
Een warmteoverdrachtstation in Almere. Foto door Nuon (via Flickr). © CC BY NC
UPDATE: Rotterdamse gemeenteraad wil beslissing over uitbreiding warmtenet niet uitstellen
Een uitbreiding van het Rotterdamse warmtenet naar Leiden kost minimaal 100 miljoen euro. Binnenkort komt de Rotterdamse Rekenkamer met een antwoord op de vraag hoe zinvol dat is, maar het is de vraag of de politiek daarop wil wachten.
Als het aan de provincie Zuid-Holland ligt, stemt de Rotterdamse gemeenteraad op 31 januari in met een uitbreiding van het Rotterdamse warmtenet naar Leiden. Paul Hofstra, directeur van de Rekenkamer in Rotterdam, roept de raad in een brief echter op te wachten: de Rekenkamer is bezig met een onderzoek naar de uitbreidingsplannen van het Rotterdamse Warmtebedrijf en kan de eerste resultaten pas op zijn vroegst halverwege februari presenteren.
Het gaat al jaren niet goed met het Warmtebedrijf Rotterdam, dat volledig in handen is van de gemeente Rotterdam. Telkens moet er geld bij: in 2011 werd een garantstelling afgegeven voor 104 miljoen euro, in 2014 moest nog eens 12 miljoen euro noodkrediet verstrekt worden. Omdat het warmtebedrijf ook na deze financiële impulsen bleef kwakkelen, werd in 2017 een ‘Herstelplan’ afgekondigd. De helft van het noodkrediet werd omgezet in een gift, en het warmtenet zou richting Leiden uitgebreid worden. Dat levert immers meer klanten op voor het Warmtebedrijf, waardoor het sneller zijn eigen broek moet kunnen ophouden.
De uitbreiding naar Leiden is echter erg kostbaar: de stad ligt op ruim 40 kilometer van de Rotterdamse haven. Om die afstand te overbruggen, zijn goed geïsoleerde en dus dure buizen nodig, die onder meer onder de Nieuwe Maas, twee snelwegen en onder het Lage Bergse Bos door moeten. Volgens het AD is hier een investering van minimaal 100 miljoen euro voor nodig.
In Leiden zullen zo'n 18 duizend woningen aan het warmtenet gekoppeld kunnen worden. Als het daarbij blijft, betekent dat een investering van minimaal 7.500 euro per woning. Dat is veel geld. Ter vergelijking: onlangs werd Shell Pernis aan het Rotterdamse warmtenet aangekoppeld, waardoor 16 duizend woningen in Katendrecht van stadsverwarming kunnen worden voorzien. De investering hiervoor bedraagt, mede omdat de afstand van de erfgrens van Shell naar de bestaande hoofd-warmteleiding van het Warmtebedrijf slechts 2,5 kilometer meet, slechts 16 miljoen euro. Oftewel: 1.000 euro per woning.
Eerder schreef ik op deze site al dat het verwarmen van huishoudens met warmte van de petrochemische industrie in de Rotterdamse haven van alle opties voor een grootschalig hogetemperatuur warmtenet wellicht de beste is. Anders dan bij elektriciteitscentrales is hier namelijk het meest sprake van restwarmte (die niet op een andere manier benut kan worden) en anders dan bij afvalverbranders lijkt de warmte hier de komende decennia voldoende beschikbaar.
Maar het is de vraag of een aankoppeling van een relatief klein aantal huizen 40 kilometer verderop de beste investering is. Zijn er in Rotterdam of in gemeenten dichter in de buurt geen wijken te vinden die eerst aangekoppeld kunnen worden?
Omdat de gemeente de nodige financiële risico's loopt met het Warmtebedrijf, besloot de Rotterdamse Rekenkamer afgelopen zomer om een onderzoek in te stellen. Daarin staan twee vragen centraal: hoe kwam het plan tot stand? Een hoe wenselijk is de uitbreiding naar Leiden?
