Aan welke Nederlandse burger met enig gezond verstand valt het beleid van de Europese Commissie met betrekking tot de begrotingsregels nog uit te leggen? Er zijn in EU-verband allerlei regels opgesteld en afspraken gemaakt, en het éne land voldoet daar wel aan, maar het andere niet. Neem bijvoorbeeld de 3 procentsnorm. Frankrijk heeft al twee keer eerder uitstel gekregen van de Commissie, maar het tekort dit jaar bedraagt 4,4 procent, volgend jaar 4,5 procent en in 2016 zelfs 4,7 procent. Blieft u nog peultjes?

Alles wordt beter

Maar 'volgend jaar' zal alles beter gaan. Natuurlijk, dat horen we al een jaar of vijf op rij. Van de Commissie, van Brusselse 'denktanks', van onze nationale regering. Maar de feiten zijn dat de EC voor de zoveelste keer haar verwachting naar beneden heeft bijgesteld, in de gisteren gepresenteerde Herfstnota. En een hete herfst en winter belooft het te worden. Uit onderstaande grafiek blijkt, dat niet alleen het CPB er vaak naast zit, maar ook het IMF, de ECB, de OECD, in feite ramen de beleidsmakers altijd te rooskleurig.

Bron: FT

De Commissie is positief over Nederland. Zo zou de huizenmarkt gestabiliseerd zijn, nemen de investeringen weer toe (voorraadvorming of echte?) en zou de koopkracht toenemen. Een oordeel hierover laat ik hier achterwege, ik constateer slechts dat de eurozone het slechter doet dat niet-euro landen, slechter dan de rest van de ontwikkelde economieën en dat de EC wederom de groeiprognoses naar beneden heeft bijgesteld. Volgens de Rabobank zijn zelfs die naar beneden bijgestelde prognoses van de Commissie nog veel te rooskleurig, al stelde de bank later op de dag inderhaast haar bevindingen iets bij. Nochtans blijft het oordeel negatief. De zorgenkindjes van de eurozone zijn vooral Frankrijk en -in mindere mate- Italië. Frankrijk doet het economisch aanzienlijk slechter dan het eurozone gemiddelde (0,7 procent respectievelijk 1,1 procent groei in 2015). Ook kampt Frankrijk met een te hoog financieringstekort: 4,5 procent in 2015 en 4,7 procent in 2016, terwijl het tekort volgens een bindende afspraak met de andere eurolanden volgend jaar onder de 3 procent moet liggen. In Italië is het begrotingstekort weliswaar krap binnen de norm, maar met een staatsschuld van 130 procent van het BBP, overtreft het land ruim tweemaal het toegestane percentage van 60 procent. Overigens haalt ook Nederland dat percentage niet. Met een percentage van ruim 69 procent dit jaar, oplopend naar 70,3 procent volgend jaar zit ook ons land boven de norm. In onderstaande tabel is te zien dat de groei van het BBP vooral gebaseerd is op verwachtingswaarde:

Bron: Open Europe

Gelet op de gebleken beperkte voorspellende waarde van dergelijke projecties dient de nodige terughoudendheid hierover betracht te worden. En laten we niet vergeten dat er nog altijd sprake is van een enorme schuldenberg in de eurozone, niet alleen publiek, maar ook privaat. En vooral in het Latijnse deel van die eurozone. Die schuldenberg hangt als een molensteen om de nek van economische groei. Het ziet er niet naar uit dat die groei aantrekt. De werkloosheid blijft onverminderd hoog (al is zij wel iets afgenomen, onder meer door emigratie naar buiten Europa en het niet langer naar werk zoeken van werklozen). Er worden eenvoudigweg te weinig banen geschapen in Europa. Het is dan ook maar zeer de vraag of de gevreesde bevolkingsdaling wel zo erg is. Want wat moet de EU of de eurozone met een leger nieuwkomers waar geen banen voor zijn? Zeker als dat laagopgeleide nieuwkomers zijn. De toekomst ziet er dus niet zo goed uit voor de eurozone, aldus de Commissie en bankanalisten.

