
Stdiezaal in de Universiteit van Peking © By Sunny7338 - Own work, CC BY-SA 3.0, https://en.wikipedia.org/w/index.php?curid=40646060
Rumoer om onjuiste economieboeken
Studenten van de Universiteit van Maastricht protesteerden. Ze stuurden twee weken geleden een open brief naar hun decaan en hun hoogleraren economie. De titel: ‘Evidence suggests that UM’s teaching on how banks work is flawed’. Oftewel, de Maastrichtse uitleg van bankieren en geldcreatie in lesboeken en colleges is gebrekkig. Wat is er aan de hand? En is verandering aanstaande?
In de jaren zestig van de vorige eeuw waren studentenprotesten heel gewoon. Daarna leken deze protesten lange tijd te zijn uitgestorven. De afgelopen jaren lijkt er echter sprake van een wederopleving. Zo bezetten studenten in 2015 het Maagdenhuis om democratisering van de Universiteit van Amsterdam af te dwingen. In de economische faculteiten is het na de financiele crises van 2007-9 ook onrustig. Zo liepen studenten uit onvrede met het lesmateriaal massaal het college van Gregory Mankiw uit (Mankiw is de auteur van een van de meest gebruikte boeken in de macro-economie) en publiceerde Rethinking Economics NL, een club van kritische economiestudenten, een rapport over het Nederlandse academische economieonderwijs. Hun conclusies: studenten economie worden niet goed voorbereid op hun rol in de maatschappij. Het onderwijs is te smal, te theoretisch en te gericht op getallen (zie ook dit FTM-artikel).
Studenten krijgen achterhaalde theorieën over het geldstelsel aangeleerd
De Maastrichtse studenten van Pluralism in Economics (PINE) gaan een stap verder, en willen concrete verandering. In hun open brief wijzen zij hun decaan en hoogleraren op concrete fouten in lesboeken. Ze schrijven: ‘With this open letter, we want to raise your awareness that what is currently taught in economics at UM on how banks work and how money is created is contrary to existing evidence and does not fit with the high-quality education that UM offers. Professors and textbooks at UM teach the mainstream but faulty view of “loanable funds” and “money multiplier”, even though central banks and commercial banks openly admit that those concepts are misleading.’ Oftewel: studenten krijgen achterhaalde theorieën over het geldstelsel aangeleerd, ook al hebben commerciële en centrale bankiers al publiekelijk verklaard dat deze theorieën niet kloppen.
De studenten halen literatuur en empirisch bewijs aan om aan te tonen dat de theorieën zich slecht verhouden tot de praktijk. Ze verwijzen naar artikelen van de Bank of England en de Bundesbank waarin wordt gesteld wordt dat ‘conventionele’ beschrijvingen van bankieren niet kloppen. Ook verwijzen ze naar het empirisch onderzoek van Richard Werner. Deze econoom leende geld van de Duitse Raiffeisenbank om te bewijzen dat elke lening metterdaad leidt tot de schepping van nieuw geld, zoals de krediettheorie van bankieren terecht beweert. Daarnaast halen ze acht lesboeken aan die incorrecte theorieën verkondigen. Vervolgens stellen ze, net als hun collega-studenten van Rethinking Economics NL eerder deden, dat ze slecht worden opgeleid voor hun toekomstige verantwoordelijkheden. Een verkeerde theorie kan immers leiden tot verkeerde beleidsbeslissingen. Om deze reden stellen de Maastrichtse studenten dat deze gemankeerde boeken niet meer gebruikt zouden moeten worden totdat de fouten erin zijn belicht en en gecorrigeerd.
Drie theorieën
De afgelopen jaren hebben diverse onderzoekers gewezen op de kwestie van gebrekkige beschrijvingen van bankieren en geldschepping. Met name de onderzoeken van de al genoemde Richard Werner en de Bank of England-economen Jakab en Kumhof worden vaak aangehaald. Deze uitgebreide onderzoeken vormen een degelijke onderbouwing van het betoog van de Maastrichtse studenten. In de economische literatuur komen drie onderling tegenstrijdige theorieën van bankieren voor: de financiële-intermediatietheorie, de geldmultiplicatortheorie en de krediettheorie. Deze theorieën zal ik kort uitleggen.
De financiële-intermediatietheorie beschrijft private banken als pure intermediairs, die bestaand geld van spaarders naar leners sluizen. Zonder spaargeld kan er in dit model niet geïnvesteerd worden. Banken zijn in deze theorie niet relevanter dan andere financiële intermediairs, zoals kredietunies en investeringsfondsen. Ook zij zijn gewone financiële intermediairs.
Volgens de geldmultiplicatortheorie creëren banken geld door systemische interactie. Ze parkeren een percentage van het geld dat op een rekening wordt gestort bij de centrale bank, en de rest lenen ze weer uit. In zijn boek Fintech and the Remaking of Financial Institutions geeft John Hill een voorbeeld. Stel dat de reserve-ratio 10 procent is, en iemand 1000 dollar bij een bank stort. De bank zet dan 100 dollar op de rekening bij de centrale bank en leent vervolgens 900 dollar uit. Dit proces gaat door totdat er 10.000 dollar in omloop is. De geldhoeveelheid is in deze theorie een functie van de hoeveelheid reserves, en is dus aanbodgestuurd. De rol van banken is relatief passief.
Alleen met de krediettheorie van bankieren kunnen financiële crises correct worden begrepen
De krediettheorie van bankieren stelt dat banken nieuw geld creëren zodra zij krediet verstrekken. Beide kanten van de bankbalans worden verhoogd. Dit wordt ‘wederzijdse schuldaanvaarding’ genoemd. De krediettheorie is al oud; volgens Richard Werner was deze theorie aan het begin van de twintigste eeuw zelfs dominant, maar gaandeweg is zij uit de economische modellen en theorieën verdwenen. Centraal in het proces van geldcreatie staan de vraag naar leningen, de risico-, winst- en solvabiliteitsoverwegingen van banken, en het beleid van de centrale bank. In deze theorie zijn banken actieve actoren.
De beschrijving van de actieve bankier komt al terug bij bekende economen als Joseph Schumpeter en Hyman Minsky. Zo definieert Minsky private banken als innovatieve ondernemingen die actief op zoek zijn naar winst. Het is deze actieve zoektocht naar rendement die volgens Minsky op termijn de stabiliteit van het systeem ondermijnt. Alleen met de krediettheorie van bankieren kunnen financiële crises correct worden begrepen.
Een breder probleem?
Werner, Jakab en Kumhof concluderen dat onjuiste theorieën van bankieren momenteel domineren in de economische wetenschap. De Maastrichtse studenten onderschrijven die conclusie. In een reactie op hun open brief stelt Joris Tieleman, hoofdauteur van het rapport van Rethinking Economics NL: ‘Dit probleem speelt aan veel meer universiteiten. Het is momenteel de mainstream visie op banken, die vrijwel in alle economie-opleidingen wordt gedoceerd.’ Vorige week publiceerde ik op FTM enkele brieven van banken die laten zien dat geldschepping ook door bankiers zelf geregeld verkeerd wordt begrepen. Monetaire ongeletterdheid is een serieus probleem; en onjuist onderwijs een van de belangrijkste oorzaken daarvan.