Omdat de Rotterdamse gemeenteraad nu onder druk gezet wordt om over die uitbreiding zijn fiat te geven, heeft Hofstra besloten om de antwoorden op die tweede vraag met spoed naar buiten te brengen. Dat lukt echter niet voor medio februari: de Rekenkamer is gebonden aan allerlei wettelijke bepalingen, waarbij eerst de ambtenarij en vervolgens de bestuurders om wederhoor moet worden gevraagd. Dat duurt enkele weken.
Als het aan havenwethouder Adriaan Visser ligt, wordt hierop niet gewacht. Zijn woordvoerder laat weten: ‘Het voorstel dat nu bij de raad ligt is volgens het college het beste voor de energietransitie in Rotterdam en voor de Rotterdammer. Ons advies aan de gemeenteraad blijft om gezien de voortgang van het project voor eind januari een besluit te nemen. De aanbesteding kan in dat geval op 1 februari starten. Een eventueel alternatief plan van de Rekenkamer gaat in elk geval leiden tot veel vertraging. We moeten onze afspraken met andere partijen zoals de Provincie Zuid-Holland wel netjes nakomen.’
Het Warmtebedrijf is iets minder stellig: 'Natuurlijk vinden wij de uitbreiding naar Leiden een mooie kans. Maar als blijkt dat de gemeenteraad voordat een definitief besluit genomen wordt nog even het rapport van de Rekenkamer afwacht, dan zien wij daarna wel weer of dat invloed heeft op onze planning. Wij hopen eind januari door te kunnen, maar de zaken lopen zoals ze lopen.'
Paul Hofstra van de Rekenkamer hoopt juist wel dat de Rotterdamse gemeenteraad de stemming nog even uitstelt. ‘Welk besluit ze ook nemen,’ zegt hij over de telefoon, ‘het lijkt me in ieders belang om een zo goed geïnformeerd besluit mogelijk te nemen.’
Donderdag 17 januari wordt de brief van de Rekenkamer in de raadscommissie Majeure Projecten besproken. Vermoedelijk wordt dan het besluit genomen om de stemming al dan niet uit te stellen. In een naschrift onder dit artikel (en op Twitter) zal ik je van de voortgang hiervan op de hoogte houden.
UPDATE 18 januari: Rotterdamse gemeenteraad wil beslissing over uitbreiding warmtenet niet uitstellen
De Rotterdamse gemeenteraad gaat op 31 januari hoogstwaarschijnlijk een besluit nemen over de uitbreiding van het warmtenet naar Leiden. De oproep van de Rotterdamse Rekenkamer om nog enkele weken te wachten wordt daarmee niet gehonoreerd. Wel wordt nog gekeken of nog bepaalde voorwaarden aan het raadsbesluit gekoppeld kunnen worden.
Directeur van de Rekenkamer Paul Hofstra, die tijdens de commissievergadering zijn oproep kwam toelichten, had te maken met een groot nadeel. Hij kon inhoudelijk nauwelijks iets zeggen over de conclusies van zijn onderzoek. De oorzaak: hij moet nog ambtelijke en bestuurlijke wederhoor toepassen, voordat hij iets over de inhoud openbaar mag maken. Het enige dat hij de raadsleden kon meegeven: 'Ik denk dat onze informatie de moeite van het wachten waard is.'
De directeur van het Warmtebedrijf kon ondertussen wél aannemelijk maken dat uitstel van het raadsbesluit met enkele weken kan leiden tot vertraging in de aanleg van meerdere maanden. Dit heeft een technische oorzaak: om het warmtenet aan te leggen moeten negentien dijken worden doorboord – en dat is in de wintermaanden (het zogeheten 'gesloten dijk-seizoen') verboden. In de huidige planning zou na de zomer begonnen worden met de aanleg, de enkele weken uitstel zouden dat onmogelijk maken. Volgens wethouder Adriaan Visser zou de financiële schade hiervan in de miljoenen lopen.
