
© ANP / Koen Suyk
Wie betaalt? En wie bepaalt? FTM zoekt uit hoe de politieke worst écht gedraaid wordt. Lees meer
Leven we in een lobbycratie of is lobbyen een wezenlijk element van een gezonde democratie? Zeker is dat de lobbywereld wordt gezien als een zeer invloedrijke factor in ons politiek bestel, maar beschrijvingen van die wereld komen doorgaans niet verder dan het woord ‘schimmig’. Follow the Money wil daar verandering in brengen en duikt de lobbywereld in om te zien hoe de worst écht gedraaid wordt.
Nederland ritselt in Brussel vergroeningssubsidie voor Shell
‘Het is de pandemie’ en andere Brusselse Covid-kul
Van textielbaronnen tot minister Ollongren: de leden van de Tafelronde
De Tafelronde: al 120 jaar het besloten overleg van de Nederlandse elite
Former EU defence chief took up lobby job at Airbus without authorisation
Ex-defensiechef EU begon zonder toestemming lobbybaan bij Airbus
Marlboro-fabrikant is slimmer dan de concurrentie (en de politiek)
Finance Watch: de tandeloze anti-lobby in Brussel
Hoe Canada de Europese voedselveiligheid verwatert
De Brusselse vleeslobby: rare, medium of well done?
De vergulde draaideur van voormalig PvdA-staatssecretaris Frank Heemskerk
Kort nadat Frank Heemskerk in 2011 uit de politiek vertrok, kreeg hij een goedbetaalde bestuursfunctie bij ingenieursbureau Royal Haskoning. Daarvoor hielp hij als staatssecretaris van Economische Zaken het bedrijf aan contracten in het buitenland, verhoogde hij overheidsfondsen waaruit bedrijven als deze putten en besprak hij zijn beleid met hen in vergaderingen van de lobbyclub Dutch Trade and Investment Board (DTIB). Heemskerk: ‘Ik zie geen enkel conflict of interest.’
‘Je moet er transparant over zijn. Vandaar ook dat ik meewerk aan dit interview,’ zegt Frank Heemskerk (PvdA). Hij antwoordt telefonisch op onze vragen naar mogelijke conflicten tussen zijn functie als staatssecretaris tussen 2007 en 2010, en zijn latere bestuursfuncties voor ingenieursbureaus Royal Haskoning en het fusiebedrijf Royal HaskoningDHV.
Als staatssecretaris van Economische Zaken beheerde Heemskerk de portefeuille buitenlandse handel; hij moest de export van Nederlandse bedrijven stimuleren, waaronder ook Royal Haskoning en DHV. In januari 2011, nog geen jaar na zijn aftreden, nam Heemskerk zitting in de Raad van Bestuur van Royal Haskoning. Hij begeleidde er de fusie met DHV en werd in 2012 lid van de Raad van Bestuur van Royal HaskoningDHV. Hij verdiende 300.000 euro per jaar. In 2013 vertrok hij naar de Wereldbank, waar hij een hoge functie kreeg.
Over Heemskerks overstap naar Royal Haskoning was geen ophef
Andere politici die van de publieke sector naar een vergelijkbaar domein in de private sector overstapten, werden mikpunt van kritiek. Zo noemde GroenLinks-kamerlid Liesbeth van Tongeren het ministerschap van Camiel Eurlings ‘één lange sollicitatiebrief’ aan de KLM’: Eurlings werd er in 2011 lid van de directie, nadat hij eerder als minister subsidies aan het bedrijf had toegekend. Journalist Jesse Frederik bestempelde VVD’er Gerrit Zalm onlangs tot ‘veelverdiener bij bedrijven die hij eerder cadeautjes gaf’. Oud-staatssecretaris van Defensie Jack de Vries (CDA) werd in 2011 lobbyist voor de Nederlandse luchtvaartindustrie. Premier Balkenende (CDA) verdiende na zijn premierschap (2002-2010) ruim vier ton per jaar als partner van het grote private accountants- en adviesbureau Ernst & Young. Zijn voorganger, oud-premier Wim Kok (PvdA), aanvaardde na zijn premierschap (1994-2002) commissariaten bij ING, KLM en Shell.
De draaideur in Den Haag draait ‘de laatste tijd nogal soepel,’ wat vaak leidt tot ‘gefronste wenkbrauwen’, zei Nederlands bekendste lobby-expert, Rinus van Schendelen, in 2013. Maar over Heemskerks overstap naar Royal Haskoning was geen ophef. ‘Eerder omgekeerd,’ zegt Heemskerk zelf. ‘Men zei: “Wat fijn dat een voormalig bewindspersoon voor zo'n mooi internationaal Nederlands bedrijf gaat werken”.’
Opmerkelijk, want Heemskerk heeft als staatssecretaris direct en indirect invloed gehad op de omzet van zowel Royal Haskoning als DHV, zijn latere werkgevers. Heemskerk reisde de wereld over om tijdens handelsmissies naar bijvoorbeeld Zuid-Afrika en Panama deze (en andere) Nederlandse bedrijven bij buitenlandse overheden te promoten. Voorts had hij zeggenschap over overheidsfondsen waar zowel Royal Haskoning als DHV uit hebben geput en was hij politiek verantwoordelijk voor opdrachten die zijn ministerie aan deze bedrijven verstrekte.
