
Belastingontwijking: leuker kunnen ze het op de Zuidas niet maken. Wel makkelijker. Lees meer
Er bestaat een wereld waarin iedereen die iets te verbergen heeft, geld kan oppotten en ongestoord kan uitgeven, zonder ooit gepakt te worden.
Schrijver en journalist Oliver Bullough doopte deze wereld ‘Moneyland’ en schonk ons daarmee een fantastisch concept om de schimmige offshore-wereld beter te begrijpen. Follow the Money zoekt uit welke rol Nederland speelt bij het doorgeleiden van schimmige en ongeoorloofde geldstromen. Welke bankiers, fiscalisten en advocaten steken corrupte regimes, fraudeurs en oligarchen de helpende hand toe?
Oliver Bullough: ‘Je hoeft geen butler van kleptocraten en witwassers te zijn’
Podcast | Het geldspoor met Oliver Bullough
De tijd dat Nederlandse topbankiers het strafrecht niet hoefden te vrezen, lijkt definitief voorbij
Chinese techreus Tencent gebruikt Nederland voor sluiproutes langs belasting en wetten
Nederland als bakermat van het huidige kapitalisme
Podcast | De duistere financiële geschiedenis van Nederland
Corona en belastingtrucs maken van Pfizer het meest winstgevende bedrijf van Nederland
Toezichthouder advocatuur verdient aan het kantoor dat zij moet controleren
Niet minister Weerwind is de baas, maar de belangenclub van advocaten
Hoe een Ierse rundvleeskoning via de Zuidas voor miljoenen aan belastingen ontwijkt
Het is oorlog in Europa: met de Russische invasie van Oekraïne is voor het eerst sinds 1968 een Europees land binnengevallen. Welke gevolgen heeft dit conflict voor Nederland en Europa? Lees meer
Het is oorlog in Europa: met de Russische invasie van Oekraïne is voor het eerst sinds 1968 een Europees land binnengevallen. Welke gevolgen heeft dit conflict voor Nederland en Europa?
In dit dossier zoeken we uit wat de geldstromen van en naar Rusland ons vertellen. We analyseren de rol die Nederland speelt in het schaakspel van de Russische machthebbers en schatrijke oligarchen – van Groningen, de Zuidas tot en met Den Haag.
De ongeleide aanval op Russisch vermogen: kabinet laat sancties over aan de markt
Podcast | Heleen over de Linden: ‘Een autoritaire leider wegkrijgen lukt eigenlijk nooit met sancties’
Geld, voedsel, generators: alles is welkom, maar waar blijven de zware wapens?
Dit zijn de 11 Russische oligarchen die te machtig zijn voor de Europese sanctielijst
Follow the Money in Kyiv: zo houdt Oekraïne zijn economie draaiende
De gaslobby maakte ons afhankelijk van Rusland en bepaalt nu wéér het beleid
Hoe de mentor van Baudet een schakel werd in Poetins pr-machine
Europa rekent zich rijk met afromen van ‘droomwinsten’ op elektriciteit
Wat heeft Gazprom nog te zoeken in de Noordzee?
Poetins wanhoopsmobilisatie
© Maus Baus
Deze Russen kan Nederland plukken (update 15 maart)
Nederland was traditioneel een belangrijk land voor Russische bedrijven en oligarchen. Nog steeds zitten honderden Russische (brievenbus-)firma’s in Nederland. Nu er sancties zijn afgekondigd door de Europese Unie tegen Rusland vanwege het binnenvallen van Oekraïne, bracht Follow the Money in kaart hoe en waar Nederland Poetins portemonnee kan raken. [Geüpdatet op 1 maart]
‘Het was af en toe net alsof ik een B-film zat, met jonge vrouwen met een slechte, maar dure kledingsmaak en ietwat ongure jonge mannen met vlassige snorretjes,’ vertelt een voormalige ‘ontvangstmedewerker’ van het Amsterdamse Trustkantoor TMF. ‘Ik werd eens zomaar ondervraagd aan mijn balie door een agent van de Russische geheime dienst FSB. Die wilde weten wat we voor Yukos deden. Ik heb me maar van de domme gehouden.’
