---

Follow the Money besteedt veel aandacht aan de misstanden en uitwassen van ons economische systeem. Dat het ook anders kan willen we onder andere laten zien in een portrettenreeks van maatschappelijk ondernemers. Vandaag het derde deel over Laurina Nieukerke, medeoprichter van Social Impact Finance.

---

'Het klinkt misschien heel raar, maar het geld is niet het probleem. Echt helemaal níet. Er is echt heel veel geld,' aldus Laurina Nieukerke. Nieukerke is onderneemster en ze houdt zich bezig met het doorgeleiden van privaat geld naar projecten die aantoonbaar resultaat opleveren voor de maatschappij. Met haar bedrijf Social Impact Finance brengt ze overheid en bedrijfsleven samen om succesvolle publiek-private samenwerkingen aan te gaan.

meer maatschappelijk kwetsbare mensen helpen en tegelijkertijd belastinggeld efficiënter besteden

‘Ik wil een project voor de schuldhulpverlening. Ik wil er een voor alleenstaande moeders in de bijstand met jonge kinderen,’ aldus Laurina Nieukerke die vol zit met plannen voor de toekomst. Samen met Samuel Oudkerk richtte ze Social Impact Finance op om deze plannen werkelijkheid te maken. Ze willen meer maatschappelijk kwetsbare mensen helpen en tegelijkertijd belastinggeld efficiënter besteden. Het duo richt projecten op met ‘meetbare impact voor de samenleving’, gefinancierd met privaat geld. ‘Je kan heel goed centjes verdienen, maar ook hand in hand iets goed doen voor de maatschappij.’ Nieukerke merkte bij sociale projecten waarbij ze betrokken was, dat het geld niet effectief en efficiënt genoeg besteed werd. ‘Wanneer je dat wel doet, dan kan je ook de doelgroep beter helpen, dat is toch uiteindelijk wat je wilt.’

Ei van Columbus

Met deze missie om ‘de BV Nederland mooier te maken’, zoals ze dat noemt, ging Nieukerke op zoek naar een manier om deze projecten beter in te richten. Tijdens deze zoektocht liep ze tegen impact investing aan. ‘Ik dacht: Ik heb het ei van Columbus gevonden, maar het bleek natuurlijk al te bestaan en heel veel onderzoek naar geweest te zijn.’

Een SIB is een soort obligatie, maar niet een zoals we die kennen

In Nederland staat deze manier van investeren nog in zijn kinderschoenen. Nieukerke wil met Social Impact Finance deze markt in Nederland verder ontwikkelen. Bij een bezoek aan Social Finance UK liep ze aan tegen een nieuw financieringsinstrument, waar ze nu mee werkt: de social impact bond (SIB). Een SIB is een soort obligatie, maar niet een zoals we die kennen.

Pay for success

Bij de creatie van een SIB wordt een project opgezet, dat een bepaald maatschappelijk probleem aanpakt en een bepaalde doelgroep helpt. De SIB richt zich op projecten met meetbare impact voor de samenleving, bijvoorbeeld armoede of langdurige werkloosheid en criminaliteit terugdringen. Een intermediaire partij als Social Impact Finance zoekt investeerders en koppelt die aan deze projecten. Er wordt een loopduur afgesproken, waarin resultaten behaald moeten worden, bijvoorbeeld 200 mensen duurzaam uit de bijstand helpen.

De overheid betaalt pas de rekening bij succes

Als de doelstellingen worden behaald, dan krijgen de investeerders van de overheid (gemeente of rijk) hun inleg terug met wat rente. De overheid betaalt dus pas de rekening, als er meetbaar maatschappelijke winst aan te tonen is. De investeerders verdienen bij succes aan deze sociale projecten, met rendementen tussen de vier en de twaalf procent. Maar ook voor de overheid is het gunstig, volgens Nieukerke. ‘Als wij van de 300 man die instromen op een project, 200 man structureel uit de bijstand krijgen… Dan bespaar je de gemeente structureel zoveel miljoenen per jaar. En dat is natuurlijk interessant voor de gemeenten.’

Sociale impact

Voor de hele sociale sector is dat interessant, volgens Nieukerke. Het geïnvesteerd kapitaal komt terug en kan weer worden ingezet voor een ander maatschappelijk project, zogenaamde ‘revolving funds’. Bij deze nieuwe geldstroom heeft de gehele samenleving baat, aldus Nieukerke. Mocht het project echter geen succes zijn, dan zijn de investeerders hun geld kwijt. Maar dat is volgens Nieukerke het risico van investeren. En daaraan voegt ze toe: ‘Het risico op een bond is heel laag, qua sociale impact. Want iedereen die je helpt, help je beter dan de wijze waarop die nu geholpen wordt.’

‘Het risico op een bond is heel laag, qua sociale impact’

De early adopters, investeerders die nu geïnteresseerd zijn in SIB’s, zijn de grote fondsen van family offices en banken. Deze early adopters vinden financieel rendement niet het belangrijkste, het gaat ze om de sociale impact. Het is geld wat eerder weggegeven werd aan NGO’s of goede doelen, dus maatschappelijke verbetering staat centraal.