Opmerkelijk genoeg zijn er ook economen die het probleem niet zien. Zo opent Wim Boonstra, bijzonder hoogleraar Economische en Monetaire Politiek aan de VU en speciaal economisch adviseur van de Rabobank, zijn lesboek Geld. Wat is het, wat doet het? Waar komt het vandaan?met de stelling dat het onjuist is te beweren, zoals in de discussie over het geldstelsel weleens gebeurt, dat geldschepping ‘altijd hardnekkig wordt verzwegen en dat de handboeken het bewust achterwege hebben gelaten’ (2018: 13). Boonstra verweert zich daar als volgt tegen: Correcte beschrijvingen staan al ‘meer dan honderd jaar in alle handboeken van betekenis’ (2018: 13). Ook in het Tijdschrift voor het Economie Onderwijs beweert Boonstra: ‘Alle door mij erop nageslagen leerboeken zijn glashelder over het feit dat giraal geld niet door de overheid of de centrale bank, maar door commerciële banken in omloop wordt gebracht’ (2018: 26). Boonstra stelt dus dat het probleem van incorrecte beschrijvingen niet relevant is. Hoe kun je dat nu met droge ogen beweren?
Intern inconsistent
In de economische wetenschap lijkt het met name fout te gaan in de vertaalslag van specialistische vakken als bankmanagement en monetaire economie naar vakken als macro-economie en financiële economie. In de ochtendcolleges krijg je bij bank management uitgelegd (door economen als Boonstra) dat banken geldscheppende instellingen zijn, maar bij de colleges macro-economie ’s middags worden banken gepresenteerd als pure financiële intermediairs. Economische wetenschap en onderwijs zijn dus intern inconsistent. We zouden dit probleem moeten erkennen en aanpakken, niet bagatelliseren, zoals Boonstra doet. Zijn onderzoek naar leerboeken is te nauw en te vrijblijvend. Bovendien bespreekt hij de onderzoeken van Werner en Jakab en Kumhof niet. Om deze reden trekt hij de verkeerde conclusie: het zit volgens hem allemaal wel goed.
Academici zijn doorgaans erg druk en onderwijsvernieuwing staat meestal laag op de prioriteitenlijst
Het lijkt me tijd voor fundamenteler onderzoek en open discussie. De boeken die in de verschillende vakken gebruikt worden, eens goed naast elkaar leggen lijkt me een zinvolle volgende stap. Dat zou dan niet alleen in Maastricht moeten gebeuren, maar ook op andere universiteiten en op hogescholen.
De Maastrichtse studenten melden dat enkele hoogleraren positief hebben gereageerd. Zij waarderen de ambitieuze houding van studenten en hun pleidooi voor een beter curriculum. De decaan werkt nog aan een officiële reactie. Maar het is de vraag of de hoogleraren hun lesprogramma daadwerkelijk zullen moderniseren. Academici zijn doorgaans erg druk en onderwijsvernieuwing staat meestal laag op de prioriteitenlijst. Even afwachten dus. De studenten organiseerden afgelopen week een evenement ‘Let's talk about banks and money creation’. Wie volgt?
127 Bijdragen
Matthijs2 5
Onderwijsvernieuwing gebeurt meestal in relatieve stilte. Deze spotlight maakt wellicht opeens zichtbaar hoe verandering tot stand komt als dat publiekelijk gebeurt.
Karolijne Bauland 8
Matthijs2Dat studenten zich nu roeren is misschien een aanzet tot verandering. Het roept bij mij wel de vraag op wat hen heeft bewogen om uitgerekend in een 'pennywise poundfoolish' land als Nederland te kiezen voor een studie economie.
Erwin de Waard 6
Maar met de inhoud van de column ben ik het helemaal met je eens. De theorie moet kloppen met de praktijk , met name bij geld. Foutieve theorie moeten vervangen worden , al helemaal bij universiteiten. Die studenten in Maastricht verdienen steun !
Martijn Jeroen van der Linden 5
Erwin de WaardRuben lensvelt
Erwin de WaardEdit: Never mind
Marla Singer 7
Daar sta je dan in je hemd.
Gaat nog leuk worden als deze studenten aan het werk gaan en te maken krijgen met collega's die nog in het verleden leven. Kan alleen maar goed gaan.
Mz59 7
Marla SingerMatthijs2 5
Mz59Constance 4
Mz59De zienswijze dat hij niet met wiskunde overweg zou kunnen, geeft het prijscomité van de Sveriges Riksbank, voor zover ik kan zien, niet als grond voor Tinbergens prijs.
Weliswaar heeft Tinbergen geen belangrijke wiskundige ontdekkingen gedaan (anders dan Mz59?), maar hij heeft wel tal van artikelen in wetenschappelijke tijdschriften voor toegepaste wiskunde gepubliceerd.
Z'n interesse voor economie kwam voort uit sociale bewogenheid, hij was capabel genoeg om in z'n oorspronkelijke vak te "scoren".
Nogal overdreven dus en er waren en zijn goede wiskundigen *) in de economische theorie ( von Neumann, Wald, Arrow, Debreu, Schelling, Myerson, Samuelson, Hurwicz, e.v.a.). En kijk ook nog maar even naar Jamie Simons (van Stern-Simons naam en faam) die met z'n wiskundige financiële modellen miljarden verdiende.
Waarmee overigens niet gezegd wil zijn dat al deze wiskundige exercities even zinvol waren.
*)zie bv. Weintraub: How Economics became a Mathematical Science
----" Je schrijft gewoon wat lineaire vergelijkingen op met matrices er in en iedereen is dan onder de indruk."
Nou u misschien, maar ik krijg de indruk dat uw kennis van het gebruik van mathematische technieken in de economie niet helemaal up-to-date is.
Zie bv. Belal Baaquie
"Quantum Field Theory for Economics and Finance" Cambridge Univ Press 2018
Mz59 7
ConstanceQuantum Field Theory for Economics and Finance, haha. Daar gaat QFT helemaal niet over. Gevonden:
http://assets.cambridge.org/97811084/23151/frontmatter/9781108423151_frontmatter.pdf
"belal ehsan baaquie is a professor at the International Centre for Education in Islamic Finance. He received his training in theoretical physics at Caltech and Cornell University, specializing in quantum field theory. He later developed an interest in finance and economics, and started applying quantum mathematics to these fields."
Zekere wiskundige methoden kan je ook in andere gebieden toepassen, dat is waar. Theoretisch fysici in finance, het is een bekend thema.
Dat er sommigen zijn die met hun wiskundige modellen veel geld verdienen geloof ik wel. Investeerders zijn altijd geinteresseerd in modellen die de beurs "kunnen" voorspellen.
Constance 4
Mz59Nou, nou, onder die rest van 'niet-weters' waren mensen als John von Neumann en Leonid Hurwicz.
Het is bepaald niet zo dat Tinbergen een onwetende rest overblufte met z'n aanpak.
"---Quantum Field Theory for Economics and Finance, haha. Daar gaat QFT helemaal niet over"
Ja, maar tal van rekentechnieken ontwikkeld in QFT blijken toepasbaar bij de formulering van economische en financiële theorie.
