
Wie betaalt? En wie bepaalt? FTM zoekt uit hoe de politieke worst écht gedraaid wordt. Lees meer
Leven we in een lobbycratie of is lobbyen een wezenlijk element van een gezonde democratie? Zeker is dat de lobbywereld wordt gezien als een zeer invloedrijke factor in ons politiek bestel, maar beschrijvingen van die wereld komen doorgaans niet verder dan het woord ‘schimmig’. Follow the Money wil daar verandering in brengen en duikt de lobbywereld in om te zien hoe de worst écht gedraaid wordt.
Dry January? Niet nodig, volgens de alcoholindustrie
EU-parlementslid combineert aandelen Apple met meeschrijven aan techwet (en vindt dat geen probleem)
Cash uit Qatar: hoe kon dit gebeuren in het Europees Parlement?
Strafrechtelijk onderzoek naar hotelstrand richt zich ook op de bestuurders van Bonaire
De gaslobby maakte ons afhankelijk van Rusland en bepaalt nu wéér het beleid
Toezichthouder advocatuur verdient aan het kantoor dat zij moet controleren
Adviesbureaus verdienen riant aan het EU-coronaherstelfonds
Hoogste bestuurder Bonaire twee weken geschorst na onderzoek van FTM
Niet minister Weerwind is de baas, maar de belangenclub van advocaten
Door Den Haag aangestelde gezaghebber van Bonaire laat illegaal de kust volbouwen
Samen met journalisten uit heel Europa controleren we de macht in Brussel. Lees meer
Steeds meer ingrijpende besluiten worden op Europees niveau genomen. Maar zolang burgers niet weten wat er gaande is in Brussel, kunnen politici er verborgen agenda’s op nahouden en hebben lobbyisten vrij spel. Om hier verandering in te brengen lanceert Follow the Money ‘Bureau Brussel’. Drie EU-specialisten controleren in samenwerking met collega’s uit heel Europa structureel de macht.
Nederland beloofde in ruil voor EU-miljarden maatregelen die al waren genomen
Brussel worstelt met het weren van schimmige consultants
EU-parlementslid combineert aandelen Apple met meeschrijven aan techwet (en vindt dat geen probleem)
Cash uit Qatar: hoe kon dit gebeuren in het Europees Parlement?
EU-landen eindelijk bereid grootste ontvangers van miljardenfonds te onthullen
Brussel hield onterecht documenten achter: felle kritiek van Europese ombudsman
‘Tijd om het gevecht met de tech-reuzen aan te gaan,’ zegt econoom Tommaso Valletti
Traag Den Haag laat Nederlanders te lang wachten op EU-voordelen
Nederland dreigt hoge rekening te krijgen voor Europees coronaherstelfonds
Europa rekent zich rijk met afromen van ‘droomwinsten’ op elektriciteit
TNO lobbyt om Europese defensiemiljarden; Tweede Kamer weet van niets
Een ongekend hoog bedrag van 13 miljard euro wil de Europese Unie investeren in militaire innovatie. Hoewel defensie tot nu toe vrijwel uitsluitend het terrein van de lidstaten was, probeert Brussel met dit fonds de strategische samenwerking te forceren. Maar de industrie heeft van begin af aan een dikke vinger in de pap, waarbij het Nederlandse kennisinstituut TNO een opmerkelijke dubbelrol speelt.
- Voor het eerst in de geschiedenis van de Europese Unie komt er een grote pot subsidiegeld beschikbaar om gericht te investeren in militaire innovatie. Het idee is dat gezamenlijke investeringen leiden tot gezamenlijke inzetbaarheid.
- Dit idee komt uit de koker van een werkgroep die grotendeels is samengesteld uit vertegenwoordigers van de defensie industrie en die daardoor belang hebben bij extra investeringen. De samenstelling en niet-transparantie werkwijze van deze werkgroep leidde tot kritiek van onder andere de Europese Ombudsman.
- Paul de Krom, voorzitter van het Nederlandse kennisinstituut TNO, nam ook plaats in deze werkgroep. Uit Kamerstukken en onderzoek komt echter naar voren dat hij deze rol bovendien met Defensie afstemde, wat vragen oproept over wie of wat hij nu precies in Brussel vertegenwoordigde. En vooral: vanuit welk belang hij handelde.
- Het is niet voor het eerst dat TNO laveert tussen verschillende belangen. Met de ene pet op adviseren ze de overheid, met de andere ontvangt de organisatie geld van de industrie. Het VVD-netwerk van Paul de Krom komt daarbij goed van pas, zo laat zijn verleden zien.
- In de Europese Unie weet het kennisinstituut zich op vergelijkbare wijze te positioneren. Daarmee haalt het grote bedragen binnen; het Europees Defensiefonds is het recentste succes. Uit stukken die Follow the Money heeft opgevraagd, blijkt dat het geen enkele moeite kost de Nederlandse overheid hierin mee te krijgen.
