
Gaat het echt beter met ons wanneer de economie groeit? Lees meer
'De economie groeit, dus het gaat goed met Nederland.' Dit soort uitspraken hoor je vast wel eens voorbij komen. Maar klopt dat wel? Waar praten we nu eigenlijk over als we het over de economie hebben?
Economie is een sociale wetenschap – het gaat over mensen en hun interactie. In veel economische discussies is deze menselijke factor alleen ver te zoeken en wordt er vooral gegoocheld met cijfertjes. Economie wordt zo een onnavolgbaar onderwerp voor iedereen die niet van wiskunde houdt; en daar lijdt het maatschappelijk debat onder. Economische argumenten worden regelmatig op dogmatische wijze ingezet om politieke besluiten te legitimeren – zonder aandacht te schenken aan de sociale implicaties. De economische leer vormt zo de perfecte sluier voor machtsmisbruik.
Het geloof in 'economische groei' heeft daarmee veel weg van een religie: in de veronderstelling dat het goed voor ons is – maar zonder echt te begrijpen waarom – lopen we als makke lammetjes achter de predikers van de economische waarheid aan. In het dossier 'De economische religie' ontkrachten we economische mythes en belichten we het maatschappelijke aspect achter de cijfertjes.
Polmans onvermogen om Unilever te verduurzamen is een maatschappelijk probleem
Podcast | Geen subsidies voor bedrijven, maar een betaalde baan voor iedereen
Geen subsidies voor bedrijven, maar een betaalde baan voor iedereen
Wat er écht gebeurt als een wereldwijde crisis ons raakt
Joseph Stiglitz: ‘We hebben luid protest nodig tegen de stille invloed van het grote geld’
OESO zet revolutionaire stap en wil geen pleisters meer plakken
Blind afbouwen van de staatsschuld? Investeer liever in de samenleving
De economische statistiek wordt van binnenuit aangevreten
We zijn verslaafd aan goedkoop geld, maar doen er te weinig mee
Een decennium crisis: we hebben niets geleerd
© CC0 (Publiek domein)
Tien jaar crisis: we hebben nog altijd niets geleerd
De zwaarste economische en financiële crisis sinds de jaren dertig viert vandaag haar tiende verjaardag. Tijd voor een feestje, want het gaat weer beter met de economie — althans, als je de beleidsmakers in Den Haag en Brussel mag geloven. Ondertussen groeit onze schuldenberg gewoon door.
Heeft u het al gehoord? Er is een nieuwe methode om alcoholverslaafden te genezen: ze meer drank geven. Bij bijeenkomsten van de Anonieme Alcoholisten in de VS worden sinds kort whiskey, wijn en bier geschonken. Dat zorgt ervoor dat een ongekend aantal alcoholverslaafden vaarwel zegt tegen drank — met alle gunstige gevolgen van dien.
Als het bovenstaande raar en ongeloofwaardig klinkt, dan komt dat omdat het dat ook is. Natuurlijk wordt er geen drank geschonken bij bijeenkomsten van AA, en natuurlijk zorgt meer alcohol geven aan alcoholverslaafden er niet voor dat ze massaal van hun verslaving afkomen.
En toch is dit precies wat onze beleidsmakers doen in hun gevecht tegen de ernstigste economische en financiële crisis sinds de Grote Depressie. Die begon vandaag precies tien jaar geleden, met de bekendmaking van de Franse bank BNP Paribas dat beleggers in twee beleggingsfondsen van de bank niet bij hun geld konden.
Het feit dat de huizenprijzen rap klimmen bevestigt zogenaamd dat de ellende voorbij is
De afgelopen tijd kom ik vaak artikelen en beschouwingen tegen die als strekking hebben dan we de crisis verslagen hebben. Het bewijs: de economische groei is redelijk hoog, en trekt als maar verder aan. Analisten en economen juichen, want die groei komt vooral doordat de consument zijn naam — eindelijk — weer eer aandoet. We geven met ons allen meer uit en jagen zo die cruciale groeicijfers de lucht in.
Ook het feit dat de huizenprijzen tegelijkertijd rap klimmen — op steeds meer plekken liggen die alweer hoger dan aan vooravond van de crisis — bevestigt zogenaamd dat de ellende voorbij is. De OESO meldde onlangs dat de groei van de wereldeconomie dit én volgend jaar zal aantrekken. Enkele dagen later verblijdde De Nederlandsche Bank ons met het nieuws dat de Nederlandse economie met 2,5 procent zal aandikken.
Niets geleerd
Begrijp me niet verkeerd, ook ik vind het leuk om eindelijk zulke verhalen tegen te komen. Maar elke keer als ik ze lees, en zeker als ik de jubelrapporten van bankeconomen doorblader, denk ik ook: we hebben niets, maar dan ook níéts geleerd.
Er is namelijk een reden dat we de huidige crisis (veel economen zouden overigens ‘de laatste crisis’ zeggen) een schuldencrisis noemen. De kern van het probleem was dat zowel de private als de publieke sector in de ontwikkelde landen gedurende de laatste paar decennia enorme schulden opgebouwd hadden. Naarmate die schulden hoger werden, ging een groter deel van het inkomen op aan rentebetalingen en aflossingen.
Normaliter zou dat hebben betekend dat er per definitie minder geld was om uit te geven en dat de economische groei wind tegen zou krijgen. Dat laatste wisten we echter te voorkomen met een briljante truc: nóg meer lenen. Op die manier was het mogelijk om de rente en aflossingen op te hoesten, en toch steeds meer te blijven uitgeven.

De ellende begon toen de schulden zodanig hoog werden, dat de bank zich afvroeg of we die wel konden terugbetalen en weigerde ons nieuwe leningen te geven. Anders gezegd: toen iemand in de financiële sector zich afvroeg of het onderpand wel voldoende waard was voor de schulden die er tegenover stonden. Gezond verstand leert ons dat de crisis echt voorbij zou zijn als die schulden lager zouden worden. Is dat gebeurd?
Nee, dat is niet gebeurd. De Bank voor Internationale Betalingen (BIS) meldt in een recent rapport dat de schulden van huishoudens in de ontwikkelde landen in 2017 juist hóger liggen dan in 2007. Bij de overheden is het niet anders: de Westerse landen waar de staatsschuld sinds 2007 niet of nauwelijks is gestegen, zijn op één hand te tellen.
De onderzoekers keken ook naar het effect dat zulke hoge schulden bij huishoudens op economische ontwikkeling hebben. Het goede nieuws: wanneer huishoudens zich diep in schulden steken, jaagt dat de economische groei aan. Het slechte nieuws is dat dat positieve effect maar van korte duur is. Na dat jaar trekken de schulden de groei juist omlaag — en dat negatieve effect is veel sterker dan het gunstige effect in het jaar daarvoor.