Frankrijk blijft zieke man van Europa

Vooral Frankrijk blijft 'de zieke man van Europa'. Gelukkig erkent de nieuwe - Franse - begrotingstsaar Pierre Moskovici dat ook. Volgens hem zijn er geen makkelijke oplossingen voor de crisis. 'Geloofwaardige begrotingen, forse hervormingen en investeringen' zijn alle drie nodig. 'We moeten allemaal onze verantwoordelijkheid nemen: in Brussel, in de hoofdsteden en in onze regio's', aldus de man die in slaap viel tijdens de onderhandelingen over de Cypriotische bail in. Maar zijn eigen land gooit er met de pet naar.

'erkenning van het probleem legt een bom onder de Europese samenwerking'

Deze houding van de tweede economie van de eurozone kan niet onbeantwoord blijven, beter gezegd: niet onbestraft blijven. Want als het zo is dat andere lidstaten wel pogen te hervormen en hun best doen, maar La Patrie niet, dan hebben we een heus probleem. Niet alleen een geloofwaardigheidsprobleem, maar vooral ook een politiek probleem. 'All animals are equal, but some are more equal than others', schreef George Orwell ooit. Welnu, die uitspraak zou van toepassing kunnen worden verklaard op de huidige Franse politiek. Al jaren. Maar erkenning van het probleem legt een bom onder de Europese samenwerking.

Het begint eentonig te worden

De zoveelste neerwaartse bijstelling van de eurozone economieën, het begint eentonig te worden. De euro heeft er natuurlijk niks mee te maken, althans die analyses hoor je niet. Maar hoe komt het dan dat niet-euro landen en andere ontwikkelde economieën het beter doen dan de economieën van de eurozone? Een logisch denkend mens zou verbanden leggen... Er zijn eenvoudigweg onvoldoende banen. Dat komt omdat investeerders de eurozone links laten liggen. Eurocommissaris Moscovici verklaarde: 'Er is geen simpel, pasklaar antwoord voor de uitdagingen waar de Europese economie voor staat. We moeten op drie fronten actie ondernemen: voor geloofwaardige budgettaire beleidsmaatregelen, ambitieuze structurele hervormingen en hoognodige investeringen, zowel openbare als particuliere. We moeten allemaal onze verantwoordelijkheden opnemen, in Brussel, in de nationale hoofdsteden en in onze regio's, om meer groei te genereren en de werkgelegenheid echt te stimuleren, dit alles ten behoeve van onze burgers.' Het probleem is, dat er geen Europese economie is. Het blijft een samenraapsel van individuele economieën, die weliswaar verregaande afspraken hebben gemaakt om te convergeren, maar juist Frankrijk, het land van Moscovici, houdt zich daar telkens niet aan. Zijn woorden klinken dan ook hol. Als er al een land is dat zijn verantwoordelijkheden zou moeten nemen, dan is dat Frankrijk wel.

frankrijk wacht rustig af totdat Duitsland (met in het kielzog Nederland) zijn openstaande rekening betaalt

