Naast de ingang van vastgoedbeheerder Vos Investments te Maastricht prijkt het wapenschild van Montenegro. Eigenaar Ben Vos, die sinds jaar en dag zomers vertoeft aan de Adriatische zee, doet niet alleen in stenen. Hij wordt in 2011 ook honorair consul van het Balkanstaatje. 

Vos’ ambities bij aantreding zijn groot. Zijn eerste prioriteit: ‘Het toetreden van Montenegro tot de Europese Unie.’ Vos wil hier graag een bijdrage aan leveren door de relatie tussen Montenegro en Nederland te versterken en ziet het consulaat hierin als spil. Zelfs de kroonprins van het ex-Joegoslavische land is aanwezig tijdens zijn benoeming. 

Maar nog geen vijf jaar later zijn de lichten alweer gedoofd en is het schild van de gevel verdwenen. Vos wordt in Nederland opgepakt vanwege belastingfraude, valsheid in geschrifte en witwassen. Hij zou zijn vastgoedtransacties heimelijk via Cyprus laten lopen en zo de Nederlandse schatkist voor enkele miljoenen tillen. 

In navolging van de arrestatie komen zowel de Nederlandse als de Montenegrijnse autoriteiten in actie en vordert de fiscus villa's aan de Adriatische kust. Ook de toekomst van een zestigtal panden in Nederland en Duitsland staat op losse schroeven.

Maar Vos, behendig zakenman als hij is, heeft een joker in zijn zak. Hij beroept zich op een vorm van diplomatieke immuniteit. Het kantoor van Vos in Maastricht is per slot van rekening tevens het Montenegrijnse consulaat en daarmee is zijn archief – met cruciale informatie over zijn zakelijke praktijken – onschendbaar. De officier van justitie ziet zich genoodzaakt de ruimte te verzegelen. Pas nadat de ambassade van Montenegro Vos formeel zijn functie ontneemt, kan de Nederlandse politie het onderzoek voortzetten.

Vos’ beroep op zijn diplomatieke onschendbaarheid, opgetikt in een kort vonnis, blijkt tevergeefs. Wel schijnt de zaak licht op het weinig bekende internationale ambt van honorair consul. Een ambt dat grote en kleine landen de mogelijkheid geeft particulieren aan te werven als vrijwillige diplomaten.

Vrijwillige diplomatie

Het ambt van honorair consul gaat eeuwen terug en werd in het leven geroepen als goedkoop alternatief voor landen die zich geen buitenlandse ambassades konden veroorloven. In tegenstelling tot ambassadeurs en andere carrière-diplomaten, werken honorair consuls vanuit hun thuisland. Ze maken gebruik van hun connecties en invloed om de belangen te behartigen van de buitenlandse regeringen die hen aanstellen.

Honorair consuls krijgen slechts een onkostenvergoeding. Maar in ruil voor hun diensten hebben ze wel toegang tot de wereld van de diplomatie en genieten ze veelal dezelfde bescherming en voordelen als carrière-diplomaten. Zo hebben honorair consuls een diplomatiek paspoort en kunnen hun archieven en correspondentie niet in beslag worden genomen door politie en justitie. Ook zijn hun consulaire ‘buidels’ — tassen voor opslag en bagage — en delen van het consulaat zelf beschermd tegen doorzoekingen. 

Corruptie, machtsmisbruik en zelfverrijking tieren welig binnen dit globale ‘corps consulaire’. Sommige consuls zijn veroordeeld voor ernstige misdrijven. Anderen zijn betrapt op het uitbuiten van hun status voor persoonlijk gewin of in opspraak geraakt vanwege hun onversneden steun aan autoritaire regimes. Onderzoek naar de voor en ín Nederland actieve consuls laat zien dat ook zij niet in dit lijstje ontbreken. 

Follow the Money deed samen met het International Consortium of Investigative Journalists (ICIJ) onderzoek naar honderden huidige en voormalige honorair consuls. Het beeld dat daaruit opdoemt is ontluisterend: wereldwijd zijn minstens vijfhonderd van hen beschuldigd van misdaden of diep verwikkeld in politieke en zakelijke controverses. Er zijn consuls die betrokken zijn bij strafzaken naar onder andere belastingontduiking, witwassen en corruptie. Ook werden er beschuldigde handlangers van terroristische groepen aangetroffen die de privileges van het ambt inzetten voor hun malversaties.