- Intussen is het lang niet zeker of het Europees Defensiefonds inderdaad zal functioneren als vehikel voor strategische samenwerking. De Tweede Kamer zit nog met veel vragen, maar de stukken laten zien dat Defensie en TNO die fase reeds gepasseerd zijn: die proberen nu in samenspraak met de industrie vooral hun deel van de poet binnen te slepen.
- Follow the Money reconstrueerde de gang van zaken met behulp van stukken die met een beroep op de Wet Openbaarheid van Bestuur boven tafel kwamen en dankzij gesprekken met betrokkenen zowel on- als off the record.
Het is een mantra dat met enige regelmaat terugkeert in Kamerdebatten, ronkende opiniestukken en discussies met veiligheidsexperts: Europa kan er niet meer van uitgaan dat de Verenigde Staten ons hachje komt redden. We moeten leren de eigen strategische broek op te houden.
Deze roep om meer Europese zelfstandigheid op het gebied van internationale veiligheid is in Brussel in vruchtbare aarde gevallen. In september 2016 kondigde Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker aan de daad bij woord te voegen: de Europese Unie, tot dan toe nadrukkelijk een vredesproject zonder enige zeggenschap op defensie-gebied, zou een militaire rol toebedeeld krijgen.
‘Om onze collectieve veiligheid te garanderen, moeten we investeren in de gemeenschappelijke ontwikkeling van technologieën en materieel van strategisch belang — van capaciteit te land, in de lucht, ter zee en in de ruimte tot computerveiligheid,’ zei Juncker tegen het Europees Parlement. ‘Lidstaten moeten meer samenwerken en de nationale middelen meer bundelen. Als Europa niet voor de eigen veiligheid zorgt, zal niemand anders dat voor ons doen. Een sterke, concurrerende en innovatieve industriële defensiebasis is wat ons strategische autonomie bezorgt.’
Een speciale werkgroep, aangesteld door de Commissie, tikt een rapport op voor de opzet van een militair onderzoeksprogramma. Met dat programma moeten de afspraken uit het verdrag van Lissabon (2007) om de militaire vermogens te verbeteren beslag krijgen.
In het rapport wordt opnieuw met grote halen omschreven hoe de ‘veiligheidsomgeving’ van Europa ‘dramatisch’ veranderd is; het document eindigt met een pleidooi voor de opzet van een omvangrijke pot Europees geld, om ervan verzekerd te zijn dat de EU op militair terrein op de lange termijn een ‘geloofwaardige’ rol naast de Verenigde Staten kan innemen. Zodoende wordt het fundament gelegd voor wat zou uitgroeien tot het Europees Defensiefonds.
Het Europees Defensiefonds (EDF) is een investeringsfonds van de Europese Unie waar lidstaten aanspraak op kunnen maken bij het opstarten van internationale projecten voor onderzoek naar en ontwikkeling van militair materieel. Om in aanmerking te komen voor financiering, dienen kennisinstituten en/of bedrijven uit minimaal 3 landen mee te doen aan het project, dat zal worden beoordeeld door een ‘onafhankelijke commissie’ van experts en wetenschappers.
Officieel bestaat het fonds bestaat nog niet, maar het zal in 2021 op volle toeren moeten draaien. Vanuit Brussel wordt het fonds gezien als een aanvulling op de reeds bestaande Permanent Structured Cooperation (PESCO) en de Coordinated Annual Review on Defense (CARD). Samen met deze twee pijlers moet het Europese Defensiefonds volgens de Europese Commissie een ‘allesomvattend defensiepakket’ vormen.
In aanloop naar het defensiefonds loopt er een tweejarige pilot, de European Defence Industrial Development Programme (EDIDP). In het kader van dat project schraapt de Commissie vanuit verschillende potjes eenmalig €500 miljoen bij elkaar voor het co-financieren van gemeenschappelijke industriële projecten die militair materieel of technologie ontwikkelen. Afgelopen zomer konden deelnemers hiervoor hun projecten indienen.
Een van de redenen voor het oprichten van een defensiefonds is om minder afhankelijk te zijn van Amerikaanse systemen, constateert ook Daniel Thomas, hoogleraar Internationale Betrekkingen aan de Universiteit Leiden: ‘Zeker omdat de Amerikanen momenteel wapensystemen ontwikkelen die zij nodig zullen hebben, wapens die kunnen opboksen tegen de eerste generatie Chinese wapens. De vraag is of Europese landen middelen nodig hebben die zijn gebouwd voor een conflict waar Europa zich misschien helemaal niet in wil mengen.’
Tot slot is de invloed die Europese landen kunnen uitoefenen bij het mee-ontwikkelen van Amerikaanse wapensystemen zeer beperkt: ‘De JSF was het meest dure programma en de Nederlandse invloed op het ontwerp was een grotere cockpit zodat ook lange Nederlandse piloten erin zouden passen.’ De keuze is wat Thomas betreft dan ook simpel: ‘Of je kan ervoor kiezen het te doen met wat de Amerikanen bereid zijn met je te delen — zoals een grotere cockpit — of je kunt zelf nieuw materieel ontwikkelen op Europese schaal.’
