Het is dinsdag 28 mei en op de publieke ‘tribune’ in een piepklein zaaltje in de kelder van de rechtbank van Amsterdam laat de vrouw van bloemen- en plantenexporteur Frans Timmermans een rolletje stophoest rondgaan. Vandaag zijn hier heel de dag een rechter en een griffier gereserveerd om getuigenissen onder ede af te nemen van (oud-)medewerkers en bestuurders van Royal FloraHolland.

De belangrijkste vraag die zij moeten beantwoorden: heeft Royal FloraHolland zijn best gedaan om van de meermalig te gebruiken Floratino-plantentrays een succes te maken?

Terwijl vanuit het kelderraam de onderkanten van voorbijrijdende auto's zichtbaar zijn, trekken in totaal vijf medewerkers en oud-medewerkers voorbij. Al na de tweede getuigenis blijkt dat de grote hoeveelheid vragen zoveel vertraging veroorzaakt, dat niet iedereen gehoord zal kunnen worden. ceo Steven van Schilfgaarde wordt daarom afgebeld: hij zal ergens na de zomer opgeroepen worden.

Volgens de medewerkers die wél gehoord kunnen worden, heeft de bloemenveiling er alles aan gedaan om van het statiegeldsysteem een succes te maken. Zij verklaren onder ede dat de meermalige plantentrays financieel en commercieel rendabeler zijn, dat ze beter zijn voor het klimaat, en dat de bloemenveiling er daarom alle belang bij heeft om ze te laten slagen.

Frans Timmermans bestrijdt dit: hij heeft de Floratino bedacht en sloot in 2012 een overeenkomst met Royal FloraHolland om de statiegeldtray te gaan uitbouwen. Dit was onderdeel van een grotere overeenkomst, waarbij ook keurmerk Certi betrokken was, en waarbij Timmermans beloofde voortaan al zijn bloemen en planten via de veiling te gaan aankopen. Volgens Timmermans heeft Royal FloraHolland sindsdien bewust de uitrol van het statiegeldsysteem in de wielen gereden, om zo te voorkomen dat aan hem een winstuitkering betaald moest worden. Ook de miljoenen die Royal FloraHolland jaarlijks aan wegwerpplastic verdient — zoals we eind 2018 op deze site onthulden — zouden hier meespelen.

In de Amsterdamse rechtbank leggen de (oud-)medewerkers van Royal FloraHolland echter omstandig uit waarom een statiegeldsysteem juist een verbetering is ten opzichte van een wegwerpsysteem. Volgens voormalig commercieel directeur Servaas van der Ven zorgt een statiegeldsysteem voor binding met de veiling, omdat afnemers ook weer naar de veiling terug moeten komen om de trays weer in te leveren. Ook zouden er nog geen concurrenten in de markt zijn voor het statiegeldsysteem. ‘Dat maakt een meermalig systeem interessanter dan een eenmalig systeem.’ Jacob Duindam, consultant Logistieke Middelen bij de bloemenveiling: ‘Wij hebben financieel voordeel bij een meermalig fust.’

Ondanks deze voordelen werden in 2014, het eerste jaar waarin de Floratino op de veiling gebruikt kon worden, al miljoenen afgeboekt op het statiegeldsysteem. Uit het jaarverslag van dat jaar: ‘In 2014 heeft er een herwaardering plaatsgevonden op de fustconcessies. Dit heeft geleid tot een afwaardering van 4,7 miljoen euro.’ Volgens een woordvoerder bestaat dit bedrag uit twee delen: 'Op het systeem is in 2014 2,2 miljoen euro afgeboekt en op het geactiveerde winstrecht is 2,5 miljoen afgeboekt.' Van der Ven: ‘Die afwaardering hadden we niet vooraf aan Timmermans toegelicht. Dat vond ik niet correct.’

Opvallend is dat volgens de Standaard opzet financiële rapportage t.b.v. winstdeling (die Royal FloraHolland jaarlijks opmaakt om het succes van de Floratino te bepalen) nog ruim twee ton per jaar op het systeem wordt afgeschreven. In een andere Standaard opzet financiële rapportage t.b.v. winstdeling wordt zelfs een nog hogere jaarlijkse afschrijving genoemd: rond de 7 ton. Bij navraag van FTM wilde Royal FloraHolland niet verduidelijken welke van deze twee bedragen juist is: 'De rapportages waarnaar je verwijst zijn onderdeel van vertrouwelijke afspraken en bovendien momenteel voorwerp van een voorlopig getuigenverhoor. Om die redenen kunnen we daar niet inhoudelijk op ingaan.'

Tijdens de rechtszaak verklaren de (oud-)veilingmedewerkers evenwel dat hun werkgever er alles aan gedaan heeft om van het statiegeldsysteem een succes te maken. Volgens Van der Ven had de veiling ‘een continu beleid voor meer meermalig fust’; consultant Duindam zegt dat de tray meeging naar beurzen en online via nieuwsbrieven en Twitter flink werd gepromoot. Dat een statiegeldsysteem voor plantentrays op de veiling nog altijd niet gebruikt wordt, is dan ook de schuld van de telers en de klanten, stellen de medewerkers van Royal FloraHolland. ‘Wij kunnen niet bepalen wat de klant of teler gebruikt’, zegt Duindam. Senior adviseur verpakking Paul van den Berg: ‘Wij hebben maar een beperkte invloed. Wij hebben gedaan wat we konden.’

Toch geven de medewerkers toe dat de veiling wel degelijk meer zou kunnen doen. De veiling stelt immers strenge voorwaarden aan alle plantentrays die fysiek op de veilingvloer verhandeld worden: die moeten voldoen aan de Normpack-eisen, een door de veiling ontwikkeld keurmerk voor bloemen- en plantentrays. Daarbij wordt onder meer gelet op de afmeting en de stevigheid van de tray. De veiling wil hier voorlopig echter geen eisen met betrekking tot het statiegeldsysteem aan koppelen. Van den Berg: ‘Dit is een vrije markt. Wij hebben iets meer regelgeving via de klok, maar dat gaat niet zover dat wij klanten verplichtingen willen opleggen.’

Na de zomer zal dit getuigenverhoor worden vervolgd. Vervolgens zal Timmermans beslissen of hij naar aanleiding van de getuigenissen een zaak wil starten tegen Royal FloraHolland. Wil je op de hoogte blijven? Volg Ties, dan sturen we je een seintje als er een nieuw artikel online staat.