Het systeem, bedoeld om de onzelfzuchtigheid van eerbare burgers te benutten, blijkt een gevaarlijke broedplaats voor malafide diplomatie en daarmee een bedreiging voor rechtsstaten wereldwijd.

Rijk netwerk 

Sinds 2010 hebben achtereenvolgende kabinetten bezuinigd op de diplomatieke dienstverlening. maar onder Rutte III (2018) is er weer ingezet op een versterking van het netwerk. Sindsdien zijn er meer honorair consulaten geopend en is het ministerie meer gaan leunen op deze groep vrijwillige diplomaten. Het ambt van honorair consul wordt alom gezien als een erebaantje, maar is een serieus onderdeel van de internationale diplomatie. In de regel worden consuls geselecteerd op basis van hun achtergrond in de zakenwereld of de filantropie, of natuurlijk hun nationale identiteit. De vrijwillige consuls kunnen worden gevraagd voor het ambt, maar solliciteren gebeurt ook. 

Solange Domaye is honorair consul voor het Centraal-Afrikaanse land Tsjaad en runt het consulaat vanuit haar Amersfoortse eengezinswoning. Domaye past minder in de regenteske mal waaruit veel andere consuls lijken te zijn gekomen; die gefortuneerd, betiteld of geridderd zijn.

‘Het blijven toch oude witte mannen onder elkaar’ 

Domaye viel op omdat ze aan de voet stond van Afric: een initiatief dat Europese bedrijven met de Afrikaanse markt in contact brengt. ‘Franstalige landen in Afrika worden vaak vergeten door de Europese markt,’ vertelt ze. ‘Ik zet me in om dat te veranderen. Tsjaad vroeg me om honorair consul te worden in Nederland om me specifiek voor hun belang in te zetten,’ vertelt ze. ‘Ik ben Tsjadisch, dus de match was snel gemaakt.’

Domaye zet haar rijke netwerk nu in voor het vrijwillige consulschap: ‘Via de functie kom ik makkelijk in contact met het ministerie, waar ik vaak moet zijn. We zijn een resource voor elkaar en kunnen zo de band tussen Tsjaad en Nederland versterken. Maar ik zou niet zomaar met mijn eigen projecten kunnen aankloppen.’ 

Lobbyen voor kasboek en koninkrijk

Toch wordt er al decennialang gewaarschuwd voor de mogelijkheid die de rol biedt voor misbruik voor persoonlijk gewin. Een rapport aan de Volkenbond, de voorloper van de Verenigde Naties, stelde in 1927 al dat veel honorair consuls wereldwijd ‘veel drukker zijn met hun persoonlijke zaken dan met die van het land dat hen de titel heeft verleend.’ 

De onderzoekers waarschuwen voor de ‘oneerlijke voorsprong’ die consuls hebben ten opzichte van zakelijke concurrenten; de positie geeft vrije toegang tot captains of industry, beroepsdiplomaten en regeringsleiders. De aanbeveling was duidelijk: de rol van honorair consul ‘moet stoppen te bestaan.’ Bijna honderd jaar later is het ambt echter nog springlevend.

Dat de scheidslijn tussen bedrijfs- en landsbelang vaag kan zijn blijkt bijvoorbeeld uit een affaire rond de Nederlandse honorair consul voor Frankrijk in Utrecht, Marc van Ravels. Naast zijn vrijwilligerswerk als diplomaat heeft Van Ravels een adviesbureau, Visionex, dat bemiddelt bij samenwerkingen tussen het Franse en Nederlandse bedrijfsleven. Onder zijn klanten bevinden zich Air France KLM, BNP Paribas en het Nederlandse ministerie van Defensie.

In 2018 wordt Van Ravels als consul ontslagen, nadat hij zijn positie veelvuldig heeft misbruikt om te lobbyen voor zijn eigen adviesbureau. Van Ravels vecht zijn ontslag aan, en er ontstaat een kortstondig conflict tussen het Franse ministerie van Buitenlandse Zaken en de inmiddels 69-jarige christendemocraat. Zijn poging blijkt tevergeefs. Als veelpleger wordt hem verweten ‘zijn positie te gebruiken voor persoonlijke doeleinden,’ aldus een vonnis gepubliceerd door de rechtbank van Parijs. Telefonisch laat Van Ravels weten ‘tijd, noch zin’ te hebben om op de zaak in te gaan. ‘Call my lawyer!’ 

