Afgelopen woensdag publiceerde FTM de laatste update over het onderzoeksproject Shell Papers, onder de titel ‘Ministerie vraagt om “ongepaste en onwettelijke” inzage in onderzoeksopzet Shell Papers’. Sandra Beckerman (SP) stelde nog diezelfde dag Kamervragen aan minister Eric Wiebes van EZK en Arie Slob, minister voor Basis- en Voortgezet Onderwijs en Media.

Met het Shell Wob-verzoek – een verzameling van 17 Wob-verzoeken aan evenveel bestuursorganen – vroeg het Platform Authentieke Journalistiek (PAJ) op 12 april jongstleden een omvangrijk aantal overheidsdocumenten over Shell op, van na 2005. Aan de hand van de documenten die PAJ zo hoopt te ontvangen, willen PAJ en FTM de verwevenheid tussen de overheid en Shell onderzoeken. Ondertussen wordt de vooruitgang van de Wob-verzoeken, inclusief alle bureaucratische of juridische hobbels onderweg, op FTM beschreven.

‘Is het onder dit kabinet gangbaar dat het verstrekken van informatie alleen onder voorwaarde van inzicht over het doel van journalisten wordt gegeven?’

De laatste hobbel, afgelopen woensdag beschreven op FTM: EZK zegt namens 14 van de 17 gewobde bestuursorganen te spreken (maar kan dat niet via machtigingen aantonen) en verzoekt PAJ inzicht te verschaffen in hun onderzoeksdoelen. PAJ zou bijvoorbeeld hun ‘onderzoeksopzet’ kunnen opsturen, stelt het ministerie. EZK vraagt zich namelijk af of onderzoek doen naar Shell wel het ‘primaire’ doel is van de Wob-verzoeken, en heeft de indruk dat de verzoeken doelen dienen ‘waarvoor de Wob niet is bedoeld’. EZK noemt als voorbeeld dat de ontwikkelingen rond de Wob-verzoeken zelf ook beschreven worden op FTM.

De argumenten en veronderstellingen in de brief van EZK worden beantwoord in de schriftelijke reacties van PAJ en Wob-adviseur Roger Vleugels. Zij benadrukken dat het opvragen van onze onderzoeksdoelen of -opzet ongepast en zelfs onwettelijk is; het is bestuursorganen volgens de Wob immers niet toegestaan te vragen naar het ‘belang’ van Wob-verzoekers. Ook de Vereniging van Onderzoeksjournalisten (VVOJ) stelde in haar reactie dat het verzoek een onderzoeksopzet op te sturen, een ‘onwettelijke voorwaarde’ behelst.

Nu lijkt de kwestie in het politieke arena te belanden, nadat Kamerlid Sandra Beckerman (SP) vragen heeft gesteld aan de minister van Economische Zaken en Klimaat, Eric Wiebes. Beckerman is Groningse van oorsprong en staat bekend als een uitgesproken criticus van de gaspolitiek van EZK rond Groningen. ‘Al tientallen jaren plegen politiek en Shell roofbouw op mijn provincie,’ zegt ze op haar profielpagina op de SP-website.

De minister heeft drie weken de tijd om te antwoorden.