Naarmate de schulden hoger worden, wordt ook het drukkende effect op de groei sterker. Dat effect is vooral sterk als schulden van huishoudens meer dan 80 procent van de totale economie bedragen. En wat blijkt: in de ontwikkelde economieën ligt de schuld van huishoudens op… 80 procent! Nederland zit zelfs nog een stuk boven het gemiddelde: de huishoudschuld in ons land is bijna 120 procent van het bbp. Alleen in Denemarken en Australië zeulen huishoudens een — ietsje — hogere schuld met zich mee.
De redenering is dat hogere schulden de schuldencrisis oplossen
Het is dus niet alleen zo dat we niets hebben gedaan om de kern van het probleem — te weten de hoge schulden — aan te pakken; nee, onze beleidsmakers doen er juist alles aan de schulden verder op te hogen. Tekenend is bijvoorbeeld dat veel economen en analisten naar de kredietverlening kijken als ze de stand van zaken in een economie willen aflezen. Neemt de kredietverlening toe, dan is dat goed nieuws. De redenering is dat hogere schulden de schuldencrisis oplossen. Alsof je een alcoholverslaafde probeert te genezen door meer alcohol te schenken.
Opnieuw een crisis
Wat betekent dit allemaal voor de nabije toekomst, laten we zeggen de komende paar jaar? Welnu: het zou me niet verbazen als we nog vóór dit decennium voorbij is, opnieuw een crisis mee gaan maken. En het zou me ook niet verbazen als de crisis die vandaag tien jaar bestaat, bij deze nieuwe crisis zal verbleken.
Zoals gezegd blijkt namelijk uit onderzoek van de BIS dat het effect van hogere schulden op de korte termijn gunstig is, maar dat na ongeveer drie jaar het zuur begint. Gerelateerd onderzoek leert ons dat huishoudens hun hand op de knip houden wanneer bijvoorbeeld de huizenprijzen dalen. Die huizenprijzen stijgen wanneer de rentes laag zijn.
En nu komt het: zoals gezegd is het eerste effect van meer schulden een hogere ecnomische groei en meer inflatie; dat effect kan meer dan een jaar aanhouden. Onze centrale banken streven echter een beleid na dat inflatie probeert te voorkomen. Aangezien je inflatie alleen kan voorkomen door de rentes te verhogen, is het op den duur onvermijdelijk dat de rentes omhoog gaan.
Deze nieuwe crisis zou nog wel eens desastreuzer uit kunnen pakken dan de huidige
Het gevolg: de groei van huizenprijzen wordt gefrustreerd en de maandelijkse rentelasten voor huishoudens — denk aan leningen voor creditcards — gaan fors omhoog. Zo kom je na een paar jaar vanzelf uit bij het zure deel: de consumptiestijging stopt, een nieuwe crisis is geboren.
Voor de wereldeconomie zou deze nieuwe crisis best nog wel eens desastreuzer uit kunnen pakken dan de huidige. Dit om twee redenen: allereerst omdat uit de BIS-gegevens blijkt dat de schuldenberg buiten het ontwikkelde deel van de wereld sinds 2007 rap groeit. Dat betekent dat een veel groter deel van de wereld kwetsbaar is geworden in vergelijking met 2007. De crisis die misschien in 2020 losbarst, treft dus niet alleen de VS en andere grote Westerse landen, maar bijvoorbeeld ook een land als China.
In de tweede plaats zijn er talloze onderzoeken, uitgevoerd door onder meer BIS-hoofdeconoom Claudio Borio, waaruit blijkt dat hoge schulden tot verkeerde allocatie van middelen leiden en zo tot een lagere groei van productiviteit. Dat is zeer belangrijk: economische groei ontstaat namelijk wanneer meer mensen aan het werk gaan en wanneer de productiviteit van die mensen stijgt. Door de vergrijzing en ronduit vijandige houding jegens immigratie in het Westen, wordt die productiviteitsgroei belangrijker dan ooit.
Onze verslaving aan schulden en ons beleid gericht op het verhogen van de schulden, drukt die productiviteitsgroei echter juist omlaag. Dit terwijl de schulden in opkomende landen ook hard gegroeid zijn én blijven groeien. Ook die potentiële reddingsboei voor de wereldeconomie is dus zo goed als lek geprikt.
Wanneer die volgende crisis losbarst, zullen we ons wederom afvragen hoe het toch zover heeft kunnen komen. Ik denk dat het antwoord zich laat raden.
Dames en heren beleidsmakers en economen: gefeliciteerd met het verslaan van de crisis. Proost.
105 Bijdragen
bps 12
"Ze" hebben niets geleerd.
Procentuele economische groei elk jaar over het vorige ontwikkelt zich kwadratisch.
Procentuele inflatie elk jaar over het vorige ontwikkelt zich kwadratisch.
Met de aangejaagde economische groei worden fossiele brandstofvoorraden er doorgejaagd, waar geen alternatief voor is.
Met immigratie van de meest capabele mensen en grote aantallen die geen tegenprestatie leveren om de Westerse economische groei 'te redden', worden juist de herkomstlanden ontwricht en verlamd die steeds meer schulden hebben en zo steeds meer productiviteit verliezen.
Het boerenverstand zegt mij dat van stabiliteit, oplossing en continuïteit geen sprake kan zijn.
Lydia Lembeck 12
bpsVerder met je eens over de gevolgen in die thuislanden. Afschuwelijk.
bps 12
Lydia LembeckDe omstandigheden en kampen in Griekenland en Italië zijn mensonterend.
En dat alles omdat de herkomstlanden geen fatsoenlijke rechtsstaten zijn waar het veilig verblijven en veilig economie bedrijven is.
Bedrog, diefstal, ontvoering, verkrachting, slavernij, vernieling, afpersing, marteling, verminking, moord, het kan allemaal daar.
Geen mens die er wat tegen doet. In tegendeel. Geef ze een wapen en ze doen mee.
Michel Fleur 6
bpsDat maakt je punt wel sterker want exponentieel wint het van kwadratisch ;-)
bps 12
Michel FleurNet als rente over rente. Het is eenzelfde formule.
(1+r)ⁿ voor rente of (1+i)ᵗ voor inflatie.
Daar komt nog bij dat inflatie niet in elke markt gelijk is en vaak flink groter is dan 2%.
http://www.telegraaf.nl/dft/28584681/___De__inflatie_bestaat_niet__.html (column Jaap van Duyn)
Bas van de Haterd 5
Picketty heeft hier een paar goede stukken ook over geschreven in zijn historische analyse. Hoe inflatie alles veranderde zeg maar.
