
Tax Wars #4: PanamaPapers, de moraliteit van de fiscalist
Voor Follow the Money volgt fiscalist Christiaan Vos de belastingontwijking door multinationals. Veel rijke particulieren, onthulden de PanamaLeaks, verstoppen ook hun vermogen in belastingparadijsjes - vaak via fiscaal advies. Dat zette de Vos aan het denken: 'Hebben fiscalisten ook een moreel kompas?' Dit is zijn credo.
Komt een man bij de fiscalist. ‘Dat wil ik ook!’, zegt-ie. Een vriend was twee jaar daarvoor om fiscale redenen naar België geëmigreerd. Nu wil hij dat ook. ‘Oh’, zei ik. ‘Wanneer heb je je vriend voor het laatst gezien? Twee jaar geleden? Ga hem eerst maar eens opzoeken’. Bij terugkomst zegt mijn klant, ‘Chris, verzin iets anders, ik vond het zo treurig! Dat wil ik niet’.
Dus verzon ik wat anders, maar eerst spraken we over de zin en onzin van belasting betalen. Dat doe ik wel vaker. Hoeveel heb je voor dit land over? Kijk eens om je heen, naar de wegen, de scholen, naar het verzorgingstehuis van je moeder. Wat is het je waard? 10 procent, 50 procent, zeg het maar. Niet iedereen wil via een fiscaal paradijsje het onderste uit de kan halen.
Stiekem verstopte vermogens, mogelijk vanwege privacy, maar waarschijnlijk ook om geen belasting te betalen
De Duitse filosoof Peter Sloterdijk denkt zelfs dat belasting een statussymbool kan zijn. Voer een vrijwillige belasting in en maak een hitlijst van belasting betalende superrijken. Zijn verwachting is dat de een niet voor de ander zal willen onderdoen en zijn maatschappelijke bijdrage graag etaleert. Het resultaat: een frisse belastingmoraal.
De Panama Papers laten iets anders zien. Stiekem verstopte vermogens, mogelijk vanwege privacy, maar waarschijnlijk ook om geen belasting te betalen. En wie wijst daarin vaak de weg? De fiscalist. Wel: alleen binnen de wet. Maar is het dan verder: u vraagt wij draaien? Of hebben fiscalisten ook een moreel kompas? Zouden ze er een moeten hebben?
Moraal en wet
‘Betalen is voor de dommen’, schreef econoom Flip de Kam bijna veertig jaar geleden. In die tijd betaalde je 72 procent inkomstenbelasting, dus je begon op donderdagmiddag pas geld voor jezelf te verdienen. Toen ik begin jaren negentig als fiscalist begon waren er nog steeds hoge tarieven én makkelijk te omzeilen belastingwetten. De destijds heersende belastingmoraal was gericht op het behalen van zoveel mogelijk fiscaal voordeel. Morele vragen? Die werden niet gesteld.
Er waren gezagvoerders van de KLM die flatjes in Ierland aanhielden om minder belasting in Nederland te betalen, huisartsen en apothekers richtten massaal een man-vrouw firma op en kregen zo twee keer de zelfstandigenaftrek, ziekenhuizen bedachten leaseconstructies om toch BTW af te kunnen trekken en gemeenten probeerden verwoed onder de heffing van overdrachtsbelasting uit te komen.
'Goede belastingwetten leiden vanzelf tot een goede belastingmoraal'
Menig gezagvoerder belandde in het gevang en de andere constructies zijn onmogelijk gemaakt. Als Kamerlid en later als bewindspersoon heeft vooral PvdA’er Willem Vermeend hiervoor geijverd. De trukendoos van de fiscalist werd leger en leger en zowel de fiscalist als de belastingplichtige gingen zich binnen Nederland steeds keuriger gedragen. Hier toont zich het gelijk van John Christensen van Tax Justice Network die stelt dat goede belastingwetten vanzelf tot een goede belastingmoraal leiden.