Daarom lijkt de raad op voorspraak van Leefbaar Rotterdam-raadslid Gerben Vreugdenhil nu aan te sturen op een situatie waarin zowel de kool als de geit zoveel mogelijk gespaard wordt. Daarbij wordt op 31 januari wél een investeringsbesluit genomen, waarbij de gemeenteraad naar het zich laat aanzien instemt met de uitbreiding naar Leiden. Met dit besluit in de hand kan het Warmtebedrijf de aanbestedingsprocedure beginnen en loopt het geen vertraging op.
Aan het investeringsbesluit worden dan wel een aantal voorwaarden gekoppeld, met name over de financiering van de uitbreiding. Als externe financiers naar aanleiding van het rapport van de Rekenkamer minder (of tegen hogere kosten) geld in het warmtenet willen steken, en er dus meer geld van provincie of gemeente nodig is, dan moet de gemeente nog op zijn besluit kunnen terugkomen. Dat kan dan niet meer via de gemeenteraad, daar is het investeringsbesluit dan al genomen. Wel kan de gemeente in zijn rol als aandeelhouder dan nog een bocht maken.
Wethouder Visser vindt het een interessant voorstel, maar moet nog kijken of het investeringsbesluit dusdanig kan worden aangepast, dat deze voorwaarden erin terugkomen. Vervolgens is het (op 31 januari dus) aan de gemeenteraad.
32 Bijdragen
Femke Jochems 1
Lydia Lembeck 12
Femke Jochemswim de kort 8
Jan Mes
Jan Smid 8
Ik wil geen restwarmte gebruiken van een multinational die hier nauwelijks tot geen belasting afdracht.
Lydia Lembeck 12
Jan SmidJan Smid 8
Lydia LembeckIk wil ook niet op een warmtenet aangesloten worden van een multinational die de belastingen ontwijk maar wel graag wil verdienen aan energietransitie, zoals Shell
Lydia Lembeck 12
Jan SmidScienceNerd 8
Jan SmidKoopt u wel eens Unilever etenswaren? Vast wel.
Jan Smid 8
ScienceNerdhttps://www.unilever.nl/merken/
Marinus van Boven 1
Lydia Lembeck 12
Marinus van BovenWietze van der Meulen 6
De rest van het jaar moet je die warmte echter ook “kwijt” zien te raken (“kwijt klinkt wat onsympathiek maar daar komt het wel op neer).
Vaak zijn de mogelijkheden voor proceswarmte al uitgeput (te lage temperatuur en anders was het ook geen “restwarmte”).
Dit houdt in dat er ook voorzieningen moeten zijn om in de rest van het jaar de warmte “te lozen”. Deze dubbele investeringen maken dat het vaak lastig is om, jaarrond, tot een kostentechnisch verantwoord gebruik van die restwarmte te komen. Het zou me niet verbazen dat dit ook in deze “case” een rol speelt......
Ben benieuwd wie daar wat meer van weet.
Gerard Koops 1
Wietze van der MeulenWietze van der Meulen 6
Gerard KoopsEr moet wel een reden zijn waarom dat warmtenet Rotterdam zo slecht draait.
Je zou verwachten:
-restwarmte afnemen, wat in wezen een afvalproduct is, kan normaal niet zo veel kosten;
-heb je daarnaast wat transportkosten (m.n. pompvermogen en een eenmalige investering in leidingwerk (+ wat onderhoud daarvan));
-de hoeveelheden warmte die 's winters worden afgenomen fluctueert wel wat (afhankelijk van het weer e.d.) maar over een langere periode is een minimale en maximale vraag redelijk in te schatten;
Het verdienmodel is daarmee niet echt complex zou ik verwachten.
Tocht draait dat warmtenet R'dam jarenlang slecht en moet er steeds geld bij.
Ergens loopt er dus wat scheef....(maar waar).
Lydia Lembeck 12
Wietze van der MeulenEen fenomeen dat mensen met een goed gevulde beurs niet eens kennen.
f. van Dam 6
Lydia LembeckJeroen Slaman 1
f. van DamLydia Lembeck 12
Jeroen SlamanTies Joosten 5
Wietze van der MeulenBij elektriciteitscentrales en afvalverbranders wordt een deel van de warmte uit het stroomproductieproces gehaald om er de stadsverwarming mee te voeden. In de zomer kunnen zij dus gewoon meer elektriciteit opwekken.