Raar is het niet dat de FSB ging snuffelen in Amsterdam, want de stad is altijd een populaire uitvalsbasis voor Russische oligarchen geweest. In 2015, de meest recente cijfers, identificeerde De Nederlandsche Bank 305 Russische PEP’s als klant van een Nederlands trustkantoor. Nu wil DNB niet meer zeggen hoeveel dat er zijn.
De medewerker: ‘Ik weet ook nog dat de top van Gazprom een keer langs kwam. Die waren zo godverdomde arrogant. Ze werden met alle egards ontvangen, alsof de koningin langskwam.’
De Russische president Vladimir Poetin is al jaren bezig belastingparadijzen zoals Nederland aan te pakken. Wanneer er minder bezit in het buitenland is gestald, is het land beter bestand tegen sancties. Een half jaar geleden zei Poetin het belastingverdrag met Nederland per 1 januari 2022 op, wat ons land veel minder aantrekkelijk maakt als doorgeefluik voor Russisch geld.
Dat Poetin dat deed is niet onlogisch. In 2014 bleek Rusland nog zeer kwetsbaar voor sancties, met name voor die van de VS, vanwege de annexatie van De Krim. Waar de VS ook sancties instelde tegen zakelijke belangen, beperkte de EU zich toen tot politici en topmilitairen. Daarnaast lekte enorm veel geld uit Rusland weg via belastingparadijzen. Dat was geen ramp omdat er zoveel olie- en gasdollars Rusland binnenstromen, maar het zorgde er wel voor dat Poetin minder grip had op de oligarchen die hun bezit in belastingparadijzen aanhielden.
Dat Nederland inmiddels minder populair is geworden bij Russen blijkt onder andere uit de cijfers over de ‘blootstelling’ van banken aan Rusland. In 2013 was dat nog 18 miljard dollar, in het derde kwartaal van 2021, de laatst bekende cijfers, was dat 6,6 miljard dollar.
De Nederlandsche Bank (DNB) zocht op verzoek van Follow the Money uit dat in 2021 488 brievenbusfirma’s (officieel ‘bijzondere financiële instellingen’ (bfi’s) geheten) zich op Rusland richtten.
Poetins rijke vrienden
De oude en nieuwe sancties van de VS, en de nieuwe van de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk, moeten enkele rijke vrienden van Poetin treffen. Het vermoeden bestaat dat deze rijkaards functioneren als vermogensbeheerders voor de Russische president.
Update 1 maart: Op maandag 28 februari heeft de Europese Unie nieuwe sancties afgekondigd. Die zijn hier verwerkt. De sancties treffen onder andere Mikhail Fridman en Pyotr (Petr) Aven. Hun in Nederland bekendste bezit is drogisterijketen Holland & Barrett, die ze in 2020 kochten voor 1,8 miljard Britse pond via hun Luxemburgse investeerder LetterOne.
Fridman en Aven zijn, samen met German Khan (die niet op de sanctielijst staat) [noot: die is er op 15 maart alsmog aan toegevoegd, red.], ook de eigenaren van Alfa Bank, de grootste Russische consumentenbank.
Supermarktketen X5 Retail en telecombedrijf Veon (voorheen Vimpelcom), die een ‘hoofdkantoor’ hebben in Nederland, zijn eveneens in bezit van Fridman cum suis. Het in Nederland gestalde bezit van Fridman en vrienden is volgens de meest recente jaarverslagen goed voor bijna 30 miljard euro.
Een andere opvallende nieuwe naam op de sanctielijst is Alexy Mordachov. Hij bezit een kwart van de aandelen in reisorganisatie TUI. Dit heeft voorlopig geen gevolgen: pas als het belang van een gesanctioneerd persoon groter is dan 50 procent mogen er geen zaken meer worden gedaan met dit bedrijf. Het belang is ongeveer een derde, laat TUI in een verklaring weten. Mordachov is commissaris bij TUI, maar zit niet in het bestuur. TUI neemt daarom aan, dat het voorlopig geen hinder zal ondervinden van de sancties.
Update 10 maart: De Europese Unie heeft nieuwe sancties afgekondigd op 9 maart, onder andere tegen Vladimir Kiriyenko en Andrey Melnichenko. De eerste is van internetbedrijf VK, voorheen Mail.ru. Dat is sinds vorig jaar vooral in eigendom van Gazprom, en een minderheidsbelang is van de dochter Gennady Timchenko, die al eerder op de sanctielijst is geplaatst. Melnichenko is eigenaar van kunstmestgigant EuroChem.
