Shell Papers belanden in politieke arena na Kamervragen

Een verzoek kun je honoreren of niet. In hoeverre is het een harde voorwaarde, vraag ik me af.
Als het een verzoek betreft kan dat worden gehonoreerd of niet. Als het een voorwaarde is, is het een eis, geen verzoek.

De minister van Economische Zaken en Klimaat zal binnen drie weken moeten antwoorden op Kamervragen over de Shell Papers, het onderzoeksproject van Platform Authentieke Journalistiek en FTM gebaseerd op meerdere Wob-verzoeken over Shell. Sandra Beckerman (SP) stelde de Kamervragen afgelopen woensdag, kort nadat FTM publiceerde over de ‘ongepaste en onwettelijke’ voorwaarden die EZK stelt aan het in behandeling nemen van de Wob-verzoeken.

Afgelopen woensdag publiceerde FTM de laatste update over het onderzoeksproject Shell Papers, onder de titel ‘Ministerie vraagt om “ongepaste en onwettelijke” inzage in onderzoeksopzet Shell Papers’. Sandra Beckerman (SP) stelde nog diezelfde dag Kamervragen aan minister Eric Wiebes van EZK en Arie Slob, minister voor Basis- en Voortgezet Onderwijs en Media.

Met het Shell Wob-verzoek – een verzameling van 17 Wob-verzoeken aan evenveel bestuursorganen – vroeg het Platform Authentieke Journalistiek (PAJ) op 12 april jongstleden een omvangrijk aantal overheidsdocumenten over Shell op, van na 2005. Aan de hand van de documenten die PAJ zo hoopt te ontvangen, willen PAJ en FTM de verwevenheid tussen de overheid en Shell onderzoeken. Ondertussen wordt de vooruitgang van de Wob-verzoeken, inclusief alle bureaucratische of juridische hobbels onderweg, op FTM beschreven.

‘Is het onder dit kabinet gangbaar dat het verstrekken van informatie alleen onder voorwaarde van inzicht over het doel van journalisten wordt gegeven?’

De laatste hobbel, afgelopen woensdag beschreven op FTM: EZK zegt namens 14 van de 17 gewobde bestuursorganen te spreken (maar kan dat niet via machtigingen aantonen) en verzoekt PAJ inzicht te verschaffen in hun onderzoeksdoelen. PAJ zou bijvoorbeeld hun ‘onderzoeksopzet’ kunnen opsturen, stelt het ministerie. EZK vraagt zich namelijk af of onderzoek doen naar Shell wel het ‘primaire’ doel is van de Wob-verzoeken, en heeft de indruk dat de verzoeken doelen dienen ‘waarvoor de Wob niet is bedoeld’. EZK noemt als voorbeeld dat de ontwikkelingen rond de Wob-verzoeken zelf ook beschreven worden op FTM.

De argumenten en veronderstellingen in de brief van EZK worden beantwoord in de schriftelijke reacties van PAJ en Wob-adviseur Roger Vleugels. Zij benadrukken dat het opvragen van onze onderzoeksdoelen of -opzet ongepast en zelfs onwettelijk is; het is bestuursorganen volgens de Wob immers niet toegestaan te vragen naar het ‘belang’ van Wob-verzoekers. Ook de Vereniging van Onderzoeksjournalisten (VVOJ) stelde in haar reactie dat het verzoek een onderzoeksopzet op te sturen, een ‘onwettelijke voorwaarde’ behelst.

Nu lijkt de kwestie in het politieke arena te belanden, nadat Kamerlid Sandra Beckerman (SP) vragen heeft gesteld aan de minister van Economische Zaken en Klimaat, Eric Wiebes. Beckerman is Groningse van oorsprong en staat bekend als een uitgesproken criticus van de gaspolitiek van EZK rond Groningen. ‘Al tientallen jaren plegen politiek en Shell roofbouw op mijn provincie,’ zegt ze op haar profielpagina op de SP-website.

De minister heeft drie weken de tijd om te antwoorden.

De Kamervragen over de Shell Papers

Gesteld aan: Minister van Economisch Zaken en Klimaat Eric Wiebes en Minister voor Basis- en Voortgezet Onderwijs en Media Arie Slob.

Kenmerk: 2019Z15479

Datum indiening: 1 augustus 2019

Antwoord verwacht voor: 22 augustus, of na een uitstelbericht 12 september

Kent u het artikel van Follow the Money over het ‘ongepaste en onwettelijke’ verzoek van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) tot inzage in onderzoeksopzet Shell Papers? 1) Wat is hierop uw reactie?
Wat begrijpt u niet aan de motivatie van Wob-verzoeken van het Platform Authentieke Journalistiek? Wat vindt u onduidelijk en waar vraagt u toelichting op?
Namens welke bestuursorganen treedt u op als woordvoerder? Namens welke van de vier bestuursorganen doet u dat niet? Waarom is dat?
Zijn die bestuursorganen het ermee eens dat u namens hen spreekt? Zo ja, waar blijkt dat uit? Zo nee, waarom doet u dat?
Waaruit concludeert u dat er geen machtigingen nodig zijn voor het spreken namens anderen? Is het bestuursrecht daar niet duidelijk genoeg in? Kunt u uw antwoord toelichten?
Welk soort documenten moeten geopenbaard worden bij een Wob-verzoek? Welk soort documenten hoeven op juridische gronden niet geopenbaard te worden?
Worden alle Wob-verzoeken volledig onafhankelijk van het kabinet behandelt?
Deelt u de mening dat informatievoorziening aan journalisten niet afhankelijk gemaakt mag worden van het inzicht geven in onderzoeksvragen? Kunt u uw antwoord toelichten?
Is het onder dit kabinet gangbaar dat het verstrekken van informatie alleen onder voorwaarde van inzicht over het doel van journalisten wordt gegeven? Zo nee, waarom in dit geval dan wel?
Deelt u de mening dat de overheid geen enkel recht heeft om te vragen naar de onderzoeksdoeleinden van onderzoeksjournalisten? Zo nee, waarom niet? Zo ja, draagt u er dan zorg voor dat onderzoeksjournalisten bij hun onderzoek gefaciliteerd worden in plaats van gehinderd?
Wat denkt u dat het primaire doel is van de WOB verzoeken van FTM in het dossier Shell Papers?
Maakt u zich zorgen over de uitkomst van het onderzoek en dat het mogelijk de verstrengelde belangen van EZK en Shell blootlegt?