Bovendien besprak Heemskerk als staatssecretaris hoogstpersoonlijk en met enige regelmaat zijn beleid met onder andere de directeur van DHV. Dat deed hij aan de vergadertafel van de Dutch Trade and Investment Board (destijds nog de Dutch Trade Board geheten), het in 2004 opgerichte publiek-private overlegorgaan van bedrijven en topambtenaren. Dat blijkt uit de notulen van dit overlegorgaan die wij via de Wet openbaarheid bestuur verkregen.
Alleen daardoor kunnen we nu de omvang van Heemskerks eerdere bemoeienis met Royal Haskoning en DHV in kaart brengen.
Private bedrijven met overheidsopdrachten
Royal Haskoning en DHV zijn oer-Hollandse ingenieursbureaus, opgericht in respectievelijk 1881 en 1917, maar inmiddels wereldwijd actief. Ze adviseren over en ontwerpen irrigatieprojecten, havens, dijken en andere soorten infrastructuur; en ze zijn overal actief, van New Orleans tot in Mozambique. Vaak betreft het projecten van publiek belang, gefinancierd door overheden. In 2017 kwam maar liefst 37 procent van de omzet van het inmiddels gefuseerde Royal HaskoningDHV via overheden, blijkens hun jaarrekening; 49 procent van de omzet werd in Nederland verdiend.
Hoe gunstig die warme banden voor DHV uitpakten, blijkt uit de notulen van de DTIB
Nederlandse bewindslieden helpen dergelijke bedrijven aan buitenlandse contacten en contracten. ‘In weinig sectoren is economische diplomatie zo van belang als in de watersector,’ concludeerden Yasha Lange en Casper Thomas in april 2012 in hun reportage voor De Groene Amsterdammer, mede omdat deze bedrijven kampen met een krimpende thuismarkt en steeds fellere mondiale competitie. Bovendien worden veel van hun projecten in het buitenland deels gefinancierd met Nederlands ontwikkelingsgeld.
Een goede relatie met de Nederlandse overheid is dus essentieel. Hoe gunstig die warme banden voor DHV uitpakten, blijkt uit de notulen van de DTIB. Op de vergadering van 8 december 2010 besprak DHV-directeur Bertrand van Ee ‘de activiteiten in China sinds 1995’ en zei: ‘Met ORET is DHV in staat geweest om vaste voet aan de grond te krijgen in China door het exporteren van Nederlandse kennis en materialen ten behoeve van waterzuivering.’ ORET staat voor Ontwikkelingsrelevante Export Transacties, een geldpot bedoeld om infrastructuur in ontwikkelingslanden te financieren. Van alle ORET-schenkingen die na 2007 zouden zijn afgerond, 936 miljoen euro in totaal, werd circa 34 miljoen euro (3,6 procent) direct aan DHV toegekend, meldt een overheidsevaluatie uit 2015. Daarnaast werden DHV en Royal Haskoning regelmatig gecontracteerd door andere ontvangers van ORET-middelen voor advies en technische ondersteuning, meldt hetzelfde rapport.
‘Salesmanager van Nederland’
In Heemskerk treft het Nederlandse bedrijfsleven een goede bondgenoot; als voormalig bankier bij ABN Amro is hij vertrouwd met het bedrijfsleven. Al op zijn eerste DTIB-vergadering, op 2 april 2007, betoont Heemskerk zijn dienstbaarheid aan de BV Nederland. Hij meldt er dat hij zichzelf ziet als 'de salesmanager van Nederland in het buitenland' en daarbij graag bereid is 'deuren voor Nederlandse ondernemers te openen’. In een interview met Vrij Nederland (april 2008) meldt Heemskerk dat hij voorafgaand aan een economische missie de bazen van multinationals altijd even persoonlijk opbelt: ‘Dan vraag ik of ik nog iets voor ze kan betekenen in het land van bestemming.’
Heemskerk hecht aan intensief overleg met het bedrijfsleven. Drie tot vier keer per jaar bespreekt hij delen van zijn beleid bij de DTIB. En Heemskerk prijst de DTIB omstandig: ‘De DTB zijn [wat betreft] internationaal ondernemen de oren en de ogen van EZ,’ zegt hij op de vergadering van april 2007. En verder: ‘Het is aan EZ om de zaken politiek verder te brengen. Het commitment van de DTB is daarbij van belang.’ Zijn lange termijn beleidsagenda bespreekt hij, nog voordat hij die naar de Tweede Kamer stuurt, meermaals binnen de DTB met alle daar aanwezige bedrijfsvertegenwoordigers. Daar schuift ook steevast de directeur van DHV bij aan; eerst Ad van Hamburg, later Bertrand van Ee, met wie Heemskerk later in het bestuur van Royal HaskoningDHV zou zitten.
Royal Haskoning en DHV mogen Heemskerk dus gedurende zijn staatssecretariaat met enige regelmaat persoonlijk adviseren over zijn beleid. Maar er zijn meer voorbeelden waaruit blijkt dat beide bedrijven direct en indirect van Heemskerks inspanningen en beslissingen profiteren.