Dat is niet zo exotisch als het lijkt, sommige CGE modellen bv. hebben de wiskundige structuur van een topologische veldtheorie met implicaties voor hun stabiliteit en dynamische ontwikkeling.
Eén en ander betekent natuurlijk niet altijd dat daarmee deze modellen aan relevantie winnen.
Uw stelling was, dat economie vooral iets is voor mensen die niet met wiskunde overweg kunnen. Vooralsnog zie ik die niet bewezen.
Mz59 7
ConstanceMichel Fleur 6
ConstanceIets wiskundig beschrijven, leidt niet automatisch tot wetenschap ;-)
Als je onzinnige axioma's en modellen in je wiskunde stopt, leidt je andere modellen af die netjes consistent zijn met die onzinnige input.
Vooral dat is waar het in de mainstream economische wetenschap aan schort.
Vooronderstellingen die niet waar kunnen zijn, extrapolaties met gruwelijke (onrealistische) randvoorwaarden (die dan maar "verondersteld" worden) enzovoorts.
En laten we niet eens beginnen aan de berekenbaarheid van sommige problemen waarvoor onze arme, optimaliserende actoren worden geplaatst...
Constance 4
Michel FleurHieruit volgt natuurlijk niet dat alle economische theorie 'mathematiseerbaar' is of moet zijn of dat het gebruik van wiskunde in de economie een onverdeeld succes is gebleken.
Uiteraard impliceert logische consistentie geen praktische relevantie, maar het voordeel van het formaliseren van functionele relaties (dat is wat wiskunde hier doet) is wel dat je je uitgangspunten en gevolgtrekkingen duidelijk moet expliciteren waardoor ook de zwakheden duidelijk aan het licht komen, zoals u zelf ook aangeeft.
Daarbij is niet alles irrelevante spielerei, zo geven banken geen miljoenen uit voor de ontwikkeling van modellen enkel voor de show of om te anticiperen op wat de CB uit haar modellen zou kunnen afleiden.
Niettemin nog steeds actueel::
"Too large a proportion of 'recent' mathematical economics are mere concoctions, as imprecise as the initial assumptions they rest on, which allow the author to lose sight of the complexities and interdependencies of the real world in a maze of pretentious and unhelpful symbols."
(Keynes, GT 298)
[Verwijderd]
ConstanceMichel Fleur 6
ConstanceMaar ik ben blij met je uitgebreide antwoord.
Mz59 7
Michel FleurMichel Fleur 6
Mz59Mz59 7
ConstanceMz59 7
Michel FleurWaarom komt men daar mee weg? Ik bedoel: dat is ernstige kritiek.
Lydia Lembeck 12
Marla SingerKarolijne Bauland 8
Lydia LembeckLydia Lembeck 12
Karolijne BaulandKarolijne Bauland 8
Lydia Lembeck[Verwijderd]
Modern Money Mechanics:
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4a/Modern_Money_Mechanics.pdf
Vooral de 20 a 25 miljard EURO rente die de burgerij in NL PER JAAR betaalt op 750 miljard gebakken lucht 'leningen' - geld wat de banken helemaal niet hebben en hadden, maar gewoon erbij verzinnen -, dat is het echte rechtsdelict !
Jatten, stelen en roven van miljarden, zonder dat daar een noemenswaardige tegenprestatie van enige omvang tegenover staat.
Dat is de reden waarom binnen 20 jaar de volgende (zeer gerichte) volksopstand uitbreekt.
Bewust betrokken ambtenaren, advocaten, directies en toezichthouders etc., maakt u alvast uw borst nat?
U mag dan zo'n chique titel en pak met stropdas hebben, U is gewoon scum!
Ps. Die Boonstra, dat is een framer en spindoctor met geheime agenda's.
Alleen al die blik van die man maakt, dat ik nooit een auto van hem zal kopen...
Roland Horvath 7
[Verwijderd]Als een lening niet terug betaald wordt omdat de debiteur failliet is gegaan. Dat is dan geen verlies voor de bank. Ze doen wel alsof, ze boeken het verlies, ze lijden zogenaamd vermogensverlies.
In feite is er alleen voor de hele maatschappij een verlies, want er zijn materiële investeringsmiddelen verspild.
De krediet verlening is dus uitsluitend de allocatie van de materiële goederen om te investeren. Of te consumeren.
Er is zoals in uw commentaar gesteld geen werk verricht door de bank uitgezonderd de genoemde allocatie van middelen.
Daar zit er een begrenzing: Er mag niet te veel krediet toegekend worden onder andere om de prijzen van de middelen niet op te jagen.
[Verwijderd]
Roland HorvathMartin van den Heuvel 1 11
[Verwijderd]De britse stichting "Positieve money.org" vindt dat er een overheidsinstantie moet worden uitgevonden die het geld uitleent, op dezelfde wijze als dat nu door banken gebeurt. Met als resultaat dat die 20 á 25 miljard in NL weer terugvloeit naar de burger. In Engeland is dat bedrag uiteraard zodanig veel hoger dat je er koude rillingen van krijgt. In werkelijkheid schieten we daar niks mee op, want Mark Rutte en co zullen het extra geld zo snel mogelijk via de fiscus naar zichzelf en hun rijke vriendjes sturen in de vorm van belastingverlaging.
Ik heb wél een probleem met je volksopstand. Hoe zie je dat voor je?
Tegen wat of wie moet die opstand zijn gericht? En met wat voor soort acties?
Als je goede ideeën hebt, zou ik graag NU beginnen en niet wachten op "binnen 20 jaar".
Nee, jij niet, maar Boonstra verkoopt wél "auto's" aan anderen. En die schijnen er weinig moeite mee te hebben.
Alwin van Dongen 3
In dit voorbeeld wordt geen geld gecreëerd. Immers 100 USD wordt gestort bij de centrale bank en 900 USD wordt uitgeleend. Totaal is dezelfde 1000 USD.
[Verwijderd]
Alwin van DongenIk weet het wel...
En dat gebeurt 15 tot 33 keer, afhankelijk van of de bank 3 of 8% van een deposito als eigen vermogen moet aanhouden...
Alwin van Dongen 3
[Verwijderd][Verwijderd]
Alwin van DongenAlwin van Dongen 3
[Verwijderd]Daarnaast ben ik van mening dat het huidige geldsysteem, in principe tot een oneindige geldcreatie kan leiden. Immers: Gecreëerd geld bij bank A kan als spaargeld ingelegd worden bij bank B. Bank B kan daarmee nieuw geld creëren enz enz. Misschien dat het onderpand in de reële wereld even opgewaardeerd moet worden (bijv. huizenbubbel) en zie daar: Meer geld in omloop bij bijna dezelfde hoeveelheid reële goederen.
Matthijs 11
Alwin van DongenDit is dus niet hoe het werkt. Banken hoeven helemaal niet -eerst- spaargeld op te halen alvorens ze een krediet kunnen verstrekken. Banken creëren kredieten en daarmee deposito's.
https://www.bankofengland.co.uk/quarterly-bulletin/2014/q1/money-creation-in-the-modern-economy
Banken zitten dus niet te wachten op een spaarder die zijn/haar geld komt brengen. Banken zitten te wachten tot er een kredietwaardige klant naar binnen komt lopen.
