een overzicht van wat NVG aan leningen terug moet betalen: 11 miljoen euro. De ondernemer betaalt en denkt dat de zaak daarmee is afgerond. Maar een maand later komt er weer een brief van de bank. ‘Tot onze spijt’ constateert de bank vergeten te zijn om 235.400 euro in rekening te brengen voor het afkopen van de renteswap.'We werden overvallen door die afkoopsom van 235.400 euro''Daar werden we door overvallen,' zegt een betrokkene van NVG, die niet met naam genoemd wil worden. De kleine onderneming in vakantieparken had tot die tijd niet door dat ze een swap had, ook al was de term wel gevallen in het telefoongesprek. NVG weigert te betalen, waarop HBU naar de rechter stapt. 'Dat HBU dat telefoongesprek inbracht, waarbij de term swap viel, heeft de hele zaak omgedraaid,' zegt advocaat Annemiek Romein, die een tijdlang NVG bijstond. 'Daardoor werd onze bewijspositie zwakker.' De rechter maakt uiteindelijk korte metten met de weigering van het vakantiepark. De rechter oordeelt onder meer dat de brochure en de tekening op het flipboard een ‘uitvoerige toelichting’ vormen.
HBU hoeft niet uit zichzelf te vertellen over afkoopsom
Dat NVG nooit rekening had gehouden met het feit dat aan een swap ook een afkoopsom van enkele tonnen kan hangen, is ook hun eigen schuld, oordeelt de rechter: 'De conclusie is dan ook dat HBU in het kader van haar zorgplicht niet uit zichzelf en expliciet NVG c.s. heeft hoeven te wijzen op de kosten die gepaard gaan met het vroegtijdig afbreken van een swap.'ABN noemde in 2008 voor private banking klanten alleen de upside van de swapIn de brochure stond wel in algemene bewoordingen dat het afkopen mogelijk gepaard kon gaan met 'considerable settlement obligations.' In 2002 wisten banken dus al dat het vroegtijdig afkopen van swaps een dure aangelegenheid konden zijn. Die bewoording is opvallend, aangezien moederbedrijf ABN AMRO een paar jaar later in brochures niet dergelijk scherpe bewoordingen kiest. Sterker, in 2008 wordt voor private banking-klanten juist alleen de upside van een swap benadrukt, dat wil zeggen de kans op een voordelige uitkomst. In 2010 verandert de bank weer van koers en waarschuwen ze wel weer voor mogelijk 'aanzienlijke kosten' bij afkoop.

De rechter en het 'rotgevoel'
‘Het geschil met HBU is uiteindelijk opgelost,’ zegt de betrokkene van NVG. ‘Het is een beetje 50/50 gegaan, maar ik heb er een rotgevoel aan overgehouden. We hebben financieel gezien heel veel last gehad van die afkoop.’ De uitspraak dat banken 'niet uit zichzelf en expliciet' hoeven te informeren over de afkoopsom van een swap, staat ver weg van uitspraken die dit jaar door rechters zijn gedaan. In april dit jaar stelde de rechter dat Rabobank een boer niet goed had geïnformeerd over de kosten van vroegtijdige beëindiging. De bank moest in die zaak volgens de rechter 'in ieder geval' 60 procent van de schade vergoeden. Ook uit een tussenuitspraak uit september blijkt dat de betreffende rechter vindt dat de bank in ‘niet voor misverstand vatbare bewoordingen’ moet waarschuwen voor een mogelijke afkoopsom. Uitspraak rechter september 2014,zaaknummer C-13-516953 - HA ZA 12-590
22 Bijdragen
Michiel Werkman
Wanneer belangrijke downsides zoals bijvoorbeeld de hieronder benoemde punten onvoldoende aan de koper zijn kenbaar gemaakt dan koos die ondernemer altijd voor de variant met het derivaat terwijl hij, als de risico's duidelijk benoemd zouden zijn geweest, pas een objectieve afweging zou hebben kunnen maken.
1. De rente was niet, zoals beloofd VAST zoals een 'gewone x-jaar vaste leningrente, door nadien door banken ingevoerde rente toeslagen u.h.v. rentemarktontwikkelingen of de financiële status van het bedrijf.