"ik kan er als staatssecretaris toe bijdragen dat deuren opengaan die anders gesloten zouden blijven"
Handelsmissies
Zo schrijft Heemskerk vlak voor zijn aftreden als staatssecretaris in een artikel in Internationale Spectator: ‘ik [kan] er als staatssecretaris toe bijdragen dat deuren opengaan die anders gesloten zouden blijven en bedrijven helpen mee te dingen naar contracten die anders nooit voor hen zouden zijn weggelegd.’ Hij meldt dat hij persoonlijk ‘de Nederlandse kwaliteiten onder de aandacht van mijn Panamese counterparts [heeft] gebracht’; Panama had eind 2006 immers besloten het kanaal te verbreden. Zijn economische diplomatie had succes, schrijft Heemskerk: die ‘heeft ertoe geleid dat het Nederlandse adviesbureau DHV-groep thans de regering van Panama adviseert’ over de verbreding van het Panamakanaal. DHV kreeg uiteindelijk zelfs het projectmanagement over de uitbreiding toegewezen, een klus die werd betiteld als een ‘megaorder’. In IS vertelt Heemskerk voorts vol lof hoe zijn ministerie opkomt voor de Nederlandse industrie rondom de aardolie- en gasvelden op het Russische schiereiland Jamal. Daarbij speelt een samenwerkingsverband van Nederlandse bedrijven een rol, waarvan ook Royal Haskoning deel uitmaakt.
Heemskerk en de top van beide bedrijven treffen elkaar bovendien meerdere malen persoonlijk. Wanneer Royal Haskoning een groot contract voor een irrigatieproject in Turkije binnensleept, ter waarde van 250 miljoen euro, wordt dat ondertekend tijdens het officiële bezoek van staatssecretaris Heemskerk aan Turkije, in november 2008.
2g@there en ORIO
Royal Haskoning en DHV maken daarnaast regelmatig gebruik van diverse overheidsfondsen waarover Heemskerk directe zeggenschap heeft; fondsen die onder Heemskerk worden verhoogd of op zo’n manier worden hervormd dat, toevallig of niet, juist ingenieursbureaus als DHV en Royal Haskoning ervan profiteren.
Neem het relatief klein fonds 2g@there. Dat fonds heeft als doel ‘(clusters van) Nederlandse bedrijven en kennisinstellingen te ondersteunen bij hun positionering op buitenlandse markten’. In 2009 verhoogt Heemskerk het budget voor 2g@there van 12 miljoen naar 16 miljoen per jaar. Cijfers over de mate waarin Haskoning en DHV hiervan profiteren zijn niet openbaar, maar ze maken herhaaldelijk deel uit van dergelijke clusters. Binnen de Dutch Trade Board staat de overheidssteun aan ‘clusters’ meermalen op de agenda. Onder toeziend oog van Heemskerk wordt een ‘Werkgroep Clustervorming’ opgericht, om de ‘clustervorming’ van bedrijven en kennisinstellingen op buitenlandse markten verder uit te werken. Voorzitter van de werkgroep: DHV-directeur Ad van Hamburg.
Bij het fonds Ontwikkelingsrelevante Infrastructuur Ontwikkeling (ORIO) gaat het om veel grotere bedragen. ORIO wordt in 2008 door Heemskerk en collega-PvdA’er Bert Koenders, dan minister voor Ontwikkelingssamenwerking, in het leven geroepen om ORET te vervangen. Aan ORET verdienden Royal Haskoning en DHV dan al decennialang miljoenen euro’s.
ORIO start met een jaarlijks budget van 120 miljoen euro en heeft als doel infrastructuur in ontwikkelingslanden te financieren via het Nederlandse ontwikkelingsbudget. De transitie van ORET naar ORIO wordt regelmatig binnen de DTIB besproken, in aanwezigheid van zowel Heemskerk als DHV-directeur Ad van Hamburg. Heemskerk stelt op de vergadering van oktober 2007 dat ‘zijn inzet is om ORET zoveel mogelijk toegankelijk te houden voor het Nederlands bedrijfsleven’.
Alleen een kleine niche had baat bij ORIO: ingenieursbureaus en consultants, de sector van Royal Haskoning en DHV
ORIO zou uiteindelijk op meerdere fronten falen. Zo plukte niet het hele Nederlandse bedrijfsleven de vruchten van ORIO, maar kon alleen een kleine niche oogsten: ingenieursbureaus en consultants, de sector van Royal Haskoning en DHV. Vanwege de ‘wijze waarop het proces is ingericht’ blijven projecten structureel steken in de ‘ontwikkelingsfase’, constateert Carnegie Consult in 2013 in een evaluatie. Van de 66 projecten blijkt dat ‘nog geen enkel project zich in de uitvoeringsfase bevindt, terwijl er wel al EUR 22,1 mln. is uitgegeven aan ontwikkeling, beoordeling en procesbegeleiding’, stelt het rapport.