Family affair

Voorzitter Reinier Russell van het Corps Consulaire Nederland (CCN), de vereniging voor honorair consuls die voor het buitenland actief zijn in Nederland, vertelt Follow the Money dat ‘belangenverstrengeling te allen tijde moet worden vermeden.’ Maar hij voegt daaraan toe dat hij de risico’s daarop bij consuls niet groter acht dan bij andere bestuursfuncties. 

Zelf is Russell honorair consul voor Brazilië en runt hij een advocatenkantoor dat zich richt op het bijstaan van internationale bedrijven, ambassades en consulaten. Zijn broer, Paul Russell, is mede-eigenaar van datzelfde kantoor en was tot voor kort honorair consul voor Luxemburg. Hij trad eerder af als senator voor het CDA vanwege een kunstsmokkel. ‘We doen het voor de mensen,’ zegt Reinier Russell. Of dat ook geldt voor zijn collega’s, daar doet hij als voorzitter van de Nederlandse vereniging voor honorair consuls geen uitspraak over.

Solange Domaye is minder terughoudend over het wereldje: ‘Er wordt echt nog aan oldskool politiek gedaan in die kringen; veel honorair consuls doen het voor de prestige, het diplomatieke paspoort en de dinertjes.’ Ze beschrijft hoe er bij de bijeenkomsten met enige regelmaat vacatures onderling rondgaan: ‘...er is een functie voor honorair consul vrij voor dit of dat land, wie kent nog iemand? Voor hen leuk, maar het blijven toch oude witte mannen onder elkaar.’

Een analyse van Follow the Money onderschrijft dat dit ook geldt voor Nederlandse consuls in het buitenland: de wereldwijd 285 consulaten worden bestierd door 207 mannen tegenover 79 vrouwen. 186 van deze consulaten zijn honorair consulaten.

Het honorair consulschap is – zoals ook bij de Russells – geregeld in letterlijke zin een family affair. Zo is de zoon van de honorair consul voor Nederland in Cyprus weer honorair consul voor België. De voormalig honorair consul voor Nederland op het Caribische eiland Dominica gaf die titel een aantal jaar geleden door aan zijn zus toen hij zelf van het eiland verhuisde. Onderzoek uit België toont zelfs aan dat de titel in één op de tien gevallen na aftreden van de ereconsul binnen de familie blijft. 

Het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken noemt deze gang van zaken ‘niet wenselijk.’ Wel zegt het dat de overdracht van de functie binnen de familie niet zomaar plaatsvindt: ‘Een honorair consul wordt niet automatisch opgevolgd door een familielid, maar enkel als het familielid na brede werving is geselecteerd als beste kandidaat.’

Fundamenteel gebrek aan toezicht

Voor het Nederlands recht zijn honorair consuls ambtenaren die onder verantwoordelijkheid van het ministerie van Buitenlandse Zaken vallen. Het ministerie verwacht van honorair consuls dat zij ‘waken voor belangenverstrengelingen.’ Temeer omdat de ambtsbekleders in de regel zelf actief zijn in de sector waarin zij ook belangen behartigen. 

Toch lijken de lijntjes vaak wel erg kort. Meerdere consulaten zijn bijvoorbeeld gevestigd in een kantoor van het bedrijf waar de honorair consul in dienst is. Bedrijven met een consulair hoofdkantoor zijn onder andere het Griekse kantoor van Frieslandcampina en dat van Shell in Irak, Maleisië en tot voor kort Brunei. 

Op de vraag of het gebruik van deze private buitenposten belangenverstrengeling in de hand werkt antwoordt het ministerie dat dat vooral een beeld is dat ontstaat voor de buitenwereld. Nederlandse honorair consuls zijn meestal prominenten in hun lokale omgeving, ‘dus voor de vestiging van een consulaire post kom je praktisch gezien snel uit bij het kantoor waar de consul werkt.’ 

