
Rechter zet bijl aan wortel rentebeleid banken
ING moet te veel ontvangen rente op variabele leningen terugbetalen. Dat de bank verlies maakt op uitstaande leningen is geen reden de rente-opslag te verhogen, zo blijkt uit recente uitspraken van de Rechtbank Amsterdam. Het is ook voor andere banken een zorgwekkende ontwikkeling in de rechtspraak.
Bij ING gingen laatst de alarmbellen af. Niet zomaar alarmbellen, maar de help!-ons-verdienmodel-komt-onder-vuur-alarmbellen.
Dat is te merken aan de reactie van de bank op een recente uitspraak van de Rechtbank Amsterdam, die deze week in het nieuws kwam. ‘Wij gaan in hoger beroep,’ meldt een woordvoerder van de bank stellig. Hij zegt te willen voorkomen dat er rechtspraak ontstaat waar andere klanten van ING gebruik van kunnen maken.
Het vonnis is een echo van een uitspraak in een bijna identieke zaak vorige maand. Ook toen kwam de rechter tot het oordeel dat ING niet gerechtigd was de opslag te verhogen, en dat de bank haar klant de te veel gerekende rente moet terugbetalen.
Verliezen zijn voor de klanten
Dat ING de nederlagen hoog opneemt, is begrijpelijk. Niet alleen kunnen ook andere klanten zich op de uitspraken beroepen vanwege het algemene karakter ervan, maar de uitspraken zetten mogelijk ook een bijl aan de wortel van het verdienmodel van banken. Hoe zit dat?
‘Nu deze kostenstijgingen een structureel karakter hebben gekregen, verwerken wij deze in onze tarieven’
Beide zaken draaien om zakelijke hypotheekleningen met een variabele rente. Het basisbestanddeel van zo’n lening is de euriborrente: de rente die banken elkaar rekenen voor kortlopende leningen. Daar bovenop rekende de bank bij het aangaan van de leningen een opslag van 1,7 procentpunt, die zomer 2014 fors werd verhoogd (meer dan 1 procentpunt). Daarvoor geeft ING de volgende reden: De variabele opslag op uw Euribor-rente is samengesteld uit onze liquiditeitskosten, risicokosten, kapitaalkosten, operationele kosten en winst. De laatste tijd zijn met name de risicokosten en kapitaalkosten sterk toegenomen. De risicokosten zijn voornamelijk de verwachte kredietverliezen voor [de bank] als geheel. [...] Tot op heden zijn deze stijgende kosten niet aan u doorberekend in de variabele opslag. Onze tarieven voor de variabele rente zijn hierdoor niet meer kostendekkend. Nu deze kostenstijgingen een structureel karakter hebben gekregen, verwerken wij deze in onze tarieven die daarmee een marktconform niveau krijgen.
Met andere woorden: ING lijdt meer verlies dan verwacht op de portefeuille vastgoedleningen (‘gestegen risico-kosten’) en vindt dat die verliezen moeten neerslaan bij haar bestaande klanten. De rode cijfers zijn het gevolg van de nasleep van de kredietcrisis en de wel erg scheutige kredietverlening vóór die crisis — verliezen die bank dus mede zelf heeft veroorzaakt. Welk ondernemersrisico heeft de kredietgever nog als deze tegenvallers die tot haar eigen risicobeheer behoren, altijd mag verrekenen?
Welk ondernemersrisico heeft de kredietgever nog als deze tegenvallers altijd mag verrekenen?
Als dat beheer faalt, is de vraag bovendien waarom de aandeelhouders de rekening daarvoor niet gepresenteerd krijgen. Die delen immers mee in eventuele meevallende winsten op de leningen. De keerzijde daarvan is meedelen in de verliezen, althans als je onderworpen bent aan de tucht van de markt. Frappant in dit licht is dat ING in 2015 2,5 miljard euro winst uitkeerde aan haar aandeelhouders, mede dankzij — let op! — een verbeterde rentemarge.
Korte metten
En kijk nu eens hoe de rechter het verweer van ING ten aanzien van de rentemarge in de rechtszaken beoordeelt. Dat verweer bestaat onder meer uit het betoog dat leningen wel eens verlieslatend kunnen worden, en dat de kredietnemer er daarom van uit moet gaan dat de bank de opslag mag verhogen. De rechter maakt daar korte metten mee: De redenering van de bank komt erop neer dat een uitleg van de overeenkomst die leidt tot een verlieslatende situatie voor de bank per definitie onredelijk is, hetgeen in zijn algemeenheid niet kan worden aangenomen.