Update 15 maart: Roman Abramovich is toegevoegd aan de sanctielijst. Hij is met Oleg Deripaska grootaandeelhouder van Norilsk Nickel en is gelinkt aan de Arnhemse voetbalclub Vitesse. Ook nieuw is Tigran Khudaverdyan, directeur van Yandex nv. De Russische internetreus heeft op papier het hoofdkantoor bij Schiphol; de nv heeft 6,1 miljard euro aan bezit op de balans. Verder is Marina Sechina, de vrouw van Igor Sechin, op de sanctielijst opgenomen, net als twee mannen die banden hebben met Mikhail Fridman.
De rijke vrienden van Poetin, die voorkomen op de sanctielijsten van de EU en het VK en gebruikmaken van Nederlandse brievenbusfirma’s, houden hier ruim 44 miljard euro aan bezittingen op de balans.
Wat op de balans staat, kan niet volledig worden bevroren met de sancties. Het gaat om bezittingen in Rusland, of om Russische investeringen in de olie- en gassector in landen als Venezuela en Kazachstan. Geen landen waar een Nederlandse deurwaarder een bedrijf op slot kan gooien. De sancties verplichten financiële instellingen banktegoeden van partijen op de lijst te bevriezen.
Aangezien de spanningen tussen het Westen en Rusland al jaren oplopen, en door het einde van het belastingverdrag tussen Rusland en Nederland, denkt Leo Neve, fiscalist en docent aan de Erasmusuniversiteit in Rotterdam, dat veel Russische belangen al lang verplaatst zijn. ‘Het per januari opgezegde verdrag was belangrijk voor Russen om de bronbelasting op dividend en interest omlaag te krijgen. Een vooruitziende Rus heeft zijn belangen al lang ondergebracht in de Verenigde Arabische Emiraten.’
Als Europa rijke Russen wil aanpakken, kan het beter iets doen aan de handel in golden passports
Volgens Neve is dat vrij gemakkelijk. ‘De meeste trustkantoren, althans de grotere, hebben een globaal bereik en zitten ook in Hongkong en de Verenigde Arabische Emiraten. Russen kunnen daar zaken blijven doen, tenzij de overheid daar een stokje voor steekt.’ Maar daar lijkt vooralsnog geen sprake van.
Als Europa rijke Russen wil aanpakken, kan het volgens Neve beter iets doen aan de handel in ‘golden passports’, waarbij landen een paspoort verstrekken in ruil voor geld of directe investeringen. ‘Vooral Portugal, Cyprus en Malta hebben dergelijke paspoorten uitgereikt,’ weet Neve. ‘Ik weet niet hoe dat uitwerkt op de sanctieregels. Maar de EU zou de geldigheid van al die paspoorten moeten opschorten.’
Een niet-Russisch paspoort blijkt in de praktijk inderdaad te kunnen werken bij het omzeilen van reisbeperkingen. Neve wordt op zijn wenken bediend door het Europees Parlement, waar recent stemmen opgingen om paspoortenhandel door EU-lidstaten aan banden te leggen.
Een andere manier om mogelijk aan sancties te ontsnappen, is gebruikmaken van buitenlandse stromannen. Gennady Timchenko deed dat al rond de Amerikaanse sancties tegen hem in 2014. Tot 2011 zat Gunvor nog met een ‘hoofdkantoor’ in Amsterdam. Dat had toen een balanstotaal van 5,4 miljard euro.
Timchenko is een goede vriend van Poetin (wat hij zelf overigens ontkent) en is oprichter van oliehandel Gunvor, tot 2013 een (op papier) Nederlands miljardenbedrijf, tegenwoordig Cypriotisch. Gunvor, net als branchegenoten Glencore en Trafigura zeer winstgevend, is volgens Amerikaanse diplomaten de ‘geheime spaarpot’ van Poetin, zo bleek uit de via Wikileaks uitgelekte diplomatieke ‘cables’.