Letter en geest
Internationaal kan nog wel veel verdiend worden door slecht op elkaar afgestemde wetten en speciaal door staten gecreëerde faciliteiten. Met de Nederlandse BV-CV structuur kun je bijvoorbeeld rente die je maar één keer betaalt twee keer aftrekken, terwijl de ontvangende partij over die rente geen belasting betaalt. Drie keer prijs dus. En zo zijn er nog honderden structuren bedacht waarmee multinationals de belastingdruk substantieel kunnen verlagen.
Waarom alleen voor multinationals, maar niet voor de hardwerkende burger? Omdat die laatste meestal woont en werkt in het land waar hij belasting moet betalen. Multinationals ‘wonen’ overal en kunnen kiezen voor landen met een laag belastingtarief. En de structuren zijn niet goedkoop, je moet veel winst maken, wil het zin hebben die op te tuigen. Dat is niet weggelegd voor de gemiddelde burger. Tegenwoordig betalen daarom niet alleen de dommen, maar ook de slimme hardwerkende burgers.
Dat schuurt natuurlijk. Veel constructies zijn parasitair en daarmee schadelijk voor zowel rijke landen als ontwikkelingslanden. Wat bezielt een fiscalist om daar aan mee te werken?
Ik vind het werk in ieder geval leuk. Het is complex, intellectueel uitdagend, je moet creatief zijn en er zit ook een ambachtelijke schoonheid in. Je kunt echt trots zijn op een perfect opgezette ‘dubbel dip’ – waardoor bedrijfskosten twee keer van de winst afgetrokken kunnen worden - of een andere structuur met een nog exotischere naam. En dan is er nog de waardering van je klanten, die ook heel goed betalen. Wie zou niet zwichten voor deze verleidingen?
"Veel constructies zijn parasitair en daarmee schadelijk voor zowel rijke landen als ontwikkelingslanden. Wat bezielt een fiscalist om daar aan mee te werken?"
Bovendien, het is toch allemaal binnen de wet? Dat zinnetje hoor je vaak langskomen als het gaat over Panama Papers, en het is te makkelijk om dit als een goedkoop excuus weg te zetten. In ons politieke systeem zijn parlementariërs er immers om morele afwegingen te maken, in de wetten zou je die terug moeten kunnen zien. En als een belastingstructuur wel aan de ‘letter van de wet’ voldoet, maar niet aan ‘de geest van de wet’, dan zijn er toch rechters? Waarom is het morele oordeel van de fiscalist dan nog nodig?
Omdat je niet alles met wetten kunt regelen - die geven niet meer dan een minimum standaard. Niet alles laat zich in een wet vatten, we hebben bijvoorbeeld geen wet op vriendschappen. Wetten schieten ook vaak tekort, omdat ze achter lopen bij de feiten, omdat ze niet effectief zijn of ronduit onrechtvaardig. Wat moreel juist is valt niet altijd samen met wat wettelijk gezien juist is.
Wat vindt de fiscalist?
En in de huidige geglobaliseerde wereld speelt er nog iets anders. Door internationale belastingplanning worden buitenlandse wetten ‘geïmporteerd’, die buiten de invloed van onze natiestaat tot stand zijn gekomen. Hiermee importeren we ook de normen en waarden van geheimhoudingsregimes en belastingparadijzen, vastgelegd in wetten die zijn gebouwd op andere morele standpunten dan de onze. Dit noodzaakt de fiscalist tot een eigen morele afweging.
We importeren ook de normen en waarden van geheimhoudingsregimes en belastingparadijzen
Naar welke morele norm zouden fiscalisten zich dan moeten richten? In de Nederlandse rechtspraak kennen we het begrip fraus legis, waarmee nationaal misbruik van belastingrecht bestreden wordt. In Europa ligt dat anders. Het recht op vrije vestiging garandeert dat bedrijven binnen Europa fiscaal de meest voordelige weg mogen kiezen. Misbruik van dit recht is volgens het Europese Hof van Justitie alleen mogelijk met volledig kunstmatige structuren. De brievenbusvennootschappen op de Zuidas zijn dat volgens het Hof niet. Nederland mag daar niets tegen doen. Dit soort jurisprudentie, met een flinterdun misbruikbegrip, geeft een fiscalist weinig reden om zelf morele afwegingen te maken.