De huidige schulden zijn al onhoudbaar. De enige manier dat we kunnen dromen om ze af te lossen is met inflatie en inflatie komt alleen middels economische groei. Dat we die groei anders moeten meten staat overigens buiten kijf (daar heeft FTM nu een ander goed stuk over). Omdat we schulden nominaal afspreken en met looptijden, betalen we relatief minder terug. Hyper inflatie was ooit een manier om failliet te gaan zonder failliet te gaan als land. Dat moeten we niet willen, maar een beetje inflatie is ingecalculeerd en dat is nodig om de schuldenberg mogelijk ooit houdbaar te houden. Belangrijk is wel dat we dan niet, zoals nu, die schulden weer helemaal laten oplopen.
De oplossing hiervoor ligt trouwens ook in de basis van de economische kennis verscholen in mijn optiek. Op 2 HAVO leerde ik al dat als je iemand met veel geld, meer geld geeft, daar bijna niets van in de economie komt. Als je iemand met weinig geld meer geld geeft, geeft hij dat wel uit. Mijn leraar zei altijd: iemand die een speklapje eet, eet liever een biefstuk en geeft daar meer aan uit. Iemand die al een biefstuk eet, kan niet veel meer uitgeven. (Iets dat de huidige obesitas trend wel weer tegenspreekt, maar de beeldspraak was toen goed).
Als je de economie wilt stimuleren zonder dat de schuldenberg massaal groeit moet je iets aan de financiële onderkant van de maatschappij doen, niet aan de bovenkant. Stimuleer bijverdienen vanuit uitkeringen (een basisinkomen is maatschappelijk nog te ver weg voorlopig moeten we realistisch zijn, hoewel het goed is hier over bezig te blijven).
bps 12
Bas van de Haterd(1+i)ᵗ > (1-i)ᵗ⁻¹
i = inflatie decimaal
t = aantal perioden of jaren
Matthijs 11
Bas van de Haterdhttps://www.theatlantic.com/politics/archive/2013/07/middle-out-economics-why-the-rights-supply-side-dogma-is-wrong/278044/
Jan Smid 8
Bas van de HaterdAnton Van de Haar 8
Jan SmidAbsoluut, maar het is veel lastiger om bezit te belasten, met name als het om rijke mensen gaat voor wie het loont om hun bezit met wat fiscale trucs op al dan niet legale wijze uit het zicht van de fiscus te houden.
En omdat politici nu eenmaal geneigd zijn om de weg van de minste weerstand te kiezen (en met het oog op hun verdere carrière de rijken van deze wereld niet al teveel in de wielen te rijden) komt het dan al snel neer op het plukken van de middenklasse.
Anton Van de Haar 8
Jan SmidDat die politici dat doen heeft naar mijn idee een groot aantal redenen, in willekeurige volgorde:
- de economische wetenschap, sinds de jaren ’70 in de ban van het neoliberale vrijemarktdenken, heeft politici van links en rechts doen geloven dat zaken als een vrije markt, afbraak van werknemersrechten (“modernisering van de arbeidsmarkt”) en inkomensongelijkheid (trickle down economics) in het belang zijn van iedereen;
- een aanzienlijk deel van de onderklasse en middenklasse is geneigd om te stemmen op politici wier economische agenda niet in hun belang is;
- de sinds de jaren ’70 sterk toegenomen kapitaalmobiliteit, het gevolg van deregulering in lijn van voornoemd vrijemarktdenken, maakt nationale overheden steeds meer een speelbal van multinationale ondernemingen, die ze tegen elkaar kunnen uitspelen in hun jacht naar steeds lagere winstbelastingen en grotere handelsvrijheid;
- verdragen zoals TTIP en CETA, die onder het mom van vrijhandel de positie van multinationale ondernemingen nog verder versterken, via het ondermijnen van de juridische soevereiniteit van nationale overheden (ISDS) en het uitbreiden van patentrechten, maken die overheden nog meer een speelbal van die multinationale ondernemingen;
- in landen als de VS wordt de democratie steeds verder ondermijnd (en is er volgens sommigen al geen sprake meer van democratie) doordat politici steeds afhankelijker worden van donaties van rijke partijen (grote bedrijven en rijke individuen) om hun verkiezingscampagnes te kunnen bekostigen (wiens brood men een, diens woord men spreekt).
Matthijs 11
Anton Van de HaarAnton Van de Haar 8
MatthijsDat is natuurlijk de hamvraag. Op voorhand is denk ik duidelijk dat de economische onderklasse en middenklasse allereerst zelf zullen moeten gaan begrijpen waar het nu aan schort. En vervolgens zullen diezelfde onderklasse en middenklasse het heft in handen moeten gaan nemen om daar iets aan te gaan doen.
Het probleem daarbij is, zo lijkt me, dat de onderklasse en middenklasse daarvoor politici en politieke partijen nodig hebben die de geschetste problemen ook daadwerkelijk willen aanpakken, o.a. door:
- de mobiliteit van kapitaal terug te dringen,
- al te machtige bedrijven op te breken in delen, zoals de VS ooit deden met Standard Oil (1911) en Bell System (1983),
- patentrechten te beperken (bv. terugdringen van de patentduur),
- donaties aan politici en politieke partijen aan banden te leggen (bv. alleen maar donaties door privépersonen, met een maximum van, zeg, 100 euro per persoon per jaar),
- vermogenswinsten te belasten in de landen waar ze worden behaald, en deze belastingen flink te verhogen.
Het grootste probleem is wellicht dat veel van dit soort maatregelen alleen mogelijk zijn als een kritische massa van individuele landen deze met elkaar afstemt en tegelijkertijd invoert, om niet tegen elkaar te worden uitgespeeld door multinationale bedrijven en rijke privépersonen.
Wat denk jij hierover?
Matthijs 11
Anton Van de HaarMoet inderdaad beginnen met meer bewustwording.
Vervolgens dat voor elkaar krijgen in een verband met meer landen zal een hele klus zijn. Maar daar hadden we nu juist die EU voor. Toch?
Anton Van de Haar 8
Matthijs:(
Lydia Lembeck 12
Anton Van de HaarHoe wil je meer kennis krijgen bij de mensen met de laagste inkomens? De enige manier is in Jip en Janneke taal en aanschouwelijk onderwijs. Ook voor de Alfa's onder ons, zoals ikzelf. Maar ik probeer nog wat en deze mensen hebben zich grotendeels al afgekeerd van de Overheid en de politiek vooral. Dat gaat een enorme klus worden. Kan het niet anders? Ik zie dit namelijk niet werken? Ze moeten het wel beter krijgen, maar deze voorwaarde maakt dat te lastig.