Hoe groot het grootste Russische staatsbedrijf, Gazprom, in Nederland precies is, onthulde Follow the Money in januari 2021. Gazproms dochterbedrijven, gasdistributeur Wingas en gas- en oliewinner Wintershall, zijn hier actief. Wingas is het kroonjuweel, met opslag en pijpleidingen over heel Noordwest-Europa. Wintershall Noordzee, voor de helft eigendom van Gazprom, heeft 29 gaswinningsinstallaties voor de Nederlandse kust en is daarmee een van de grotere spelers. In 2019 was Wintershall goed voor iets meer dan een tiende van de gasproductie op het Nederlandse deel van de Noordzee.
Naast gaswinning slaat Gazprom in Nederland ook gas op. Van de totale Nederlandse opslagcapaciteit bezit het bedrijf 13,6 procent. Gazprom neemt onder andere deel in de Gasopslag Bergermeer van Taqa Energy en staatsonderneming Energie Beheer Nederland, de op één na grootste gasopslag van Nederland. Net over de grens bij Duitsland heeft Gazprom ook een aandeel in gasopslag voor de Nederlandse markt. De Etzel-Kavernenbetriebsgesellschaft (EKB) is een samenwerking tussen BP, DONG Energy en Gazprom Germania. De opslagfaciliteit is zowel op het Duitse als het Nederlandse gasnetwerk aangesloten.
Met het in Den Bosch gevestigde Gazprom Energy zijn de Russen ook actief op de Nederlandse zakelijke markt. In 2021 heeft moederbedrijf Gazprom minstens 32 bv’s, stichtingen en coöperaties in Nederland, waaronder de in Amsterdam gevestigde Gazprom Libya bv en Gazprom Latin America bv. In 2014 bleek uit onderzoek van NRC dat Gazprom miljarden euro’s winst door deze vestigingen sluisde en daar nauwelijks belasting over betaalde.
Gazprom Energy heeft als relatieve nieuwkomer een indrukwekkende opmars gemaakt. Liefst 120 Nederlandse gemeenten hadden in 2020 een contract met het Nederlands-Russische bedrijf. Dat kunnen er meer zijn, want Follow the Money kon van slechts 284 gemeenten achterhalen met welk bedrijf zij een energiecontract voor gemeentelijke voorzieningen hadden afgesloten.
Met 120 gemeenten is Gazprom Energy veruit de grootste op dit deel van markt. Nummer twee, Eneco Zakelijk, komt met 47 contracten niet eens in de buurt. Bovendien heeft Eneco een langlopend contract met Wingas, in handen van Gazprom, dat jaarlijks goed is voor een miljard kubieke meter Russisch aardgas.
De gasleverancier levert daarnaast ook gas aan het midden- en kleinbedrijf (mkb), zzp’ers en de grootzakelijke markt. Ook brancheverenigingen nemen gas af van de gasreus. In 2019 wilde Gazprom Energy 15 procent van de zakelijke markt in Nederland in handen hebben. Of dat gelukt is, wil het bedrijf ons niet zeggen. Het bedrijf is niet actief op de Nederlandse consumentenmarkt.
Timchenko verkocht (althans op papier) na de Amerikaanse sancties zijn belang in Gunvor aan zakenpartner en mede-oprichter Torbjörn Törnqvist. ‘Dat is natuurlijk een complicatie. Als oligarchen stromannen gebruiken en in staat zijn een mistig geheel te creëren, houdt het snel op met bevriezen,’ stellen Jurjan Geertsma en Thom Dieben, advocaten bij JahaeRaymakers.
Een eerste Nederlandse ‘slachtoffer’ van de nieuwe sancties tegen Poetins rijke vrienden lijkt Victor Mullers bolidebouwer Spyker te zijn, met werkplaatsen in Zeewolde en Engeland. Sinds 2020 is Boris Rotenberg, die in zijn jonge jaren judode met Poetin, een grote investeerder. Rotenberg stond in de VS al sinds 2014 op de sanctielijst, maar in Engeland en Europa nog niet, hoewel het Verenigd Koninkrijk Rotenberg dinsdag 22 februari op de sanctielijst plaatste. Muller vertelde aan RTL Nieuws niet veel te kunnen zeggen over wat dit betekent voor de toekomst van Spyker. ‘Ware het niet dat ik niet alleen zaken doe met Rotenberg.’