Vooral ingenieursbureaus en consultants spinnen garen bij ORIO, meldt de evaluatie: ‘Uit de interviews kwam naar voren dat ORIO in haar huidige vorm een zeer aantrekkelijk instrument is voor de ontwikkelaars van projecten; daarbij gaat het dan meestal om ingenieursbureaus en consultants.’. Ook Tweede Kamerlid Edith Schippers (VVD) merkt op, in Kamervragen aan minister van Buitenlandse Zaken Maxime Verhagen, dat ‘door de gewijzigde opzet van de regeling het ORIO-geld nu voornamelijk terecht komt bij adviesbureaus en consultants, en daarmee blijft hangen in rapporten en theorieën’. Ondertussen is een andere groep bedrijven, ‘Nederlandse leveranciers van kapitaalgoederen en aannemers/bouwers’, erg ontevreden en beoordelen zij ORIO als ‘weinig aantrekkelijk’, meldt Carnegie Consult.
Royal HaskoningDHV zou uiteindelijk aan zeker tien door ORIO gefinancierde projecten deelnemen: van kustbescherming in de Malediven tot een waterproject in Mozambique, volgens open data van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland. In totaal is voor deze projecten minstens 88,5 miljoen euro begroot, waarvan een deel naar Royal HaskoningDHV stroomt.
Een deel van deze projecten gaat overigens pas van start na Heemskerks entree in het bestuur van Royal HaskoningDHV, zoals de ontwikkeling van de haven van Ziguinchor in Senegal, een project ter waarde van 21,2 miljoen (begonnen in januari 2012). Anders gezegd: Heemskerk bestuurt tussen 2011 en 2013 een bedrijf dat dingt naar financiering uit een fonds dat hij zelf als staatssecretaris mede oprichtte.
‘Kloof tussen politiek en bedrijfsleven’
Naast deze gevallen waarbij Heemskerks toekomstige werkgevers, Royal Haskoning en DHV, profiteerden van werkzaamheden en beslissingen van de staatssecretaris, is er in elk geval één voorbeeld bekend waarbij Heemskerk, in 2008, DHV rechtstreeks opdracht geeft voor een project in Nederland zelf; een verkennend onderzoek ‘om gps te gebruiken om automobilisten snel naar een vrije parkeerplaats te leiden’.
Krap een jaar na zijn aftreden als staatssecretaris gaat Heemskerk aan de slag als bestuurder bij Royal Haskoning en het latere Royal HaskoningDHV, voor drie ton per jaar. Hij houdt niettemin een warme band met Den Haag: als voorzitter van het ‘kernteam Export en Promotie’, een publiek-privaat overlegorgaan van de ‘Topsector Water’, maakt hij zich namens de watersector hard voor ‘exportbevorderend beleid’.
De Nederlandse afdeling van de internationale NGO Transparency International (TI-NL) wijst op haar website op de gevaren van de ‘draaideur’, de frequente overstap van politici van de publieke naar de private sector, en benadrukt het belang van goede regelgeving. ‘De draaideur tussen de politiek en het lobbyen verhoogt de kans op corruptie,’ stelt TI-NL. Onderzoeker Willeke Slingerland waarschuwde in de Volkskrant: ‘Aan een sterk informeel netwerk zit het risico van corruptie, omdat men geneigd zal zijn elkaar te bevoordelen en onderling de zaken te regelen.’
In Nederland gaan oud-politici vaak als lobbyist aan de slag bij bedrijven, meldt TI-NL: ‘Sinds 1990 heeft minstens 25 procent van de landelijke oud-politici een baan gekregen in de top van een brancheorganisatie, een belangenvereniging of een public affairs bureau.’
Per mail licht Lotte Rooijendijk de standpunten van TI-NL toe. ‘Er zijn in Nederland nog onvoldoende regels voor politici die een nieuwe functie willen bekleden waarbij ze specifieke belangen behartigen. Halverwege 2017 is weliswaar besloten een afkoelperiode in te voeren van twee jaar voor oud-bewindspersonen’, maar deze deze maatregel gaat niet ver genoeg.’ De afkoelperiode houdt in dat een bewindspersoon gedurende twee jaar niet namens een bedrijf mag lobbyen op het terrein waarover hij of zij als bewindspersoon verantwoordelijk was. Immers, politici die ‘na hun actieve politieke carrière werkzaam worden in een sector waar zij direct betrokken bij zijn geweest, wekken de schijn van belangenverstrengeling’.
‘De afkoelperiode zou ook moeten gelden voor andere politici, zoals Tweede Kamerleden,’ stelt TI-NL. ‘Wij pleiten voor een afkoelperiode voor alle politici, zoals die bijvoorbeeld geldt in Brussel. Eurocommissarissen mogen na hun functie een jaar niet werken bij bedrijven waar ze in hun politieke rol mee te maken hadden.’
Bovendien laat de Nederlandse maatregel ‘ruimte over om af te wijken van de vastgestelde afkoelperiode van twee jaar, bijvoorbeeld bij deelname aan een handelsmissie of wanneer de secretaris-generaal de afkoelperiode simpelweg tijdelijk opheft. Daarnaast ontbreekt het aan een controlerende instantie die in het geval van overtreding een sanctie op kan leggen.’
Voorts zijn er volgens TI-NL ook andere maatregelen nodig; van wettelijke gedragscodes tot ‘verplichte lobby-registers’, van ‘openbare consultatie’ tot betere handhaving.
