Nieuwbakken regeringspartijen VVD en PvdA gaan voorlopig door met JSF. De geschiedenis herhaalt zich.
Zullen we het doen of zullen we het niet doen? De PvdA was vanaf het begin verdeeld over de Joint Strike Fighter (JSF). Argos reconstrueert. Zit de partij in de regering? Dan blijkt de PvdA vóór de JSF. Zit de PvdA in de oppositie? Dan zijn ze tegen.
Het is begin 2002. In het Paarse kabinet Kok II zijn de PvdA’ers het niet met elkaar eens over de JSF. PvdA-minister van Ontwikkelingssamenwerking Jan Pronk is tegen. Zijn argumentatie is dat de JSF niet doorslaggevend zal zijn in toekomstige conflicten. Hij delft het onderspit. Voor minister-president Wim Kok is het financiële en werkgelegenheidsargument doorslaggevend. Als er een straaljager gekocht wordt, dan maar één die goed voor de werkgelegenheid is.
Het kabinet besluit dat Nederland 800 miljoen dollar investeert, maar het is niet verplicht om ter vervanging van de F-16 de JSF te kopen. Bij defensie weten ze wel beter: “De facto betekent dat je ze gaat kopen.” De regering spreekt van een investering, die later terug verdiend gaat worden door de Nederlandse industrie. Uit een eerdere reportage van Reporter blijkt dit bedrag niet te kloppen. In kleine kring wordt dan al rekening gehouden met een bedrag van 350 miljoen.
Voor de JSF
De partij van Wim Kok stemt in 2002 in met de ontwikkelingsfase van de JSF, maar geeft zichzelf de ruimte om er op terug te komen. Toenmalig defensie-woordvoerder Frans Timmermans had moeite om zicht uit te spreken voor de JSF, maar deed dat uiteindelijk toch. “Ja, mits de business case sluit. Mits vaststaat dat de belastingbetaler geen risico loopt.”
Toen kwam het rapport van het NIOD over Srebrenica. MP Wim Kok biedt het ontslag van zijn kabinet aan. Er is op dat moment in de Tweede Kamer nog niet gestemd over de JSF. De PvdA is vrij om tegen de JSF te stemmen. En zo geschiedde. “Het risico voor de belastingbetaler is te groot”, aldus Ab Melkert.
Tegen de JSF
De JSF komt in 2002 toch door de Tweede Kamer heen. Oppositiepartij PvdA stemt dan wel tegen, maar de Lijst Pim Fortuyn, de grote winnaar van de verkiezingen, is groot voorstander van de JSF. Ook in 2006 stemt de Tweede Kamer voor een volgende fase van de JSF. Ook hier stemt oppositiepartij PvdA tegen.
In kabinet Balkenende IV zet de PvdA als regeringspartij geen streep door de JSF. CDA-staatssecretaris van Defensie Jack de Vries wil een eerste testtoestel kopen, waardoor het JSF-programma in de volgende fase komt. De PvdA mort. Het compromis wordt dat Nederland het testtoestel koopt, maar met een halfslachtige afspraak dat het toestel eventueel terug verkocht kan worden. Op onnavolgbare wijze claimt De PvdA bij monde van Jacques Monasch de overwinning, want “het besluit valt nu niet.”
Met zijn 'Angels' trekt Wouter Bos ten strijde tegen de JSF
Begin 2010 valt kabinet Balkenende IV over Uruzgan. De PvdA is weer vrij van de JSF-ketens. In demissionaire status durft het zich weer fel uit te spreken tegen het Joint Strike Fighter programma. In juni van dit jaar dient PvdA-Kamerlid Eijsink een motie. Stoppen met de JSF. Een meerderheid in de Kamer steunt deze motie, maar demissionair minister van Defensie Hans Hillen roept slechts op tot een onafhankelijk onderzoek over de uitstapkosten. De Rekenkamer krijgt de opdracht.
Voor de JSF?
Nu zit de partij die vijf maanden geleden een motie tegen de JSF indiende zelf aan de knoppen. Ook nu haalt de partij de JSF niet neer. De jonge regeringscoalitie van VVD en PvdA hebben het rapport van de Rekenkamer gelezen: “Stoppen met de JSF is duurder dan doorgaan.”
Dit artikel zit in het dossier
JSF
Gevolgd door 140 ledenDe Joint Strike Fighter (JSF) is als een black box. Het is onduidelijk wat de beoogde vervanger van onze F-16's gaat kosten. ...
Volg dit dossier en blijf op de hoogte via e-mail
Volg dossier
