Black Monday, Black Tuesday, de verliezen op de Chinese beurzen namen begin deze week historische proporties aan. Handelaren en beleggers kregen een daling van 22 procent te verwerken in slechts vier dagen tijd en er waren 700 aandelen die enkel dinsdag al zeker 10 procent daalden op de beurs van Shanghai. Een dergelijke steile daling had er sinds 1996 niet meer plaatsgevonden in de inmiddels één na grootste economie ter wereld. De Chinese overheid probeert de val te remmen - sinds half juni is er al 5000 miljard dollar 'verdampt' - door er er weer een renteverlaging tegenaan te gooien. De bekendmaking dinsdag nabeurs was alweer de vijfde verlaging sinds november vorig jaar.

Een drama

Volgens hoogleraar Theo Kocken was de crash onvermijdelijk. ‘De daling komt voort uit zwaartekracht: het had niet anders gekund,’ concludeert hoogleraar Theo Kocken, de 'crisis-expert' van wie eerder dit jaar de documentaire Boom Bust Boom uitkwam over de oorzaken van financiële crisis. ‘Je kunt een beurs niet oneindig lang oneindig hoog opblazen door private beleggers met leningen aandelen te laten kopen,’ zegt Kocken die ook wijst op de verdubbeling van de schuld van Chinese huishoudens in een paar jaar tijd en de snelle stijging, en diepe val, van de aandelenprijzen. ‘Het is momenteel een drama voor de particuliere belegger.’

'De Chinezen en hun politici geloven ook in sprookjes'

Over de reactie van de Chinese overheid – de vraag naar aandelen stimuleren door leningen nog makkelijker en goedkoper te maken - zag hij in een eerder achtergrondartikel op Follow The Money al een recipe for disaster. ‘Je denkt de groei van de reële economie te kunnen sturen door financiële assets op te blazen, maar na de bust zit je met veel particuliere schuld die juist vele jaren van lagere consumptie betekent. Het hele plan van de Chinese overheid om de vraag aan te wakkeren in China is hopeloos mislukt,’ zegt Kocken, die zich hardop afvraagt waarom de Chinese overheid dezelfde strategie hanteert als Brussel. ‘Het soepeler lenen heeft in het Westen zoveel ellende opgeleverd, maar we are all human, ook de Chinezen en hun politici geloven in sprookjes.’

Red tape

Volgens Casper de Vries, hoogleraar Monetaire Economie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, duurt het nog jaren voor China de onderhuidse problemen heeft opgelost. ‘De windhandel in China is groot, de cijfers over de economie zijn volledig gemanipuleerd en er is sprake van misallocatie bij bouwprojecten, het is een soort Spanje in het groot. Er zijn ook veel overheidsbedrijven die behoorlijk inefficiënt opereren en dan zijn er nog de red tape, de onderhandse betalingen, de corruptie. En China heeft geen goed functionerend rechtssysteem. Dat zijn problemen voor de Partij die aangepakt moeten worden.’ Ook dat is lastig. ‘De kracht van het Westen is dat er een zelfcorrigerend mechanisme is, want er is niet één kracht die dominant is. Dat zag je bijvoorbeeld bij het Watergate-schandaal waarna de democratie zich weer herstelde. Maar China is een dictatuur, dat gaat altijd mis.’

'De windhandel in China is groot en de cijfers over de economie zijn volledig gemanipuleerd'

De Chinese problemen zorgden er de afgelopen dagen wel voor dat het ook flink misging op Amerikaanse en Nederlandse beurzen die flink kelderen. ‘De reactie op de Amerikaanse en Europese beurzen was overtrokken,’ concludeert De Vries. ‘China is vooral heel erg export-gedreven dus de impact op het Westen blijft beperkt tot bedrijven die in China verkopen. Het is vooral een Chinees probleem.’ Theo Kocken vreest toch voor besmettingsgevaar. ‘Als er vraaguitval komt in China, en in Europa en mindere mate de Verenigde Staten, is deze al uitgevallen, dan zit nu de hele wereld in de val van geen groei. Tel daar bij op dat de centrale banken hun rente niet meer omlaag kunnen doen en de wereld is uitgespeeld. Het gevolg is dan geen groei en geen mooie plaatjes meer die de economen maar blijven presenteren sinds de crisis omdat ze de rol van schuld en opgeblazen financial assets niet begrijpen.’ Desondanks kent Europa volgens De Vries ook nog de nodige uitdagingen. ‘De luchtbel in China is aan het leeglopen, maar ook in Europa is er een luchtbel doordat alles draait om lenen [quantitative easing, red]. De totale geldhoeveelheid is geëxplodeerd, dat is gevaarlijk.’

Opium van centrale bankiers

De Westerse beurzen hebben zich inmiddels redelijk hersteld van de Chinese klap. Dit werd mede ingegeven doordat de Chinese overheid dinsdag na-beurs besloot om wederom, voor de vijfde keer sinds november, de rente te verlagen. Chinese banken konden bovendien weer soepelere onderpandvereisten tegemoet zien. Oftewel, de geldkraan gaat open om ervoor te zorgen dat de Chinezen vooral hun renminbi-biljetten over de toonbank blijven gooien. Kocken krijgt een déjà vu. ‘De Chinese overheid zal de pijn moeten uitzitten, maar ze gaan à la Europa en de Verenigde Staten financial assets opblazen met staatsgeld en de ellende nog langer uitstellen. Maar niet minder maken. Renteverlagingen zijn het opium van centrale bankiers van deze wereld.’