Gevraagd naar zijn relaties met Royal Haskoning en DHV tijdens zijn staatssecretariaat, benadrukt Heemskerk telefonisch dat er geen sprake was van belangenverstrengeling of van het eenzijdig bevoordelen van zijn latere werkgevers, en dat hij nooit buiten zijn mandaat is getreden. Hij herhaalt het mantra: ‘Wat ik deed was altijd in het belang van het totale Nederlandse bedrijfsleven. En aangezien zowel DHV als Haskoning Nederlandse bedrijven zijn, profiteren zij per definitie van wat een staatssecretaris voor het Nederlandse bedrijfsleven doet.’ Op details gaat hij niet in, meldt hij FTM op voorhand.
Volgens Heemskerk speelde zijn relatie als staatssecretaris met Royal Haskoning en DHV geen rol: hij werd aangesteld omdat het bedrijf op zoek was naar ‘een econoom met internationale kennis’ en bij voorkeur iemand ‘met verstand van overheden en de publieke sector. Daar paste ik goed in’.
Heemskerk beklemtoont het nut van sterke banden tussen politici en het bedrijfsleven: de deuren tussen publiek en privaat moeten voldoende open blijven. ‘Ik vind het goed als er regels zijn over afkoelingsprocedures en over het tegengaan van mogelijke conflicts of interest,’ aldus Heemskerk. ‘Tegelijkertijd willen we ook geen riante wachtgeldregelingen voor politici. We zien in Nederland liefst dat politici weer snel aan de slag gaan als ze de politiek verlaten hebben.’
Het echte gevaar, volgens Heemskerk, ligt niet in te nauwe banden tussen politici en bedrijfsleven, maar juist in een te grote kloof tussen beide. ‘Je moet enorm oppassen dat de kloof die tussen politiek en bedrijfsleven bestaat, niet te groot wordt.’
‘Het moeten geen gescheiden werelden worden.’
52 Bijdragen
Peter Faasse 4
Marc2406 3
Heemskerk zou als econoom misschien nog eens de boeken van Adam Smith moeten lezen. Adam Smith schijnt nl. juist een broertje dood te hebben aan een te innige relatie tussen ondernemers en politici, omdat de belangen van een ondernemer lang niet altijd stroken met het algemeen belang die politici zouden moeten behartigen.
‘Het moeten geen gescheiden werelden worden.’
Juist wel dus, volgens Smith.
Dit artikel naast vele andere legt weer eens pijnlijk bloot dat het Nederlandse politieke proces behoorlijk verziekt wordt door een te innige verhouding van politici met het bedrijfsleven.
De draaideur tussen politici en lobbyen vergroot de dreiging van corruptie? Dat lijkt mij nog te voorzichtig geformuleerd.
MaartenH 10
Die Heemskerk lijkt mij iemand met een uitstekende carrière radar, en enige capaciteiten, anders was hij Eurlings wel achterna gegaan. Verder lijken mij zijn principes en scrupules niet buitengewoon sterk ontwikkeld, maar dat kan ook niet als je een carrière van bankwezen, naar politiek en verder tot een goed einde brengt. Oftewel een tamelijk normale figuur, die in het huidige politieke systeem de normaalste zaak van de wereld is. Dit systeem vraagt om / leidt tot dit soort zaken.
Bas van de Haterd 5
Ik deel in dit geval zijn mening dat je de kloof niet te groot moet maken. Niet alleen bij bewindslieden. Juist ook bij het ambtelijk apparaat. Momenteel zie ik elke keer weer 101 wetten met goede intentie en krankzinnig domme uitvoering. Iedereen die ooit zelf met het bijltje had gehakt had dat 100 keer beter gedaan.
Ik pleit dus voor draaideuren. Verplichtte draaideuren zelfs. Met scherpe controle waarbij je als publiek medewerker, politicus of ambtenaar, een groot deel van je recht op privacy opgeeft zodat de controle goed kan plaatsvinden. Ik denk bv aan een automatische scan van alle communicatie zoals die al bij beurshandelaren bestaat.
Rik van Dongen 3
Bas van de HaterdJan Smid 8
Bas van de HaterdBas van de Haterd 5
Jan SmidGeen systeem is 100% waterdicht te maken. Je kan echter ver komen met algoritmische controle.
Jan Smid 8
Bas van de HaterdBas van de Haterd 5
Jan SmidSprak laatst partij die dit soort controle doen voor die beurshandelaren. Die controleren niet eens de prive telefoon of computer. Velen lopen tegen de lamp. Waarom? Meest voorkomende reden is opscheppen. Ze geven het in hun normale correspondentie gewoon toe. Tweede reden. Ook gewoon over praten omdat ze niet eens doorhebben dat het niet mag.
Daarmee loopt de overgrote meerderheid tegen de lamp vertelde deze partij me.
Eric Smit 10
Bas van de HaterdEr valt inderdaad veel voor te zeggen om kloven niet groter te laten worden, of dat nu die met het bedrijfsleven of andere sectoren van onze samenleving zijn, maar het is tegelijkertijd van eminent belang dat politici doordrongen zijn van hun rol in een democratie. Nog meer controle, meer regeltjes en minder privacy bieden in mijn ogen geen antwoord op het hierboven geschetste feitencomplex. Het moet voor politici overduidelijk zijn dat wanneer ze als volksvertegenwoordiger direct met een bedrijf of sector te maken hebben gehad, dat ze niet direct na hun politieke loopbaan die kant op bewegen, laat staan er goed betaald emplooi zoeken.