De werving van de honorair consuls wordt gedaan door de dichtstbijzijnde ambassade of consulaat. Hierna wordt de geselecteerde kandidaat voorgelegd aan het ministerie. Screening zoals in Nederland gebruikelijk – bijvoorbeeld middels een Verklaring Omtrent Gedrag (VOG) — is meestal niet aan de orde. Dit komt omdat de betrouwbaarheid van lokale varianten hierop volgens het ministerie vaak twijfelachtig is. 

Wel zegt het ministerie dat er ‘kaders voor belangenverstrengeling’ zijn die ze goed bewaken. Het ministerie stuurt daarvoor volledig op een eigen integriteitsonderzoek. 

Maar als de zakelijke belangen groot zijn, lijkt deze procedure snel afgerond. Zo vertelt een consul tegen Follow the Money dat hij een belletje kreeg met de vraag of hij honorair consul wilde worden. Na een gesprek met de ambassadeur en enkele maanden wachten was hij benoemd; zijn professionele relatie met Shell zou doorslaggevend zijn geweest. Ter vergelijking: om in Nederland als honorair consul voor Tsjaad actief te worden, onderging Domaye een procedure van twee jaar. 

Ben je eenmaal consul, dan is er van controle vaak al helemaal geen sprake meer. Honorair consul Peter Slagter in de Colombiaanse stad Barranquilla kon tussen 2002 en 2012 bijvoorbeeld maar liefst tien jaar lang grof geld vangen. Hij rekende extra kosten voor het verstrekken van reisdocumenten en stak het verschil in eigen zak. Ook Slagter verkreeg de titel van zijn vader – die 32 jaar consul was – na diens overlijden. 

Follow the Money beschikt over een onderzoeksdossier van het ministerie over deze zaak waarin gesproken wordt van een ‘fundamenteel’ gebrek aan toezicht op het consulaat. Ondanks meerdere klachten kreeg het consulaat gedurende Slagters ambtstermijn maar een enkele keer bezoek van de ambassade. Ook structurele evaluaties vonden niet plaats. De reden? Het consulaat was ver weg. 

Uiteindelijk ontdekte het openbaar ministerie het illegale handeltje toch en werd Slagter ontslagen en in Nederland veroordeeld voor fraude. In reactie op het onderzoek schrijft de ambassadeur in Bogota een vertrouwelijke brief aan de directie consulaire zaken in Den Haag. Hierin vraagt zij zich af of het niet tijd wordt om in het algemeen te kijken naar het functioneren van de consuls wereldwijd.

‘Van onbesproken gedrag’ 

Behalve het voorkomen van belangenverstrengelingen vraagt het ministerie ook van consuls ‘van onbesproken gedrag’ te zijn en dat hun ‘activiteiten de belangen of de goede naam van Nederland niet schaden.’ Mocht een consul in opspraak raken, dan wordt diegene gewezen op het integriteitsbeleid van de Rijksoverheid en dat van Buitenlandse Zaken in het bijzonder, zegt het ministerie. Mocht uit onderzoek blijken dat er sprake is van integriteitsschendingen, ‘dan kan de overeenkomst met de honorair consul worden verbroken.’ 

Hoe urgent afzonderlijke zaken zijn voor het ministerie, blijft de vraag. Een actueel voorbeeld: Guinee bungelt steevast in de onderste regionen van de jaarlijkse corruptie index van Transparency International. Het West-Afrikaanse land worstelt met staatsgrepen en een amper ontwikkelde economie, die voor een groot deel afhankelijk is van mijnbouw. 

In 2017, onder de controversiële president Alpha Condé, kreeg een vrijwel onbekend Frans bedrijf een mijnvergunning in handen onder uiterst gunstige omstandigheden. Kort daarop schoven de mijnrechten van de vergunning onverwachts door naar het Guinese mijnbouwbedrijf Société Minière de Boké (SMB) middels een omstreden lease-overeenkomst. 

‘In veel gevallen brengen honorair consuls niets dan kopzorgen’

Deze transactie was reden voor zowel de nationale financiële aanklager in Parijs als in Guinee om in 2021 een onderzoek te starten naar ‘witwassen,’ ‘illegale zelfverrijking,’ en ‘omkoping’. Dit onderzoek loopt tot op de dag van vandaag, blijkt uit een brief in handen van Follow the Money. 

Sleutelfiguur in de zaak: de Frans-Libanese Fadi Wazni. Wazni is voorzitter van de raad van bestuur en oprichter van het SMB. Tevens is hij honorair consul voor Nederland. Wazni zou nauwe banden onderhouden met de toenmalige president Condé en in het geheim al lange tijd in onderhandeling zijn geweest over de deal met het Franse bedrijf. 