Staatsbedrijven
Van de grote Russische staatsbedrijven, staat alleen Rosneft al jaren op de Europese sanctielijsten. Bij de sancties die de VS in 2014 afkondigde, kwamen twee Nederlandse entiteiten van Gazprombank in het vizier. Mocht het nodig zijn, dan kan Nederland wel enkele grote Russische staatsbedrijven hard treffen. De grote Russische staatsbedrijven hebben 36,5 miljard euro aan bezit op de balansen van hun Nederlandse vennootschappen.
Bevriezen, voorkomen, controleren
De financiële sector en bedrijven moeten zelf de sancties tegen Rusland uitvoeren. Deze banken, pensioenfondsen, trustkantoren, beleggingsfondsen en bedrijven moeten de sanctielijsten naast hun klantenbestand leggen. Bij een match dienen zij ‘de tegoeden en/of economische middelen’, te ‘bevriezen’, ‘en te voorkomen dat de tegoeden en/of economische middelen direct of indirect ter beschikking worden gesteld’.
‘Alles wat economische waarde vertegenwoordigt, dient te worden bevroren,’ legt Jasper Helder, advocaat bij Akin Gump Strauss Hauer & Feld, uit. ‘Bij omvangrijke structuren geldt de 50-procentregel; als een vennootschap voor minstens 50 procent in handen is van een gesanctioneerde partij, valt die in principe ook onder de sanctie. Het schenden van sancties is strafbaar gesteld in de Wet economische delicten (WED). Er staan behoorlijke geldboetes op, en voor individuen gevangenisstraffen. Als het een instelling onder toezicht betreft, kan overtreden van sanctiewetgeving ook leiden tot het intrekken van vergunningen.’
Volgens advocaten Jurjan Geertsma en Thom Dieben wordt het tegenwoordig scherp in de gaten gehouden of instellingen zich aan de sanctieregels houden. ‘De laatste jaren is er niet alleen bij de Autoriteit Financiële Markten (AFM) en DNB, maar ook bij het Functioneel Parket duidelijk meer aandacht voor instellingen die zich niet aan de sanctiewetgeving houden.’
‘De EU moet het verband kunnen uitleggen tussen een partij en de bezetting van delen van Oekraïne; de feitelijke onderbouwing daarvan is belangrijk’
Het valt Helder op dat de sancties die nu zijn afgekondigd door de EU, anders zijn dan in 2014. Net als de VS eerder, richt de EU zich nu ook op zakelijke belangen. ‘Zakelijke belangen kunnen volgens de huidige EU regels alleen onderwerp van sancties worden als er een directe betrokkenheid is bij het schenden van territoriale integriteit in Oekraïne,’ verklaart Helder. ‘De EU moet het verband kunnen uitleggen tussen een partij en de bezetting van delen van Oekraïne; de feitelijke onderbouwing daarvan is belangrijk. Anders sta je als EU in het hemd bij het Hof van Justitie.’
Dit kan verklaren waarom Roman Abramovich, die toch bekend staat als goede vriend van Poetin, (nog) niet op sanctielijsten staat. De eigenaar van de grote Londense voetbalclub Chelsea heeft een connectie met Nederland; uit de FinCEN-Files, een verzameling van 2100 gelekte documenten van het Amerikaanse antiwitwas-instituut Financial Crimes Enforcement Network, bleek dat hij de betaalrekeningen van zijn brievenbusfirma’s op de Britse Maagdeneilanden aanhield bij ING Bank. Abramovich vreest wel voor sancties, afgaande op de haast waarmee hij een van zijn jachten de haven van Barcelona uit liet varen.
Het betaald voetbal is dol op Russisch geld. Gazprom is al sinds 2012 sponsor van de Champions League. Afgelopen woensdag waren tijdens de wedstrijd tussen Benfica en Ajax nog reclameborden van de Russische gasreus te zien. Ajax heeft niks met die reclame-uitingen te maken, laat de woordvoerder weten. ‘Daarvoor moet je bij de UEFA zijn.’
