In hoeverre hebben de inwoners, de werknemers en de omgeving van de teflon-fabriek van DuPont (nu Chemours) schade opgelopen als gevolg van het gebruik van de stof PFOA? Die vraag wierp Follow The Money op in het artikel Hoe DuPont met teflon een ongekende milieuramp veroorzaakte. Ook in Nederland? PFOA (perfluoroctaanzuur, in de VS bekend als C8) werd vanaf de jaren vijftig tot 2012 door DuPont gebruikt bij de fabricage van teflon in de VS en Dordrecht. De stof staat sinds dit voorjaar op de Europese lijst van Zeer Zorgwekkende Stoffen. Er zijn aanwijzingen dat de nauwelijks afbreekbare stof kankerverwekkend is en kan leiden tot andere gezondheidsklachten. Teflon wordt toegepast in onder meer pannen, verpakkingsmateriaal voor voeding, kleding en  smeermiddelen.

In de VS heeft het gebruik van PFOA door DuPont geleid tot wat 'een van de grootste milieuschandalen ooit' wordt genoemd. Er zijn 3.500 civiele claims door burgers tegen DuPont ingediend. Zij stellen DuPont verantwoordelijk voor hun ziekte, die door de vervuiling met PFOA in lucht en water veroorzaakt zou kunnen zijn. Terwijl deze affaire in de VS veelvuldig in het nieuws is, is het in Nederland opmerkelijk stil gebleven. De fabriek en de productieprotocollen in Dordrecht zijn in grote lijnen technisch identiek aan de omstreden teflonfabriek van DuPont in het Amerikaanse Parkersburg.

Het FTM-artikel leidde tot onrust in de gemeenten Dordrecht en Sliedrecht, waar inwoners zich al jarenlang zorgen maken over de uitstoot van chemische stoffen door de fabrieken van DuPont aan de Beneden-Merwede. Deze zomer zijn deze vestigingen overgenomen door Chemours, een spinoff van DuPont. Ook werden er kamervragen gesteld door Eric Smaling (SP) en Lutz Jacobi (PvdA). Tv-programma EenVandaag besteedde in zijn uitzending van 8 oktober aandacht aan de onrust en sprak onder meer met toxicoloog Martin van den Berg. Die noemde de PFOA-bloedwaarden van werknemers in de Dordtse fabriek ‘schokkend’. Hij pleitte voor een onafhankelijk onderzoek naar de medische toestand van het personeel.

Gezondheidseffecten

Woensdagmiddag gaf staatssecretaris Wilma Mansveld van het ministerie van Infrastructuur en Milieu antwoord op de vragen van Smaling en Jacobi. Hoewel ze ontkent dat er door de toezichthoudende instanties fouten zijn gemaakt, zegt ze daarin wel toe uit te willen sluiten dat de uitstoot van PFOA in Dordrecht tot gezondheidseffecten heeft geleid. ‘Daarom zal ik het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) vragen om een onderzoek voor te bereiden waarin uitgezocht wordt tot welke concentraties PFOA in lucht en water de emissie kan hebben geleid en op basis hiervan een inschatting te maken van eventuele gezondheidseffecten.’

Dupont heeft de resultaten van het bloedonderzoek onder de werknemers in de teflonfabriek niet met de Inspectie SZW gedeeld

Opmerkelijk is verder dat uit het antwoord van de staatssecretaris blijkt dat DuPont de resultaten van het bloedonderzoek dat het bedrijf sinds 2006 heeft laten doen naar de werknemers in de teflonfabriek niet met de Inspectie SZW (de Arbeidsinspectie) heeft gedeeld. Het Amerikaanse milieu-agentschap EPA kreeg die gegevens wél. Daaruit blijkt dat sommige werknemers tot meer dan duizend keer zoveel PFOA in hun bloed hadden dan de gemiddelde Nederlander of Amerikaan.

De Inspectie SZW was zelfs niet op de hoogte gesteld van het feit dat DuPont een dergelijk onderzoek had gedaan, constateert de staatssecretaris. ‘Recentelijk is bekend geworden bij de Inspectie SZW dat een deel van de werknemers heeft deelgenomen aan een bloedmonitoringsprogramma. De reden tot het instellen van dit programma en de resultaten van dit programma zijn niet bekend bij de Inspectie SZW.’

Het verzwijgen van kennis over de schadelijkheid van PFOA heeft in de VS geleid tot een enorme boete voor DuPont, maar in Nederland niet

Moreel laakbaar, maar de vraag is of DuPont hiermee regels heeft overtreden. Hoe dan ook, tijdens de rechtszaken die in de VS spelen is duidelijk geworden dat DuPont al decennialang op de hoogte was van de schadelijkheid van PFOA en de vervuilingsproblematiek, maar die kennis steeds onder de pet heeft gehouden. Wel kreeg het bedrijf een boete opgelegd van 16,5 miljoen dollar door milieu-autoriteit EPA wegens het gedurende 20 jaar niet rapporteren van informatie over de risico’s van het gebruik van PFOA. Het heeft er alle schijn van dat dit verzwijg-gedrag ook in Nederland heeft plaatsgehad, maar hier heeft dat tot nu toe niet geleid tot sancties.

Valsheid in geschrifte?

Intussen is er nog steeds onduidelijkheid over de werkelijke uitstoot van PFOA door DuPont. B&W van Sliedrecht neemt geen genoegen met de antwoorden van de provincie Zuid-Holland, zo blijkt uit geheime stukken die in bezit zijn van de nieuwssite Sliedrecht24. De gemeente heeft het vermoeden dat DuPont jaren onjuiste informatie heeft verstrekt over emissies van PFOA in de lucht. ‘Mocht u bevestigen dat DuPont in de electronische milieujaarverslagen geen, of op een misleidende manier, informatie over PFOA-emissies naar de lucht heeft verstrekt bent u dan bereid om hierover aangifte te doen van valsheid in geschrifte tegen het bedrijf?’ vraagt B&W aan de provincie.

• Lees hier de FTM-artikelen over PFOA en de fabricage van teflon in Dordrecht

• Het antwoord van staatssecretaris Mansveld op de vragen van Tweede Kamerleden Eric Smaling en Lutz Jacobi e.a.