Een van de grootste filmstudio’s ter wereld aan het Amsterdamse Waterlooplein? Vlak naast de Filmacademie? Het staat er toch echt in het Handelsregister. Aan de Rapenburgstraat huisde tot voor kort een van de bekendste filmproducenten ter wereld: New Regency. Op papier althans, want op het Waterlooplein was zelden een flitsende Hollywood-entourage te vinden. Er stonden nooit Porsches en Maserati’s dubbel geparkeerd. Laat staan dat hier studio’s stonden waar beroemdheden in en uit reden in verlengde limo’s.

Enkele kaskrakers uit Amsterdam: Heat, JFK, Birdman, Bohemian Rhapsody, 12 Years A Slave en The Revenant

De eigenaar van het pand verhuurt flexkantoren, die wel vaker dienst doen als verkapte trustkantoren voor brievenbus-bv’s. Toch minder glamoureus dan je zou hopen wanneer je de indrukwekkende lijst New Regency-producties ziet. Een kleine selectie van kaskrakers: Heat, The Devil's Advocate, JFK, The Big Short, Birdman, Bohemian Rhapsody, 12 Years A Slave en The Revenant. 

Oprichter van New Regency is de Israëlische filmproducent Arnon Milchan, wiens eigen levensverhaal geschikt zou zijn voor een boeiende film. Deze voormalige profvoetballer nam begin jaren zestig het kunstmestbedrijf van zijn ouders over, dat hij tot een succes wist te maken, en werkte vervolgens als geheim agent voor Israël. In 1977 kwam hij in Hollywood terecht, waar hij bevriend raakte met filmnotabelen als Robert de Niro, Roman Polanski, Sergio Leone, Terry Gilliam en Oliver Stone. Sinds 1982 is hij als producent betrokken bij meer dan 130 films. 

Forbes schat het vermogen van Milchan, wiens naam is gevallen in het recente corruptieschandaal rond oud-premier Benjamin Netanyanhu, op 3,1 miljard dollar. Dat vermogen heeft hij behalve aan New Regency te danken aan kledingmerk Puma, waar hij in het verleden mede-eigenaar van was.  

Curaçao

Een manier om rijk te blijven is zo min mogelijk belasting betalen. In het geval van intellectueel eigendom, zoals films, is Nederland zeer geschikt om de fiscus elders te omzeilen. Neem royalty’s, de vergoeding die televisiezenders betalen aan een producent. Die royalty’s kunnen onbelast Nederland in en uit.

Het is dus fiscaal handig die vergoedingen uit bijvoorbeeld Duitsland te ontvangen in Nederland, en ze door te sturen naar een jurisdictie met zeer lage belastingtarieven zoals Curaçao of Bermuda. Doet een filmstudio dat rechtstreeks vanuit Duitsland naar Curaçao of Bermuda, dan heft de Duitse fiscus een ‘bronheffing’. Dat hoeft niet als het via Nederland gaat, dankzij het belastingverdrag dat we hebben met Duitsland. 

Curaçao kent net als Nederland geen belasting op royalty’s

Zo is New Regency, dat vorig jaar mei de filmrechten kocht van Rutger Bregmans internationale bestseller De meeste mensen deugen, ook ingericht. Milchan startte zijn filmimperium met de oprichting van het Antilliaanse Embassy International Pictures nv. Dat deed hij volgens het handelsregister van Curaçao in 1979.

Dit overzeese deel van het koninkrijk kent net als Nederland geen belasting op royalty’s. Daarnaast had het, tot dat andere landen, de Verenigde Staten voorop, daar problemen mee kregen, voor de vennootschapsbelasting een bodemtarief van 3 procent.

In 1993 is de structuur van het filmbedrijf veranderd. Onder Embassy te Curaçao kwam een Nederlandse bv te hangen: Monarchy Enterprises Holdings bv. De Nederlandse holding was volgens het jaarverslag van 2019 eigenaar van een Luxemburgse vennootschap die ‘de exploitant’ is ‘van wereldwijde copyrights en gerelateerde distributierechten met uitzondering van de Verenigde Staten’. Dat betekent dat alle royaltyvergoedingen behalve die uit de VS via Nederland naar Luxemburg stromen, waar bedrijven maar heel weinig belasting hoeven te betalen. 

Dit Amsterdamse hoekje Hollywood is midden in de coronacrisis, november vorig jaar, verhuisd, de brievenbus-bv hier is opgegaan in de Luxemburgse. Het laatst gedeponeerde jaarverslag, 2019, meldt dat werd afgesloten met een winst van 10 miljoen euro op een omzet van 175 miljoen euro. Er werken volgens het jaarverslag 63 mensen, maar indirect, voor de bv zelf geen een. Die werknemers zitten volgens de website van het bedrijf op kantoren in Londen en Los Angeles.