Volgens een insider in de voetbalwereld, die anoniem wil blijven, betaalt Gazprom 58 miljoen euro per jaar aan de UEFA voor sponsoring. Martine Braam, woordvoerder van de KNVB: ‘De ontwikkelingen spelen zich af op het wereldtoneel, wij zitten niet voor in de bus om het maar even populistisch te zeggen. Het heeft zeker onze aandacht, misschien dat we er op een later moment wel iets over zeggen.’ RTL7, de Nederlandse tv-zender dat dit seizoen de Champions League uitzendt, verwijst eveneens naar de UEFA.
Ook de Nederlandse voetbalsector is niet vrij van Russisch geld. Vitesse uit Arnhem kwam eerst in handen van Merab Jordania, een Georgiër die naar verluidt opereerde als stroman voor Roman Abramovich.
Bij Vitesse maakte Jordania plaats voor Aleksandr Tsjigirinski, een mysterieuze Russische oligarch die in 2018 zijn aandelen weer verkocht aan de huidige eigenaar: Valeri Ojf. Ook Ojf komt uit het netwerk van Abramovich. Hij werkte eerder voor gasgigant Gazprom en staatsoliemaatschappij Rosneft. Beide staatsbedrijven staan onder controle van Poetin c.s. Ojf werkte als eindverantwoordelijke voor Millhouse Capital, het beleggingsvehikel van Abramovich.
Desgevraagd laat Vitesse aan Follow the Money weten dat de club zich geen zorgen maakt over mogelijke gevolgen van de sancties. ‘De club verkeert in financieel stabiele omstandigheden en op dit moment voorzien we geen significante gevolgen voor Vitesse.’
Met medewerking van Mark Koster, Jesse Pinster, Mira Sys, Dimitri Tokmetzis en Charlie Ubbens.
38 Bijdragen
Vincent Huijbers 9
Wel kan het reinigend werken voor onszelf: dat geld verdienen niet ten kosten mag gaan van basisprincipes. Handel met Rusland wordt keer op keer beschouwd als een soort dialoog. Zo is Nord Steam 2 door de stakeholders steeds als een economisch project beschouwd dat vooral geen strobreedte in de weg mag worden gelegd. De afhankelijkheid die hierdoor ontstaat mag vooral niet worden bevraagd maar daardoor ook de politiek (en militaire als voortzetting hiervan) niet. Misschien is dit laaste wel veel problematischer.
Jan Ooms 10
Vincent Huijbers24 februari: de hele dag NOS-journaals want de 3e Wereldoorlog is begonnen;
3 maart: misschien aan het begin van het 8 uur journaal nog even een berichtje over de ‘situatie’ in Oekraïne;
10 maart: Waan van de dag regeert weer, sancties halen niets uit, handel met Rusland gaat door als altijd en ‘Oekraïne was toch dat land waar een tijdje geleden een oorlog begon?’…
John Janssen 4
Jan OomsHet is aan mijzelf, misschien een te rationeel denkend mens, absoluut niet uit te leggen waarom de super agressor Rusland nog steeds aanzit en nog steeds zijn vetorecht uit kan spreken. Een prachtig voorbeeld van super bureaucraten die hevig vastgeroest zitten, en blijven zitten, in hun absurde bubbel!
Marcel Renard 3
Vincent HuijbersAndries Dort 1
Marcel RenardLia 4
Andries DortOrganiseren: lokaal energie en voedsel samen organiseren?
Al deze oligarchen ontlenen hun macht aan onze consumptie-afhankelijkheid.
Alex Hoen 4
Liad kinebanian 1
Andries DortJogchem van Dijk 2
Vincent HuijbersBovendien is voor al het materiaal en de gehele operatie al betaald door de Russische staat. En als dan de bedrijven als Gasprom enkele Oekraïense bedrijven overnemen, dan kunnen ze er nog op verdienen ook. Net als Rusland zelf, als er een lief marionettenregime in Kiev zit dat braaf elk jaar een paar miljard overmaakt als dank voor de bevrijding.
Poetin's ambities zijn om het oude Tsarenrijk in ere te herstellen. Een ieder die hem ook maar een strobreedte in de weg zit zal hier zwaar voor moeten betalen.
We doen nu hetzelfde als bij alle andere invallen van Poetin. In de sterkst mogelijke bewoordingen zeggen dat wij het er niet mee eens zijn. Sancties opleggen waar de Russen hun schouders over ophalen. En dan weer over tot de orde van de dag - en voor Poetin het plannen van de volgende invasie.