Ik vind dat te mager. Er bestaat ook nog zoiets als een eigen geweten en oog hebben voor ‘de ander’. Met name het perspectief van de ontwikkelingslanden heeft mij de ogen geopend. Vroeger zag ik het kat- en muisspel tussen fiscus en fiscalist uitsluitend als een soort van Stratego of Risk, met aan elkaar gewaagde partijen en heldere spelregels. Nu zie ik in dat internationaal de spelregels niet helder zijn en dat ontwikkelingslanden nauwelijks partij kunnen bieden tegen het gesloten blok van multinationals, adviseurs en met belasting concurrerende staten.
Ik heb daarom het credo ‘wat mag, moet kunnen’ achter mij gelaten en weeg naast de rechten en belangen van mijn klant ook de rechten en belangen van anderen mee bij de keuzes die ik als fiscalist maak. Zo adviseer ik niet langer ‘dood geld’- inactieve potten met belegd vermogen - want de belastingbesparing is dan uitsluitend gericht op het vergroten van bestaande rijkdom waardoor de verschillen in de wereld verder worden vergroot. Wel regel ik graag zo min mogelijk belasting voor ondernemingen die een mooi product maken en werkgelegenheid creëren. Maar, ik help, bijvoorbeeld, weer niet bedrijven die schijnzelfstandigen in een zzp-verband willen duwen, want ook dat is slechts op winstmaximalisatie gericht en ondermijnt een goed werkende arbeidsmarkt.
Nu zijn dit mijn persoonlijke keuzes, maar je zou van fiscalisten wel vaker morele afwegingen mogen verwachten. Zeker als ze meegezogen dreigen te worden in zaken die op gespannen voet met de wet staan. Bijvoorbeeld, bij wat de branche ‘champagne rulings’ noemt. Om onzekerheid over fiscale gevolgen weg te nemen onderhandelen fiscalisten met de belastingdienst en stellen de feiten vast in een overeenkomst, de belasting ruling. Daarbij worden feiten vaak mooier voorgesteld, of soms zelfs gefingeerd. Als het lukt: een ‘champagne ruling’, een ruling waarvan je wist er geen recht op te hebben maar die je toch hebt binnengesleept. Knallen met die kurken!
Hannah Arendt
Zijn fiscalisten die hier aan meewerken – gelukkig uitzonderingen in Nederland - dan slechte mensen? Dat is ook weer te makkelijk, want fiscalisten werken niet in een isolement. Om een complexe internationale structuur op te tuigen moeten advocaten, bankiers, juristen en fiscalisten samenwerken. Een fiscalist kan wel de vraag stellen of iets moreel in de haak is, maar dan moet er bij klanten ook iemand zijn die daar op aanslaat. Uit de dubieuze constructies die nu openbaar worden kun je afleiden dat die er vaak genoeg niet zijn.
Zeker bij langlopende projecten dreigt bijvoorbeeld het gevaar van ‘backward engineering’
Bovendien gaat het vaak sluipenderwijs. Zeker bij langlopende projecten dreigt bijvoorbeeld het gevaar van ‘backward engineering’. Daar liep ik vorig jaar weer eens tegen aan. Dat begint bij een product dat interessant en goed is voor consumenten. Dan blijkt dat investeerders daar niet mee uit de voeten kunnen, bijvoorbeeld vanwege te weinig winst of te veel risico. Dan wordt het zo aangepast dat het wel goed is voor de investeerders, maar veel minder goed voor de consument. Ergens onderweg gaat het moreel wringen, maar stoppen is lastig.
Het doet denken aan de banaliteit van het kwaad van Hannah Ahrendt. Als we allemaal maar een schakeltje zijn, een ieder slechts verantwoordelijk voor een deel van het geheel, dan kan het gevolg zijn dat het denken stopt. Ahrendt kwam tot haar stelling toen ze het proces tegen nazi Eichmann voor zijn rol in de Holocaust volgde. Ik vergelijk de fiscalist niet met Eichmann, die vergelijking gaat op alle fronten mank, maar het door Ahrendt beschreven mechanisme kan ons wel helpen te begrijpen hoe het werkt. Joris Luyendijk signaleerde het ook in de financiële sector: een mechanisme dat immoreel handelen voortbrengt, doordat mensen tot amorele werknemers worden gemaakt.
