
In de afgelopen jaren kwam bij verschillende woningcorporaties het ene schandaal na het andere naar boven. Lees meer
Het bekendste geval is Vestia, dat door gerommel met derivaten voor bijna 2 miljard euro moest afboeken. De overige corporaties draaiden op voor de schade en berekenden de kosten door aan de huurders. Ook het Rotterdamse Woonbron en het Amsterdamse Rochdale kwamen in het nieuws door schandalen omtrent risicovolle investeringen en graaiende bestuurders. Peter Hendriks volgt het dossier en doet op FTM regelmatig verslag van de ontwikkelingen in deze sector.
Oude huurwoning krijgt vaak de sloopkogel, maar renovatie is de nieuwe trend
Hoogleraar renovatie: ‘Jaarlijks duizenden goede woningen slopen in ruil voor nieuwbouw is idioot’
Grote projectontwikkelaars slaan hun slag in de woningcrisis
Vereniging Eigen Huis dupeert leden met ‘uitgeklede schilderdienst’
Corporatie De Key kaapt huurdersstichting en wil nu ook haar vermogen
Voor de gevallen woningcorporatie Vestia is het einde nabij
Covid en de woningmarkt in vijf grafieken
De woningmarkt zakt weg (en daar kan geen ronkende goednieuwsshow wat aan doen)
Corporatie-coup op het KNSM-eiland of: hoe De Key stichting Loods 6 leegzuigt
Pandemie of niet, dat pand moet leeg
De gemeente Laarbeek verhoogt de onroerendezaakbelasting met 32,5 procent. © GinoPress
Stijgende zorgkosten nopen gemeenten tot forse ozb-verhoging
Met een gemiddelde van 4,3 procent is de stijging van de onroerendezaakbelasting de hoogste in zeven jaar. Dat gemeenten deze noodknop indrukken, duidt op slinkende reserves en niet toereikende budgetten. Een duurzame oplossing is het echter niet: ‘Je kunt niet door blijven gaan met extra inkomsten binnenhalen via de ozb.’
Het zal de meeste mensen met een eigen woning zijn opgevallen dat de onroerendezaakbelasting dit jaar weer een paar procent is gestegen. De opbrengsten uit de ozb, een belasting op woningen en ander onroerend goed, vormen voor gemeenten de belangrijkste structurele aanvulling op de uitkering uit het gemeentefonds. Dat de gemeenten en masse de ozb met enkele procenten boven inflatie hebben verhoogd, duidt op serieuze budgettaire problemen. In de gemeentepolitiek maak je je met een verhoging van de ozb bepaald niet populair. Gemiddeld een paar tientjes meer per jaar per woningeigenaar kan al leiden tot gemor in de achterban.
In 2020 verwachten de gemeenten in totaal 4,3 miljard euro aan ozb op te halen. Dat is gemiddeld 4,3 procent meer dan vorig jaar: de grootste stijging in zeven jaar. In een aantal grotere steden is de ozb ver bovengemiddeld gestegen. Volgens een lijst van het Centrum voor de Economie van de Lagere Overheden (Coelo), een onderdeel van de universiteit van Groningen, is de ozb van de gemeente Groningen verhoogd met 15,2 procent, die van Den Haag met 15,1 procent en in Assen steeg de onroerendgoedbelasting met 12,7 procent.
De extreme uitschieters zijn te vinden bij kleinere gemeenten: de Brabantse gemeente Laarbeek verhoogde de ozb zelfs met 32,5 procent. In de inleiding van de begroting 2020 zegt het college daarover: ‘De te lage en op lange termijn onzekere tegemoetkomingen van het Rijk voor de uitvoering van de jeugdzorg en Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) hebben een grote impact op de kostenontwikkelingen en de bijbehorende zorgkosten in onze begroting.’
Laarbeek is niet de enige gemeente die de stijgende zorgkosten aanwijst als oorzaak voor de lastenverhoging. Sinds 2015 zijn de gemeenten verantwoordelijk voor de Wmo en de Jeugdhulp. Omdat het rijk verwachtte dat de gemeenten deze zorg veel efficiënter konden uitvoeren, werd er ook flink bezuinigd op de budgetten. Het oorspronkelijke jeugdzorgbudget van 3,65 miljard euro werd sinds 2015 jaarlijks drie jaar lang met 5 procent verlaagd. Inclusief 2017 is het budget met 450 miljoen euro verlaagd. Die bedragen zijn sindsdien geïndexeerd, maar de verhoudingen zijn onveranderd.