Wat gaat de NAVO doen als Poetin besluit om vrede te brengen in Finland?
Ciarán L-
Hank Rearden
Bepaalde Nederlandse politici mochten de coronapandemie, pardon kredietcrisis, niet vergelijken met de jaren '30, op straffe van torenhoge geldboetes (2). Het begint er nu toch echt op te lijken dat juist deze jaren worden herleefd, nu aanbeland in 1939.
Rusland keurt enige vorm van QR-maatschappij af, alleen al omdat Russische oligarchen geen zin hebben om hun identiteit al dan niet digitaal bloot te geven, à la Weimar Duitsland rond 1930 (3); 50% van Russisch privévermogen staat overigens in 2022 offshore (1), terwijl de gemiddelde Rus straatarm is.
Geef die weelde maar eens op voor een Vinex-woning in een voorstad van Moskou, Putin heeft vorige week nog zijn megajacht uit Hamburg veilig gesteld (4).
Zodra het Russische leger Oekraïne heeft ingenomen is de weg naar deportatie van "afvalligen" kort; zwarte lijsten zouden al bestaan, Israel wilde 200.000 Oekraiense Joden veilig stellen, in Kiev wonen al ruim 100.000 Joden (5), maar de vraag is of die het land nog uitmogen.
Gezellige Tsjetjeense moslimstrijders staan klaar om aan Putins zijde Oekraïne te zuiveren (6), Holocaust 2.0 in het verschiet. Uiteindelijk lijkt Putins operatie de ultieme anti-antiwitwasoperatie, na ons de zondvloed zal hij denken.
1. https://www.lemonde.fr/blog/piketty/2022/02/15/sanction-the-oligarchs-not-the-people/
2. https://www.israelnationalnews.com/news/318281
3. https://www.historyextra.com/period/second-world-war/hitler-millionaire-backers-how-german-elite-facilitated-rise-nazis-third-reich/
4. https://www.scmp.com/news/world/russia-central-asia/article/3166478/putins-superyacht-abruptly-left-germany-amid
5. https://thejewishnews.com/2022/02/25/who-are-ukraines-jews-and-how-is-russias-invasion-affecting-them/
6. https://www.mirror.co.uk/news/world-news/elite-russian-kill-squads-sent-26330266
edwin van der Schoot
Hank ReardenHenk Willem Smits 2
edwin van der SchootVincent Busch 3
Hank ReardenHank Rearden
Vincent BuschHet gepeupel heeft te maken met een club van multimiljardairs (Von Der Leyen-Albrecht van miljardairsfamilie Albrecht/Aldi; Putin die Joods is en $70 miljard waar (o.b.v. wat eigenlijk?), Gates van Microsoft en event 201) en aanhang, die over lijken gaan. Maar dat zal door dezelfde club worden afgedaan als complot.
Zelenski is zelf Joods en blijft rustig chillen in Kiev, niets aan het handje. Degenen nu nog niet doorhebben naar wat voor soort cynisch toneelstuk ze zitten te kijken raad ik aan zich aan te melden om te gaan vechten voor het Oekraiense volk in naam van de vrijheid, uiteraard na zich te injecteren met Pfizer/Moderna mRNA om te mogen vliegen en grenzen over te steken.
Het maken van molotov cocktails door burgerbevolking van Oekraine om het land te redden staat gelijk aan het injecteren van mRNA door Westerse burgerbevolking (nota bene deed Rusland niet mee met deze massapsychose) om iedereen te redden van een virtuele infectieuze dreiging. Dat dit mRNA wordt omgezet en ingebouwd in lichaamseigen DNA en daarmee autoimmuniteit en kanker kan veroorzaken wordt steeds duidelijker (1).
Velen, waaronder Moderna CEO Stéphane Bancel, zijn recent multimiljonair/-miljardair geworden (2). Chapeau, zullen de Von Der Leyens', Putins, Gates' en anderen van deze wereld zeggen, over de ruggen van de hoi polloi, as usual.