Het corrumperende effect van grote organisaties op individuele mensen moet niet onderschat worden
Het corrumperende effect van grote organisaties op individuele mensen moet niet onderschat worden. Daar mogen we met zijn allen wel wat meer oog voor hebben. De morele mens verdient bescherming. Het geheel moet deugen. De staat moet zorgen voor goede wetten en de multinationals, de banken en de advieskantoren moeten ruimte bieden voor morele afwegingen. Hans Gribnau, hoogleraar belastingrecht aan de Universiteit Tilburg, stelt terecht dat we in ieder geval van bedrijven die maatschappelijk verantwoord willen ondernemen mogen eisen dat ze bij de vaststelling van hun belastingbeleid een ethische afweging maken. En het moet nog een stap verder, ze moeten voorkomen dat hun organisaties amorele werknemers en amorele adviseurs voortbrengen.
De fiscalist kan het niet alleen. Maar hij kan en moet zelf ook iets doen: blijven denken.
34 Bijdragen
Gilles Wattel 1 3
Ik zie het voor me, de klant komt binnen, en zegt dat hij vindt dat hij te veel belasting betaalt.
Moet de fiscalist nu gaan zeggen 'als U me zegt hoeveel U wilt betalen zoek ik de bijpassende constructie uit' ?
Op die manier wordt belasting betalen een soort filantropie.
Op het eind dan een wereldvreemde professor, die zich kennelijk nooit in een ondernemers omgeving begaf.
Er is een speelfilm over Onassis, dat kan hem ophelderen.
Citizen Kane kan ook wat zijn.
Onder diegenen die roepen, een concurrent van Obama indertijd 'I have no compassion with the poor', zal wel weinig ethisch besef als bedoeld zijn.
In de VS ben je geslaagd als je veel geld hebt 'gemaakt', 'how much do you make ?' is de essentiële vraag bij elke date.
Waarom de jodenvervolgingen er weer bijgesleept moeten worden, Godwin.
Ik mis dan het bombarderen van dichtbevolkte Duitse steden.
Verder, al in de serie Overspel werd het kapitaal in Panama neergezet.
Ik wist toen niet dat dat betrekkelijk gewoon was.
Dat vrij kapitaalverkeer belastingontwijking mogelijk maakt, dat lijkt niemand te willen zien.
Bart Bartelds 4
Gilles Wattel 1Met politici is het evenzo, zij maken wetten met mazen waar zij doorheen kunnen verdwijnen maar helaas zwemmen er wat meer mee.
Jan-Marten Spit
Gilles Wattel 1Het inzetten van het woord Godwin zonder na te denken heet een Onzin.
Leprechaun
Jan-Marten SpitWiki zegt:
De wet van Godwin stelt dus niet dat een discussie door die verwijzing of vergelijking zijn beste tijd heeft gehad. Toch bestaat in veel nieuwsgroepen op Usenet en forums op het internet het gebruik de discussie in de thread te beëindigen, zodra die vergelijking wordt gemaakt: degene die de nazi's als eerste noemt, heeft dan automatisch verloren, ongeacht het besproken onderwerp.
"Tenzij iemand de vergelijking opzettelijk maakt om een discussie te beëindigen."
Op deze wijze staat de wet van Godwin garant voor een bovengrens aan de lengte van discussies in nieuwsgroepen. Dat iemand automatisch een discussie verliest door te verwijzen naar de nazi's is echter een drogreden die Godwin zelf niet heeft bedoeld.
Jan-Marten Spit
Leprechaungoof 4
Gilles Wattel 1Per definitie kan een fiscalist geen moreel kompas hebben want dan zal hij nooit ingehuurd worden .
Accountants , fiscalisten , banksters, politici ,ik gooi ze allemaal op de mesthoop waar strontvliegen de dienst uitmaken en niet anders doen dan parasiteren op de samenleving die denken dat ze hun wetten kunnen maken en breken ten gunste van zichzelf.
Dit is de groep van mensen die 98 % van de mensheid naar hun pijpen laat dansen en ervoor gaan zorgen dat die 98 % Jan Lullen geheel in hun dienst staat.
bos 2
Overal belasting op heffen.