Bas van de Haterd 5
Eric SmitDat je een afkoel periode zou kunnen instellen. Sure. Hoewelndit haaks staat op de wens van veel mensen het wachtgeld te willen afschaffen.
Een afkoel periode is echter ook niet heilig. Begin ik mijn eigen bedrijf. Huurt dat bedrijf me in. Juist daarom denk ik dat controle op afspraken die genaakt zijn tijdens de ambtsperiode goed is. Ja. Dat is minder privacy. De prijs die je betaald voor een publieke functie.
Niek Jansen 9
Uit dit artikel blijkt dat Royal Haskoning 'bloody business' doet in Myanmar, met Heineken en Unilever overigens.
In Myanmar vindt al decennia een ethnische zuivering plaats (velen noemen het genocide) van Rohyngia moslims die recent culmineerde, kort na de aanstelling van Aung San Suu Kyi als verantwoordelijk regeringsleider, in een zuivering van 700.000 moslims, waarvan het merendeel naar Bangladesh vluchtte en nu probeert te overleven in enorme provisorische tentenkampen. De militairen hebben zich schuldig gemaakt aan moordpartijen, brandstichting van dorpen, verkrachtingen.
Het is begrijpelijk dat een aantal Nobelprijswinnaars hebben aangedrongen op teruggave van de Nobelprijs voor de Vrede van Suu Kyi.
De afschaffing van de sancties is te voorbarig gebleken in de veronderstelling dat de politiek nu democratischer zou worden na de verkiezingen die de aanstelling van Suu Kyi als de facto regeringsleider mogelijk maakten. Het tegendeel is gebleken en niet alleen mbt de moslims in zw Myanmar, maar ook mbt andere minderheden in het noorden van het land, waar de oorlogen van het regeringsleger maar voortduren.
Ook met de persvrijheid is het niet vooruit gegaan. Momenteel staan twee Myanmar journalisten van Reuters terecht, die een massamoord van moslims door de militaren hebben gedocumenteerd en gefotografeerd in een gebied, waar de toegang door de regering verboden was. Zij riskeren gevangenisstraffen van 10 jaar en meer.
Hier nog een artikel over de economische collaboratie van het Westen incl. de EU met het misdadige regiem van Myanmar:
http://www.nationmultimedia.com/detail/opinion/30349709
Overigens doen India, Rusland en China ook volop zaken met Myanmar, bouwt China zelfs een zeehaven in Sittwe in zw Myanmar en blokkeert dus met zijn vetorecht in de Veiligheidsraad pogingen om Myanmar voor volkenmoord te berechten in het ICC in Den Haag.
Wietze van der Meulen 5
Niek Jansenhttps://www.siasat.com/news/millions-muslims-stateless-bjp-polarizing-assam-through-nrc-updating-process-congress-1381760/
Repressie begint vaak met het wegzetten van minderheden of andersdenkenden.
Vanuit zakelijk eigenbelang kijken we vaak de andere kant op als mensenrechten worden geschonden. Helaas is ook Nederland daar niet vrij van.
Niek Jansen 9
Wietze van der MeulenArnoud Kulk 1
Jan-Marten Spit
Beleidsmacht is per definitie gevoelig voor corruptie. Daar kan je pogen allerlei regels tegen in het leven te roepen, maar dat is m.i. niet waterdicht te maken. Corruptie en toeval onderscheiden zich immers alleen in intentie, als als er iets moeilijk is aan te tonen, is dat het wel. Bovendien is de wederdienst even eenvoudig te verstoppen. Is het een vorm van wederdienst als de bediener een speech houdt en de bedienden 10.000 euro per tafel betalen?
In een democratisch systeem kan de burger zonder enige noodzaak tot wettig en overtuigend bewijs, besluiten dat een partij waarin volgens kiezer laakbaar of ongewenst gedrag plaatsvindt niet langer zijn of haar stemt verdient. Geen zetel, geen beleidsmacht, geen deelname in kabinet, geen staatssecretaris, geen verhaal over belangenverstrengeling.
Met andere woorden, in plaats van figuren als van Heemskerk te omgeven met niet-sluitende wettelijke kaders, is een andere oplossing: helemaal geen van Heemskerk.
Ludovica Van Oirschot 15
Jan Smid 8
Ludovica Van OirschotLydia Lembeck 12
Jan SmidCo Pater 7
Ludovica Van OirschotEen overheid kan zelf participant zijn in het economische gebeuren, tevens kan zij sturen via allerlei mechanismen. Dit doet zij onder het mom van het algemeen belang. Deze methode's slaan terug op o.a. Keynes. Wat zegt het liberalenboek ( Patrick van Schie en Fleur de Beaufort van de Telderstichting ) over Keynes: Keynes pleite in de jaren dertig voor overheidsinvesteringen in de economie ter bestrijding van economische depressie. Keynes wilde het Kapitalisme niet vervangen maar wel dienden de economische krachten door de overheid te worden beheerst en gestuurd, in een streven naar volledige werkgelegenheid en stabiele prijzen. Keynes was een actief lid ven de britse Liberal Partij, maar zijn gedachtegoed werd na de 2de wereldoorlog vooral door socialisten omhelsd.
o.a. de verzorgingsstaat en sociale zekerheden zijn na de oorlog ontstaan, en volgens mij is dat voornamelijk wat liberalen afkeuren als bemoeienis, zij zeggen immers de marktwerking moet je vrij laten, ook geen minimumlonen dus.