Anton Van de Haar 8
Lydia LembeckMatthijs 11
Anton Van de HaarWat meer hooivorken op het malie veld helpt misschien ook.
Willem Verhoeven 5
MatthijsIk ben helemaal voor bewustwording. Moet je zien hoeveel hooivorken er dan staan op het malieveld.
Lydia Lembeck 12
Willem VerhoevenDat gezegd hebbend, deze rechtse regering(en) hebben lak aan protesten en gaan gewoon door met de goedkeuring van de EU.
Berend Pijlman 13
MatthijsDus alleen als je alle landen meekrijgt kun je duurzamer produceren. Roomser dan de paus zijn en dit zelf proberen te vergoeden als lokale (landelijke) overheid levert sancties op.
Lydia Lembeck 12
Berend PijlmanDenk je dat echt? In TTIP zit dat ISDS systeem dat echt het gevaarlijkste deel van dat verdrag is. Handelsverdragen gaan nu over de mogelijkheid landen financieel op de knieën te krijgen. Hoe kan dat goed zijn?
Berend Pijlman 13
Lydia LembeckLydia Lembeck 12
Berend PijlmanZe zitten er toch in. M.a.w. dan moet je kiezen of kabelen volgens mij. Ik kom dan echt uit op: GEEN TTIP en CETA dus. Toch krijgen we dat door de strot geduwd.
https://www.oneworld.nl/wereld/isds-hoe-bedrijven-landen-aanklagen-en-waarom-ze-dat-doen
Berend Pijlman 13
Lydia LembeckVrijhandel bindt alle landen qua regelgeving ook aan elkaar. Probeer dan nog maar eens progressieve regels erdoorheen te krijgen. Of überhaupt nieuwe regelgeving in het belang van iets anders dan het belang van de multinationals.
Lydia Lembeck 12
Berend PijlmanEveline Bernard 6
Anton Van de Haar> Het probleem daarbij is, zo lijkt me, dat de onderklasse en middenklasse daarvoor politici en politieke partijen nodig hebben .."
Juist!
De mensen moeten macht vormen door zich te verenigen.
Er zijn meer organisatievormen mogelijk, naast politieke partijen, om macht te verenigen. Buurten, bedrijven, scholen, bushaltes, files, wachtkamers: allemaal plastsen waar we macht kunnen vormen door ons te verenigen op gemeenschappelijke belangen.
Aan de slag!
[Verwijderd]
Jan SmidBas van de Haterd 5
Jan SmidLydia Lembeck 12
Bas van de Haterdbps 12
Bas van de Haterd'(1+i)ᵗ > (1-i)ᵗ⁻¹'
'i = inflatie decimaal'
't = aantal perioden of jaren'
Voorbeeld.
i inflatie = 2%
t = 20 jaren
(1+0,02)²⁰ > (1-0,02)¹⁹ = 1,486 nieuwe schuld > 0,681 oude schuld - verdamping
=> 48,6% nieuwe schuld erbij voor verdamping van 31,9% oude schuld.
Schuldengroei bij 2% inflatie = 48,6% - 31,9% = 16,7% schuldengroei in 20 jaar als inflatie = 2% continue.
Na 35 jaar moet schuld zijn verdubbeld om de helft van de oude schuld te laten verdampen.
De prijzen verdubbelen trouwens ook elke 35 jaar bij theoretisch 2% inflatie continue.
Dat zou niet erg zijn als de dekking (= de compensatie voor verlies) evenredig meegroeit en verdeeld is.
Dekkinggroei en geldgroei moeten evenwichtig zijn omtrent 1:1 = 1.
Zie ook de conclusies van Dirk Bezemer.
Als o.a. consumptieve schuldengroei > productieve schuldengroei, en lonen stijgen niet mee met inflatie, dan worden verliezen niet gecompenseerd met nieuwe waarde.
Production : Money (debt) : Consumption ≈ 1 : 1 : 1 (P:M:C).
toename : geld(schuld) : afname ≈ 1 : 1 : 1.
Stel, geld/schuld groeit 16,7%. Dan moeten productie en consumptie ook met 16,7 % meegroeien en verdeeld zijn.
Anders ontstaat scheefgroei van productie > consumptie met crisis en werkeloosheid enz. als gevolg.
De ene economie is juist devaluatie of geldgroei nodig om de balans P:M:C ≈ 1:1:1 te herstellen.
De andere juist niet en is revaluatie nodig.
De ene economie heeft meer of minder potentieel en mogelijkheden economisch te realiseren dan een ander, geologisch, geografisch, demografisch, klimatologisch, cultureel, fiscaal-juridisch, enz.
Daarom is het ook zo gevaarlijk om verschillende economieën op één hoop te vegen in één muntzone.
Het is allemaal een kwestie van balans en balans bewaren met circulatie en uitwisseling t.b.v. stabiliteit en continuïteit. (Zie ook comment en link van Matthijs)
bps 12
'"We" hebben niets geleerd ?'
'"Ze" hebben niets geleerd.'
'Procentuele economische groei elk jaar over het vorige ontwikkelt zich kwadratisch.'
'Procentuele inflatie elk jaar over het vorige ontwikkelt zich kwadratisch.'
'Met de aangejaagde economische groei worden fossiele brandstofvoorraden er doorgejaagd, waar nog geen alternatief voor is.'
'Met immigratie van de meest capabele mensen en grote aantallen die geen tegenprestatie leveren om de Westerse economische groei 'te redden', worden juist de herkomstlanden ontwricht en verlamd die steeds meer schulden hebben en steeds meer productiviteit verliezen.'
'Het boerenverstand zegt mij dat van stabiliteit, oplossing en continuïteit geen sprake kan zijn.'
Kan iemand mij zeggen wat er mis is met dit standpunt?
Of is er geen commentaar op te geven?
Dan leren we inderdaad niets als er wel iets mis mee is.
Berend Pijlman 13
bpsbps 12
Berend PijlmanLydia Lembeck 12
bpsLudovica Van Oirschot 15
Berend PijlmanLydia Lembeck 12
bpsM. van Deelen 11
Lydia LembeckLydia Lembeck 12
M. van DeelenOnno Van Woerden 6
Lydia Lembeck 12
Onno Van WoerdenOnno Van Woerden 6
Lydia LembeckIk heb wel dit rapport kunnen vinden: http://www.bis.org/publ/arpdf/ar2017e_ec.pdf
Zie pagina 8, hier zie je inderdaad dat de globale schuldenlast stijgt. Als ik snel kijk lijkt het te stijgen van 180 % naar circa 220 %. Overigens is het best een interessante publicatie (als je er de tijd voor hebt tenminste).