Maar het land weigert zijn verantwoordelijkheden te nemen en wacht rustig af totdat Duitsland (met in het kielzog Nederland) de openstaande Franse rekening betaalt. Niet alleen via de absurd hoge landbouwsubsidies, maar ook via de Europese noodfondsen, de EIB (Europese Investerings Bank), de rentepolitiek van de ECB en via het IMF. Maar helpen doet het allemaal niet. Zolang de echte oorzaak van de eurozone-problematiek niet wordt geadresseerd blijft het behelpen. In plaats dat onderkend wordt dat de eenheidsmunt euro groeivertragend en krimpbevorderend werkt, worden de geopolitieke spanningen van dit moment als excuus gebruikt voor de matige economische vooruitzichten. Nu helpen die sancties tegen Rusland natuurlijk niet om de export aan te jagen, maar dat is niet de hoofdoorzaak van de tegenvallende groei. Daar komt bij dat de financiële markten een onzekere factor blijven: slaagt de ECB er in om het vertrouwen van de beleggers in de euro te behouden? Het oordeel van het Europese Hof van Justitie (EHvJ) over het OMT programma [aankoopprogramma van staatsleningen, red.] zal daar ongetwijfeld een belangrijke rol bij spelen, ofschoon het definitieve eindoordeel voorbehouden blijft aan het Duitse Gerechtshof in Karlsruhe, die eerder negatief oordeelde, maar vanwege het grote belang van de zaak het EHvJ om advies had gevraagd. Samenvattend kunnen we dus concluderen dat de EU (en met name de eurozone landen daarvan) geplaagd wordt door hoge werkloosheid, lage groei, lage tot zeer lage inflatie (zelfs deflatie in het door vraaguitval getroffen zuiden) en met blijvend hoge schulden. Wie de onderstaande grafieken bekijkt kan zelf zien hoe traag de belangrijkste indicatoren verbeteren. En dan is dit nog toekomstmuziek, waarvan ik heb laten zien dat die vrijwel altijd (veel) te rooskleurig werd voorgesteld.

Bron: Europese Commissie

Groei van BBP EU-28: U ziet een licht herstel van de groei van het gezamenlijke BBP: van 1,3 procent in 2014, 1,5 procent in 2015, tot 2 procent in 2016 op jaarbasis (voor de eurozone liggen deze cijfers lager te weten 0,8 procent, 1,1 procent en 1,7 procent in 2016). Het houdt allemaal niet over en steekt schril af tegen groeicijfers van bijvoorbeeld China (gemiddeld 7 procent) en de VS (+3,2 procent ). Ook EFTA landen als Noorwegen en Zwitserland kennen een hogere groei. Werkloosheid Bron: Europese Commissie Ook hier wordt een lichte daling voorspeld, maar ook in 2016 blijft één op de tien Europeanen werkloos. Inflatie Bron: Europese Commissie Met betrekking tot de inflatie zien we, dat ook deze indicator onder de doelstelling van 2 procent per jaar blijft. De belangrijkste oorzaak daarvan is de lage olieprijs dit en volgend jaar, die een sterk drukkend effect heeft. We zien dat goed in de volgende grafiek: Bron: Europese Commissie Het ziet er dus voor de EU als geheel tamelijk broos uit. Het herstel valt vooral tegen in vergelijking met andere geavanceerde economieën en ten opzichte van historische voorbeelden van eerdere herstelperiodes na financiële crises. Het is maar de vraag of de binnenlandse vraag zal kunnen profiteren van het zeer accommoderende monetaire beleid. Zowel de publieke als particuliere schulden zijn nog altijd hoog en de koopkracht in grote delen van het eurogebied laag.

'Het ziet er voor de EU als geheel tamelijk broos uit'

Daar komt bij, dat door de toenemende flexibilisering van de arbeidsmarkt banen steeds minder zekerheid bieden, hetgeen een drukkend effect heeft op de particuliere bestedingen. Die particuliere investeringen zouden zich geleidelijk moeten herstellen, mede onder invloed van verbeterende vraagvooruitzichten en inhaaleffecten, maar worden afgeremd door genoemde factoren en de bestaande ruime reservecapaciteit. Verondersteld is, dat de particuliere consumptie in 2015 en 2016 een bescheiden groei zal laten zien onder impuls van lage grondstoffenprijzen en stijgende beschikbare inkomens bij een geleidelijk verbeterende arbeidsmarktsituatie, maar dat is onzeker. Bovendien zal ook de overheidsconsumptie naar verwachting slechts een minimale groeibijdrage leveren, aangezien ook de publieke sector te kampen heeft met hoge schulden. En tot slot zal ook de wereldhandel een bescheiden groei te zien geven, waardoor de netto-uitvoer de komende jaren waarschijnlijk slechts een geringe bijdrage levert aan de BBP-groei. Klik hier om mij te volgen op twitter Klik hier voor een overzicht van mijn stukken