Het verhoor van Peter Span had iets ontluisterends. Daar zat de voormalige directeur/bestuurder van het Brabantse WSG Geertruidenberg. Hij droeg een lintje op de linker revers en zijn armen hield hij gedurende het verhoor stijf over elkaar. De man was zichtbaar niet op zijn plaats tijdens het verhoor en miste de verbale vermogens en de sociale behendigheid om goed voor de dag te komen. Met een sterk Brabants accent betoogde hij aanhoudend dat hij het als bestuurder van WSG juist altijd heel goed had gedaan. Commissielid Anne Mulder vroeg de gevallen volkshuisvester of hij een miskend talent was, of iemand met oogkleppen op. Span: ‘Ik heb geen psychologie gestudeerd, maar ik denk niet dat ik oogkleppen op heb.’ Aan het eind van het verhoor zei Span, dat als hij was blijven zitten, hij zijn best gedaan zou hebben om zonder een cent saneringssteun WSG er weer bovenop te helpen. Het was de man blijkbaar ontgaan dat hij juist was weggestuurd, omdat zo’n scenario allang een gepasseerd station was.

Topwoningen

WSG wordt gered met 118 miljoen euro aan saneringsgeld, verspreid over 5 jaar . Per woning bedroeg de schuld in 2011 zo’n twee ton, vijf keer meer dan het sectorgemiddelde. Als je er rekening mee houdt dat WSG ruim 4.000 woningen heeft, tegen Vestia bijna 90.000, dan is de WSG-zaak in feite een stuk dramatischer dan de Vestia-affaire. Commissielid Hachchi vroeg Span hoe zo’n kleine corporatie 750 miljoen euro schuld kon hebben. Span gaf een simpel antwoord: ‘Omdat we wilden bouwen.’ WSG zette volgens hem topwoningen neer met een geweldige prijs/kwaliteitverhouding. Hij begon meteen uit te leggen hoeveel kuub de eengezinswoningen waren en hoeveel vierkante meter vloeroppervlak de appartementen hadden. Daarin was mevrouw Hachchi echter niet geïnteresseerd.

Per woning bedroeg de schuld twee ton, vijf keer meer dan het sectorgemiddelde

Ook de vele koopwoningen die WSG neerzette, om die met winst te verkopen, waren volgens Span van een geweldige kwaliteit. ‘Die vonden ook in 2008 en 2009, midden in de kredietcrisis, nog gretig aftrek. Pas in 2010 kregen we het gevoel dat we iets moesten temperen.’

Braakliggende grond

De WSG-affaire heeft twee hoofdoorzaken. Span verwierf op grote schaal grondposities. ‘Voor de meeste gronden hadden we een bouwbestemming’, betoogde de oud-topman. De werkelijkheid is dat WSG 205 hectare grond bezat, genoeg om nog eens 4.000 woningen op te bouwen. Dat zou een verdubbeling betekenen van het aantal woningen. Dat is niet haalbaar in een gebied waar nauwelijks bevolkingsgroei is. Braakliggende grond genereert geen geld, maar je moet wel rente betalen op de leningen die je ervoor hebt aangetrokken. Span had verder een zwak voor woon/zorg-complexen. Zo’n 50 procent van zijn bouwproductie bestond uit dergelijke complexen en die zette hij neer in West en Midden Brabant. Span was nog steeds enthousiast: ‘We waren toonaangevend in dat segment. In Brabant loopt de vraag naar dergelijke complexen nog op tot 2050. We wilden graag landelijk gaan opereren.’ Het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW) bleef het beleid van Span lang financieren, maar op 22 maart 2011 werd hem zijn tekenbevoegdheid ontnomen. Wat hem niet verhinderde om bij de notaris nog geantedateerde contracten te tekenen. ‘Dat kwam door stress.’ Hij vond het afnemen van de tekenbevoegdheid heel dom, want hij was net bezig om van alles en nog wat te verkopen om de solvabiliteit te verbeteren. ‘Het was een imagodreun.’ Op 1 mei was hij weg. De commissarissen, die 17 jaar met hem hadden samengewerkt, lieten hem gaan met een vaststellingsovereenkomst en verleende hem finale kwijting. Daardoor kon WSG geen cent op hem verhalen en heeft alle toegezegde betalingen aan hem moeten voldoen.

Belangenverstrengeling

Net als bij veel andere corporaties waar een affaire speelde, verzuimde de WSG-bestuurder regelmatig zijn raad van toezicht te informeren. Verder zaten in de raad zorgbestuurders waarmee hij ook zaken deed. Span: ‘Belangenverstrengeling? Nee, we werkten volkomen zakelijk en in de zorgsector kun je niets raars doen zonder dat het opvalt.’ Voelt Span zich verantwoordelijk? ‘Nee, hoe zou dat kunnen. Vanaf december 2010 ben ik niet meer bij de processen betrokken geweest. Ik denk dat wij een super huisvester waren. Er kwam helaas iets tussendoor.’

'Ik denk dat wij een super huisvester waren. Er kwam helaas iets tussendoor.'

Gortdroog

Peter Ruigrok, was de man die werd ingehuurd om puin te ruimen bij WSG. Deze vormelijke, gortdroge man gaf een zakelijk verslag van hoe hij een plan van aanpak voor WSG opstelde en wat hij zoal tegenkwam in zijn tijd bij WSG. Ruigrok is nog steeds als interim manager in de sector werkzaam en wekte de indruk liever geen harde uitspraken te doen. Commissielid Bashir verloochende zijn SP-achtergrond niet en vroeg Ruigrok naar het uurtarief dat hij WSG berekende: 275 euro. Ruigrok: ‘Dat was een zakelijke afspraak. Ik ben een zelfstandige en moet zelf ook mijn lasten betalen, inclusief btw. Bovendien had het Centraal Fonds Volkshuisvesting (CFV) er geen moeite mee.’ Wat Ruigrok er niet bij zei, is dat andere interim managers in de sector voor 150 euro per uur werken. Hijzelf tegenwoordig trouwens ook, want na alle commotie rond zijn inkomen bij WSG is iedereen op zijn hoede.

Bravoure

De dag werd afgesloten met een langdurig verhoor van voormalig WSW-baas Roland van der Post. Hij stond aan het roer van het WSW tijdens alle zeven affaires die de commissie onderzoekt. Het was een zeer technisch en gefragmenteerd verhoor. Van der Post groeide tijdens het verhoor in zijn rol. Hij was aanvankelijk een man die zich een beklaagde voelde, maar herpakte zich en kwam volledig in zijn element. Met veel bravoure vertelde hij waar hij zijn gezag had laten gelden en hoe hij in andere gevallen druk had opgebouwd. Uit zijn verhoor kreeg je het idee dat WSW altijd is blijven werken alsof het in een kalme, overzichtelijke sector opereerde, die niet open stond voor de grotere veranderingen die plaatsvonden. Ergens halverwege het eerste decennium van deze eeuw werden de corporaties groter en rijker, de bestuurders werden eigenzinniger en ambitieuzer en de financieringsinstrumenten gecompliceerder. De organisatie was daarop niet berekend. Hopelijk is het huidige, door Birgit van Hoesel gereorganiseerde en meer op risicobeheersing gerichte WSW, dat wel.

---

Peter Hendriks is gastauteur van Follow the Money. Hij is als zelfstandig consultant gespecialiseerd in het doorlichten van woningcorporaties in opdracht van Raden van Toezicht. De komende maanden zal hij voor Follow the Money de parlementaire enquete naar de woningcorporaties volgen en van commentaar voorzien.

Email: P.Hendriks.Senior@Gmail.com