Nogal wiedes, zou je misschien denken, maar banken bevinden zich in een ander kapitalistisch universum. Ondernemersrisico’s bestaan voor hen kennelijk niet, wat merkbaar is aan de manier waarop banken de leenovereenkomsten interpreteren. Zo hebben Rabobank en ABN Amro in veel gevallen de opslag verhoogd van variabele leningen die aan renteswaps waren gekoppeld. Dat heeft kwaad bloed gezet, en het heeft geleid tot een complete affaire — uitgebreid beschreven door FTM — omdat die constructie van lening en swap juist verkocht was als middel om de rente te fixeren en te beschermen tegen een rentestijging. Maar zelfs in dat geval achtten de financiële instituten — daarin gesteund door minister Dijsselbloem van financiën — de prijsopdrijving legitiem.
Ook Credit Agricole heeft zichzelf gerechtigd de opslag te verhogen vanwege verliezen die niets te maken hebben met de individuele kredietnemer
Of neem de opstelling van Credit Agricole, dat thans verwikkeld is in een procedure (hier beschreven) rond een consumentenlening met variabele rente. Net als ING, acht de Franse bank zichzelf op grond van de Algemene Voorwaarden gerechtigd de opslag te verhogen vanwege verliezen die niets te maken hebben met de individuele kredietnemer.
Credit Agricole heeft alle reden om niet gerust te zijn op een goede afloop. Eind vorig jaar oordeelde de rechtbank Amsterdam in een collectieve rechtszaak van Stichting Stop de Banken dat ABN Amro enkele duizenden particulieren met een euribor-hypotheek 45 miljoen euro aan te veel in rekening gebrachte rente moet terugbetalen. Het opslagwijzigingsbeding in de algemene voorwaarden was volgens de rechter ‘onredelijk bezwarend’.
Of de genoemde uitspraken stand houden in hoger beroep, is onzeker. Of banken een aansprakelijkheid van honderden miljoenen boven het hoofd hangt, weten we pas na vele jaren van traineren en procederen. Maar één ding is op dit moment zeker: de alarmbellen in bankiersland rinkelen luid en duidelijk.
30 Bijdragen
Michiel WERKMAN 8
Een beetje dom dat ze het in zo'n geval op een rechtszaak laten aankomen. Er is al zoveel negatief sentiment rondom banken. Dit is weer olie op het vuur.
Lening en krediet overeenkomsten zijn gebaseerd op zg. 'standaard akten' waar de accountmanagers tekstblokken aan (moeten) toevoegen voor maatwerk. Het niet aanwezig zijn van de clausule dat de bank de opslag mag veranderen lijkt mij een menselijke fout. In dat geval zal het maar in een of enkele overeenkomsten zijn misgegaan. Als het een systeemfout geweest is en de clausule was voor de accountmanagers niet beschikbaar dan hebben veel meer klanten kans op eenzelfde restitutie van teveel betaalde rente. Ik zou mijn euribor lening contract er voor de zekerheid maar even op nalezen......
Hester Bais
Michiel WERKMANR. Eman 7
Proficiat met dit artikel. Het sluit prima aan op het artikel laatst over Credit Agricole, maar nu met uitstekend voorbeeld erbij van een uitspraak.
Het zou nu mooi zijn om iets te horen van de heer Nagel. Hij is al bekend met FTM......
goof 4
Het moet trouwens onderhand voor de sector zelf ook om moedeloos van te worden met dat vechten tegen de hele maatschappij.
Zal ik zeggen wat ik denk?
Dat is dat de banken vandaag of morgen de handdoek in de ring gaan gooien want tegen zoveel claims aan de broek en zoveel tegenwind en dat zonder nieuwe verdienmodellen trekken ze aan een dood paard .
Gewoon nieuwe schone banken zonder al die lijken in de kast lijkt mijn voor deze sector de enige uitweg en ik denk dat de banken het dan ook niet erg zouden vinden als de zaak ontploft.
Fred Raaks 2
MvdB
http://weblog.independer.nl/productnieuws/obvion-compenseert-verhoging-opslag-variabele-rente/
peter ftm 4
Als in de bankvoorwaarden staat dat de bank de opslag mag aanpassen dan is dit kennelijk voor de rechter onvoldoende. Misschien dat een jurist deze passage nader kan toelichten. Zit het probleem in gebrek transparantie? Dus de bank die vooraf niet tot in detail aangeeft wanneer de opslag kan worden aangepast en in welke mate? (dus zoals bij grootzakelijk: koppelen opslag aan ratio's) Of is de transparantie volgens de rechter niet vereist maar zit het probleem elders?
