Wie mag zich binnenkort de Marketeer of the Year noemen? Edward Snowden. Het is een grapje dat in de Europese ICT-industrie op dit moment graag wordt verteld. De verontwaardiging en de zorgen over de afluisterpraktijken van de Amerikaanse geheime diensten bezorgen Amerikaanse ICT-bedrijven kopzorgen. Maar voor hun Europese concurrenten komt de onrust als een geschenk uit de hemel.

Voor Europese concurrenten komt de onrust over de NSA als een geschenk uit de hemel

De onthullingen van klokkenluider Snowden hebben veel mensen aan het denken gezet. Ook al heb je niets te verbergen, het idee dat er continu informatie en telefoongesprekken worden afgetapt of gemonitort is onbehagelijk en verontrustend. Voor ondernemingen speelt er nog een factor mee: bedrijfsspionage. Wie zegt dat de bedrijfskritische gegevens die ergens in een Amerikaanse cloud écht veilig zijn? Hoe zit het met de eigendom van de data? Wat zeggen de kleine letters in de contracten met Dropbox of Amazon nu eigenlijk precies? Wat als er data tussenzit die ons onbedoeld in een kwaad daglicht stelt? Zijn we dan alles kwijt?

Noorse cloud

De zorgen zijn niet nieuw, maar wel steeds urgenter naarmate meer ondernemingen en burgers gebruik maken van cloud-diensten. En dat is het geval. Dat kunnen online software diensten zijn, zoals online boekhouden en email, maar ook opslag van de alsmaar groeiende berg data die we produceren. De cloud is niet alleen handig voor backups; de softwarediensten zijn goedkoop,  betrouwbaar en altijd up-to-date. Bekende aanbieders van dergelijke clouddiensten zijn Dropbox, Google, Amazon en ook Microsoft met zijn Skydrive-dienst. Amerikaanse bedrijven liepen in de ontwikkeling voorop en hebben daarom wereldwijd een flink marktaandeel weten te bemachtigen. Zo is er is bijna geen onderneming die niet op een of andere manier een Google-app gebruikt, bestanden deelt via Dropbox of gegevens opslaat op een server van Microsoft. Maar Europese bedrijven halen de achterstand in en maken daarbij gewiekst gebruik van het gevoel van onbehagen. Het Nederlandse Cloud Provider, een zusterbedrijf van XXL Hosting, is er een van. 'Kies Cloud Drive! Het Europese alternatief voor Dropbox. Je bedrijfsdata wordt opgeslagen bij onze Noorse vrienden van Jottacloud,' luidt de boodschap op de actiesite dropdropbox.nl van Cloud Provider. De 'vrienden' van het Noorse bedrijf Jottacloud bieden sinds enkele jaren een dienst aan die lijkt op Dropbox. Het aantal gebruikers, waaronder ook Amerikaanse, is explosief gegroeid sinds de Snowden-onthullingen. Het zijn er nu zo'n half miljoen. 'Norway's Jottacloud offers data sheltered from US snooping,' schreef de Amerikaanse IT-site ZDNet in een review van het product. De aantrekkingskracht van Jottacloud was in de kop goed samengevat. Cloud Provider maakt gebruik van het Noorse datacenter van Jottacloud en stemt de dienstverlening af op lokale gebruikers. Het is de enige vertegenwoordiger van Jottacloud op de Nederlandse markt. 'Met Cloud Drive kun je eenvoudig bestanden opslaan, delen en backuppen in een Europese cloud voor meer veiligheid en privacy,' luidt de pay off op de site. 'Europa' staat ineens voor veiligheid en privacy. Marketing tool 'Wij spelen bewust in op de angst en zorgen die op die moment bij bedrijven leven,' zegt Edwin Kruis, managing director van Cloud Provider. 'Ik begrijp die zorgen heel goed. In de Noorse wet is de privacy toch beter gegarandeerd. Noorwegen hoort ook niet bij de EU. Daar komt bij dat Europese ondernemingen die hun data opslaan bij Amerikaanse bedrijven in feite de Europese wetgeving op het gebied van privacy overtreden. Ook al wordt het niet gehandhaafd, feit is dat de Amerikaanse regels in strijd met de Europese. Data opslaan bij een Amerikaans bedrijf is eigenlijk illegaal.'

 'WIJ SPELEN IN OP DE ANGST EN ZORGEN DIE BIJ BEDRIJVEN LEVEN'

Het effect van de Cloud Provider-campagne voor het product Cloud Drive is onverwacht groot. 'We hebben er 500 euro in gestoken en daarvoor binnen enkele dagen 500 nieuwe klanten gekregen. De meeste zijn nu nog freemium, maar we hopen er uiteindelijk enkele honderden nieuwe betalende klanten aan over te houden. Als ze eenmaal onze clouddiensten gebruiken, willen we ze ook andere diensten aanbieden. In die zin is dat product voor ons ook marketing.'

