Bernd Damme, een van de drie oprichters van de Hulptroepen Alliantie, reageert laconiek wanneer Follow the Money hem maandag belt. ‘Je hebt een fles wijn gewonnen, je bent de eerste die erachter is. Gefeliciteerd!’ Mede-oprichter Sywert van Lienden zit op kantoor tegenover hem.

De drie mannen achter de Hulptroepen – behalve Van Lienden en Damme ook Camille van Gestel – blijken eind vorig jaar constructies te hebben opgetuigd om hun vers vergaarde miljoenenvermogen in onder te brengen. Die van Van Lienden heet Duyfken CV en er is 9 miljoen euro in ondergebracht, zo blijkt uit stukken van de Kamer van Koophandel. De naam verwijst volgens hem naar een verkenningsjacht van de VOC.

Dat Sywert van Lienden het grootste bedrag ontving, houdt volgens Damme verband met onderlinge afspraken

Van Lienden bevestigt het bedrag. Volgens hem gaat het om 97,5 procent van zijn verdiensten uit de mondkapjeshandel, wat inhoudt dat zijn totaal ontvangen winst ruim 9,2 miljoen euro bedraagt. Damme ontving 5,7 miljoen euro, Van Gestel ontving 5,4 miljoen euro en ook hij bracht dat onder in een eigen bv. Dat verklaren ze tegenover Follow the Money.

Dat Sywert van Lienden het grootste bedrag ontving, houdt volgens Damme verband met onderlinge afspraken: 'Hoewel we alle drie voor een derde aandeelhouder zijn met onze holdings, is het winstrecht anders verdeeld.'

In opspraak geraakt

De ondernemers zijn al enige tijd in opspraak vanwege een mondkapjesdeal die ze in april 2020 sloten met het ministerie van VWS. Voor ruim 100 miljoen euro verkochten ze 40 miljoen mondkapjes, afkomstig uit China, aan de overheid. 

Maar in plaats van via de Hulptroepen – een stichting zonder winstoogmerk – voerden ze de transactie uit via een commerciële bv, Relief Goods Alliance (RGA). Hierdoor wist het drietal een forse winst te noteren, al weigerden ze tot nu te zeggen om hoeveel geld het ging.

Follow the Money berekende eerder dat de mogelijke winst van RGA op circa 30 miljoen euro uitkwam. Nu blijkt dat hiervan al ruim 20 miljoen euro is uitgekeerd aan de drie aandeelhouders.

Van Lienden zegt de miljoenenwinst op termijn een ‘maatschappelijke bestemming’ te willen geven

De miljoenen van Van Lienden zijn geparkeerd in de commanditaire vennootschap Duyfken CV, opgericht op 28 december 2020. De cv heeft één beherend vennoot: de eveneens op 28 december opgerichte stichting ’t Nut. Van deze stichting is Van Lienden de enige bestuurder. Uit het UBO-register van de Kamer van Koophandel (KvK) blijkt dat hij ook de enige belanghebbende van Duyfken CV is: hij is ‘gerechtigde tot het vermogen’, zoals dat heet. 

Van Lienden bevestigt desgevraagd dat hij zijn winst uit de mondkapjesdeal met de staat hierin heeft ondergebracht. Hij richtte de cv op ‘om het onverwachte sterk positieve resultaat van Relief Goods Alliance BV een tijdelijke bestemming te geven’. Hij zegt de miljoenenwinst op termijn een ‘maatschappelijke bestemming’ te willen geven, maar maakt een voorbehoud: ‘Of dat volledig waargemaakt kan worden is deels afhankelijk van de gevolgen van de huidige verwoestende mediastorm voor [mijn] professionele loopbaan.’ (Zijn volledige reactie staat onderaan dit artikel).

Bernd Damme riep op 31 december 2020 de stichting De Ruyter in het leven, waarin zijn nieuwe vermogen is ondergebracht. Hij zegt het overgrote deel van het geld ‘aan te wenden voor nieuwe sociale, duurzame en innovatieve projecten’. Daarnaast doneert hij naar eigen zeggen 10 procent van zijn inkomsten aan goede doelen.

Camille van Gestel richtte op 3 november 2020 met zijn vrouw de vennootschap NoMi op, waarin het vermogen beheerd wordt. ‘Ik ben mij bewust van het feit dat het op zichzelf een enorm bedrag is.’ Naar eigen zeggen gebruikt hij het voor zijn pensioen en als spaarpot voor zijn kinderen.

Een verhullende constructie

De constructie die Van Lienden gebruikt, met een cv en een stichting als bestuurder, wordt volgens experts vaak gebruikt om redenen van anonimiteit. Een ondernemer die liever niet wil dat iedereen op de hockeyclub kan achterhalen hoeveel geld hij heeft, richt een cv op met een stichting als ‘beherend vennoot’ – de bestuurder.

Zo kan de ondernemer zelf op de achtergrond blijven als zogeheten ‘stille vennoot’. Omdat een cv anders dan een bv geen jaarrekening hoeft te publiceren, blijft het vermogen in de cv onzichtbaar voor de buitenwereld.

‘Dit is zeer gebruikelijk voor directeur-grootaandeelhouders om vermogen te anonimiseren,’ zegt Bas Leensma, fiscalist van advieskantoor Atlas. Henk Luigjes, belastingadviseur bij HLG: ‘Je richt dit op voor onzichtbaarheid, het biedt geen fiscale voordelen.’ 

Van Lienden heeft de constructie opgezet om ‘een duidelijk onderscheid te maken tussen Sywert van Lienden privé en het vergaarde kapitaal’

Van Lienden zegt dat dit zeker niet het doel van deze constructie is geweest: ‘De cv is gewoon geregistreerd op het kantooradres van de Hulptroepen in Driebergen. Dat ik de belanghebbende ben is helder en transparant, en het startkapitaal is gewoon bij de KvK gedeponeerd.’ Hij gaf hier eerder geen openheid over vanwege geheimhoudingsafspraken met het ministerie, zegt hij, maar die zijn sinds afgelopen vrijdag van tafel.

Hij heeft de constructie opgezet om ‘een duidelijk onderscheid te maken tussen Sywert van Lienden privé en het vergaarde kapitaal’. Hij meldt dat in de zomer van 2020 duidelijk werd dat het resultaat van Relief Goods Alliance bv ‘veel positiever zou uitvallen dan verwacht’.

Van Lienden: ‘Dit was het gevolg van een aantal externe factoren, waaronder wisselkoersen, sterk kwaliteitsmanagement, dalende grondstofprijzen en behaalde inkoopvoordelen. De aandeelhouders van Relief Goods Alliance BV hebben in aanloop naar de te verwachten maatschappelijke discussie die zou volgen na deponering gereflecteerd op een (maatschappelijke) bestemming voor deze gelden.’