Brabbit 2
peter ftmHester Bais
peter ftmAanvulling: Overigens is gerechtvaardigd vertrouwen volgens mij alleen van toepassing als de verklaring niet met de wil zou overeenstemmen. Hier lijkt de verklaring (contract waarin een vaste opslag is opgenomen) niet in strijd met de wil van de klant te zijn. Naar mijn mening kom je dan niet aan gerechtvaardigd vertrouwen toe.
peter ftm 4
Hester Bais"Artikel 4 van de Algemene Voorwaarden Bedrijfshypotheek aan de ommezijde is ter zake het door de bank gebruik maken van het recht om het rentepercentage te wijzigen alleen van toepassing indien de bank gebruik maakt van het recht om het onderdeel opslagpercentage te wijzigen.”
2 vragen:
- in welke zin wordt het hier niet bedongen en wanneer zou het wel bedongen zijn?
- bedingen andere banken het wel of ook niet (in lijn met visie rechter)?
Hester Bais
peter ftm"Gedurende de eerste rentevaste periode van 3 maanden bedraagt het rentepercentage het op de dag van effectuering van deze overeenkomst geldende 3-maands EURIBOR, verhoogd met een opslag van 1,70% per jaar. Na iedere periode van 3 maanden zal het rentepercentage worden herzien en worden vastgesteld op het op de vervaldag geldende 3-maands EURIBOR, verhoogd met een opslag van 1,70 % per jaar."
Het rentepercentage wordt herzien. Die bevoegdheid is niet opgenomen ten aanzien van de opslag. De bank heeft dus alleen bevoegdheid om Euribor te herzien en omvat niet de opslag.
Overigens lijkt hier en in algemene voorwaarden rentepercentage ook opslag te omvatten. Zoals dat voor het tijdperk van de misselling van de rentederivaten standaard het geval was. De bank wordt hier met eigen redenering afgestraft. Rentepercentage is alleen Euribor en niet opslag volgens de rechter.
De bepaling die jij aanhaalt is niet duidelijk. Ook deze bepaling impliceert dat er sprake dient te zijn van een recht. Overigens zie je ook in deze bepaling dat de opslag een onderdeel lijkt te zijn van het rentepercentage.
Het is onduidelijk en de rechter legt dat in het voordeel van de klant uit. Ik vind het wel mooi dat de (beperkte) definitie van rentepercentage nu de bank zelf opbreekt.
peter ftm 4
Hester Bais- In de Algemene Bankvoorwaarden wordt gesproken over het recht de opslag aan te passen.
- Specifieke afspraken leg je vast in de kredietovereenkomst en overruled daarmee de algemene bankvoorwaarden
- De rechter is van oordeel dat de kredietovereenkomst aangeeft dat de opslag 1,7% is en dit een vast gegeven is omdat de bank in de kredietovereenkomst niet specifiek aangeeft het recht te hebben dit aan te passen.
De kredietovereenkomst zou dan of moeten aangeven dat de opslag aanpasbaar is, of niet de suggestie moeten wekken dat het een vaste opslag is waardoor men beroep kan doen op de algemene bankvoorwaarden.
Maar de vraag is dan nog steeds of het acceptabel is dat banken algemene voorwaarden of kredietovereenkomsten opstellen waarbij men het recht heeft de opslag aan te passen waarbij de voorwaarden dusdanig zijn dat ze niet transparant en toetsbaar zijn waarbij je in discussies terecht komt over redelijkheid en billijkheid. Daarvan zeg ik dat je helemaal niet in dat soort discussies terecht moet komen omdat redelijkheid en billijkheid vaak niet aantoonbaar kan worden bewezen. Zo ben ik bv van mening dat de ontvangers van de risicopremie het risico moeten dragen en leenders de risicopremie betalen die vooraf wordt bepaald, terwijl banken kennelijk vinden dat dit niet zo is. Er is in die zin niet een wet die mijn gelijk of die van de bank daarin toont. Als je de opslag verhoogt naar 20% dan zal het voor iedereen duidelijk zijn dat dit niet redelijk is, maar een verhoging van 0,5% of 1% toont dit niet zomaar aan. De rechter stelt volgens mij in deze case dat de bank de verhoging niet goed heeft onderbouwd. Maar al zou ze het wel goed hebben onderbouwd, dan nog betekent dit niet dat de bank de verhoging terecht doorvoert (omdat het verlies ook kan worden gelegd bij aandeelhouders of spaarders).
