Zoals elk jaar was het weer een mediacircus van jewelste in het circustheater in Scheveningen. De jaarlijkse aandeelhoudersvergadering van Shell lijkt steeds meer op een klimaattop vol activisten. Vandaag was het echter anders dan alle andere jaren. Activisten riepen weer op tot verandering, dat wel. Maar verandering van koers voor Shell was ditmaal een concreet onderwerp van stemming. 'Resolutie 19' van de activistische aandeelhoudersvereniging Follow This lag op het bordje van alle grote pensioenfondsen en investeerders en domineerde daarmee de vergadering.

Groningen

Duurzaamheid kwam al vroeg in de vergadering op tafel. De toon werd gezet door een betoog van Annemarie Heite, bewoonster van het Groningse plaatsje Bedum. Eerder deed zij aan Follow the Money al haar verhaal over de gevolgen van de gaswinning in Groningen. Tijdens de aandeelhoudersvergadering nam zij als eerste uit de zaal het woord en vroeg op emotionele wijze wat de Shell-directeuren ervan zouden vinden als hun huis op instorten zou staan. Waarom neemt Shell haar verantwoordelijkheid niet in Groningen? Na haar speech boden verschillende Groningers het Shellbestuur een contract aan, waarin ze het bedrijf eeuwigdurend aansprakelijk stelden voor de gevolgen van de gaswinning in Groningen en waarin de eeuwigdurende concessie om gas te winnen (die is afgegeven aan de NAM) wordt ingetrokken.

CEO Ben van Beurden weigerde het contract te tekenen en enkele Groningers die ‘schande!’ riepen werden met zachte hand uit de zaal verwijderd. In zijn reactie aan Heite gaf Van Beurden aan dat Shell geen geheime afspraken maakt, zoals recentelijk is gesuggereerd, en dat de NAM volledig verantwoordelijk is voor alle schade. 'Alle schade wordt vergoed,' aldus Van Beurden. Wel gaf hij aan dat schadeafhandeling plaatsvindt binnen de kaders die de overheid stelt. 

Een oude dame, langdurig aandeelhoudster van Shell, hield later in de vergadering opnieuw een passievol betoog om garanties voor correcte schadeafhandeling aan de Groningers af te geven. In een reactie zei de voorzitter: ‘Ben, leg nog eens uit hoe het proces werkt.’ Het lijkt tekenend voor hoe er met de situatie in Groningen wordt omgegaan. De Shell-top zegt de zorgen te begrijpen en er alles aan te doen om de situatie te verbeteren, maar zodra harde garanties afgedwongen worden, verschuilt men zich achter procedures.

Resolutie 19

Waar de vergadering echter werkelijk om draaide was resolutie 19. Voor de Groningers zou deze weinig verschil maken. Om de 2-graden doelstelling te halen, zoals afgesproken in Parijs afgelopen november, is de resolutie ecther des te relevanter. De resolutie roept Shell namelijk op niet meer in nieuwe olie- en gasprojecten te investeren. Geen exploratie van nieuwe velden dus. Gisteren nog schreven Follow This-oprichter en initiatiefnemer van resolutie 19 Mark van Baal en Tjerk Wagenaar, directeur van Natuur en Milieu, hierover in een column op Follow the Money.

‘Wij geloven dat jullie de wereld kunnen veranderen, door Shell’s brains and billions voor duurzame energie in te zetten,’ riep Van Baal het Shell-bestuur op in zijn speech. Zijn slotopmerking ‘You can change the world. Our question is, what are you waiting for?’ werd gevolgd door een staande ovatie van tientallen aandeelhouders.

Ben van Beurden ging ruimschoots in op het betoog van Follow This. Hij beargumenteerde dat Shell het zich niet kan veroorloven om gebonden te zijn aan slechts één strategie, maar alle opties open wil houden. Het antwoord van Van Baal: ‘Momenteel bent u ook met beide handen gebonden aan één  ding, namelijk de olieprijs.’

Volgens Van Beurden zijn er nog zeker miljarden aan jaarlijkse investeringen in olie en gas nodig om de groeiende wereldbevolking van energie te voorzien. ‘Wij kunnen niet gaan bepalen wie wel en geen energie krijgt.’ Hiermee leek hij hij de verantwoordelijkheid te leggen bij de consument. ‘We want Shell to be a force for good,’ ging hij verder, maar gaf aan dit niet op eigen houtje te kunnen. Shell is volgens van Beurden een relatief kleine speler op de olie- en gasmarkt.

Duidelijke trend

Werkelijk vernieuwend op deze AVA is dat de grote investeerders en vermogensbeheerders Shell duidelijk hebben gevraagd hoe het bedrijf hun belangen denkt te dienen in het licht van klimaatverandering. Van Baal zegt hierover: ‘Dat is grote winst. De 3 procent die nu voor heeft gestemd is zo'n 4 miljard aan aandelen. Die fondsen kunnen hun deelnemers nu recht in de ogen kijken. De andere pensioenfondsen hebben nu wel iets uit te leggen aan hun deelnemers.’

Volgens 'betrouwbare bronnen uit beleggerskringen,' zou vermogensbeheerder Actiam als een van de weinigen voor de resolutie hebben gestemd, meldde Vrij Nederland. De Pensioenfondsen Detailhandel en Medisch Specialisten hebben zich onthouden van stemming (tezamen eveneens 3 procent van de stemmen), waarmee zij een krachtig signaal hoopten af te geven. 

De meeste Nederlandse pensioenfondsen, waaronder de grote fondsen ABP en PGGM (waarin onder meer werknemers van Zorg en Welzijn hun pensioenen onderbrengen), stemden echter tegen het voorstel. Zij gaven aan het 'eens te zijn met de geest van de resolutie,' maar niet op de stoel van de bestuurder te willen gaan zitten. Daarnaast vonden zij het voorgestelde tijdspad te snel.

Desondanks verlangt PGGM sterke duurzaamheidstargets van Shell. Ook het ABP vroeg om meer transparantie over hoe het bedrijf denkt dat zijn duurzaamheidsplannen zich in de toekomst zullen gaan ontwikkelen. Na jaren van overleg willen de investeerders nu actie zien aan de kant van Shell. Het is een beweging van aandeelhouders geworden die verder gaat dan alleen Follow this, en de bedrijfstop kan daar niet langer omheen. 

Het bedrijf zal de komende jaren dan ook zeker meer actief worden in duurzame energie. 'De komende kwartalen en jaren zult u dat merken,' aldus CEO Ben van Beurden

Andere olie- en gasbedrijven hebben met soortgelijke ontwikkelingen te maken. Morgen vinden de aandeelhoudersvergaderingen van de Amerikaanse bedrijven ExxonMobil en Chevron plaats. Ook daar zetten pensioenfondsen bewust de klimaatdoelstellingen op de agenda.

Follow This gaat nu nadenken over volgende stappen. Van Baal denk niet dat de resolutie te hard was geformuleerd. ‘Nee, we hebben hier bewust voor gekozen.’ Voor volgend jaar hoopt hij met Follow This wel meer in overleg met de pensioenfondsen te treden om gezamenlijk een resolutie op te stellen die op brede steun kan rekenen. ‘Er is nu een heel duidelijk signaal afgegeven. Dit was een jaar geleden nog onmogelijk.’