Tegenover Follow the Money verklaart Wazni dat hij en zijn collega’s formeel geen verdachten zijn: ‘Ik vertrouw erop dat de rechtbank zal bevestigen dat deze beschuldigingen louter kwaadaardige geruchten zijn.’ Verder stelt hij dat de beschuldigingen bedacht zijn om zijn ‘professionele activiteiten te destabiliseren’ en kwalificeert hij ze als ‘politiek gemotiveerd.’ 

Het ministerie laat weten dat ze de situatie op de voet zullen volgen. Maar ‘onbesproken gedrag betekent niet dat een honorair consul nooit bij een rechtszaak betrokken mag zijn.’

Consulair gekonkelfoes wereldwijd

Consulair gekonkel beperkt zich allerminst tot West-Afrika. Zo schikte de honorair consul voor Nederland in de Amerikaanse staat Michigan in 2017 in een zaak over afpersing. Hij zou met zijn vastgoedbedrijf sociale huurwoningen op frauduleuze wijze in de executieverkoop terecht laten komen, om ze in een hoger marktsegment aan te kunnen bieden. De consul was niet bereikbaar voor een reactie. In de lokale pers kwalificeerde het bedrijf de bewering dat huurders met een laag inkomen moedwillig werden verdrukt als ‘onzinnig.’ 

Ook in Zuid-Amerika zijn honorair consuls met juridische problemen actief. De consul in Brazilië is in zijn rol als directeur van een mijnbouwbedrijf betrokken bij meerdere langlopende zaken over belastingontduiking. En in Guyana heeft de Nederlandse honorair consul zich veelvuldig in het strafbankje moeten verdedigen vanwege het illegaal gebruiken van radiofrequenties door zijn telecombedrijf. 

‘Rusland gebruikt honorair consuls om op grote schaal het publieke debat te beïnvloeden’

Voor landen als de Verenigde Staten, Canada en Argentinië zijn de integriteitsrisico’s van de functie reden om al jaren geen honorair consuls meer te benoemen. Liberia ging zelfs zo ver om in 2007 alle honorair consuls met één pennenstreek te ontslaan. Vorige maand besloot het land in zijn geheel te stoppen met de functie. Het Liberiaanse corps consulaire zou op grote schaal betrokken zijn bij drugshandel, witwassen en illegale handel in paspoorten. 

Hoogleraar internationaal recht aan de universiteit van Florida, Bob Jarvis, heeft daar begrip voor. ‘In veel gevallen brengen honorair consuls niets dan kopzorgen, omdat je ze niet kunt controleren maar ze je wel in verlegenheid brengen. Veel landen hebben eieren voor hun geld gekozen: het is de moeite niet waard.’ 

Jarvis, die al sinds 1985 onderzoek doet naar deze ‘vergeten functie,’ pleit al decennialang voor een andere invulling. ‘De regels zijn vaag en de controle miniem terwijl de titel toch flink wat gewicht draagt. Door iemand de titel te geven, zegt een land – bijvoorbeeld Nederland – eigenlijk tegen de wereld: dit is een eerbaar persoon. Iemand die je kan vertrouwen, met wie je zaken kan doen. En vooral: iemand die hier namens ons zit. Dat lokt natuurlijk allerhande ijdele figuren en al helemaal mensen die iets te verbergen hebben.’

Schaduwlobbyisten en wapenhandelaren

Uit onderzoek met het ICIJ blijkt dat verschillende landen de functie van honorair consul als schaduwlobbyist hebben omarmd. Jarvis: ‘Rusland, dat sinds de Soviets begin twintigste eeuw de macht grepen geen consuls meer benoemde, heeft ze onder Poetin weer in gebruik genomen. Dit om op grote schaal het publieke debat te beïnvloeden; vooral in Europese landen met een kwetsbare democratie.’ 

De Russische consuls hebben afgelopen jaren veelvuldig de NAVO bekritiseerd, net als de westerse sancties die na de inval van de Krim Rusland werden opgelegd. Vorig jaar nog, terwijl de invasie in Oekraïne net in volle gang was, spraken meerdere consuls voor Rusland zich opnieuw uit. Consul in Spanje Pedro Mouriño Uzal verscheen op de Russische staatstelevisie om de ‘Oekraïense terreurstaat’ te veroordelen. 