1. https://www.mdpi.com/1467-3045/44/3/73/htm?s=09
2. https://www.forbes.com/profile/stephane-bancel/
Vincent Busch 3
Hank Rearden[Verwijderd]
Hank ReardenMark Wolters
Erik Zillig 1
herman balkenende 2
Marco Fredriks 4
Ikzelf denk dan ook absoluut niet meer in oorlog tussen land tegen land. Voor mij hebben we hier te msaken met entiteiten als WHO en WEF tegen de wereld bevolking. Conflicten en Covid zijn de afleidings manouvres.
Marco Fredriks 4
Voor de eerdere reactie
Marco Fredriks 4
colour me sceptical
Alice van Heest
Karolijne Bauland 8
Alice van HeestTerwijl ik dit schrijf komt het beticht binnen dat 'het kabinet' 20 miljoen uittrekt voor 'hulp' aan Oekaïne. Die hulp wordt dan vast betaald uit de opbrengsten van de wapens die aan dat zelfde land geleverd worden. Hoe wrang wil Nederland het hebben?
Constance 4
Alice van HeestIk raad je aan Katherine Belton's boek, 'Putins people, how the KGB took back Russia and then took on the West' eens te lezen.
Waarschijnlijk het beste onderzoek naar de intenties van Putin en z'n loopbaan van KGB spion en Stasi informant tot dief, moordenaar en oorlogsmisdadiger.
Uitmuntende journalistiek in follow-the-money stijl, die ook de geldstromen nagaat rondom een groep van zo'n tien oligarchen rondom hem, die, als een maffia-clan, in feite het land bezitten en regeren, grotendeels Putin's oude KGB netwerk.
Nietsontziende cynische machtswellust, overigens met medewerking van zowel corrupte als naïeve types in het westen, die graag zaken met hem deden. Bv. grote banken als Credit Suisse en Deutsche Bank, altijd haantje de voorste als er met smerige zaakjes geld te verdienen valt.
Het laat ook zien hoe irrelevant of ontoereikend de argumenten van Putin sympathisanten als Baudet ("prima vent die Putin") of van apologeten van links (bv. Ewald Engelen) of rechts ( bv.Wilders) van het genre 'Putin werd door het Westen militair bedreigd en handelde uit zelfverdediging' zijn. Putin c.s. zouden, hoe dan ook, altijd argumenten hebben geconstrueerd om hun invloedssfeer uit te breiden.
Hetty Litjens 6
Alice van HeestJ- Laros 1
Wietze van der Meulen 6
Zo schijnt BASF in 2015 de Gasspeicher bij Rheden (niet ver over de grens in Niedersachsen en de grootste van Duitsland) geruild te hebben voor een West-Siberisch gasveld.
https://www.kreiszeitung.de/lokales/diepholz/bund-soll-enteignung-des-gazprom-gasspeichers-in-rehden-pruefen-91371194.html
Nu schijnt deze Gasspeicher van een dochter van Gazprom, voor de winter slecht gevuld te zijn (hoe dan ook, deze is nu vrijwel leeg).
Willen de Duitsers nu deze opslag nationaliseren. En wat zou er dan met het West-Siberisch gasveld van BASF gebeuren?
Een aantal rijke Russen in Nederland aanpakken? En wat moet dat.dan opleveren? Is dat niet wat symboolpolitiek? Zoiets als Schalke-04 dat niet meer met Gasprom op het voetbalshirt speelt?
Cornelia Visser
Wietze van der Meulen 6
Cornelia VisserVincent Huijbers 9
Wietze van der MeulenDat sancties de gewone Rus treffen maakt Poetin niets uit totdat de onrust niet meer met repressie te onderdrukken is. Maar dan moeten we ons nog meer zorgen maken omdat zijn buitenlandse avonduren ook dienen om zijn geknakte ego in het binnenland op te poetsen.
Wietze van der Meulen 6
Vincent HuijbersVincent Huijbers 9
Wietze van der MeulenHetty Litjens 6
Is oorlog dan toch een kwestie van economische belangen? Niet van de economische belangen van burgers natuurlijk, maar van de mega-ondernemingen die als ze hun zin niet krijgen om oorlog roepen. De Europese gedachte heeft een flinke klap gekregen de laatste dagen. Misschien moet Nederland toch eens nadenken over een Nexit.
jos gillissen
H J vd Meer 2
Andre Hengeveld