2. De omvang van de negatieve financiële gevolgen bij een dalende rente is veel groter dan een eventuele boeterente bij geheel of gedeeltelijke vervroegde aflossing. Extra boetevrij aflossen was sowieso niet meer mogelijk zonder consequenties t.a.v. het derivaat.
3. Een negatieve swap waarde a.g.v. rentedalingen beïnvloed de riskrating en daarmee de door het bedrijf te betalen hogere rente op AL zijn financieringen. Niet alleen op 1 lening.
4. Zo'n negatieve swap waarde wordt bij het totale risico obligo opgeteld en beperkt zo de verdere
leencapaciteit en daarmee de continuïteit.
En zo kun je nog wel even doorgaan.
Een ondernemer die van al deze risico aspecten door zijn verkopende bank in kennis is gesteld en de consequenties daarvan goed heeft (kunnen) overzien en daarna bewust een swap kocht mag nu niet zeuren.
De praktijk was echter anders.
Joris Heijn
Michiel WerkmanWat is uw inschatting van hoeveel van de mensen die binnen de bank betrokken zijn bij de verkoop van zo'n swap (accountmanager, treasurypersoon etc.) zélf die risico's doorhadden? Los van de vraag hoe fantastisch de banken de verkooppraatjes maakten, vraag ik me vaak af in hoeverre banken zelf eigenlijk wel doorhadden wat voor producten ze verkochten. Misschien had een treasury-specialist perfect door hoe het werkte, maar had die ook verstand van het MKB en hoe zo'n derivaat bij een klein/middelgroot bedrijf zou uitwerken?
michiel werkman
Joris HeijnZullen wij daar vanmiddag even telefonisch over overleggen? Ik ben na 14:00u bereikbaar.
Joris Heijn
michiel werkmanpeter
Joris Heijnpeter
peterJoris Heijn
peterHester Bais
Joris Heijnpeter
Joris HeijnVaste rentetarieven worden niet op maat bepaald. Een kwalijke zaak. Aflossingen worden in berekeningen niet meegenomen en bij renteswaps wel. Dat betekent dat de gemiddelde looptijd korter wordt en via de renteswap dit voordeel wel wordt doorgegeven. Maar dat voordeel kan je net zo goed via lening vaste rente doorgeven. Gewoon kwestie van gemiddelde looptijd uitrekenen en het juiste tarief er bij zoeken in de tabellen van leningen met vaste rente. Geen enkel argument is er om bij renteswaps wel juist te pricen en bij leningen met vaste rente niet.
Dat product begint algemeen goed te worden onder mensen die amper de risico's snappen en hoe de kostprijs van geld daadwerkelijk tot stand komt.
Het product was al algemeen goed voordat binnen banken "productscans" op hoog niveau werden gehouden. Wel hebben ze de afgelopen decennia gekeken hoe advisering en dossiervorming beter moest, maar de vraag of het
Michiel Werkman
Joris Heijnpeter
Michiel WerkmanHester Bais
Joris Heijnlocke
Michiel Werkmankijkt het is toch één grote zwendel, aangestuurd door een systeem dat van tevoren weet welke kant zij de zaken op gaan manipuleren. Die nu nog niet weet hoe de Hazen lopen komt er nooit achter Iedere dag weer is men bezig om de ene via legale diefstal te plukken om zichzelf en anderen te zegenen. De focus van het hele systeem is er nu op gebaseerd neem iedereen alles af en doe dat als een echte parasiet gedoseerd.
Te beginnen met extreme lastendruk , de actuele commodity, (liefde aandacht en hulp) de menselijke factor is totaal verdwenen uit onze samenleving die dat ontkent weet niet beter. Ik heb een ander systeem gekend maar dat is niet meer, het nep systeem van nu is door en door in de kern verrot
albert stoter
lockeMensen tellen niet meer. Alleen de cijfers. Iedereen is niet meer dan een nummer in het systeem en iedereen die eenmenselijke behandeling verwacht van ,hetzij banken, hetzij overheidsinstanties komt bedrogen uit.
Cabaret Voltaire
albert stoterOnze premier is de grootste americafan denkbaar!
Ik ook wel, maar dan als vakantieland..
albert stoter
Cabaret Voltairelocke
albert stoterSpeculaas
John Riper
Joris Heijn
John RiperJohn Riper
Joris HeijnSpeculaas