Ook op de overheveling van de Wmo naar de gemeenten heeft het rijk flink kunnen bezuinigen. Minister Hugo de Jonge van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) antwoordde op vragen van de Eerste Kamer dat het Rijk met de invoering van de Wmo in 2015 1,1 miljard euro heeft bespaard en daarna jaarlijks ruim 1,3 miljard euro. In 2018 maakte het rijk in totaal 5,1 miljard euro naar de gemeenten over aan Wmo-budget. De efficiëntievoordelen die de regering de gemeenten in 2015 voorgespiegeld had, bleken in de praktijk echter veel te optimistisch.
Begroting niet in evenwicht
De gemeenten hebben drie mogelijkheden om de tekorten in het sociale domein te compenseren: bezuinigen, interen op de reserves en de ozb verhogen. Heel wat gemeenten draaien aan die drie knoppen.
Neem Assen, een gemeente met een begrotingstekort van 11 miljoen euro. Het college haalt 8 miljoen euro uit de reserves en heeft de inkomsten uit de ozb met 12,7 procent verhoogd. Door de problemen met de begroting staat de gemeente al onder preventief toezicht van de provincie, een maatregel die wordt genomen als de begroting voor de middellange termijn niet in evenwicht is. Follow the Money sprak met een strategisch adviseur die nauw betrokken is bij de gemeentebegroting, maar niet met zijn naam in het artikel wil.
Hij benadrukt dat er gewoon te weinig geld wordt overgemaakt door Den Haag voor de uitvoering van de taken in het sociale domein. Aanvankelijk was er nog een overgangsregeling waarbij de kortingen op de budgetten stapsgewijs lager werden. Vanaf 2018 werd de pijn in al zijn hevigheid voelbaar.
We hebben al berekend dat het extra geld van het Rijk niet genoeg is
In 2019 werd aan de gezamenlijke gemeenten een extra bedrag van 1 miljard euro toegezegd, uitgesmeerd over drie jaar. Gaat dat Assen dan geen soelaas bieden? ‘Nee, we hebben al berekend dat dit niet genoeg is.’ De ambtenaar benadrukt dat het geen specifiek Assens probleem is, maar in bijna alle gemeenten speelt. Uit een representatief onderzoek onder 26 gemeenten, uitgevoerd door onderzoeksbureau Significant, bleek inderdaad dat vrijwel geen enkele gemeente uitkomt met het geld dat wordt overgemaakt voor met name de jeugdzorg. Tweederde komt zelfs minstens 20 procent te kort. Het onderzoek werd uitgevoerd in opdracht van minister De Jonge van VWS.
De strategisch adviseur wijst erop dat ‘het uitknijpen’ nog steeds niet is afgelopen. Als voorbeeld noemt hij het abonnement op de thuiszorg van de Wmo. Aanvankelijk was de prijs van dat abonnement gekoppeld aan het inkomen van de cliënt. Er waren mensen die bijvoorbeeld 130 euro per maand betaalden. Vanuit Den Haag werd in 2019 bepaald dat voor iedereen een vast tarief van 19 euro ging gelden. Het verschil tussen het oude tarief en het nieuwe vaste tarief moet de gemeente bijpassen. Assen had daar niet de ruimte voor en hield het oude systeem in stand, maar werd daarover bij de minister op het matje geroepen. De gemeente moest alsnog het lage vaste tarief invoeren.
Van de 355 gemeenten in Nederland hebben er 331 de onroerendezaakbelasting (ozb) verhoogd. De financiële noodzaak is hoog. Bijna alle gemeenten komen geld tekort door stijgende kosten bij jeugdzorg. Voor gemeenten is de ozb een belangrijke heffing. De rioolheffing en de afvalstoffenheffing zijn uitsluitend bedoeld voor het onderhouden van het riool en het inzamelen en verwerken van afval. Er mag niet meer dan 100 procent van het benodigde geld mee worden opgehaald.