Lydia Lembeck 12
Onno Van WoerdenHeb je hier iets aan? https://www.kredietbanknederland.nl/zakelijk
Rechts zie je 'jaarverslag als RSS feed....
Oh... hebbes: https://www.kredietbanknederland.nl/zoeken?zoeken=jaarverslag+2016
Onno Van Woerden 6
Lydia LembeckLydia Lembeck 12
Onno Van WoerdenArjan 7
Onno Van WoerdenOnno Van Woerden 6
ArjanToevalligerwijs, kwam ik vanochtend een artikel tegen in het FT. Ook hier was een grafiek over het schuldenniveau gepubliceerd (in dit geval tot 2017):
https://www.ft.com/content/8bdb3458-7dff-11e7-9108-edda0bcbc928
Voor degenen die geen FT abonnement hebben: als je zoekt in Google op de titel en "FT", kom je door de paywall heen. De titel is : "The credit crisis did not lead to deleveraging"
Uit deze grafiek komt naar voren dat schulden in ontwikkelde landen gelijk zijn gebleven en de schulden in de rest van de wereld sterk zijn gestegen.
Wilma Schrover 7
Lydia Lembeck 12
Wilma SchroverBas van de Haterd 5
Lydia LembeckZe passen ook niets aan, behalve de rekenrente. En hoeveel mensen daar ook over roepen dat die nog hoger moet, als je een beetje kan rekenen en weet wat een eerlijke manier is, zou hij nog veel lager moeten zijn (dan neem je namelijk een voortschrijdend gemiddelde van de laatste 7 of 14 jaar (1 of 2 kondratief golven), maar dan moet er nog meer gekort worden. Op die manier teert men nu al jaren in op vermogens, omdat ze niet durven toe te geven dat het systeem met vaste uitkeringen nooit had mogen worden afgesproken. Maar dat is voor de meeste mensen nog een brug te ver om te accepteren, dat 70% van wat dan ook een belofte was die je nooit had mogen maken als pensioenfonds.
Lydia Lembeck 12
Bas van de Haterdhttp://adbroere.nl/web/nl/columns/het-abp-en-het-mysterie-van-de-verdwenen-miljarden.php
Er zit meer dan 1400 MILJARD euro in de pensioenpotten. Daar is NIETS bij dat van de Overheid is. Dat is geld van de mensen zelf. De rekenrente is opdracht van de minister en de DNB. Die 1400 miljard is voldoende voor 25 jaar uitbetaling van alle pensioenen. Zelfs zonder nieuwe inleg! En die is er natuurlijk wel.
Mensen die blindelings geloven wat de overheid en de DNB en ook pensioenfonds directeuren roepen, zijn in mijn ogen wat te goedgelovig. Ga uit van de leugens van de overheid en de DNB en de EU (want daar willen ze onze miljarden dolgraag inpikken).
Bas van de Haterd 5
Lydia LembeckDat er te weinig premie is afgedragen klopt. Een deel door de werkgever, een groot deel ook door de werknemers. Ooit gehoord van premievrije pensioenen? Een schande, maar hee, dat vinden we fijn, houden we netto meer over. En dan klagen als pensioenen gekort worden...
Verder stel je dat er genoeg geld in zit voor 25 jaar. Klopt. Helaas moeten ze 50 jaar betalen... Blijkbaar vind je het niet belangrijk dat je kinderen straks ook nog iets krijgen? Dat het pensioensysteem op de schop moet roep ik al > 10 jaar. Dat we de zekerheid van vaste uitkering (70% van eindloon of middelloon) ooit hebben vastgelegd is belachelijk. Morgen afschaffen en een eerlijk systeem (premie inleg * rendement) bouwen.
Goedgelovig? Alles behalve. Goed geïnformeerd en niet geïndoctrineerd? Dat wel. Ik laat hier verder bij, want je laatste zin geeft aan dat er geen inhoudelijke dialoog te voeren is. Als je niet de kwaliteit hebt om zelf te bepalen of iets klopt of niet en een bron als de overheid per definitie diskwalificeert zeg je daarmee alles over je eigen kwaliteiten. Ik zeg niet dat er geen verborgen agenda's kunnen zijn, maar jouw wantrouwen zegt alles over je eigen ontbrekende vertrouwen in je eigen kwaliteiten om per onderdeel iets op waarheid en waarde te kunnen schatten en dan is er geen dialoog te voeren. Succes er verder mee.
Lydia Lembeck 12
Bas van de HaterdJe vergeet een belangrijk stuk.
Bas van de Haterd 5
Lydia LembeckLydia Lembeck 12
Bas van de HaterdJan Smid 8
Maar dat wordt mede veroorzaakt door globalisatie en het uitblijven van loonstijgingen en een overheid die steeds meer belastingen int bij de burgers i.p.v. de bedrijven. Vergeet dat niet.
Jan Willem de Hoop 12
Zolang beleidsmakers vinden dat ze nooit iets echt fout hebben gedaan, en in essentie vooral aardig voor elkaar willen blijven, blijft de analyse van elke economsichhe en fianciele crisis beperkt tot: "Het is fout gegaan, maar er is niets echt iets fout gedaan". En als niemand iets fout doet, hoef je ook niet te leren.
Blijft nog wel een interessante vraag open, hoever het in deze geglobaliseerde wereld al of iet verstandig is voor landen een totaal ander schldenbeleid te voeren dan andere landen? Benieuwd hoe Edin hier tegenaan kijkt.
Danny Split 7
"If everyone is responsible for a miscalculation, then no one is at fault."
"If you build a system even fools can use, only fools wil use it."
"It's impossible to make anything foolproof, because fools are so ingenious."
"In case of doubt: make it sound convincing."
"In order to get a loan, you must first proof you don't need it."
-Murphy's Law
Lydia Lembeck 12
Danny Split 7
Lydia LembeckBanken bijvoorbeeld werken volgens de principes van een totalitair regime. Orders van boven worden klakkeloos opgevolgd, en kritisch denken en handelen is uit den boze.
Zelfs als je als klant belt met kritisch vragen krijg je vaak te maken met agressief personeel.
Dit omdat er een speciaal soort werknemer gekweekt word in deze totalitaire instellingen, die logischerwijs kwaad worden als jij vanuit je minderwaardige positie (klant) vrijheden geniet en gebruikt die zij als jou meerdere (dienstverlener) niet hebben of genieten.
Als zij kritisch zijn, denken of zich kritisch uiten over hun eigen taken komt hun contract/arbeidszekerheid in het geding.
