Het havenschap Groningen Seaports maakte gebruik van boekhoudkundige trucs om de miljoenenverliezen op teveel afgeloste rentederivaten buiten de boeken te houden. En het was Wilma Mansveld - de huidige staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu - die de bijzondere accountingtechnische maatregelen goedkeurde. Tot deze conclusie komen enkele hoogleraren die reageerden op bevindingen van NRC Handelsblad die afgelopen zaterdag werden gepubliceerd. Theo Kocken, hoogleraar risicomanagement aan de Vrije Universiteit zegt in de krant dat de boekhoudkundige handelingen 'misschien accountingtechnisch geoorloofd' zijn, maar dat ze verre van transparant zijn en 'eerder op misleiding' lijken. Kocken heeft het in dat verband over 'wegmoffelen'. De zienswijze van Kocken werd door andere experts gesteund, waaronder hoogleraar externe verslaggeving Henk Langendijk (Nyenrode). Groningen Seaports sloot in verband met geplande investeringen in de Eemshaven en de haven van Delfzijl voor een kwart miljard een vijftal derivatencontracten af om zich te verzekeren tegen een stijgende rente. De werkelijke investeringen vielen echter fors lager uit en het gevolg was dat Groningen Seaports voor veel te grote bedragen aan derivatencontracten vast zat die door de dalende rente bovendien zwaar verlieslatend werden. Eenzelfde scenario voltrok zich ook bij woningcorporatie Vestia.  

'Boekhoudkundige oplossing'

Uit onderzoek van NRC Handelsblad blijkt nu dat de teveel afgesloten derivatencontracten in 2011 en 2012 op slinkse wijze aan het zicht werden onttrokken door vooruitbetalingen aan de bank van Groningen Seaports. Daardoor was er tijdelijk geen sprake van teveel afgesloten derivatencontracten en bleven de verliezen op de derivaten (waarvan er één ook nog eens een bijstortverplichting kende) onzichtbaar. De besluiten die de boekhoudkundige truc goedkeurden werden tot tweemaal toe ondertekend door Wilma Mansveld. Mansveld was als PvdA-gedeputeerde anderhalf jaar lang verantwoordelijk voor treasurybeleid bij het havenschap. Mansveld wilde NRC Handelsblad geen reactie geven. Vanuit het Groningse provinciehuis liet PvdA gedeputeerde Yvon van Mastrigt weten dat de accountant met de 'boekhoudkundige oplossing' kwam. Recentelijk werd accountant KPMG in de zaak Vestia berispt voor de wijze waarop de boeken bij de woningcorporatie werden gecontroleerd (lees ook op Follow the Money de column van Pieter Lakeman over de veroordeling van accountant KPMG). Het Limburgse advieskantoor Montesquieu dat is gespecialiseerd op derivaten had eerder de directie van het Groningse havenschap geadviseerd bij het afsluiten van derivatencontracten. Follow the Money onthulde vorig jaar dat het overheidsbedrijf Slibverwerking Noord Brabant met speculatieve motieven derivatencontracten had afgesloten en een negatieve waardering van honderden miljoenen nog niet op correcte wijze in de boeken had verwerkt. Aankomende dinsdag vindt het lang verwachtte debat in de Tweede Kamer over het gebruik van derivaten bij (semi)-publieke overheden plaats. De aanvrager van het debat - CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt - reageerde op Twitter enthousiast.  

Dinsdag eindelijk - na een jaar!! - het aangevraagde debat over derivaten in de (semi)publieke sector in de Tweede Kamer.

— Pieter Omtzigt (@PieterOmtzigt) August 31, 2013

Na Vestia, Universiteiten, Groningen Seaport (zie NRC vandaag), Slibverwerking Noord Brabant, wel tijd voor extra actie op derivaten

— Pieter Omtzigt (@PieterOmtzigt) August 31, 2013