Daarom is het beter om vaste opslag te hanteren of variabel onder strenge condities zoals eerder beschreven
Michiel WERKMAN 8
Ik heb het hier nadrukkelijk niet over de liquiditeitstoeslagen die banken ook in rekening brengen. Die laatsten zijn wat mij betreft het doorberekenen van verkeerde inschattingen of een verkeerd geld inkoopbeleid van de bank.
Bij een lening met een x-jaar vaste rente wordt het te betalen tarief op de DHC (datum herziening condities) weer helemaal opnieuw vastgesteld als ware het een nieuwe verstrekking. De oorspronkelijke totale opslag kan dan dus wijzigen volgens de systematiek zoals hiervoor beschreven.
Michiel WERKMAN 8
peter ftm 4
Michiel WERKMANIk zelf denk dat redelijkheid en billijkheid niet voldoende is om beleid te kunnen voeren waarbij eenzijdig de rente kan worden aangepast. Banken moeten vooraf transparant vastleggen wanneer de rente kan worden aangepast en in welke mate, en dat moet voldoen aan redelijkheid en billijkheid.
Mijn idee is dat we naar de volgende situatie moeten:
1) Indien een bank niet in staat is vooraf die transparantie te bieden over de te hanteren opslag, slechts toestaan dat er wordt gewerkt met een vaste opslag (boven euribor). Volgens Nagel van ING zou dit niet mogelijk zijn, maar dat is niet correct want bij leningen met vaste rente wordt ook gewerkt met een vaste opslag.
2) Indien de bank wel vooraf transparantie kan bieden over de opslag dan is slechts een variabele opslag toegestaan. Dit beleid wordt nu ook gevoerd bij grootzakelijke leningen door opslagen te koppelen aan ratio's. Er zijn situaties dat banken zich niet willen commiteren aan een vaste opslag omdat zij niet het kredietrisico willen lopen over hele grote bedragen. Acceptabel, maar wel in een omgeving met transparantie.
Dit zorgt uiteindelijk voor meer duidelijkheid: vooraf bepalen waar winsten terechtkomen,maar ook verliezen. Aanpassingen slechts doorvoeren op tarieven nieuwe leningen zodat klant vooraf keuze kan maken.
Michiel WERKMAN 8
peter ftmIn het mkb komen ratiofinancieringen over het geheel genomen nauwelijks voor. Dat is denk ik ook (nog) erg lastig vanwege het gebrek aan transparantie, uniformiteit en tijdige beschikbaarheid van de financiële gegevens om ratio's op te bepalen.
Bij een x-jaar vaste rente ligt de opslag gebruikelijk inderdaad voor die periode vast. Bij variabel moet dat ook kunnen. Vroeger was dat een x-opslag boven het Promesse Disconto van DNB.
Ten opzichte daarvan zijn alleen de 'marktrisico opslag' en liquiditeitsopslag onzekere factoren voor de kredietnemer. V.w.b. de 'markt risico opslag' zal en binnen de BASEL regels ruimte moeten zijn om dat bijvoorbeeld voor een bepaalde gelimiteerde tijd te fixeren. Voor wat betreft de toeslag voor het individuele debiteurenrisico is een bepaalde - vooraf afgesproken - vorm van relatering van de te betalen rente aan de ontwikkeling van de eigen resultaten in mijn optiek niet onredelijk.
peter ftm 4
Michiel WERKMANEn volgens mij moeten we het niet moeilijker maken als het is tav kleinere leningen. Als banken van mening zijn dat ze niet een systeem kunnen bedenken tav transparantie, moet de conclusie denk ik zijn: een vaste opslag. De verhalen van de banken dat die opslag niet vast kan zijn is grote onzin. Ze biedt dit gewoon aan via vaste rente leningen.
Ben zelf van mening dat liquiditeitsopslag niet een risico voor de klant moet zijn. Als de klant voor 10 jaar leent, kan de bank voor 10 jaar inkopen en is er een vaste liquiditeitsopslag. Als de bank zelf besluit dit kort te funden dan is dat risico voor haar. Dat kan in haar voordeel zijn of in haar nadeel. Wat banken nu doen is dat het voordeel voor haar is, en het nadeel voor de klant. Dat nadeel moet echter zijn voor de kapitaalverschaffers. Zij die risicopremie ontvangen, dienen ook het risico te lopen. En als blijkt dat die risicopremie niet correct is, dan slechts aanpassen bij nieuwe leningen en niet tussentijds.