De totale gemeentelijke heffingen zijn gemiddeld met 6,4 procent gestegen. Van de veertig grootste gemeenten van Nederland verhoogden er 39 de lokale belastingen. Alleen de Arnhemmer hoeft dit jaar minder te betalen (-2,4 procent). De verwachte opbrengst van alle heffingen voor 2020 ligt met 10,8 miljard euro 6,3 procent hoger dan die van 2019. Vorig jaar was er al een stijging van 4,3 procent.
Die stijging wordt deels veroorzaakt doordat de belasting op afvalverwerking tweeënhalf keer hoger is dan vorig jaar. Omdat deze belastingverhoging kort van tevoren werd aangekondigd, hadden de gemeenten geen andere keuze dan deze aan de burgers door te berekenen.
Verontrustende signalen
De stijging van de ozb mag dan de hoogste zijn in zeven jaar, voor Corine Hoeben, onderzoeker bij het Coelo-instituut, valt het allemaal nog mee. ‘Vanaf april vorig jaar ontvingen we al verontrustende signalen dat de diensten die zijn overgeheveld van het Rijk naar de gemeenten, niet meer zijn te betalen uit de vergoeding die het rijk beschikbaar stelt. Wij waren bang dat de ozb landelijk misschien wel met 10 procent zou stijgen, maar dat bleek niet het geval. We zagen in januari dat het bij de grote gemeenten onder de 5 procent bleef. Dat bleek een eerste graadmeter voor de ontwikkeling in heel Nederland. Of dat de komende jaren zo blijft als de regering niets doet, betwijfel ik.’
Ze benadrukt dat de VNG regelmatig met de regering over de financiële problemen praat, maar ze spreekt van uitzonderlijk moeizame processen. ‘De regering zal niet snel toegeven dat zij iets onhaalbaars heeft bedacht. Ze gooien het liever op gebrek aan efficiëntie bij de gemeenten.’
Het mag dan een probleem zijn waar bijna alle gemeenten mee kampen, maar zeker in het noorden van het land is het probleem nijpend. In juni en september 2019 organiseerde de Vereniging van Groninger Gemeenten (VGG) al twee sessies om te praten over financiën en het sociale domein. De conclusie was dat het er niet rooskleurig uitzag.
Uit de reacties van de gemeenten bleek dat er niet alleen grote tekorten zijn bij de jeugdzorg, maar dat er ook sprake is van tekorten bij de Sociale Werkvoorziening en de BUIG (budgetten gebundelde uitkering). Verder dreigen er tekorten op te treden op de uitvoering van de Wmo.
Structurele kostenoverschrijdingen
Die financiële problemen vertalen zich in alle dertien gemeenten in de provincie Groningen in een verhoging van de ozb. Stadskanaal is een mooi voorbeeld. Wethouder Johan Hamster van Financiën en Jeugd zag zich gedwongen om de ozb te verhogen van 269 euro tot 329 euro, dat is bijna 19 procent. Hamster: ‘Die verhoging was nodig omdat wij op het sociale domein, dat een dikke 6o procent van onze begroting bepaalt, structurele kostenoverschrijdingen hebben, puur als gevolg van te weinig inkomsten. Dat speelt vooral bij de Sociale Werkvoorziening, maar ook jeugdzorg is een moeilijk dossier.’
Ook de gemeente Midden-Groningen heeft de ozb verhoogd. De huiseigenaren betalen 11,7 procent meer dan in 2019. Karolien Demydczuk, strategisch adviseur team sociaal beleid bij deze gemeente, wijst net als haar collega’s bij andere gemeenten naar de uitgaven binnen het sociale domein. Omdat de financiële buffers in Midden-Groningen niet meer toereikend zijn om de alsmaar toenemende tekorten op te vangen, was verhoging van de ozb volgens haar de enige manier om extra inkomsten binnen te halen. Er is echter een grens aan deze aanpak. Demydczuk: ‘Je kunt niet door blijven gaan met extra inkomsten binnenhalen via de ozb.’