Maar dan komt de vraag op van: hoe bezien zij van Heemskerk dan? gelet op het feit dat mensen vooral hun eigen belang moeten nastreven. Kennelijk vinden zij dat hier geen sprake is van bemoeienis op een foute manier ?????
Hoe we tegen politiek zelf aankijken speelt hier denk ik een rol : is dat niet meer of minder dan een belangenstrijd ( zoals ook Jan-Marten lijkt te suggereren ), of draait politiek om samenspraak over de samenleving zelf ( over problemen en over de richting )?
Lydia Lembeck 12
Co PaterJan-Marten Spit
Ludovica Van OirschotDat is hun taak ook helemaal niet. Bepalen wat wel en niet een probleem is, is de taak van het electoraat.
Immers, als je zou veronderstellen dat iedereen zelfstandig ene correct moreel pad zou volgen dan rijst de vraag wie bepaald wat een correct moreel pad is, en bovendien kan je je afvragen, indien de veronderstelling voor waar genomen wordt, waarom onze bestuurders niet gewoon laten benoemen door de koning in plaats van verkiezingen te organiseren.
Ergo, dat wat ij 'het ergste' noemt is nou juist de reden dat democratie is bedacht. Het is misschien wel erg, maar een ander aspect is dat het zo was, zo is, en zo zal blijven.
Ludovica Van Oirschot 15
Jan-Marten SpitIk blijf erbij: politici zijn geen willoze instrumenten van het electoraat. Dan kun je ze net zo goed door stemrobots vervangen. Dat is strijdig met mijn moraal.
Wietze van der Meulen 5
Ludovica Van OirschotWaar ik me met name zorgen over maak is dat als politici/bestuurders zich ook in economisch slechtere tijden m.n. met het eigen belang bezig houden en niet met het collectieve belang, dit wel eens tot een versnelde polarisering van de samenleving zou kunnen leiden.
Ludovica Van Oirschot 15
Wietze van der MeulenHet helpt enorm als je je in de ideologische en historische grondslagen van partijen verdiept, en niet alleen afgaat om een handvol stellingen in een stemwijzer.
MaartenH 10
Ludovica Van OirschotLudovica Van Oirschot 15
MaartenHBedenk wel dat perfectie de vijand van het goede is. Het gaat er niet om om een volmaakte politicus of partij te vinden, alleen maar om de politicus of partij te vinden die het beste bij je past. Als je dat baseert op de grondslagen, zul je niet snel teleurgesteld raken.
Lydia Lembeck 12
Ludovica Van OirschotJan-Marten Spit
Wietze van der MeulenHet is niet je plicht maar je -recht-.
'Politiek zuiver' is een individueel waardeoordeel. 'zuiver' is geen attribuut van politiek, noch een objectief meetbare natuurconstante, noch een evenwicht dat automatisch wordt bereikt.
"Waar ik me met name zorgen over maak is dat als politici/bestuurders zich ook in economisch slechtere tijden m.n. met het eigen belang bezig houden en niet met het collectieve belang"
Waar komt nou toch die merkwaardige opvatting vandaan dat politici zich uit eigen beweging bezig zouden moeten houden met het algemeen belang? Als dat zo was, waar hebben we dan democratie voor nodig?
Antwoord: het paradigma van politiek consumentisme.
De politieke polderwinkel waarin gegarandeerd louter betrouwbare producten staan - onder dwingend toezicht van de autoriteit universele moraal. Die wereld bestond nooit en zal nooit bestaan. Dat gegeven is juist de problematiek die democratie kan oplossen - als de kiezer zich tenminste realiseert wat de probleemstelling is, hoe de oplossing werkt en hoe haar te gebruiken.
"wat te doen als er helemaal geen zuivere politici bestaan?"
wat is je antwoord?
Co Pater 7
Wietze van der MeulenBepaal zelf wat je belangrijk vind en kijk welke politieke ideeën daar bij aansluiten. zolang je je eigen ideeën over het leven blijft volgen , omdat je nog niet overtuigd wordt van het feit dat je het mis hebt, ben je consistent bezig in denken en handelen. sta wel altijd open in hoe de realiteit zich voordoet, vergelijk ze met je eigen beeld en leer ervan. Er is niks mis aan het veranderen van je mening, doordat je nieuwe inzichten hebt opgedaan.
Politici zijn ook maar mensen die zelf moeten bepalen wat ze belangrijk vinden en dat uitdragen. ze kunnen ondersteund worden door degene die hetzelfde nastreven. Politici observeren het leven, maar moeten zich nooit laten leiden door meningen. Hun ideeën zijn leidraad, daar worden ze ook om gekozen.
Jan-Marten Spit
Ludovica Van OirschotJe verwart oplossing met probleemstelling, en daarmee ondermijn je de oplossing. Met de beste intenties ongetwijfeld, maar als jij dat beeld in de publieke ruimte plaatst heb ik je toestemming of genoegen niet nodig om je opvatting te bestrijden. Bovendien, jouw opvatting is in mijn ogen een risico voor de toekomst waar ook mijn kinderen en andere geliefden deel van gaan uitmaken.