Was dat eigenlijk de bedoeling ?
Bart Bartelds 4
bosDat zou op zich niet erg zijn als de elite geen gebruik maakt van alle met belasting betaalde verworvenheden.
Helaas is dat nu juist niet het geval maar omgekeerd.
De elite is dusdanig hebberig dat zij nu juist massaal gebruik maken van vele nuts voorzieningen.
bos 2
============================
Reno the place to be.
In ruil voor het vestigen van zijn nog te bouwen accufabriek in Reno, in de staat Nevada,
heeft Tesla een belastingontheffing van 1,2 miljard dollar gekregen (926 miljoen euro), uitgesmeerd over twintig jaar.
De autoriteiten stellen de automaker grotendeels vrij van het betalen van omzetbelasting.
Ook wordt het bedrijf ontzien bij vermogensheffingen.
Het is de omvangrijkste belastingdeal die ooit in de Amerikaanse staat is gesloten.
Bron:VK marketupdate.nl/nieuws/economie/het-n...
===========================
PS:
Al die regelingen van importheffingen,subsidies, import uit Oekraine zonder heffingen etc .etc.
Hoe zal de wereld iets wat zo in de knoop zit terug kunnen brengen tot "normale" proporties ?
Bart Bartelds 4
13% van het inkomen voor elke verdiende roebel binnen de Russische Federatie.
Ontduiking, 25 jaar dwangarbeid en als de ontduiker een hoog geplaatste ambtenaar of eigenaar bedrijf gaat de gehele familie gezellig mee genieten.
Resultaat bijna geen ontduiking en of ontwijking van belasting.
Staatsschuld 13% heden
Ieder persoon spaart zijn eigen pensioen bij elkaar wat ook gebruikt mag worden voor WAO
EU, belastingen.
Gemiddelde belastingdruk 49,5% van het bruto verdiende inkomen.
Behalve voor diegene die belasting ontwijken en dat zijn echt niet alleen de rijken.
ZWART werk en inkomen is OOK belasting ontduiken en dat komt binnen de EU MASSAAL voor.
Straf, geldboete voor de rijken eventueel een schaterlach en de mindere lachen niet maar gaan daarna weer vrolijk verder met waar zij gebleven waren namelijk zwart werken en of ontvangen.
Moraal van het verhaal,
Hoge belastingen en lage straffen maken het huidig belasting klimaat tot een tombola.
Lage belastingen en zware straffen maakt dat een ieder (bijna hufters blijf je houden) zijn belasting betaalt
Er is wel een maar, als de EU dezelfde lage belastingen wilt hebben als RF dan moet er ook een sterke leider komen en dat zie ik nooit gebeuren.
bos 2
Bart BarteldsPS: mss mogelijkheden voor EU burgers voor brievenbus in Rusland ?:)
Bart Bartelds 4
bosOmdat een ieder betaalt is dat mogelijk, ja in de EU ook en denk zelfs nog lager gezien de 550 miljoen inwoners tov 149 miljoen.
Om in RF een bedrijf te registreren moet je ingezetene zijn overigs dat is ook in Polen zo.
Contramine 1
Bart BarteldsBart Bartelds 4
ContramineVluchtelingen die naar west Europa komen, die komen op het gratis geld af en zeggenschap over de autonome bevolking want ze zijn zo zielig.
Kijken als zij de meerderheid in Nederland hebben zij ons autochtonen ook nog zielig vinden.
Heb zo de gedachte dat dit niet het geval is.
Rotterdam, Utrecht, Den Haag en wat kleinere zoals Vlaardingen is de autochtoon al in de minderheid 35 om 65%
Jan Smid 8
Bart BarteldsBart Bartelds 4
Jan SmidHelaas helaas het Russische volk zit daar niet op te wachten die hebben liever een leider a la Putin.
Ja en dat is het probleem voor graaiers.
Richard Ran 4
https://www.oecd.org/ctp/exchange-of-tax-information/MCAA-Signatories.pdf
N.b.: niet op de lijst van ondertekenaars: Panama én de VS, het nieuwe "on-shore" belastingparadijs.