Database

De papieren filmindustrie in Nederland is groter dan alleen New Regency. Van vele duizenden films en tv-series ging of gaat de afhandeling van royalty’s via de polder, en tot 2002 ook via Curaçao. Dat blijkt uit een soortgelijk onderzoek dat we eerder met de ‘DiscoLeaks’ deden in de database van website Discogs. Daarin zagen we al filmbedrijven opduiken. 

Mensen uit de trustwereld die we in het eerdere onderzoek spraken, wezen erop dat het offshoren van filmopbrengsten mogelijk nog groter is in Nederland dan die uit de muziekindustrie. Maar hoe check je dat?

Mensen uit de trustwereld wezen erop dat het offshoren van filmopbrengsten mogelijk nog groter is in Nederland dan die uit de muziekindustrie

Het enige dat tot nu toe bekend was over Hollywood in Holland was dat de bank Slavenburg, en later de Nederlandse tak van de Franse bank Crédit Lyonnais, onder aanvoering van ‘Hollywood banker’ Frans Afman films co-financierde. Dat liep begin jaren negentig nog uit op een drama, de bank ging bijna failliet. Afman werd later voorzitter van het bestuur van het Nederlands Film Festival.

Enter IMDB (Internet Movie Database), opgericht in 1990 en sinds 1998 eigendom van Amazon. Dat is een database die gebruikers allerhande ‘metadata’ over films en tv-series laat invoeren. IMDB is ‘user generated’, dus de informatie in deze database komt van gebruikers, net als bij Discogs en Wikipedia.

De gegevens plukken IMDB-gebruikers van aftitelingen en hoezen van dvd’s en videobanden. Zodoende heeft niet elke productie dezelfde data en geeft een zoektocht hier geen compleet overzicht. Het werpt wel, net als bij het onderzoek in Discogs, iets meer licht op de ondoorzichtige offshorewereld.

Pionier

Het fiscaal vriendelijk filmrechtenbeheer in Nederland is ontstaan dankzij de Antillenroute. Royalty’s kwamen jarenlang met een tussenstop in Nederland terecht in een vennootschap op Curaçao. In Curaçao werden die amper belast, maar dat land had geen belastingverdragen met andere landen, waardoor er hoge bronheffingen werden geheven in het land waar de royalty’s werden uitgekeerd.

Nederland heeft wel goede verdragen met vele buitenlanden, heft geen belasting op ingaande en uitgaande royalty’s en heeft uiteraard wel een verdrag met Curaçao als onderdeel van het Koninkrijk.

Pionier in het offshoren van muziek en film was de private bank Pierson, Heldring & Pierson, het latere MeesPierson

Nederlandse trustkantoren als Intertrust en TMF staan nu vooral bekend als beheerder van brievenbus-bv’s van internationaal opererende bedrijven, maar in de jaren tachtig werden ze groot door offshorediensten aan te bieden aan rijke individuen als bekende sporters, muzikanten, modellen en naar nu blijkt ook filmproducenten. 

Via IMDB vinden we ruim twintig Antilliaanse NV’s waarin de productie van één of meerdere films of series is ondergebracht, met name in de jaren tachtig en negentig. Bekende in Willemstad gestalde producties zijn Rambo: First Blood, Time Cop, Judge Dredd, Total Recall, Malcom X, Super Mario en Power Rangers. Ook blijkt uit de speurtocht op IMDB dat de Antillen al vroeg in de jaren zestig werden ontdekt als plek voor fiscaalvriendelijke financiering.

Pionier in het offshoren van muziek en film was de private bank Pierson, Heldring & Pierson, die in 1993 samen ging met branchegenoot Mees & Hope als MeesPierson. We vinden Pierson en MeesPierson terug op IMDB in vele gedaanten, zoals ‘banking services’, ‘financial services’, ‘production company’, ‘production lenders’, ‘Eurotrustees banking facilities’ of simpelweg als financier. Maar bronnen die we al spraken voor de discoleaks verzekeren ons: het gaat hier om diensten die zijn bedoeld om gebruik te maken van de voordelige regelingen van belastingparadijs Nederland.

Specialiseren

New Regency kwam ook naar Nederland vanwege die klassieke Antillenroute, die vlak na 2001 definitief werd afgesloten door druk van de Amerikaanse regering. Het sluiten van de Antillenroute betekende niet het einde van Hollands Hollywood. Regency vond een nieuwe manier om fiscaal vriendelijk door te gaan via Nederland en Luxemburg, in plaats van Nederland en Curaçao. 

Ook van de grote filmstudio Paramount vinden we in IMDB vennootschappen in Nederland. Paramount heeft hier een ‘Limited’, een hybride van een buitenlandse rechtsvorm die in Nederland is gevestigd. Hieronder valt onder andere Paramount China.

Nederland telt nog steeds twee grote bedrijven, die voor duizenden films en tv-series de royalty’s afhandelen

Het moederbedrijf van Paramount, Viacom, heeft in Nederland een coöperatie (U.A.) en een commanditaire vennootschap (C.V.) Dat zijn rechtsvormen die door buitenlandse bedrijven vaak worden gebruikt om zo min mogelijk belasting te betalen.