Ik heb wel begrip en enige sympathie voor je standpunt, ik vind haar echter utopisch. Politiek is een spel dat door je politieke opponenten ook keihard wordt gespeeld, en als jij ze met niet meer bestrijd dan een appel aan de eigen moraal, dan kan ik je voorspellen waar dat toe leidt: mooipraterij in verkiezingsprogramma en op TV, de oprichting van bijvoorbeeld FTM die het werkelijke handelen moet opvissen, waar dan door sommigen op wordt gereageerd met - wat jammer dat het spel van macht niet vanzelf eerlijk wordt gespeeld.
Lydia Lembeck 12
Jan-Marten SpitVerwijderd 36314 2
Eurlings is wat mij betreft duidelijk een ander verhaal. Die had geen verstand van de sector waarin hij terecht kwam.
En De Vries was al lobbyist toen hij nog staatssecretaris was.
Jan-Marten Spit
Verwijderd 36314Dat is gedrag dat een verstandig electoraat afwijst.
Verwijderd 36314 2
Jan-Marten SpitJan-Marten Spit
Verwijderd 36314Verwijderd 36314 2
Jan-Marten SpitJan-Marten Spit
Verwijderd 36314Mark Osterloh 2
Jan-Marten SpitJan-Marten Spit
Mark OsterlohMarla Singer 7
(Voor wie twijfelt, dit is sarcastisch bedoeld.)
Wietze van der Meulen 5
Marla SingerKijk eens naar het filmpje.
https://www.nu.nl/politiek/5371739/blok-betreurt-aanstoot-opmerkingen-suriname-etniciteit-en-samenlevingen.html
De grap is ook nog dat hij de aanstoot betreurt en niet zijn opmerkingen. Lijkt mij allemaal niet zo verstandig voor een minister van Buitenlandse Zaken. Ik denk dat hij dacht in een zaaltje met gelijkgestemden te zitten en de impact van zijn woorden en de capaciteit van smartphones wat heeft onderschat.
Co Pater 7
Wietze van der MeulenZo bezien kun je alleen woorden terugnemen omdat je bewust gelogen hebt.
Luc van Beers 7
Lydia Lembeck 12
Luc van BeersDe man heeft een slachtveld achtergelaten in de sociale huursector. Enige miljoenen mensen hebben daarmee te maken en een groeiend aantal komt daardoor niet meer rond.
O Pen 13
Staatssecretaris onderwijs is er om bedrijven zo veel mogelijk te laten verdienen aan de leerplicht van kinderen. Staatssecretaris Wetenschap om bedrijven zo veel mogelijk te laten verdienen aan de publicatiedruk van wetenschappers en universiteiten zo veel mogelijk afhankelijk te krijgen aan het bedrijfsleven. Staatssecretaris zorg is er om bedrijven zo veel mogelijk te laten verdienen aan zieke mensen. Staatssecretaris voedsel is er voor de agrarische en voedselsector. En ga zo maar door.
Met die takenpakketten is het niet zo vreemd dat de personen uit het bedrijfsleven komen en dat ze er ook weer naar vertrekken. Immers hun werk als staatssecretaris is óók in dienst van het bedrijfsleven.
Veel mensen zijn zich, mede door slechte berichtgeving in de media, helemaal niet bewust dat het belang van het bedrijfsleven, op korte termijn, wel eens haaks kan staan op het belang van werknemers, kleine zelfstandigen, gepensioneerden, kinderen en, God behoede, werklozen laat staan volgende generaties.
Fred Raaks 5
Wat wel problematisch zou zijn als Haskoning voorgetrokken wordt tov andere bedrijven maar daar heb ik in dit stuk geen bewijs voor gezien. Misschien krijgen we dat nog in een volgend stuk.
Martien van Dongen 4
Fred RaaksLydia Lembeck 12
Martien van DongenFred Raaks 5
Martien van DongenPeter Ravestein 3
Jobb
De teneur van het artikel is dat er vreselijke dingen zijn gebeurd maar het artikel maakt helemaal niet helder welke die dan zijn. Er is de zweem van belangenverstrengeling maar daar kan ik niets mee. Zoals ik het nu lees kan de relatie van de staatssecretaris en RH (voor zover je daar van kunt spreken) ook hebben bijgedragen aan de Nederlandse economie.
Bruto salarissen worden genoemd als ware het een schande, begrijp ik ook niet. Of is de schrijver van mening dat de staatssecretaris (of andere genoemden) niet bij bedrijven mag werken die direct of indirect zaken doen met een overheid? Ben ik het niet mee eens maar kan ik me voorstellen dat je dat vindt maar zeg dat dan. Dan wordt het artikel voor mij begrijpelijker.
Vind zelf overigens dat ieder mag doen wat ie wil op voorwaarde dat alles mbt publieke zaken openbaar moet zijn (gegeven dat voor-wat-hoort-wat deals strafbaar zijn).
Ben meer geinteresseerd in de resultaten van beleid en subsidiepotten. Vond het stukje waarin naar voren komt dat ORIO niet de gewenste resultaten oplevert dan ook interessanter. Daar zou ik dan weer meer over willen weten.