Dit specifieke probleem (winter-zomer) is voor zover ik kan inschatten dus niet heel groot.
Wietze van der Meulen 6
Ties JoostenBij Shell wordt daarmee, als ik het goed heb, met ventilatoren gekoeld (koeltorens?) of met het warmtenet-water (dat een gesloten systeem moet zijn). Daarvoor zal dan een extra warmtewisselcircuit nodig zijn lijkt me.
Datzelfde zal dan ook gelden voor de elektriciteitscentrales en de afvalverbranders?
Je koelt dus, lijkt me, via circuit A (zonder warmtenet) of via circuit B (met ingeschakeld warmtenet via een warmtewisselaar).
Dat van die meer elektriciteit in de zomer snap ik niet helemaal. Als je omzettingsrendement van thermische energie naar stroom lager zou worden om meer restwarmte te realiseren (in de zomer meer elektriciteit?) dan wordt dat wel wat dure restwarmte lijkt me (zowel energetisch als financieel). Of zie ik dat verkeerd?
Maar resumerend, heb je dan ook een idee waarom dat warmtenet dan financieel zo slecht draait?
(zie evt. ook mijn reactie onder die van Gerald Koops).
marcel 7
Wietze van der MeulenIk heb niet veel technische kennis, maar wellicht dat deze warmte gebruikt kan worden om een of meerdere "Ecovaten" mee op te warmen via een warmtewisselaar?
Zie/luister: https://www.bnr.nl/podcast/the-green-quest/10360829/12-ecovat-slaat-warmte-op-in-een-enorme-ondergrondse-thermosfles
[Verwijderd]
Is hier een nieuwe beerput in de maak /
Lydia Lembeck 12
[Verwijderd]MaartenH 10
[Verwijderd]Martijn 123 1
[Verwijderd]Wietze van der Meulen 6
1)het aanleggen van een warmtenet kan interessant zijn als voldoende mee doen om de aanleg van een kostbaar net mogelijk te maken;
2)afnemers van warmte worden wel erg sterk afhankelijk van 1 leverancier (kunnen niet of niet eenvoudig overschakelen op andere energieleveranciers als bijv. prijzen worden verhoogd).
Niet alle potentiele afnemers zijn daarmee even enthousiast. Met te weinig deelnemers is een (eenmaal aangelegd) net slecht te exploiteren, kunnen prijzen daardoor weer stijgen etc.
Zie daar maar eens uit te komen......
En als dat bij het reeds bestaande net al speelt, is er alle kans dat dit bij nog aan te leggen netten ook gaat spelen.
En hoe verder weg (Leiden) hoe hoger de kosten en hoe groter de kans op verliezen.....
Lydia Lembeck 12
Wietze van der MeulenAls dat 'verboden' wordt en mensen zich verplicht aan dit systeem moeten koppelen, dan kan je ze financieel uitmelken.
Als dat zo werkt, raad ik mensen aan het zelf te regelen. Duur? Jazeker. Maar wel alles in eigen hand. Wel kans dat je niets kunt afvoeren, als je teveel elektriciteit overhoudt, omdat ze netten nog lang niet aangepast zijn.
Is het mogelijk teveel aan stroom 'weg te gooien' en hoe kan je dat doen?
Jan Ooms 10
Dan zit er maar 1 ding op: op 31 januari vóór uitbreiding stemmen. Wedden?
Louis Kanneworff 1
De stad zou in moeten zetten op meer aansluitingen in Rotterdam Zuid.
Daar ligt al een warmtetransportleiding maar nog weinig aansluitingen.
Meer aansluitingen zou ook de luchtkwaliteit op Zuid verbeteren.
Martijn 47
Peter Waalkens 7
Kunnen we een update krijgen? Welke partijen waren voor en welke tegen en waarom?
Hoe is het gegaan met de lobbycratie? Wie zijn de werkelijke belanghebbenden bij dit project vanuit aandeelhoudersbelangen?