Met het -werknemersonzekerheidsbeleid- wat hier weer laat zien effectief te zijn, is het ook vervelen voor deze mensen, en hun hogere positie binnen onze sociale hiërarchie, dat jij als klant wel deze kritische vragen en bezwarender kan uiten.
Zolang onze economie en de bedrijven daarin blijven functioneren als een totalitair regime (zie: tirannie) binnen onze "kapitalistische democratie" zal dit problemen op blijven leveren en blijft de politiek klem zitten tussen een oorlog van volksbelang tegen genocidale vormen van hebzucht vanuit de economische wereld die zichzelf ver van de maatschappij verwijdert heeft.
AGM de Boer 3
Danny SplitLydia Lembeck 12
AGM de BoerDanny Split 7
Lydia LembeckZo raken kinderen genormaliseerd met bijvoorbeeld het vasthouden en gebruiken van een wapen, en ook deze op andere mensen te richten.
Je kan dit bagatelliseren als je bijvoorbeeld niet goed bij je hoofd bent of uiteraard zelf in staat bent gedisciplineerd met een wapen om kan gaan.
Lydia Lembeck 12
Danny SplitDanny Split 7
Lydia LembeckNet is in de tijd van de kerk waar andersdenkenden ook op identieke wijze een negatieve maatschappelijke reactie kregen. Ketter bijvoorbeeld. TV en media heeft zoveel invloed op ons denken en doen, het is gewoon griezelig hoe on-bewust "gewone" mensen zijn voor wat invloed van buitenaf kan doen. Onze grote 'hoogopgeleide' ego's nemen alle informatie op als een spons en doen net alsof ze dit zelf hebben bedacht.
TV = Gedragstrainer, en daarom heeft nu Youtube ook de aanval geopend op kleine kanalen door tot 80% van hun inkomsten af te nemen en zo de deur te openen voor grote corporaties.
Ook moderne bloggers kunnen hun YouTube kanaal niet meer draaien zonder externe hulp van grote jongens als bv coca cola die hen betaald voor het promoten van hun product aan kinderen, wat niet is toegestaan via andere mediums. Zo blijven manier waarop mensen effectief met elkaar informatie kunnen delen keer op keer in de handen vallen van het grote geld.
AGM de Boer 3
Lydia LembeckHet wordt echter door veel mensen als " normaal" gezien.
" Nou en " wat ben jij een zwartkijker ,krijg ik dikwijls naar m'n hoofd.
Ik zie momenteel zelf meer moraal besef bij de jonger dan bij menig volwassene.
Lydia Lembeck 12
AGM de Boerhttps://decorrespondent.nl/3101/alles-flex-hoe-flexibele-huurcontracten-tot-permanente-onzekerheid-kunnen-leiden/438475653847-39a35f28
Er was een goede docu, maar die kan ik niet meer vinden. Een jong stel kreeg een baby in hun flexibele huren woning. De baby mocht van de verhuurder niet daar wonen, anders zou het gezinnetje uitgezet worden. (Contract). Dus de baby woonde bij opa en oma en kwam overdag op visite... Ik kreeg er koude rillingen van. En dit was maar één verhaal.
Roland Horvath 7
2/ Monopolies kopen hun eigen aandelen terug en leven van schuldfinanciering.
3/ De financiering van staten, grote ondernemingen en superrijken gebeurt o.a. door QE, geldcreatie in de EU, 60 miljard per maand.
4/ De schulden van monopolies vooral van banken worden nu zo nodig gedelgd door de overheden, de belastingbetalers. À fond perdu.
5/ Sparen en zakenbanken moeten gescheiden worden zoals in de Glass Steagall Act GSA uit 1933 in de VS. Wat niet gebeurt. De te grote banken splitsen. In de VS GSA ongedaan gemaakt door Bill Clinton.
6/ Besluit: De politiek wordt gemaakt voor en door de grote ondernemingen/ GMO. Zij willen de totale macht in de staat. Nu al in de EU, in NL en in BE bvb. Straks wordt het nog onnozeler met verdragen als CETA, TTIP en hun ISDS/ICS mechanisme. Dan worden staten gestraft door GMO omwille van hun beleid met enorme boetes.
De burgers is een willoze, onmondige, geïndoctrineerde slaaf van GMO, main stream politici en MSM.
Het kan anders. Te beginnen met bindende referenda over van alles zoals in Zwitserland. Op het niveau van Den Haag en van de EU. Een combinatie van vertegenwoordigende en directe democratie.
Ferdi Scholten 5
Roland HorvathRoland Horvath 7
Ferdi Scholten1/ De auteur Ad Broere spreekt van publieke, renteloze en schuldloze geldcreatie. De term 'Schuldloos geld' creëert een misverstand: Het lijkt alsof het geleende niet moet terugbetaald worden. Dat moet wel maar er moet geen rente betaald worden.
2/ Als de overheid krediet verleent, is het geen ramp als een debiteur niet kan terugbetalen. Dus de overheid kijkt anders aan tegen debiteurenrisico dan private banken. Dus zal het MKB normaliter meer aan bod komen.
Marla Singer 7
In China worden er regelmatig mensen opgepakt die 'tegen de staat' acteren en met name in het financiële domein worden klokkenluiders en 'agiteurs' hardhandig uit de samenleving gerukt. Het resultaat is een totaal ongeloofwaardige financiële beurs waar de Chinese overheid constant een duim op de weegschaal houdt.
Gaan we dit soort toestanden ook in het Westen zien waarbij de technologieën die in China zijn verfijnd ingezet worden in onze samenleving. Of zijn ze daar al langer mee bezig?
Michel Fleur 6
Je vraagt je af hoe politici spotjes kunnen financieren met die boodschap en tegelijkertijd ons allemaal verder de schuld in drukken.
Aangezien het grootste percentage van ons geld schuld is, kun je ook de vraag stellen waarom deze politici de staatsschuld via bezuinigingen omzetten in private schuld waar veel hogere rente op gerekend wordt (privaat lenen kost - meer geld).
Oh wacht... Die rente en de winst door de aandeelhouders ervan wordt natuurlijk weer uitgegeven bij de bakker (1). Niets aan de hand!
(1)
Oeps. Of geven vermogende mensen relatief minder uit aan consumptie? Niet volgens de noodzakelijke randvoorwaarden van veel evenwichtsmodellen.
Arjan 7
Dat rapport is niet van recent, het is een rapport uit 2011 (hier verwijs je naar: http://www.bis.org/publ/work352.htm). En het meldt dan ook niks over schulden in 2017.