Nederland telt nog steeds twee grote bedrijven, Fintage House in Den Haag en Freeway Entertainment in Amsterdam, die voor duizenden films en tv-series de royalty’s afhandelen. Beide bedrijven zijn totaal onbekend in Nederland, over Fintage House en Freeway Entertainment is in de Nederlandse pers nog nooit iets geschreven. De bedrijven noemen zichzelf geen trustkantoren, maar komen wel voort uit die sector, die  inmiddels omstreden is.  

Freeway Entertainment is een gespecialiseerde dochter van een van de grootste trustkantoren ter wereld, het Amsterdamse TMF. Onder de producties waarvoor het de rechten beheert, volgens de Freeway-website meer dan drieduizend, zitten Monthy Python and the Holy Grail, Iron Man, The Queen, Sense8, Das Boot en American Hustle. 

Fintage House scheidde zich eind 2001 af van MeesPierson Trust als gespecialiseerd kantoor voor de afhandeling van royalty’s voor films en tv-series en naburige rechten op muziek. Rond die tijd was MeesPiersons moederbedrijf ABN Amro net als andere banken trustdiensten aan het afstoten.

Sindsdien is Fintage House een zelfstandig bedrijf dat eigendom is van twee mannen, Robbert Aarts en Sico Teves. Dat het goed gaat met deze handel mag blijken uit de spaarpot die de twee hebben opgebouwd in hun privéholdings, respectievelijk 12 miljoen euro en 14,5 miljoen euro aan eigen vermogen. 

De muziektak, met klanten als Bruce Springsteen, Katy Perry, Britney Spears, Foo Fighters en de Elvis Presley estate, verkocht Fintage House in 2016 voor naar verluidt een kleine 30 miljoen dollar aan de Britse branchegenoot Kobalt. Sindsdien focust het bedrijf zich op beeld, in eerste instantie vooral films, maar sinds de opkomst van streamingdiensten als Netflix en Disney+ steeds meer op televisieseries, zo meldt het laatst gedeponeerde jaarverslag uit 2019.

Geld kan volledig onbelast tussen Nederland en Hongarije heen en weer worden geschoven

Het Haagse bedrijf is inmiddels betrokken bij meer dan duizend film- en tv-producties. Op de eigen website meldt Fintage betrokkenheid bij de producties War of the Worlds, The New Pope en Blade Runner 2049, de IMDB-website meldt betrokkenheid bij onder andere The Wolf of Wallstreet, Halloween, Rocketman, Rush en Spotlight.

Opvallend genoeg opereren beide bedrijven behalve in Nederland ook via een kantoor in Hongarije. De offshoreder gaat offshore. Hongarije heft geen belastingen op royalty-inkomsten, en hief jarenlang lange tijd geen belastingen bij de verkoop van intellectueel eigendom. Het Nederlandse kledingbedrijf G-star had daarom handelsmerken ondergebracht in Hongarije. Ook kunnen de Hongaarse takken van Freeway Entertainment en Fintage House gebruikmaken van voordelige regelingen die Hongarije speciaal voor film en tv in het leven heeft geroepen. Gecombineerd met de Nederlandse fiscale regels kan zodoende geld volledig onbelast tussen Nederland en Hongarije heen en weer worden geschoven, vertelt een advocaat gespecialiseerd in de entertainmentsector op voorwaarde van anonimiteit.

Lars von Trier

Voor de kleinere productiehuizen is Nederland nog steeds interessant. De Chinese producent van arthouse films Wei Yang uit Shanghai heeft Nederland in 2018 ontdekt. Zij heeft een bv overgenomen die eerder is opgezet door Zentropa, het Deense filmhuis dat mede eigendom is van regisseur Lars von Trier. Yang presenteerde dat jaar plannen voor liefst 14 nieuwe films. Arthouse betekent niet dat er weinig geld wordt verdiend, de film Hidden Man bracht in 13 dagen 86 miljoen dollar binnen in de kassalades van Chinese bioscopen, aldus vakblad Screen Daily.

‘Om onafhankelijke Europese films te financieren moeten we co-producties aangaan in andere landen, om toegang te krijgen tot regionale, nationale of supranationale fondsen’

Von Triers beroemde film Dogville uit 2003 had een Nederlandse bv als producent. Anders Kjærhauge, directeur van Von Triers Deense productiehuis Zentropa, is een van de weinige betrokkenen bij voor dit verhaal benaderde bedrijven die wel reageert. ‘Het is geen gemakkelijke vraag [waarom we vennootschappen in andere Europese landen opzetten].’ 

In een e-mail somt Kjaerhauge de redenen op om voor Nederland te kiezen: ‘Om onafhankelijke Europese films van hoge kwaliteit te financieren moeten we co-producties aangaan in andere landen, om toegang te krijgen tot regionale, nationale of supranationale fondsen.’ Valide argumenten, maar het venijn zit in de staart van het bericht: ‘en/of belastingvoordelen’.