In Nederland bekende de honorair consul ook kleur. De zelfbenoemde baron Constantijn van Vloten, honorair consul-generaal voor Rusland in Maastricht, noemde de invasie een ‘vredesmissie’ en zei dat hij het ‘jammer’ vond dat Poetin Oekraïne niet eerder was binnengevallen.

‘Het ambt is wereldwijd verworden tot een baken van corruptie’

Ook de Libanese politiek-militante beweging Hezbollah maakt gebruik van de functie. Recentelijk werd de Belgisch-Libanese zakenman Mohammed Bazzi gearresteerd in Roemenië. Hij zou als honorair consul-generaal voor Libanon in het West-Afrikaanse Gambia via de diplomatieke route flink de kas van Hezbollah hebben gespekt, aldus het Amerikaanse ministerie van Justitie. 

Een wapenhandelaar gelinkt aan Hezbollah probeerde de titel zelfs te verkopen aan undercoveragenten in de Verenigde Staten. ‘Ik maak hem en zijn gangsters consul,’ zei hij tegen de agenten. ‘... dan heb je een diplomatiek paspoort,’ voegde een compagnon daaraan toe, aldus een vertrouwelijk gerechtelijk document ingezien door Follow the Money. Experts gericht op het bestrijden van terrorismefinanciering denken dat de privileges die de rol biedt zo al decennialang worden misbruikt.

Jarvis huivert, maar is niet verbaasd. ‘Sinds het begin van mijn onderzoek is er weinig veranderd; het ambt is wereldwijd verworden tot een baken van corruptie. In een enkel geval kan de functie best voordelen hebben, maar het wereldwijde consulaire corps zit vol met louche mensen die daar alleen voor zichzelf zitten. Als land zou je de functie ofwel helemaal moeten afschaffen, of erop moeten staan dat elke honorair consul wordt doorgelicht en opgeleid. Op z’n minst zou het gastland op de hoogte moeten worden gesteld van een nieuwe aanstelling. Dat gebeurt nu niet of nauwelijks.’ 

Zo’n opleiding voor vrijwillige consuls bestaat. De Verenigde Naties bieden een traject aan waar aangesloten landen hun honorair consuls naartoe kunnen sturen. Dit programma, dat wordt gegeven door UNITAR – het trainingsinstituut van de Verenigde Naties – biedt cursussen aan in ‘internationaal recht,’ ‘protocol’ en de risico’s rondom ‘omkoping en corruptie;’ ook binnen de eigen gelederen. 

Maar landen zijn er niet happig op. Navraag leert dat voor Nederland nog nooit een honorair consul het programma heeft doorlopen. Sterker nog, de trainingen vinden al sinds 2020 in het geheel niet meer plaats ‘vanwege een gebrek aan deelnemers,’ laat een medewerker van UNITAR weten aan Follow the Money.

Steuntje in de rug

Inmiddels zijn in veel landen, waaronder Nederland, honorair consuls voor Rusland niet meer welkom op het ministerie. Ook de met Hezbollah geaffilieerde Bazzi wacht mogelijk een flinke gevangenisstraf. Maar over het algemeen is het inperken van de rechten van diplomaten, vrijwillig of anderszins, een delicate zaak die vervelende gevolgen kan hebben. Zo kunnen de eigen diplomaten in het buitenland uitgezet worden als Nederland in het binnenland ingrijpt. 

Domaye betreurt de uitholling van het consulschap en onderstreept het nut van een integere invulling van de functie: ‘Een land als Tsjaad heeft heel veel aan een steuntje in de rug. Voordat ik honorair consul werd, waren er geen samenwerkingen tussen Tsjaad en Nederland. Ik kon dat veranderen. Maar het is jammer om te zien dat zo weinig consuls daadwerkelijk binding hebben met het land waarvoor ze het doen.’ 

Jarvis is na veertig jaar onderzoek cynischer over het ambt: ‘Geloven we echt dat landen in het internettijdperk nog steeds dit soort mensen nodig hebben voor het vuile werk, voor het scouten van zakelijke kansen? Of zijn we klaar voor het afschaffen van deze archaïsche functie?’