Demydczuk heeft nog een grief: ‘Bij de start van het kabinet Rutte II is een korting op het gemeentefonds doorgevoerd, omdat alle gemeenten door fusies minimaal 100.000 inwoners zouden krijgen. Die opschaling van gemeenten is gestopt maar de bezuiniging die ermee samenhing is wel blijven staan. De korting loopt op tot bijna structureel 1 miljard euro.’ Het Rijk kort voortdurend en de gemeenten passen bij.
De procentuele stijgingen van de ozb zijn onderling eigenlijk niet goed te vergelijken. Dat heeft alles te maken met de inflatiecorrectie. De gemeenten hoeven niet de landelijke inflatie te gebruiken bij hun berekeningen, maar mogen met een eigen variant werken.
Neem Groningen met zijn stijging van de ozb van 15,2 procent. Dat percentage is inclusief inflatie van 3,87 procent. Dat is een vreemd percentage, want in 2019 was de landelijke inflatie op 2,6 procent en voor 2020 wordt hij geschat op 1,4 procent.
Desgevraagd laat Groningen het volgende weten: ‘Wij nemen niet het landelijk inflatiepercentage over maar maken zelf jaarlijks een berekening van de loon- en prijsontwikkelingen waarmee wij als gemeente te maken denken te krijgen.’
Buurgemeente Midden-Groningen gebruikt een indexcijfer van 1,7 procent. De indexering die Groningen hanteert is dus 2,17 procentpunt hoger dan bij de buren.
Een buitenstaander kan zich afvragen in hoeverre de percentages een reëel beeld geven van de inflatie in de twee buurgemeenten. Is de netto stijging van de ozb in de gemeente Groningen niet gewoon iets hoger dan nu lijkt en die in de gemeente Midden-Groningen juist lager? Waarom gebruiken niet alle gemeenten de landelijke consumentenprijsindex? Op die manier voorkom je misverstanden. Bij het gehanteerde inflatiepercentage had Groningen de ozb met 3,87 procent kunnen verhogen en tegen de burgers kunnen zeggen dat er netto geen sprake is van een verhoging.
25 Bijdragen
Roland Horvath 7
In de geldkringloop moet het geld komen van de ondernemingen, want het probleem is dat hun producten geld kosten en die producten moeten verkocht worden. Dus moeten de ondernemingen aan iedereen geld uitdelen, uiteraard volgens vaststaande regels, die opgelegd moeten worden door een overheid, want de ondernemingen zijn uit zichzelf er niet toe in staat om geld uit te delen aan iedereen en zo de economie draaiende te houden. Daar is een overheid voor nodig die de maatschappij moet domineren. De meesten zijn niet gewoon aan die gedachte en houden het er op dat de ondernemingen geld uitdelen louter naar verdienste. Dat heet meritocratie.
Als die dominantie wegvalt en de ondernemingen domineren de overheid dan ontstaan neoliberale anomalieën die op de lange termijn resulteren in een jaren durende economische depressie zoals in 1873-1896 en 1929-WO2.
Referentie: Bas van Bavel, The Invisible Hand? How Market Economies have Emerged and Declined since ad 500.
Die depressie wordt in de regel "opgelost" door een oorlog. Voor wapens wil het grootkapitaal betalen. Met die wapens moet een vijand overweldigd worden en heel zijn bezit verandert dan van eigenaar.
De NL maatschappij is goed op weg in die richting dankzij de 24/7 propaganda voor -extreem- rechts en - neoliberaal door de MSM.
Zo lang de Nederlanders tegen hun eigen belang stemmen zal de leefbaarheid van de NL maatschappij door de Rutte+ regeringen afgebroken worden.
En zullen activiteiten van het rijk zonder voldoende geld overgeheveld worden naar de gemeenten, die dan maar voor de financiering ervan zullen moeten zorgen.
Flory Jansen 3
Roland HorvathHetty Litjens 6
Roland HorvathMaar het is bijzonder twijfelachtig of de partijpolitiek, stemmen op GL en SP dan wel zin hebben. Hun dominantie steunt ook de neoliberale marktwerking. Probleem dus.