"Daarnaast ben ik van mening dat het huidige geldsysteem, in principe tot een oneindige geldcreatie kan leiden"
Oneindig is misschien wat veel, maar het klopt dat er geen grenzen zitten aan de hoeveelheid krediet/geldcreatie. Dat hoeft niet erg te zijn. Een economie groeit. De samenleving als geheel wordt in de loop der tijd steeds productiever. Bestond de economie een paar honderd jaar geleden nog uit het produceren, verkopen en kopen van een paar aardappelen en wortels, nu is die hele voedselvoorziening nog maar een minieme fractie van wat de mensheid allemaal maakt. De geld/krediethoeveelheid is verveelvoudigd, maar de productie ook.
Het verschijnsel waar jij op doelt, te veel krediet voor eenzelfde hoeveelheid productie, kan natuurlijk wel optreden. Hoeft niet, maar kan.
Alwin van Dongen 3
MatthijsCorrect. Echter, mijn reactie ging uit van de 2e theorie uit het artikel. Met een kleine kanttekening: Banken moeten hun ratio van Spaargeld/uitgeleend geld in orde houden. De hoeveelheid spaargeld is via die ratio wel degelijk belangrijk voor het uit te lenen vermogen.
Gerrit Zeilemaker 6
Overigens hoeven studenten geen geld aan leerboeken uit te geven die kun je net zo goed van internet downloaden. Zie hier (wel in het Duits, maar dat is te leren, misschien wel rendabeler dan een studie macroeconomie: http://norberthaering.de/de/buchtipps/1113-peukert-lehrbuecher
Matthijs2 5
Gerrit ZeilemakerMichiel WERKMAN 8
'elke lening metterdaad leidt tot de schepping van nieuw geld', is volgens mij niet juist.
Geldschepping ontstaat niet bij élke nieuwe lening of krediet.
Erwin de Waard 6
Michiel WERKMAN( In de column komt de stelling uit het onderzoek van Richard Werner , zie de link in de column.)
Alwin van Dongen 3
Erwin de Waard- persoon A spaargeld uitleent aan persoon B, of als
- Bank A een zojuist gestort spaartegoed uitleent aan persoon B
Er zijn vast veel meer voorbeelden te vinden.
Martijn Jeroen van der Linden 5
Alwin van Dongenhttps://www.ing.nl/media/ing_ebz_geldscheppingsparadox_tcm162-92912.pdf
Alwin van Dongen 3
Martijn Jeroen van der LindenWaarschijnlijk bedoel je: Zoals banken nu opereren, kiezen ze ervoor om voor elke lening, altijd nieuw geld te creëren.
Er is in beginsel geen beletsel om spaartegoeden aan te wenden voor toekomstige leningen, mits de ratio: spaartegoeden/uitstaande leningen binnen de wettelijke grenzen blijft.
Leo Ambtman 2
Martijn Jeroen van der Linden[Verwijderd]
Alwin van DongenErwin de Waard 6
Alwin van Dongenen
- geld uitlenen van persoon tot persoon is in de column niet aan de orde; het gaat bij Werner over geld dat bij een bank geleend wordt. Er wordt dan altijd altijd nieuw geld aangemaakt blijkt uit zijn onderzoek.
Martijn Jeroen van der Linden 5
Michiel WERKMAN[Verwijderd]
Michiel WERKMANMarco Roepers 6
Martijn Jeroen van der Linden 5
Marco RoepersMatthijs 11
Martijn Jeroen van der LindenLeo Ambtman 2
Martijn Jeroen van der Lindenbps 12
O.a. Keynes was er een pionier in en er al een grondlegger van. Maar ook Hayek later.
Het is zo nuttig.
Complexity betreft de verschijnselen van reële complexe systemen, hun voorkomen, wetmatigheden, gedrag en eigenschappen, en is in wezen recursief allesomvattend.
Je kunt er alles in kwijt en je kunt er alles in terug zien, zowel de ‘harde’ natuurkundige aspecten, als de ‘zachte’ sociale aspecten, en zowel op individueel en microniveau, als wel en ook op collectief en macroniveau.
En het belangrijkste is, hoewel de toekomst niet voorspelbaar is, dat je met kennis van complexe systemen verwachtingen kunt voorzien, problemen kunt begrijpen en voorkomen en bestaande complexe problemen ook kunt oplossen, omdat het kenbare actuele complexe systemen zijn.
En die zijn niet zo heel moeilijk als de naam vermoedt.
Ook m.b.t. economie als een heel groot omvattend en opgebouwd sociaal complex systeem van complexe systemen, is een paradigmaverandering nog lang niet in zicht, om met de woorden van William White, voorzitter van de Economic and Development Review Committee van de OECD, te spreken.
Omdat we het nog niet (willen) zien.
'We cannot solve our problems with the same thinking we used when we created them.'
(citaat Albert Einstein)
Dus 'out of the box' met die economiestudenten en niet verdwalen.
Daarvoor moet er wel eerst een 'box' zijn, al is die neo-klassiek.
Lydia Lembeck 12
bpsConstance 4
Hier nog een aardig stukje van Perry Mehrling over de relatie tussen de drie visies:
"But is it really true, as Werner claims, that these three theories are “mutually exclusive”?
Not so fast. Let’s look a bit closer." :
http://www.perrymehrling.com/2016/01/great-and-mighty-things-which-thou-knowest-not/
Martijn Jeroen van der Linden 5
Constancehttps://www.ing.nl/media/ing_ebz_geldscheppingsparadox_tcm162-92912.pdf
Anton Van de Haar 8
Martijn Jeroen van der LindenIk zou zeggen, het gaat vooral om de volgorde.
In het voorbeeld van Mehrling leent iemand (A) geld van een bank (City), dat die bank vervolgens uit het niets creëert op zijn rekening. A koopt vervolgens met dat geld een huis van iemand anders (B) en maakt het net geleende geld over naar de rekening van B bij Chase. City moet vervolgens Chase vergoeden voor het aan Chase overdragen van dat saldo (een claim op de bank). Maar Chase heeft in het voorbeeld de daarvoor benodigde reserves niet, en leent die daarom van Chase.
Het netto resultaat is:
- A heeft nu een extra schuld (aan City) en een extra bezit (het huis)
- B heeft zijn huis gewisseld voor banksaldo (bij Chase)
- City heeft nu een extra bezit (de schuld van A) en een extra schuld (aan Chase)
- Chase heeft nu een extra bezit (de schuld van City) en een extra schuld (het banksaldo van B)
Mehrling schrijft hierover (ik heb voor de duidelijkheid de ik-persoon in zijn tekst door A vervangen en de jij-persoon door B):
“What about the funding perspective? If we follow the balance sheets through, it is clear that B's money holding is the ultimate source of funds for A's borrowing. (B lend to Chase, which lends to Citi, which lends to A.) In this sense, we can think of both Chase and Citibank as intermediaries, channeling funds from one place in the economy to another.”