Gederfde omzet

Angst voor de Amerikaanse geheime dienst blijkt een effectieve marketing tool. De Amerikaanse concurrentie van Jottacloud en Coud Provider realiseert zich dat maar al te goed. Facebook, Microsoft en Apple ontkenden krachtig als er ook maar werd gehint naar samenwerking met de NSA. Microsoft maakte enkele weken geleden tijdens het World Economic Forum bekend dat het buitenlandse klanten de mogelijkheid gaat aanbieden hun data in een lokale omgeving op te slaan. Dat kan nu al in datacenters in Nederland en Ierland, maar de meeste klanten weten dat nog niet. Of dat aanbod afdoende is, is nog maar de vraag. Microsoft is en blijft een Amerikaans bedrijf en onderworpen aan Amerikaanse wetgeving. Spionage door overheidsinstellingen blijft mogelijk, of de server nu in Seattle staat of in Schiphol-Rijk. Dat wantrouwen gaat de Amerikaanse internet-en IT-bedrijven dan ook flink geld kosten, zo voorspellen verschillende onderzoeksbureaus. Door het Snowden-effect derven ze in 2016 €133 miljard aan omzet, aldus marktanalist James Staten van Forrester. Andere schattingen zijn met 30 miljard euro voorzichter. Hoe dan ook, biedt het de Europese ICT-industrie nieuwe mogelijkheden om zich te profileren als vertrouwd en privacy-vriendelijk.

Privacy bestaat niet

Maar zijn bedrijven als Jottacloud écht zo dichtgetimmerd voor snuffelende geheime diensten of belastinginspecteurs? Noorwegen is zo mogelijk een nog trouwere Navo-partner dan Nederland en de veiligheidsdienst van het land werkt nauw samen met de NSA, net als de Nederlandse AIVD en MIVD dat doen. Daarbij staan organisaties als de KGB,  NSA, CIA of MI6 er om bekend dat ze altijd wel een maasje weten te vinden. Is het niet in de wet, dan is het wel in de technologie of anderszins. Dat is nu eenmaal hun core business. Jottacloud claimt dat de data is opgeslagen in een van de beste server centra van Noorwegen. De data wordt ook nog eens versleuteld tijdens het uploaden. De opgeslagen data is bovendien, zo stelt het bedrijf, onderworpen aan Noorse privacy-regelgeving. 'Vergeleken met andere concurrenten die data buiten Noorwegen opslaan zijn de rechten en voorwaarden beter. Bovendien heeft Noorwegen een lange traditie van politieke en geofysische stabiliteit.' En schone hydro-elektriciteit en koele lucht houden de servers op ecologische verantwoorde manier draaiend. Het klinkt als te mooi om waar te zijn. En dus is het dat ook. 'Uiteindelijk bestaat 100 procent privacy of veiligheid op internet gewoon niet,' zegt Kruis van Cloud Provider kordaat. 'Dat is misschien wat lullig om te zeggen voor een bedrijf dat zich er wel mee profileert, maar ik denk dat je je erbij moet neerleggen dat privacy op internet niet bestaat. Jottacloud is wel veiliger dan opslag in een Amerikaans datacenter, en de Noorse wet biedt echt meer bescherming van de privacy, maar als het er op aankomt weten we het gewoon niet zeker. Voor onze klanten is dit trouwens ook niet de enige overweging om over te stappen. We zijn Europees, dichterbij en vetrouwd. Maar ook de groene stroom in Noorwegen is een argument.' Russisch alternatief Wie geen vertrouwen in de Amerikanen heeft, en al helemaal niet in Noren of Nederlanders, kan altijd nog terecht in Rusland. Het land staat bekend om zijn slimme IT-ers. Enkele daarvan werken bij het bedrijf Yandex.ru en dat biedt niet alleen een uitstekende email-dienst, maar ook voor opslag en delen van data kan men er terecht. Het is Dropbox Russian style: bruut en krachtig. Wie twijfelt over de veiligheid of andere vragen over Yandex heeft, hoeft ook niet eerst Russisch te leren. Yandex heeft in  Rogier Rijnja een Nederlands lid van de Raad van Commissarissen. Rijnja is chief HR officer bij DE Master Blenders en werkte onder meer bij Reckitt Benckiser, Danone en Maxeda. Hij heeft dus ervaring met internationaal opererende beursgenoteerde bedrijven. Dat komt goed van pas: naar goed gebruik van internationale techbedrijven – zoals belastingontwijker IBM – heeft ook Yandex een Nederlandse NV, gevestigd is aan de Schipholboulevard te Schiphol. Die NV is genoteerd aan de Nasdaq. De Amerikaanse Nasdaq. Zijn we er toch weer ingetuind...