Martha van Loo 3
Hetty LitjensMike Vis 3
Roland HorvathAnton Van de Haar 8
Mike Vishttps://www.businessinsider.nl/stijging-opbrengst-ozb-gemeente-heffingen/
Al Dam 3
Roland HorvathDaarnaast scheer je alle ondernemingen over 1 kam. Ik neem aan dat jij het hebt over een aantal grote multinationale bedrijven?
Als je kijkt naar wat wie inbrengt in "het potje":
Loon/inkomsten belasting 63,4 miljard
Omzetbelasting 60,5
Zorgpremies 43,2
Premies vokvolksverzekeringen 41,7
Premies werknemers verzekeringen 26,9
Vennootsschaps belasting 26,2
Etc
Volgens mij dragen de bedrijven behoorlijk bij? Zelfs de IB wordt door werkgevers opgebracht via het brutoloon.
ik deel jouw sentiment dus niet. Dit is een linkse fabel die aantoonbaar onjuist is. Dat er dingen beter kunnen, jazeker, dat ben ik met je eens. Vergeet ook niet, zodra die grote bedrijven weg, vervallen ook veel bijdragen aan de samenleving. Winstbelasting/dividend belasting is niet de enige belasting die betaald wordt door bedrijven.
On topic; dit is een ordinaire bezuinigings maatregel door de (r)overheid om de tekorten op nationaal nivo weg te werken en de problemen te dumpen bij de lokale overheden met grote gevolgen voor zowel de kwaliteit v d zorg richting afnemers (waar halen kleine gemeentes de kennis vandaan?) Alsmede de financiën van de kokale overheden. Hier betalen we toch de verzekerings premies immers voor?
Naar het grote plaatje kijkend, we hebben een structureel tekort op groter wordende uitgaven aan de zorg. Dit plaatje is onhoudbaar, wat zijn oplossingen om met de vergrijzing om te gaan? Hoe houden wij de zorg betaalbaar en op peil?
Deze fratsen zijn immers het gevolg van het onderliggende probleem, niet het probleem zelf.
In mijn ogen ligt een onderdeel van de oplossing in het beperken van immigratie en bevolkingsgroei. Het lijkt steeds meer op een pyramide spel waarbij er telkens meer mensen bij moeten om het betaalbaar te houden.
Een ander onderdeel, stop met pgb's. Hier vind zoveel fraude mee plaats.
Nog een onderdeel, kijken wat je hebt (300.000 structureel werkelozen) en wat je met in
Bob Lagaaij 5
HH Manders 4
Bob LagaaijIn mijn herinnering waren veel gemeenten er - zeker in deze vorm - fel op tegen. Het was vooral een oekaze vanuit Den Haag. Gemeenten hadden weinig of niets te kiezen.
Co Stuifbergen 5
Bob LagaaijHet is niet zo dat gemeenten die meer belasting heffen, ook meer teruggeven aan de bewoners.
En het is al helemaal onrechtvaardig als die belastingen verhoogd worden omdat in de gemeente toevallig veel ouderen of veel probleemjongeren zijn.
Of veel bijstandsgerechtigden. (Wat is de volgende stap? Dat de gemeente de WW gaat betalen? Of de AOW?)
Dit soort zaken moeten door de rijksoverheid betaald worden, vind ik.
En laat de gemeenten het liefst allemaal hetzelfde belastingtarief hanteren.
Michiel van der Eng
Het onderliggend probleem is dat gemeenten beperkt zijn in hun keus waar ze belasting mogen heffen. Hondenbelasting mag, kattenbelasting niet. Huiseigenaren belasten mag, alle inwoners ingezetenenbelasting vragen mag niet. Met dank aan Gerrit Zalm, die het gebruikersdeel van de ozb heeft afgeschaft. Dit kraakt al jaren en het wordt hoog tijd om gemeenten echt de volwassen ruimte te geven om het bestuur lokaal in te richten zoals de gemeenteraad dat wil. Waar kiezen we die mensen anders voor? Dus ja, een moderner lokaal belastingstelsel graag.