Naar mijn idee klopt deze redenering niet. B heeft niets geleend aan Chase. City heeft banksaldo gecreëerd op de rekening van A. A heeft dat banksaldo vervolgens op verzoek van B overgemaakt naar de rekening van B bij Chase. En daardoor heeft B een claim gekregen op Chase.
Wat dat betreft moet ik denken aan de woorden van de Amerikaanse centrale bankier Holmes (1969): “In the real world, banks extend credit, creating deposits in the process, and look for the reserves later”. Dat lijkt me de simpele werkelijkheid. M.i. ontkracht het voorbeeld van Mehrling het stuk van Werner niet.
Matthijs 11
Anton Van de HaarExact. En dat is wat Werner zo duidelijk maakt (evenals de BoE en anderen).
Leo Ambtman 2
Anton Van de HaarArjan 7
Martijn Jeroen van der LindenHet toont aan dat je uitleg over "intermediate financial theorie" niet klopt (er wordt niet verondersteld dat bestaand geld wordt uitgeleend, maar dat schuld wel moet worden gefund: de geldscheppingsparadox).
En je uitleg van de geldmultiplicator theorie klopt ook niet. De theorie is niet dat ze gedeelte van het geld moeten parkeren bij de CB om vervolgens de rest uit te lenen. De theorie is dat banken gewoon geld scheppen maar dat Centrale Banken de hoeveelheid daarvan reguleren door reserve-eisen te stellen met als doelstelling prijsstabiliteit te creëren. In tegenstelling tot de krediettheorie waarin reserve-vereisten geen rol spelen omdat prijsstabiliteit via rente-instrument wordt nagestreefd.
Volgens mij doe je vooral je best om de meest slechte uitleggen te geven die vindbaar zijn en worden gekoppeld aan deze theorieën, terwijl er geen serieuze economen zijn te vinden die het zo uitleggen. Werner (en kennelijk jij ook) doen dat iets te graag. Alle 3 theorieën kunnen niet als onwaar worden bestempeld. Het overlapt elkaar, en niet elke CB hanteert zelfde beleid.
Willem de Vroomen 4
Willem de Vroomen 4
Guus Hendriksze 1
Willem de VroomenJe kunt een probleem niet oplossen vanuit
het zelfde soort denken
dat het probleem heeft veroorzaakt.
Arjan 7
1) De financiële-intermediatietheorie. Deze theorie beschouwt banken inderdaad als intermediair. Maar niet als intermediairs die slechts bestaand spaargeld kunnen uitlenen (zoals Martijn Jeroen schrijft). Wat deze theorie vooral beschrijft is de implicaties van de bank als intermediair (de intermediare rol is bv het overnemen van individueel risico en operationele activiteiten). Deze theorie neemt echter geen standpunt in over hoe geldschepping werkt. Werner kent het er zelf aan toe (en MJ neemt het over). De bank als intermediair en geldschepper. Het kan!
2) De geldmultiplicatortheorie. Deze theorie veronderstelt dat banken prijsstabiliteit nastreven door de geldhoeveelheid te sturen via bepalen reserve-vereisten. In sommige landen is dat volledig losgelaten en probeert men prijsstabiliteit niet via geldhoeveelheid te sturen maar via rente-instrument. Belangrijk document wat we vaak zien passeren is de uitleg van de Bank of England. Maar daarin wordt slechts uitgelegd hoe de Bank of England werkt (en dat geldt voor nog een paar landen zoals de VS), maar zeker niet voor heel de wereld. Hoewel we in de UK geen reserve-vereisten kennen, zijn er nog steeds landen die dat wel vereisen. In de Eurozone is dat vrij beperkt, maar er zijn ook landen die hoge vereisten stellen. De theorie kan in iedergeval niet wereldwijd worden bestempeld als onjuist, maar voor sommige landen wel. Wat kan worden uitgelegd is wat de verschillen per landen zijn en dat rente-instrument inmiddels een belangrijkere rol speelt in Westerse economieen.
3) Krediettheorie. De theorie dat banken geld scheppen via het uitgeven van nieuwe leningen. Ook deze theorie klopt.
Dit zijn 3 theorieen waar niet de keuze kan en hoeft te worden gemaakt welke er juist is, waardoor anderen niet correct zijn. Het kan naast elkaar bestaan en het ontkracht elkaar niet.
Henk Zoer 7
ArjanDeze begrijp ik niet. In de rol van intermediair scheppen banken geen geld. Waar zegt MJ dat dat wel zo is? MJ beschrijft slechts drie manieren van bankieren die de ronde doen. En geldschepping zit niet bij deze manier van bankieren.
Arjan 7
Henk ZoerDeze theorie veronderstelt niet dat slechts bestaand geld kan worden uitgeleend. Deze rol kan ook worden vervuld waarbij geld wordt geschept door banken
Het idee dat de intermediairs rol slechts kan bestaan uit bestaand spaargeld lenen lijkt me vooral een discussie tussen mensen die de theorie niet begrijpen of kennen. In de financiële wereld zijn ook genoeg intermediairs die helemaal geen geld uitlenen, maar slechts 1 taak uitvoeren in dat proces.
Matthijs 11
ArjanDan hanteer jij kennelijk een andere intermediair theorie dan die beschreven door Werner en veel anderen. Hoe is jouw financiële-intermediatietheorie dan? En hoe vind geldschepping daarbij plaats?
Arjan 7
MatthijsHij onderbouwt dat door er allerlei citaten van economen bij te halen waaruit hij concludeert dat ze bedoelen dat er slechts bestaand geld kan worden uitgeleend, om die vervolgens te hangen onder de Financial Intermediate Theorie, en dat als fout te bestempelen.
Maar als je die citaten die hij aanhaalt leest dan kan je er net zo goed in lezen dat er tegenover schuld funding moet staan.
En zo kan je Wim Boonstra en Teunis Brosens ook wel gaan citeren dat elke lening funding nodig heeft, om daar vervolgens in te lezen dat ze beweren dat banken slechts bestaand geld kunnen uitlenen. Echter, is dat niet wat ze beweren.
Deze blog van Julien Noizet is ook wel aardig om te volgen:
https://spontaneousfinance.com/2016/01/11/a-critique-of-werners-view-on-banking/comment-page-1/
Matthijs 11
ArjanAnyway, voor mij (als echte beta) is duidelijk dat er gewoon maar één manier van geldschepping kan zijn (binnen een muntunie). En de meeste bekende verhalen over geldschepping kunnen zo de prullemand in en zorgen voor veel misverstanden.
Henk Zoer 7
ArjanOmdat dat de definitie van een intermediair is. Een tussenpersoon (of bedrijf) die twee partijen bij elkaar brengt: de spaarder en de lener.
En inderdaad kun je het zo zien dat de bank geld schept. Van de spaarder naar de lener. Maar daar wordt geen geld bij geschapen.
Arjan 7
Henk ZoerOok een geldscheppende instelling is een financieel intermediair. Ze zorgt er voor dat de waarde van toekomstige cashflows (inkomen) kan worden gebundeld tot een waarde die kan worden gebruikt voor betalingen tussen 2 partijen waarbij de ene partij met een schuld op de bankbalans komt te staan en de andere met een banktegoed.
