Onderstaand artikel werd eerder op 6 mei 2011 gepubliceerd op Follow the Money. Dit is de oorspronkelijke versie. 

Soms komt steun en lof uit onverwachte hoek. De veren die Follow the Money vandaag (6 mei) kreeg ingestoken voelen niet onprettig, zij het ietwat onwennig.

In een opinie-artikel dat Ruud Lubbers samen met hoogleraar Paul van Seters schreef voor dagblad Trouw, keert de voormalig CDA-leider en premier zich tegen wat hij omschrijft als 'casinokapitalisme'. 

Volgens de auteurs beperkt zich de kritiek op het verwoestende karakter van deze vorm van kapitalisme al lang niet meer tot geitenwollensokkentypes en anarchistische anti-globalisten. Ook academici en de Amerikaanse senaat komen steeds vaker tot de conclusie 'dat de crisis geen natuurramp was, maar het resultaat van hoogstriskante, complexe financiële produkten, verholen belangenconflicten en het falen van toezichthouders, kredietbeoordelaars en de markt zelf om uitwassen van Wall Street in te tomen.' 

Burgerinititatief

Tijd om dat monster te beteugelen, vindt ook Lubbers. Maar hoe? Meer regelgeving? Beter toezicht? Ja. Ook. Maar dat is niet genoeg, stellen Lubbers cs. het is te beperkt. Kijk eens wat er in de maatschappij zelf gebeurt, zeggen ze. Een citaat uit het artikel:

'Het is in dit verband interessant hoe de financiële crisis zelf aanleiding heeft gegeven tot nieuwe maatschappelijke initiatieven die bijdragen aan gezondere verhoudingen in de financiële sector. Drie recente voorbeelden daarvan zijn Follow the Money, Move Your Money en Finance Watch.

Follow the Money (FTM) is een website die in 2010 is opgericht door drie Nederlandse financieel-economische journalisten: Eric Smit, Mark Koster en Arne van der Wal. FTM publiceert kritische, onconventionele, prikkelende stukken over ‘het volgen en achterhalen van geldsporen’, omdat ‘wat als nieuws naar buiten komt vaak niet meer is dan het topje van de spreekwoordelijke ijsberg.’

Daar kunnen we geen speld tussen brengen. Toch blijft het merkwaardig om juist van Lubbers steun te krijgen. Samen met zijn broer Rob staat Lubbers met een geschat vermogen van €107 miljoen op nummer 251 in de Quote 500 van Rijkste Nederlanders (edtie 2010). Een publicatie die we in een ver verleden zelf hebben gemaakt. 

Zijn vermogen is ongetwijfeld eerlijk verdiend, zeker naar de huidige maatstaven. Hoewel de eerlijkheid gebiedt te zeggen dat we daar in het verleden wel eens vraagtekens bij hebben gehad. Maar dat is niet meer dan een terzijde; uiteraard gunnen we Lubbers zijn zakelijk succes.

Het ongemak zit hem meer in het feit dat juist Lubbers in zijn rol als premier in de jaren 80, al dan niet bewust, mede wegbereider is geweest voor het type kapitalisme dat hij nu verwerpt. 

Goed, werpen we onszelf tegen, met zijn bezuinigingsbeleid en concept van de terugtredende overheid heeft hij er ook voor gezorgd dat de Nederlandse economie zich na de crisis van begin jaren 80 kon herstellen. En: zonder het uitgebluste kabinet Lubbers III was er ook geen dynamisch Paars I geweest. 

Spijt bij leiders komt wel vaker voor. We zien zo'n ethisch reveille immers ook bij Herman Wijffels, Al Gore, Dries van Agt en zelfs Helmut Kohl. Goed bedoeld, maar het blijft ongemakkelijk. Vegetariër Wijffels die als Rabobank-topman de bio-industrie in Nederland financierde en groot heeft gemaakt – het schuurt als juist zo'n man op z'n oude dag ineens vromer dan de paus wordt.

Verhuis je geld

Naast Follow the Money, noemt Lubbers nog een burgerinitiatief dat aan de wortels van het robber barron capitalism knaagt. Hij refereert aan Move your Money, een Amerikaans initiatief om het eigen vermogen te verhuizen van 'Wall Street naar 'Main Street'. Dus van het internationale grootkapitaal naar een lokale bank. 

Lubbers cs blijken niet op de hoogte van het feit dat er ook een Nederlandse equivalent van Move your Money is:  Verhuis je geld. Het is een initiatief van Hanneke van Veen & Rob van Eeden,  ooit bekend geworden dankzij het uitgeven van hun Vrekkenkrant en boeken als Hoe word ik een echte vrek? en Je geld of je leven, op weg naar financiële onafhankelijkheid. Recent publiceerden ze een boek over sparen als alternatief voor beleggen.

Hun credo: "Geïnspireerd door Move Your Money biedt deze site rekeninghouders die niet tevreden zijn over hun bank degelijke informatie, nieuws en tips. Om op basis daarvan een overwogen beslissing te kunnen nemen over te stappen naar een betere bank."

Betekenis

Maar kunnen deze voorbeelden iets bewerkstelligen tegen de macht en bijna onweerstaanbare aantrekkingskracht van het kapitaal? 

Lubbers denkt van wel: 

“De betekenis van dit Follow the Money e.a. is dat zij kunnen zorgen voor belangrijke veranderingen in de wereld van de banken en de schaduwbanken. En ja, we gaan dus echt iets doen aan het casinokapitalisme. De hebzucht intomen.”

Wie weet. Wij gaan er in ieder geval mee door. Met Lubbers cum suis aan onze zijde. Voorwaartsch!

Aanvulling: hier de link naar het artikel van Ruud Lubbers en Paul van Seters in Trouw.