GJ van Vorst 2
Michiel van der EngBelasting heffen is slechts een middel, het onderliggende probleem is ook m.i. niet zozeer het neoliberale denkgoed, maar het feit hoe wij als makke schapen daar in mee gaan. Uiteindelijk kiezen wij onze volksvertegenwoordigers. Het zijn helaas inmiddels volgvertegenwoordigers geworden. Wij kiezen toch?
Martien van Dongen 4
Peter Hendriks 7
Martien van DongenMartien van Dongen 4
Peter Hendriksj.a. karman 5
Martien van DongenHet zet de deur wijd open voor misbruik. Maar als ze er wat aan zouden gaan doen dan levert dat een boel negatieve publiciteit. Stel je zou er datamodellen op loslaten en iets als Syri doen …
Een meer gerichte controle op gevallen waar iets vreemds in de data is.
Er zijn ook de verhalen dat als bij één gemeente slechte ervaringen zijn met een leverancier of een persoon dat deze slechte ervaringen niet gedeeld mogen worden om die zelfde reden.
Peter Hendriks 7
Martien van DongenMarco Roepers 6
Peter Hendriks 7
Marco RoepersEr zal verder grote twijfel zijn over de vraag of ze allerlei algemene dossiers wel aankunnen. De druk vanuit de grote politiek (regering en Tweede Kamer) zal verder enorm zijn. Ze zullen steeds te horen krijgen dat ze de partij-discipline wel moeten handhaven. Bied daar maar eens weerstand aan als voormalig CDA-raadslid uit Goes, of voormalig VVD-wethouder uit Tynaarlo.
Roland Horvath 7
Peter HendriksBovendien moet er ook een vertrouwensstemming zijn. Als er geen vertrouwen is in het beleid dan moeten nieuwe verkiezingen komen voor de Eerste en de Tweede Kamer.
De Derde Kamer moet niet opnieuw verkozen worden. Alhoewel de bestuurders dat van tijd tot tijd wel zouden willen namelijk een ander volk, dat meer volgzaam is.
Marco Roepers 6
Peter HendriksRené A. van Trigt 3
Roland Horvath 7
Het geld, dat de burgers ter beschikking hebben, is beperkt.
Daarentegen is het geld, dat de ondernemingen ter beschikking hebben, onbegrensd.
Een toename van de bedrijfslasten komt bij de ondernemingen terug als de ontvangsten bij de verkopen. Als de productie capaciteit flexibel is dus als er een overcapaciteit aanwezig is, dan moeten de product prijzen niet verhogen, als de productie toeneemt.
Overigens, een verhoging van de bedrijfslasten wordt door de ontvangers daarvan, de consumenten en de staat, onmiddellijk besteed. Dus de koopkracht vergroot dan met hetzelfde bedrag als de bedrijfslasten.
Daarvan zijn slechts weinigen zich bewust.
Integendeel, de door politici zowat meest gebruikte leugen is:
"De bedrijfslasten verlagen om de om de koopkracht, de productie en de werkgelegenheid te verhogen."
In werkelijkheid zullen de drie genoemde grootheden verlagen.
- Bij een personen belastingen verhoging of - verlaging blijft de koopkracht in principe ongeveer gelijk.
- Grote investeringen, zoals voor een aanpassing aan de klimaat verandering, moeten betaald worden uitsluitend door de ondernemingen.
- De burgers belastingen laten betalen in de plaats van de ondernemingen kan maar in zeer beperkte mate.
Theo van Beuningen 4
Maar ja, daar maak je geen vrienden mee.
Karin Vosters
Wat zijn de maatschappelijke (sociaal economische) oorzaken van toenemende vraag naar jeugdhulp en WMO,
Welke prioriteiten blijken uit de staats- en gemeenten begroting overall...
Het zorgbudget kun je niet los (blijven) zien van de andere portefeuilles en departementen. Welke politieke partij heeft echt overzicht en durft echte keuzes te maken? Je kunt niet meer aan inwoners uitleggen dat de belastingdruk toeneemt terwijl de voorzieningen krimpen! Welke keuzes worden gemaakt op beleidsniveau en welke in de uitvoering? Is de focus op het stellen van kaders niet te veel doorgeschoten waardoor de politiek eigenlijk geen echte keuzes meer maakt waarin belangen werkelijk tegen elkaar afgewogen worden?