Innovatie

‘Ik denk ook dat het op heel veel terreinen, als je het goed neerzet, niet moeilijk is om het beter te doen dan de overheid. En dat ligt niet aan al die mensen die daar werken, maar dat ligt aan het systeem en de bureaucratie. Het samen met de overheid beter doen, doordat de betalingsstructuur anders is, dat kan al snel,’ volgens Nieukerke. ‘Er zijn heel veel perverse prikkels, waardoor het ook heel moeilijk is om die beweging naar innovatie en verandering te krijgen.’ Als voorbeeld noemt Nieukerke de reclassering, die als taak en doel heeft om criminaliteit terug te dringen. Ze krijgen echter financiering onder andere voor een opgelegde werkstraf. ‘Door de insteek van de financiering, worden ze niet beloond als iemand niet meer in herhaling valt,’ aldus Nieukerke.

'Er zijn heel veel perverse prikkels'

De projecten die gefinancierd worden door een SIB worden niet uitgevoerd door de overheid of een gesubsidieerde stichting, maar door uitvoerders die Social Impact Finance uitkiest. Deze uitvoerders kunnen bijvoorbeeld sociaal ondernemers zijn. Omdat zij op een zakelijke manier en met een frisse blik kijken naar een probleem, kunnen ze tot innovatieve oplossingen komen, zegt Nieukerke. ‘Wat je uiteindelijk wilt met die social impact bonds is die innovatie in het publiek-sociale domein brengen.’

Structureel resultaat

De betrokken gemeente, die bij goede afloop het project bekostigt, heeft geen inspraak op de uitvoer. De regie is in handen van Social Impact Finance en de aangewezen uitvoerders. ‘Ik geloof dat daar ook wel het succes in gaat zitten, continu te kijken of iets goed gaat en het op tijd bij te sturen,’ zegt Nieukerke. Wel wil Social Impact Finance graag dat de overheid meekijkt met het proces, zodat ze kunnen leren om een probleem beter aan te pakken in de toekomst.

'Als rijk worden je doel is, moet je niet in deze business gaan'

Een betere aanpak is voor Nieukerke niet een aanpak die minder geld kost, maar een aanpak die structureel meer resultaat oplevert. ‘Als je iemand naar werk wilt begeleiden die in de bijstand zit, dan heeft die negen van de tien keer schulden. Aan de voorkant kan je alleen iemand naar een baan toe leiden. Maar als je de problemen aan de achterkant niet oplost, valt ‘ie toch weer terug. Met een SIB moet je die schulden met hun oplossen, je moet het thuis begeleiden...’

Klaar met weggeven

Het verschil tussen een SIB-project en een ander sociaal project is de focus op resultaat, volgens Nieukerke. ‘Als een stichting een schooltje neerzet in Afrika, dan zeggen we allemaal wauw. Maar vanuit de social impact-gedachte is het geen succes dat dat schooltje er staat. Het is een succes als van die 400 plekken 300 zijn bezet. En er over twee of drie jaar kinderen een diploma hebben. Dat is succes, niet dat geld verzamelen en die stenen stapelen. Het gaat om de uitkomst.’ Volgens Nieukerke zijn de grote fondsen ook wel klaar met gewoon geld weggeven, maar met financiële winst zijn ze eigenlijk weinig bezig. ‘Je ziet nu dat ze eigenlijk allemaal zeggen: dat rendement vinden we niet zo belangrijk, het gaat om het sociaal rendement.’ Toch moeten we niet uit het oog verliezen dat een project financieel gezond moet zijn, zegt Nieukerke.

Nieukerke wil graag bewijzen dat impact investing een echte markt is. ‘Uiteindelijk komt er dan veel meer geld in die markt’

Ze wil graag bewijzen dat impact investing een echte markt is. ‘Uiteindelijk komt er dan veel meer geld in die markt. En uiteindelijk kun je dan veel meer mensen gaan helpen.’ Ze hoopt later ook andere grote investeerders aan te trekken. ‘Wat je uiteindelijk wil is dat straks private equity clubs, tien of vijf procent van hun vermogen beleggen in impact investing. Dat kunnen ze doen vanuit hun social corporate responsibility, maar dan moet er wel een beetje rendement zijn. Anders kunnen ze het net zo goed weggeven.’

Stuiterend uit bed

Hoe meer geld in de markt, hoe meer mensen geholpen dus. En mensen helpen, dat is wat Nieukerke zelf het mooie vindt aan Social Impact Finance. ‘Het is zo leuk om met al die verschillende mensen te werken. Om met die gepassioneerde ondernemers te zitten, met die mensen die het moeilijk hebben. En met de gemeente die ook willen bewegen en veranderen. Ja ik word daar blij van.’ ‘Ik ben niet van het type, ik hoef er niets aan te verdienen. Ik ben ook alleenstaande moeder met twee kinderen, bij mij moet ook de schoorsteen roken. Alleen voor mij is primair dat ik dan wel iets wil doen waar ik de komende twintig jaar stuiterend mijn bed voor uitkom.’ Maar zichzelf een topsalaris bedelen, dat gaat niet gebeuren. De Balkenendenorm noemt ze ‘gewoon heel netjes’. ‘Ik vind dat je op een zuivere manier geld mag verdienen aan goed doen. Want er is ook gebleken dat geen geld verdienen aan goed doen, ook niet altijd werkt.’

'Bij mij moet ook de schoorsteen roken...'

‘Je kan nooit in deze business zitten en drie miljoen verdienen, vind ik persoonlijk.’ Het is ook geen business waar je snel toe aangetrokken wordt, als je drijfveer geld verdienen is, denkt Nieukerke. ‘Er zijn wel mensen die aangetrokken worden tot deze business die eerder veel geld hebben verdiend, en die nu denken ik wil goed doen. Nou, dat is toch prima. Nee, je moet hier niet in gaan zitten als je doel rijk worden is.’