Michiel WERKMAN 8
peter ftmHester Bais
Michiel WERKMANOverigens is een rentevaste lening (met dus een vaste opslag] volgens de nieuwe voorwaarden van ING niet meer vast. Deze bepaling vind ik echt absurd. Eigenlijk kun je dus nooit meer voor lange termijn financiering bij bank aankloppen als je duidelijkheid wilt over financieringslasten.
peter ftm 4
Hester BaisGilles Wattel 1 3
Het lijkt mij de droom van elke ondernemer kosten en winst zo in de verkoopprijs te kunnen stoppen.
goof 4
Gilles Wattel 1Wat heeft dit nog met een commercieel bankieren te maken als de variabele opslagen naderhand nog bepaalt mogen worden , maak er dan maar gelijk staatsbanken .
Banken mogen zelf hun bedrijfsstrategie bepalen maar dan niet alleen de lusten maar ook de lasten bij foute inschattingen en beleid.
Ofwel , banken mogen en kunnen gewoon failliet gaan zoals elk soort bedrijf in elk soort sector .
Of je nu een V&D bent of een ING .
Dus gewoon vanaf nu de banken zeggen dat staatssteun zoals de ING heeft ontvangen in de toekomst nooit meer gaat gebeuren en dan zullen ze gedwongen worden om in hun mega overhead te snijden.
Aangezien de banken een soort van Nuts functie hebben moeten de zakkenvullers aan de top kunnen worden aangepakt voor wanbeleid en strafrechtelijk kunnen worden vervolgd .
ofwel je bent een normale onderneming met alle voordelen en risico's van dien,
ofwel je bent een staatsbedrijf met de Balkenende norm als basis salaris .
Misschien nog iets te vroeg maar wordt dit een black friday op de beurzen ?
Ik zie zilver weer gaan als een banaan haha , rendement laatste maand al 17 % !
Michiel WERKMAN 8
Gilles Wattel 1Gilles Wattel 1 3
Michiel WERKMANJan JC Saal 2
goof 4
Jan JC SaalIk zeg wel dat banken knetterhard aangepakt moeten worden als ze de fout in gaan en niet zoals nu al 8 jaar gebeurt dat die hufters gewoon overal mee weg komen.
Ze stelen van de bevolking vele vele miljarden en dan is een gerechtelijke uitspraak dat ze amper 5 % ervan hoeven terug te betalen en dat ook nog eens zonder dat de verantwoordelijke de bak ingaan of op titel financieel worden uitgekleed .
Moet u eens proberen als bedrijf want dan wordt u aan de hoogste boom geknoopt door de overheid en financieel uitgekleed door mega boete's .
Ze zijn erop veroordeeld ,zijn zo fout als het kan en vervolgens kan de top gewoon blijven zitten en strijken ook nog eens een wereldsalaris op .
Gek he dat de gewone man het helemaal gehad heeft met die sector en de overheid die er op toe moet zien dat zulke maffiapraktijken niet mogen gebeuren en ze laten het gewoon gebeuren .
Door dit acteren van de bankenmaffia is de gewone man onderhand vogelvrij verklaard en aangeschoten wild geworden voor dat tuig .
Gilles Wattel 1 3
Jan JC SaalDe bankenmaffia bestaat alleen door overheidsbescherming, en het niet kunnen meenemen van je bankno als je een andere bank neemt.
Ook hier geldt dat concurrentie de enige vriend van de consument is.
Vrijwel alle op algemeen nut gerichte instellingen, coöperaties, bleken niet te werken.
goof 4
Interbank ( dochter van de agrecolebank) rekent nu nog aan mensen meer als 12 % rente .
En Interbank vind dat ze correct heeft gehandeld is hun reactie .
Ik zou als klant daar eens naar dat hoofdkantoor gaan en op de bovenste verdieping eens met de kettingzaag in de rondte slaan en wat topmensen een stukje korter maken.
Ze adverteren met 4 , 3 % en je tekent voor 12 % in de kleine lettertjes.
schande , schande en nog eens schande en de politiek speelt struisvogeltje en de AFM en de DNB doen net of hun neus bloed .
Dit soort banken die dit soort woekerrentes rekent moet de fik in compleet met inhoud.
MvdB
goofgoof 4
MvdB