MvdB
Richard RanLet ook op je geiten want die zijn halal. Mijn Sikkie, zo tam als een hond, werd gejat en ongetwijfeld ritueel geslacht. @#!@@#!!
Richard Ran 4
MvdBHier een bespreking op Corbett Report: https://youtu.be/PEfWPQuV2Bk?t=6m42s
MvdB
Richard RanÜber weet ik weinig van maar het is het niveau van taxi aardig aan het ontstijgen. Dat gaat weer banen kosten.
Al surfend raakte ik vanmiddag weer verdwaald. Van Ron Paul naar de dollar collapse die 28 mei 2016 zou/zal plaatsvinden. En ja hoor, ik stuitte natuurlijk op "shocking" news. https://www.youtube.com/watch?v=KKlSPADS4Qw
Aan het einde ook heel interessant voor goof vanwege goud en zilver.
Ik haak niet af, veels te interessant en leerzaam hierzo, maar op een rijtje krijgt ik allemaal nooit niet ;-)
Het verbaast me dat ik in mijn omgeving van veel hoger opgeleiden (veelal jonger) te horen krijg dat ik "veel weet". Ergens mankeert er dan iets, denk ik.
Richard Ran 4
MvdBKortom: hoaxes.
MvdB
Richard RanMet 28 mei is het wel heel erg te gek: https://www.youtube.com/results?search_query=28+may+2016
Richard Ran 4
MvdBLijkt moi interessant, had je nog een link naar die waarschuwing?
MvdB
Richard RanEn hier "Ron Paul Warns of Dollar Collapse 100% In 28 May 2016": https://www.youtube.com/watch?v=TEEoqKUc3bQ
28 mei springt er op YouTube tamelijk uit..... Maar ja, am 30. Mai ist ja wieder der Weltuntergang ;-)
https://www.youtube.com/watch?v=6HuDqNDMvsE
Richard Ran 4
MvdBMvdB
Richard RanJan-Marten Spit
cynischer: na de regel maatschappelijk noodzakelijk gemaakt te hebben, stellen dat er teveel regels zijn.
Diny Pubben
Met blijven nadenken los je dit niet op.
Het zijn toch echt onze politici die de wetten maken.
Voor slecht bestuur kun je niet naar de rechter heb ik mogen ervaren.
Dat heeft diepe wortels in onze handelscultuur.
Had graag gelezen waarom artikel 12 van het verdrag van Lissabon dat gaat over handel in belangen niet door NL is ondertekend.
Waarom niet?
Regeltjes rechtspraak en de tegenkracht van een Constitutioneel Hof kennen we ook niet.
De Stichting Beroepseer gaat de juridische mogelijkheid van verzet onderzoeken lees ik hier
http://www.newadvent.org/cathen/10534d.htm
Onafhankelijke journalisten leg die bodem eronder anders heeft dat weinig zin. Heb al jaren geleden geconcludeerd dat onze rechters vergeten zijn om de burger tegen de Staat de beschermen. Regeltjesrechtspraak. Geen waarden.
Voorzie dat de PanamaPapers misbruikt gaan worden om de gewone al of niet hardwerkende burgers van nog meer privacy te gaan beroven.
Richard Ran 4
Diny PubbenBingo.
Diny Pubben
Richard RanMaar volg het BSN nummer en de systemen!
Vertrekregeling belastingdienst te populair vandaag:
http://fd.nl/economie-politiek/1148057/vertrekregeling-belastingdienst-te-populair
Kijk eens naar die opmerking van een medewerker!
Systemen die op hol slaan, op niet bestaande bezwaren reageren en ga zo maar door.
Ludovica Van Oirschot 15
In dit pleidooi wordt mooi uit de doeken gedaan hoe deze neoliberale manier van denken de belastingmoraal doordrenkt, en hoe dat uiteindelijk ontaardt. Het legt zo prachtig de grenzen van het neoliberalisme bloot.
squarejaw 5
goof 4
squarejawIs het daar ook niet een grote vriendjespolitieke carrousel die elkaar matsen zodat ze allemaal verzekerd zijn van een mooi mats baantje na hun carrière .
squarejaw 5
goof