Zonder de intermediaire rol van banken zouden mensen onderling afspraken moeten maken over toekomstige terugbetaling van afname producten/diensten, zelf het risico moeten beheersen en allerlei operationele activiteiten moeten verrichten, maar waarvoor men liever de bank als intermediair een vergoeding betaalt (en wie dat niet wil, kan altijd onderhands transacties verrichten met de hele rompslomp erbij).
Henk Zoer 7
ArjanCo Pater 7
ArjanMatthijs 11
ArjanIn de periode van QE zag je daarom verschillende economen die aanhanger zijn van/geloven in de geldmultiplicatortheorie moord en brand schreeuwen over de aanstaande hyperinflatie die er zeker zou komen vanwege al die extra reserves in het systeem. Wat gebeurde er? Niks, alleen maar lage inflatie.
Zelfde geldt voor financiële-intermediatietheorie. Als banken slechts geld doorschuiven, waar komt dat geld dan uberhaupt vandaan? Ooit door een koning gedrukt?
Dus wat betreft geldschepping denk ik niet dat de drie theorieën naast elkaar kunnen bestaan.
Alleen als je de theorieën anders uitlegt en niet specifiek over geldschepping laat gaan, zou je ze misschien kunnen gebruiken om een bepaald deelaspect te beschrijven. De rol van banken als intermediair in de economie is er. En de rol van reserves en centrale banken is er ook. Maar ook dan vraag ik me af of ze niet alleen maar verwarring veroorzaken.
bps 12
MatthijsBanken handelen niet naar een specifieke theorie.
De theorieën kwamen pas na het handelen van banken.
Ik denk dat Arjan gelijk heeft en dat alle drie theorieën naast elkaar en ook door elkaar bestaan. Dat kan verwarrend zijn voor een toeschouwer, maar logisch voor banken.
Matthijs 11
bpsKijk je naar de feiten/werkelijkheid, is het gewoon zo dat banken:
- niet zitten te wachten op reserves die aangeleverd worden door de CB, voordat ze leningen in hun balans kunnen toevoegen (geldmultiplicatortheorie in de prullebak)
- niet zitten te wachten op mensen die een zakje spaargeld komen brengen, voordat ze aan een ander een lening verstrekken (financiële-intermediatietheorie in de prullebak)
- wél zitten te wachten op kredietwaardige klanten, om die een lening te verstrekken en daarmee geld creërend.
Dus als het gaat om geldschepping, blijf ik bij mijn stelling dat ze niet alle drie waar kunnen zijn.
The Beyonder 3
MatthijsKlopt je tweede stelling dan wel? Het lijkt me dat individuele banken dus wel degelijk op spaargeld zitten te wachten.
Matthijs 11
The Beyonderhttps://www.bankofengland.co.uk/quarterly-bulletin/2014/q1/money-creation-in-the-modern-economy
Je kunt het overigens ook zelf eenvoudig beredeneren: als de intermediair theorie waar zou zijn en banken slechts bestaand geld doorschuiven, zoals het ook gebeurt als ik jou mijn 100 euro leen, dan kan de hoeveelheid geld dus niet toe- of afnemen. Er is immers een vaste hoeveelheid die alleen maar van partij A naar B gaat. We weten dat de geldhoeveelheid groeit. Dus kan de intermediair theorie niet waar zijn (tenzij er marsmannetjes zijn die euro's uitstrooien).
Overigens zou ik bijna alles wat je in de algemene pers leest over economie en geld met een hele flinke korrel zout nemen, want er komen nogal wat misleidende stellingen en verhalen door.
Leo Ambtman 2
MatthijsMatthijs 11
Leo Ambtmanhttps://www.bankofengland.co.uk/quarterly-bulletin/2014/q1/money-creation-in-the-modern-economy
Banken creëren geld met het creëren van leningen. Het is niet anders.
Leo Ambtman 2
MatthijsMatthijs 11
Leo AmbtmanCo Pater 7
Leo Ambtman[Verwijderd]
MatthijsMatthijs 11
[Verwijderd]Als je het hebt over specifiek geldcreatie, letterlijk de vraag: "waar komen die euro's vandaan?", kan er -puur logica- maar één mechanisme waar zijn. Of banken creëren geld (via leningcreatie zolas beschreven in krediettheorie) of ze creëren geen geld (en schuiven het alleen maar door, het wordt elders gemaakt). Het kan niet allebei tegelijk waar zijn.
[Verwijderd]
Matthijshttps://en.wikipedia.org/wiki/Venn_diagram
De oppervlakte van een cirkel is een verzameling. Zo zijn er meerdere cirkels elk met hun eigen verzameling. Als ze overlappen dan zijn ze beide waar in het overlappende gebied, dat dan wel veel kleiner is. Van drie cirkels staat er ook een plaatje, dan is het overlappende gebied nog kleiner. Alle drie kunnen dus waar zijn in het overlappende gebied, maar daarbuiten kunnen ze twee aan twee waar zijn of maar één. Het is maar net welk gebied je beschrijft.
Matthijs 11
[Verwijderd]Geld ontstaat gewoon maar op één manier.
Net zo als een auto vier wielen heeft. Zeggen "maar vanuit de kofferbak gezien heeft de auto maar twee wielen" is gewoon geen antwoord op de vraag hoeveel wielen een auto heeft.
[Verwijderd]
MatthijsCo Pater 7
[Verwijderd]Lydia Lembeck 12
Co PaterMatthijs 11
[Verwijderd]Doet niets af aan mijn punt. Ik heb niet 123,56 euro's op mijn rekening staan waarvan er één op manier A ontstaan is, één op manier B, etc
[Verwijderd]
MatthijsMatthijs 11
[Verwijderd]Dus het losse geld dat ik bezit is in feite ook gewoon ontstaan bij een private bank als lening. Het is niet zo dat de centrale bank/munt af en toe eens willekeurig wat munten en briefjes drukt en verspreidt.
Cash is slechts een soort tijdelijke "outside money" vorm van het digitale bankgeld.
Alle geld ontstaat als bankgeld/schuld. Een heel klein deel wordt af en toe tijdelijk ingeruild voor fysiek CB geld (munten en briefjes). Maar keert dan weer terug als bankgeld en verdwijnt als de lening afgelost wordt.
[Verwijderd]
MatthijsCo Pater 7
[Verwijderd]Inside money is eigenlijk pas een fenomeen van de laatste paar honderd jaar. Money is heel lang een fenomeen geweest binnen en van een gemeenschap, waarin zowel inside als outside kenmerken actueel was.
Inside omdat het geldsysteem van de gemeenschap was, en outside omdat het ook tastbaar ( fysiek ) was voor wie het op enig moment in bezit had.
Het huidige geld is zo goed als helemaal inside. Het is van de banken en je mag het lenen, maar nooit bezitten, zelfs niet op een spaarrekening. Want je moet hoe dan ook verliezen van anderen opvangen.
Maak dus niet de fout outside money te bezitten, het is slechts een vorm van inside money.
