De school van Theo van Gogh

'Het was niet mijn bedoeling om je te beledigen. Snap het dan, ik ben iemand die uit de school van Theo van Gogh afkomstig is'. Met woorden van deze strekking probeerde de zichzelf tot 'guerrilla-journalist' getransformeerde Micha Kat een punt te draaien aan het gegeven dat hij Yoeri Albrecht - directeur van politiek-cultureel centrum De Balie - een Nazi had genoemd. Nou ja, hij had hem niet direct een Nazi genoemd, zo legde Kat omstandig uit, hij had het programma dat Albrecht in de Balie had opgetuigd 'alleen maar' vergeleken met het werk van de bekende Nazipropagandist Josef Goebbels. En van Goebbels moest iedereen toch weten dat hij een briljant soort van, uhh, communicatie-expert was. Albrecht is naast zijn baan bij De Balie tevens voorzitter van de Vereniging Veronica, die op haar beurt weer eigenaar is van persbureau ANP en tevens aandeelhouder van internetkrant The Post Online. Deze drie partijen zijn ook de initiatiefnemers van de 4e Verdieping, een bootcamp voor jonge journalisten dat sinds een paar weken loopt. Het programma dat Albrecht afgelopen donderdag als onderdeel van de 4e Verdieping had opgetuigd, bevatte onder andere een presentatie van twee Deense onderzoeksjournalisten die vertelden hoe ze het verhaal over de Deen Morten Storm hadden ontrafeld. Hun fascinerende verhaal over deze voormalige islamitische extremist die als dubbelagent van de Deense geheime dienst diep in Al Qaida was geïnfiltreerd was in 2012 wereldnieuws geworden en het had ze de European Press Prize opgeleverd. Daarop volgde een paneldiscussie over onderzoeksjournalistiek en later op de avond zou Raju Narisetti senior Vice President en Deputy Head of Strategy van de firma News Corp een key note speech geven.

Hinderlijk volgen

Micha Kat lachte het werk van de Denen weg en vond het een uitgesproken schande dat Narisetti stond geprogrammeerd. Was News Corp niet 'het meest criminele concern uit de geschiedenis van de journalistiek'? Kat zegt het een en ander over journalistiek te weten. Hij schreef jaren over de advocatuur en accountancy en is onder andere de man achter de website Klokkenluideronline. Hij is iemand die principieel zonder wederhoor zijn bevindingen de wereld in stuurt. Het controleren van feiten behoort ook niet tot de core business van Kat. Met een megafoon de bezoekers van een restaurant aan de Zuidas toeschreeuwen (zie de 2e uitzending van driedelige documentaire Iedereen Journalist) past hem meer. Net als het grof beledigen en hinderlijk volgen van zijn onderwerpen. Op zich is dat laatste een goede eigenschap voor een journalist, maar Kat heeft een nogal letterlijke interpretatie van het hinderlijke volgen omarmd, die hem meer dan eens met justitie in aanraking liet komen.

Kat is iemand die principieel zonder wederhoor zijn bevindingen de wereld in stuurt

Kat is ook een buitengewoon enthousiaste complotdenker die een overweldigende creativiteit toont in het aan elkaar knopen van 'duistere' activiteiten van belangrijke bewindspersonen, zakenmannen, journalisten, rechters, advocaten en wie al niet meer. En hoewel hij mijns inziens in de zaak de zaak Joris Demmink wel degelijk een serieus vraagstuk te pakken heeft, is de waanzin van Kat mijns inziens onovertroffen. Afijn, deze Micha Kat meende dus dat Yoeri Albrecht - vanwege het uitnodigen van de 'crimineel' Narisetti - zich in het illustere rijtje met heren als Stalin, Kim Jung Il en Goebbels kon voegen. De vermelding viel niet in goede aarde bij gastheer Albrecht en dat liet hij tijdens de ruime tevens natte pauze ook goed merken. Albrecht dient zich in zijn 'eigen' De Balie natuurlijk correct te gedragen, maar op beledigingen van dit kaliber was wat hem betreft maar één antwoord gepast: de fysieke confrontatie. En dat bracht Albrecht ook ter sprake toen hij bij het kleine groepje borrelde heren aanklampte en de guerrilla-journalist aansprak. Als hij Kat in een kroeg tegen was gekomen, dan had hij hem beslist 'een knal voor z'n kop' gegeven. Tot een afspraak om het geschil later buiten als mannen te beslechten, kwam het niet. Er ontstond een discussie met de aanwezigen. Goebbels...tja, wat waren de normen en waarden waar Kat zich aan hield? Was hij activist, vandaal of gewoon een beetje opstandig aangelegd? Welke journalistieke principes hield hij erop na? Kat begon zich in bochten te wringen. Hij had niet de bedoeling gehad om Albrecht te kwetsen. Albrecht moest vooral weten dat zijn wijze van kwesties agenderen in de rijke traditie van Theo van Gogh paste. Kat was ooit een van de meer productieve publicisten op de website De Gezonde Roker van Van Gogh, vandaar. Kat dacht mogelijk dat hij met het noemen van de naam van de vermoorde filmmaker bij Albrecht - die goed met Van Gogh bevriend was - een gevoelige snaar kon raken. Albrecht liet niets merken. Kat voegde er vervolgens een interessante opmerking aan toe. 'Je weet toch ook wie ik ben en je bent toch bekend met de manier hoe ik zaken verwoord en dat ik daar ver in ga?'

De überhufter voorbij

Die verdedigingsstrategie herkende ik onmiddellijk. "Ik ben maar een dorpsgek, neem mij toch niet zo serieus". Dat argument had ik een zeer bekend persoon al eens eerder horen uiten. Ik heb het over de man waar Kat volgens eigen zeggen schatplichtig aan is: Theo van Gogh. Hij die in de woorden van schrijver en essayist Ian Buruma eigenhandig 'de verheffing van lompheid tot een soort moreel ideaal' tot stand wist te brengen. Het ideaal van de überhufter is zijn glans echter al weer een tijdje aan het verliezen. Schuilen achter de nalatenschap van Theo van Gogh helpt niet meer. Met de lompheid van Kat werd in De Balie dan ook korte metten gemaakt en uiteindelijk bood hij Albrecht zijn excuses aan. Daarvoor had hij zich ook al bij hoogleraar journalistiek Jeroen Smit nederig moeten verontschuldigen voor het opschrijven van (uitzinnige) feitelijke onjuistheden die hij met een eenvoudig belletje naar de hoofdpersoon had kunnen vookomen. Kat liet zich uiteindelijk overtuigen door onweerlegbare journalistieke argumenten. Een stukje naschoolse opvang voor een verstokte Theo van Gogh adept. Dat zou voor meer publicisten - vooral op internet - nuttig kunnen zijn.