.
bps 12
Arjanhttp://www.mckinsey.com/global-themes/employment-and-growth/debt-and-not-much-deleveraging
En scherpe schuldendaling is niet in lijn met al het QE geweld sinds 2011 en recent.
Claudio Borio is wel een nuchtere hoofdeconoom van de BIS .
Arjan 7
bpsEn wat Krugman over het onderzoek van McKinsey zegt:
http://economistsview.typepad.com/economistsview/2015/02/paul-krugman-nobody-understands-debt.html
bps 12
ArjanMaar het gaat niet om absolute schuld dat kwalijk is, maar om de schuldratio, op welk moment dan ook. Dirk Bezemer heeft dat ook aangetoond en legt dat heel goed uit.
De primaire en oorspronkelijke functie van geld is praktisch de distributie van productie (aanbod) voor de gepaste bevrediging van behoeften (vraag), zowel in plaats als tijd.
Sparen is uitstel daarvan en lenen is het naar voren halen daarvan.
In evenwicht is er geen probleem en iets uit evenwicht ook niet bij grotere economische procesvolumes, evenredig aan de omvang die een munt bedient (de €uro is minder kwetsbaar dan de gulden voorheen).
Dat betekent dat als spaargeld weer uitgeleend wordt, het economisch proces en kringloop gewoon doorrolt.
De denkfout die Krugman maakt, en met hem vele MMTers, is de stelling “debt is money we owe to ourselves”: Geld is schuld die we aan onszelf verschuldigd zouden zijn. Dat zou dan geen beperking kennen.
Maar ‘wij’ zijn geen eigenaar van dat geld. Dat is ten allen tijde de uitgever; de bank of wie dan ook.
‘Wij’, schuldenaren, hebben geld alleen in bezit. De tegenwaarde kun je in eigendom hebben. Geleend geld niet.
De tegenwaarde die ‘wij’ in het geheel als eigendom hebben op een moment, als saldo van aanmaak (productie) minus verbruik (consumptie), is de beperkende factor.
Als ‘wij’ in het geheel dat eigendom uitbreiden, is dat de ruimende factor voor geld (= schuld) in het geheel, maar nog steeds beperkt.
De bank heeft alleen geen invloed en rechten op wie dat geld in bezit heeft in welk circuit en die geen verplichtingen hebben aan een bank.
Spaargeld en courant geld in bezit wordt niet alleen uitgeleend maar ook verruild naar derden, naar andere personen en andere circuits.
Het is dan buiten de macht van de ‘wij’ die Krugman en andere MMTers als schuldenaar en eigenaar tegelijk aanmerken.
Arjan 7
bpsbps 12
ArjanEn dat is maar goed ook. Dat moeten we allemaal. Want we weten niet en nooit alles.
Er komt nog eens een verstandige tijd dat er met ander monetair beleid en monetaire organisatie de economieën worden gestabiliseerd.
Dat is ander beleid en inzicht dan het huidige. Austerity is mosterd na de maaltijd.
Procyclisch. Dat ben ik met je eens.
Anton Van de Haar 8
bpsDie indruk heb ik ook.
Matthijs 11
ArjanEn de kritiek op Krugman is juist dat hij de rol van banken en krediet niet goed onderkend/begrijpt. Dat hij nog met loanable-funds modellen werkt (de "geduldigen" die hun geld even niet nodig hebben en de "ongeduldigen" die dat geld willen lenen). Recente samenvatting van dat debat hier
http://www.pragcap.com/paul-krugman-is-right-for-the-wrong-reasons/
Dit terzijde.
Arjan 7
MatthijsMatthijs 11
ArjanVerder correct wat betreft die schulden. Is inderdaad complex, zowel hoge, toenemende en afbouwen van schulden kunnen negatieve effecten hebben.
Arjan 7
MatthijsWim Verver 5
Spaarder 4
> De Raad van Bestuur [...] stelt zich tot doel de inflatie op de middellange termijn onder, maar dicht bij 2% te houden.
Vervolgens is het natuurlijk de vraag: waarom dicht bij 2% en waarom mag de inflatie dus geen 0% of 1% zijn? De officiële reden die de ECB daarvoor geeft is dat men bang is voor deflatie. Maar is deze angst wel terecht? Natuurlijk, er heeft zich in het verleden wel eens een situatie voorgedaan waarin deflatie gepaard gaat met grote economische problemen (jaren dertig). Zo een situatie wordt typisch gekenmerkt door hoge ‘asset’-prijzen en hoge schuldniveaus (‘debt deflation’). Toch betekent dit niet dat deflatie per definitie een groot probleem is. Sterker, onderstaand onderzoek van de BIS maakt gehakt van deze conclusie:
https://www.bis.org/publ/qtrpdf/r_qt1503e.htm
The costs of deflations: a historical perspective
De belangrijkste bevindingen van dit onderzoek (waar ik overigens al vaker naar heb verwezen):
1. Na de Tweede Wereldoorlog gaat deflatie vaker gepaard met een hoge productiegroei dan met krimp.
2. Een sterke daling van vastgoedprijzen gaat – in tegenstelling tot deflatie – wel altijd gepaard met krimp.
Vandaar mijn vraag: waarom steeds maar weer teruggrijpen op monetair beleid (lees: lage rentes) om problemen op te lossen die door monetair beleid zijn ontstaan? Is het niet veel effectiever om Europees beleid te voeren waarmee je simpelweg voorkomt dat vastgoedprijzen hard stijgen (denk aan een LTV van max. 80%, een LTI van max. 3x het bruto inkomen, gebaseerd op één inkomen of twee inkomens opgeteld tot het equivalent van een veertigurige werkweek)? En laat het onderzoek niet zien dat je op deze manier een situatie creëert waarin de beruchte deflatiespiraal niet meer optreedt en dat een actief monetair beleid om de ‘prijsstabiliteit’ te bevorderen dus eigenlijk helemaal niet nodig is?
Roland Horvath 7
SpaarderDe ECB eigent zich een rol toe die ze niet mag hebben. De ondernemingen moeten belastingen en aanvaardbare lonen betalen, dan kan de economie draaien. Maar in hun waanzin, nl. dat zij de bezitters zijn van de aarde en van alle vruchten an de aarde, willen de GMO nog alleen geld geven aan de aandeelhouders: Niets mag geld kosten behalve dividenden. De maatschappij vervalt dan langdurig. Telkens hetzelfde verhaal zoals Bas van Bavel, The Invisible Hand? How Market Economies have Emerged and Declined since ad 500, heeft aangetoond.