Co Pater 7
[Verwijderd]Arjan 7
MatthijsHet is niet zo dat de CB daar als doelstelling heeft de geldhoeveelheid van een bepaalde omvang te laten zijn. De doelstellling is om prijsstabiliteit na te streven waarbij men een inschatting maakt welke geldhoeveelheid daar het beste bij past en dat via reserve-vereisten probeert te sturen. En men verandert de gewenste geldhoeveelheid als gewenste prijsstabiliteit niet wordt bereikt. Het sommetje maken wat de multiplier is, is slechts output, maar niet input om beleid op te baseren.
Bij de krediettheorie is het uitgangspunt dat niet de geldhoeveelheid, maar het rente-instrument leidend is om prijsstabiliteit na te streven. Reserves zijn ondergeschikt (waardoor sommige economen hier pas de geldscheppende functie willen zien).
In beide gevallen gaat het om instrumenten waarmee je probeert prijsstabiliteit na te streven, en per CB wordt daar verschillend tegen aan gekeken. In de UK, de VS en nog enkele landen stuurt men slechts aan via het rente-instrument (en is de geldmultiplicator theorie los gelaten), maar in nog heel veel landen gebruikt men dat instrument nog wel. Meestal is het een combinatie. In de Westerse economieen is het rente-instrument het belangrijkste instrument geworden. Maar dat is niet in heel de wereld zo. We kunnen dus niet op basis van de uitleg van BoE stellen dat er geen reserve-vereisten meer gelden (De ECB vereist het nog steeds). In bepaalde landen geloven CB's nog steeds in de geldmultiplicator theorie en passen dat toe. Er is dus niet 1 waarheid.
De Intermediate Financial Theory richt zich vooral op de voordelen van het gebruik van intermediairs (denk aan transactiekosten), en daarbinnen speelt ook de funding van schuld een belangrijke rol. Maar een theorie die onderkent dat schuld moet worden gefund, onderkent daarmee nog niet dat slechts bestaand geld kan worden uitgeleend. Werner moet de Geldscheppingsparadox van Teunis Brosens nog maar eens lezen.
Matthijs 11
ArjanPuur logisch gezien kunnen er niet drie verschillende manieren zijn om geld te creëren. Daar kan maar één waarheid over zijn.
Het paard trekt de wagen. Dan kun je niet tegelijk zeggen: "maar het is ook waar dat de wagen het paard duwt" of "ze worden beide tegelijk voortgeduwd door iets".
Anders komen we in postmoderne onzin terecht ... ;)
Arjan 7
Paul Sporken 10
bps 12
Het spannende aan kennis en studieboeken is ontdekken dat wat er niet is en er niet staat,
en er wel had moeten staan ...
Daar heb je nl. het meeste last van, van de dingen die er niet zijn en er wel zouden moeten zijn.
Wat er al is, daar heb je gemak van.
En zonder, zou je niet kunnen weten wat er nog niet is.
Lydia Lembeck 12
bpsCo Pater 7
De simpele reden voor dit negeren is, omdat niemand het meer begrijpt, zelfs bankiers, economen en politici niet, vanwege de zelf gecreëerde complexiteit. De broodnodige verandering zal dan ook gepaard moeten gaan met versimpeling en het meer transparant maken van het economische systeem zelf.
Uiteindelijk is geld niet zo moeilijk, om te begrijpen.
Het mooie van het tot publieke discussie maken van geldschepping is dat de initiatiefnemers de ivoren toren slopen, en tot de grond aan afbreken, ten einde te kunnen waarnemen of de bankiers wel kleren aan hebben.
[Verwijderd]
Co PaterLydia Lembeck 12
[Verwijderd]Co Pater 7
[Verwijderd]Lydia Lembeck 12
Co PaterCo Pater 7
Lydia LembeckLydia Lembeck 12
Co PaterCo Pater 7
Lydia LembeckM.a.w. De realiteit van mensen is ondergeschikt geworden aan de realiteit van handelaars, bedrijven, multinationals, geld zoals het is en de realiteit van banken.
Ik ben wel benieuwd of het lezen van de donuteconomie dit beeld zal bevestigen. vanaf morgen zal ik het boek dus vanuit dit vermoeden gaan lezen.
Lydia Lembeck 12
Co PaterIk denk dat je redelijk aangenaam verrast zult zijn vanwege het leesplezier op zich. Verder vind ik dat, wat ze schrijft, hout snijdt. Maar dat is mijn persoonlijke mening.
Co Pater 7
Lydia LembeckJe steekt er altijd weer iets van op, en dat is winst.
Henk Zoer 7
Co PaterHet is september in een dorpje aan de kust van de Middellandse Zee.
Het regent en het dorpje lijkt verlaten. Het is een moeilijke tijd.
De inwoners hebben allemaal schulden, en leven op krediet.
Plots verschijnt een rijke toerist ter plaatse ... en stapt het enige hotel van het dorpje binnen.
Hij legt een bankbiljet van €100 op de balie, en gaat naar de eerste verdieping om een kamer uit te zoeken.
De hoteleigenaar pakt vlug de €100, en rent naar de slager om zijn schulden te betalen.
De slager pakt die €100 aan en gaat spoorslags naar de varkensboer om zijn schulden te betalen.
Op zijn beurt rent die naar de verpachter, en betaalt zijn schulden af.
De verpachter haast zich naar de enige prostituee in het dorp die vanwege de crisis haar diensten op krediet aanbiedt... en betaalt haar zijn schulden.
De prostituee haast zich naar het hotel, en betaalt de hotelier de kamerhuur.
De hotelier legt de €100 weer op de balie.
Op dat moment komt de rijke toerist naar beneden, neemt de €100 van de balie, omdat hij niet tevreden is over de kamer.
Niemand heeft iets verdiend, er is niets veranderd, maar het hele dorp is wel schuldenvrij…
Moet je daar nu jaren voor naar de universiteit?
Co Pater 7
Henk ZoerHier zie je dus het typische verschil tussen:
1; Mensen hebben allemaal schulden bij de bank
2; Mensen onderhouden kredietrelaties met elkaar. Krediet is hier altijd een tijdelijke situatie. Wederkerigheid en vertrouwen in elkaar zijn de fundamenten waarop dit systeem kan blijven bestaan. Het draait om het invullen van menselijke behoeften via productie en uitwisselen van waardevolle goederen en diensten.
Punt 2 geeft goed weer wat geld is, en punt 1 geeft weer wat het betekend in een permanente en eenzijdige schuldrelatie te zitten met een buitenstaander ( de bank ).
Lydia Lembeck 12
Co PaterHenk Zoer 7
Co Paterkees laan 1
Henk ZoerHenk Zoer 7
kees laanGladius Amores 4
Henk ZoerWe moeten snappen hoe de initiele Toerist aan de eerste 100 EUR kwam.
Zijn bankiers Creationisten of Evolutionisten? Is er een intelligent designer?
Alle drie zijn waar mijns inziens. Puntsgewijs:
1. Wij scheppen geld, wij allen kunnen dat individueel. Door beloftes tot ruilen met elkaar van dingen en diensten die wij “beheersen”.
2. Hoe wij dit doen, evolueert in de tijd. Kijk maar naar de ontwikkelingen aangaande “Tokens”.
3. En ook worden intelligente ontwerpen gemaakt aangaande hoe bankieren geschiedt. Derivaten zijn daar voor mij een voorbeeld van.