Frank van Muiden 2
Het gaat er dus om de grondstoffen en technische mogelijkheden doelmatig in te zetten, dusdanig dat iedereen een aangenaam leven kan leiden. We moeten loskomen van de dictatuur van het geld. Als we afspreken dat schulden niet meer bestaan zijn ze weg. Wie gaat daar last van hebben? Zij die toch al meer hebben dan ze op kunnen? Geef al het geld aan de rijken! Alle bankbiljetten en munten en getallen (want geld is niet veel anders dan getallen in een computer) geven we aan de rijken, aan degenen die er nooit genoeg van kunnen krijgen. Natuurlijk heeft dat geld dan geen enkele waarde meer maar dat heeft het nu ook al niet, zie crisis na crisis en zie ook de actions en kruidvats van de wereld, het kost allemaal niets meer (het is ook allemaal troep natuurlijk).
De overige 99% heeft dan geen geld meer. Zij moeten even snel een slim ruilmiddel introduceren. https://www.socialtrade.nl/ en vooral geen oud geld meer aanpakken, dat hebben we aan de rijken gegeven en die mogen het houden.
Natuurlijk is hier een revolutie voor nodig maar er is ook een revolutie nodig om de wereld te redden van de klimaatcrisis, is dat een reden om niets te doen?
Er moet een voor iedereen begrijpelijke FTM.nl komen. De gevestigde media moeten langzaam ontmaskerd worden als schoothondjes van het corporatisme. ("Rob Trip en Ron Fresen nemen al jaren – kennelijk onnadenkend – de frames van de regering over," https://basjacobs.wordpress.com/ 22 sept 2016) Net zoals het onderwijs. Misschien weten ze het zelf nog niet.
Wil je aan goede doelen geven? Geef dan aan goede media. En klaag niet maar stem allemaal partij voor de dieren. Sorry dat ik het zeg.
MLK 4
Frank van MuidenLydia Lembeck 12
MLKPS: Zojuist kreeg ik dit via Twitter doorgestuurd:
https://www.youngandunited.nl/6-feiten-over-flexibel-werk-die-je-niet-wist-en-niet-wilt-weten/
Dit is erg!
Leon van Norel 2
De stelling dat mensen in de problemen komen, wanneer de rente gaat stijgen, ben ik het maar deels mee eens. Bijvoorbeeld bij hypotheken wordt nu vaak voor een rentetypische looptijd van 10-20 jaar gekozen. Mensen hebben dus zekerheid wat dat betreft en kunnen gevolgen voor de periode na de rentetypische looptijd relatief goed voorspellen. Bij aflopende kredieten spelt dit problem verder niet, want die kennen een vaste rente. Voor doorlopende kredieten is, als reactie op hoge schulden berg, bepaald dat er geen aflossingsvrije kredieten meer worden verstrekt.
Verder is het wel een stuk wat mij aan het denken zet. Interessante reacties hierboven.
Arjan 7
Leon van NorelCharlie
Ik meende juist dat men inflatie op gang probeert te houden en dat deflatie taboe is. Inflatie houdt de schuldenberg betaalbaar, deflatie maakt ons geld teveel waard... toch?
thebluephantom 6
Lydia Lembeck 12
thebluephantomthebluephantom 6
Lydia LembeckRoland Horvath 7
Als er een overcapaciteit is zoals in 1929 en in 2008 dan wordt minder geïnvesteerd en de loonsom vermindert. Dus ook de koopkracht en er is een crisis. Dat gebeurt ook door automatisering en robotisering. En door een voortdurende retro/ neo liberale/ corpocratische politiek van meer dividenden en minder lonen, - sociale lasten en winstbelasting zoals nu. Precies die politiek maakt nu alles kapot en leidt naar verval van de maatschappij.
RM Kemme 1
Willem de Vroomen 4
Toen de financieel-economische crisis in 2007 uitbrak, was iedereen als niet-econoom aangewezen op de massamedia om verklaringen te vinden voor opnieuw een crisis in de geschiedenis van het kapitalisme. Maar ook in die media konden geen sluitende verklaringen worden gevonden, ook niet wanneer die media te rade gingen bij de beoefenaars van de economische wetenschap. Heel weinig economen hadden de crisis zien aankomen, nog minder hadden zij een sluitende verklaring voor de oorzaken. En over mogelijke oplossingen waren en zijn zij hopeloos verdeeld. Veel aandacht voor de financiële markten met déregulering en graaicultuur, veel meer hadden economen niet te melden. De oorzaak voor dit gebrek aan verklarend en voorspellend vermogen ligt in de aard van de huidige economische wetenschap zelf. In plaats van een sociale en historische wetenschap is het vak gereduceerd tot een quasi-exacte bezigheid. Met een analytisch-technische methode vol met wiskundige modellen, grafieken en tabellen wordt een oppervlakkige beschrijving gegeven van processen van verdeling van schaarse goederen en diensten. Met (sociaal)-psychologische beschrijvingen van het economisch gedrag van (groepen van) individuen in hun dagelijkse handelingen. De neoklassieke economische wetenschap berust op aannames en vooronderstellingen betreffende onder andere de “wet’ van vraag en aanbod.. En vooral op een oppervlakkige benadering van de relaties tussen enerzijds arbeid en anderzijds winst en kapitaal. En juist die neoklassieke aannames worden niet of nauwelijks ter discussie gesteld of empirisch getoetst. Terwijl serieuze critici juist aantonen dat die aannames niet bestand zijn tegen een dergelijke toetsing. Wat in de periode na het begin van de crisis wel opvalt is de hernieuwde belangstelling voor Marx en voor de marxistische analyse van de kapitalistische economie.
Martinus de Borst 2
Mijn vraag aan de volgers van dit dossier: Zou u het accepteren als u uw huis dat in, zeg, 2004 is opgeleverd, nu zou moeten aanbieden met' nog maar (30 - 12) 18 jaar hypotheekaftrek mogelijk' ?
Want in veel commentaren kom ik een duidelijk vingerwijzen naar de politiek tegen. Maar een maatregel invoeren zoals hierboven geschetst, zouden wij die zelf wel willen accepteren?
Ruud Broekhuijzen 1
Cremations
Hr E E Schipper 5
Hoe denken de FTM journalisten dat de volgende crisis eruit gaat zien?
Wie van FTM durft zich te wagen aan een fictieve scenario?
Goed artikel :-)
Mathijs 13
Dat komt alleen maar door het goedkoop geld.
De ECB KAN de rente niet erg verhogen want dan komen landen in gevaar. De inflatie zal stijgen als arbeid (loonkosten) omhoog gaan.
Maar bedrijven vertikken het.
We zitten gevangen in een raar situatie (hoog conjunctuur met laag inflatie en rente)
Berend Raap 3
Rob van Marle 1