Intelligentie kan echter net als een mes, een vloek of een zegen zijn. Zo kunnen sommige derivaten inderdaad net als Buffet zei: “Financial weapons of mass destruction” zijn. Dat vind ik zelf ook echt, en ik zeg dat als bancaire pro.
Open dialoog en compassie zijn op de enige weg maar het duurzaam adresseren en oplossen van de grotere vraagstelling waar dit aan raakt:
“Hoe komen we tot daadwerkelijk verstandig ethisch Beter Bankieren?”
Vind de studenten, de auteur van dit stuk en de dialoog hier, getuigen van grote klasse.
Ik weet weer waarom ik FTM abbonee ben.
Henk Zoer 7
Gladius AmoresDe toerist heeft toch geen product van de hotelier afgenomen? De hotelier scheldt dus in het geheel geen schuld kwijt.
Beter lezen.
'We moeten snappen hoe de initiele Toerist aan de eerste 100 EUR kwam.'
Die eerste 100 euro hoeven de bankiers niet te maken. De gemeenschap kan geld creëren. Als bankiers dat doen en er vervolgens een rentelast tot eigen voordeel aan hangen, dan wordt het opeens een zaak van graaien. Zijn bankiers creationisten? Nee, profiteurs. Zijn bankiers evolutionisten? Ja, naar nog meer winst. Is er een intelligent designer? Nou, of dat intelligent is dat weet ik niet, maar het riekt naar crimineel.
Gladius Amores 4
Henk ZoerDenk jij dat in banken alleen graaiers en profiteurs werken? Dat alle bankiers winstmaximalisatie ten koste van alles nastreven?
Dat is niet het geval in mijn ervaring. Maar er zijn zeker ook problemen.
Mensen stappen in mijn ervaring niet allemaal bewust een wereld in na hun studie om graaiers en profiteurs te worden.
Het bankwezen lijkt mij geboren uit legitieme behoeften en kent zoals elke sector, ook problemen.
En die moeten we zeker oplossen. Dat kunnen wij liever samen doen zonder overdreven te gaan polariseren.
Overmatig polariseren leidt tot angstcultuur en angst slaat de discussie en de dialoog dood mijns inziens.
Wij-zij denken is het begin van een onnodige dualiteit.
Openhartigheid en vriendelijkheid zijn de sleutels tot succes.
Dennis 15
En dan bedoel ik als je economie wilt bespreken die gaat over sociale, historische dimensies en empirisch onderzoek, niet economie die blind vaart op (wiskundige) modellen en theorieën die niet stroken met de praktijk.
kees laan 1
Dennis 15Pikt eens een podcastje mee: https://www.peakprosperity.com/podcast/114854/david-stockman-undrainable-swamp-inevitable-recession volledig uitgeschreven ook nog.
Constance 4
kees laanJe zit daarmee dan wel op de uiterste rechtervleugel van het politiek-economisch spectrum en zou beginnen met één van de methodologische zwakkere en meest radicale politiek 'economen'.
Treffend verwoord door Morgenstern (enige tijd bestuurder van het door LvM opgerichte ABCI):
"His imprecision, his idiosyncratic dismissal of the use of mathematics, his attachment to apriorism, his seeming inability to seperate economic analysis from the promotion of laissez-faire"
Hij is niet de enige in z'n omgeving met kritiek:
Haberler: "diesen Reste einen veralteten scholastische Metaphysik, die glaubt aus tautologischen Sätze Aussagen über die Wirklichkeit machen zu können".
Logicus/econoom Menger die vM's werk doorspitte op logische consistentie ontdekte nogal wat cirkelredeneringen: "Mises talks nonsense".
Hayek (onder invloed van Popper): "I never accepted Mises's a priorism" .
Eén van LvM's basisconstructies, de "evenly rotating economy", heeft enkel de verdienste voldoende duidelijk geformuleerd te zijn om ook een nieuwe generatie 'Austrians' ("we work hard to rid Austrians economics of Mises") de inconsistentie ervan te doen inzien.
( Cowen, Fink, Inconsistent Equilibrium Constructs. The evenly rotating Economy . Am. Economic Review vol. 75 4 1985.)
En zo kunnen we doorgaan al claimt (neo-aus) Mark Skousen te hebben ontdekt dat "there is method to Mises's madness" ( The making of Modern Economics 317).
Ware het niet dat LvM nog steeds met veel bombarie door allerlei 'denktanks' wordt gepromoot om radicale groepen te inspireren, men zou zich LvM waarschijnlijk enkel nog als polemisch curiosum herinneren.
De man heeft onder economen zijns gelijke niet in het misrepresenteren, intimideren en beschimpen van opponenten (engstirniger Ignorant, historische Stumperei, etc.) is echter voor de economische theorie sec van weinig betekenis.
Constance 4
kees laanDit zou dan tevens een gewenste, zo groot mogelijke ongelijkheid doen ontstaan: "Where there is a lower inequality, there is necessarily a lower standard of living for the masses". (vM 1955)
Ook zou dan werkloosheid altijd vrijwillig zijn waarbij "assistance to the unemployed has proved to be one of the most effective weapons of destruction" (vM Socialism 484).
Mochten daarbij 'the masses', in de ban van misleidende ideologieën geraken, dan waren, zij het enkel als 'emergency makeshift' ook andere 'bevelsmechanismen' opportuun:
"It cannot be denied that Fascism and similar movements aiming at the establishment of dictatorships are full of the best intentions and that their intervention has, for the moment, saved European civilization. (vM Liberalism)
Dit schetst de ideologische oorsprong van M.H., het heeft de pretentie een waardevrij, de hele economie verklarend logisch consistent ( niet formeel) axiomatisch-deductief schema te bieden, maar dat wordt nooit waargemaakt. Als een deductieve keten verder reikt dan de grenzen die er aan zijn gesteld door z'n axioma's, worden onverklaarde veronderstellingen gebruikt en het aantal van dergelijke veronderstellingen is enorm.
Al met al een pompeuze parade van doctrinaire politieke filosofie, methodologische extravagance, achterhaalde epistemologie en triomfantelijk getoonzette tautologiën naast logische blunders, waarmee de auteur nadat hij meent ons opgehelderd te hebben over onze rol in de cosmos, wil laten zien allesbehalve een 'Dünnbretbohrer' te zijn.
Full of the best intentions...
*)
"You have the courage to tell the people what no politician has the courage to tell them, you are inferior.. (vM aan A.Rand)
Eminem2 5
(Aspirerende) economiestudenten lijken er nogal hoogdravende verwachtingen op na te houden. Welk "economisch beleid" denken zij in de toekomst vorm te gaan geven? De realiteit is dat het Ministerie van Economische Zaken niet zoveel te vertellen heeft. Monetair beleid wordt vooral op EU-niveau gevoerd en houdt vooral het rentedrukkende "Quantative Easing" in. Wat de economiestudenten verder allemaal aan het theoretiseren zijn, doet er niet zoveel toe. Ze kunnen beter een nuttiger studie gaan doen!
kees laan 1
Eminem2kees laan 1