Group of personalities
Maar er is iets vreemds aan de hand met de werkgroep achter het rapport. Dat blijkt wanneer actiegroep Vredesactie en de Europese ombudsman een jaar later onderzoek doen naar de achtergrond van de aangetrokken ‘deskundigen’. Daaruit komt naar voren dat vrijwel alle betrokkenen er op een of andere wijze baat bij hadden de veiligheidssituatie van de EU zo penibel mogelijk te schetsen, en om een warm pleidooi te houden voor flink extra geld voor de financiering van militaire innovatie: in de werkgroep zetelen maar liefst negen topmannen van bedrijven met een militaire tak.
In deze ‘Group of Personalities’ zitten onder meer de directeuren van Airbus en het Duitse MBDA. Bovendien functioneerde de ‘Group of Personalities’ helemaal niet zoals Europese werkgroepen behoren te werken: hun totstandkoming en werkwijze waren volkomen ondoorzichtig, hetgeen in 2017 leidde tot een tik op de vingers van Europese Ombudsman Emily O’Reilly.
Het is een schrobbering die ook Nederland aangaat. Want tussen alle grote jongens prijkte nóg een opmerkelijke speler tussen de namen van de expertlijst van de Group of Personalities: Paul de Krom, voormalig VVD-staatssecretaris en nu topman van kenniscentrum TNO. Uit een brief van toenmalig minister Jeanine Hennis van Defensie blijkt dat hij in de Brusselse werkgroep een soort representatieve rol voor de Nederlandse overheid vervulde. In 2015 schrijft de bewindsvrouw aan de Tweede Kamer dat ‘Nederland is vertegenwoordigd in de Group of Personalities, waaraan TNO-bestuursvoorzitter Paul de Krom deelneemt.’
Een enigszins ongrijpbare formulering, die ruimte laat voor interpretatie over de precieze functie van de VVD’er in deze werkgroep. Bij navraag zegt Defensie dat toenmalig minister Hennis slechts het ‘Nederlandse tintje aan de vertegenwoordiging’ wilde benadrukken, en dat Paul de Krom verder ‘geen instructies heeft meegekregen’ van het departement.
Dubbele petten
En dat is opmerkelijk, want TNO beweert dat Paul de Krom wel degelijk ‘voorafgaand [aan de officiële uitnodiging vanuit Brussel om plaats te nemen in de Group of Personalities] is benaderd door het ministerie van Defensie.’ Verder zegt het kenniscentrum over De Kroms positie in de Brusselse werkgroep dat hij aldaar ‘ondersteund werd door een TNO-medewerker,’ maar verder in principe deelnam op ‘individuele basis’ en als vertegenwoordiger van ‘academia’.
Dit gegoochel met rollen werpt direct een hoop vragen op. Hoezo schoof De Krom zogenaamd aan op eigen titel, terwijl hij in de werkgroep zelf als vertegenwoordiger van TNO werd geduid en ook zijn inhoudelijke ondersteuning werd betaald door het kennisinstituut? En als Paul de Krom er inderdaad zat namens de ‘wetenschap’, is er dan wel ruggespraak geweest met de Koninklijke Nederlandse Academie der Wetenschappen (KNAW) over zijn inzet?
‘Defensie zonder TNO is toch een beetje als Ajax zonder Frenkie de Jong’
Het kennisinstituut heeft daar zijn redeneringen over. In reactie stelt TNO dat de kosten voor de medewerker — de zogeheten ‘sherpa’ — zijn opgehoest ‘als onderdeel van [TNO’s] maatschappelijke functie.’ En hoewel Paul de Krom niet is gepromoveerd, geen enkele wetenschappelijke publicatie op zijn naam heeft staan noch is verbonden aan een universiteit, valt hij volgens TNO toch onder de noemer ‘academia’.
De strekking van de relatie met Defensie blijft mistig. Hoewel er met Paul de Krom duidelijk contact is geweest over zijn rol in de Group of Personalities en de suggestie wordt gewekt dat hij zelfs voor die positie naar voren is geschoven, is er op het departement geen lijstje met selectiecriteria terug te vinden voor geschikte kandidaten. Wat maakte Paul de Krom dan ‘de’ geschikte kandidaat? Op nieuwe vragen over de gang van zaken vijf jaar terug, zegt Defensie echter dat het Follow the Money ‘helaas het antwoord schuldig moet blijven.’
Zo blijft volkomen onduidelijk wiens belangen Paul de Krom nu precies vanuit de BV Nederland vertegenwoordigde in Brussel — en waarom. Zelf is hij ook niet bereid — ondanks herhaaldelijke verzoeken —om zijn rol toe te lichten.
Partijgenoten
Wel is het evident dat dit niet de eerste keer was dat partijgenoten Paul de Krom en Jeanine Hennis elkaar wisten te vinden op de weg tussen Den Haag en Brussel. Zo maakte Hennis zich in 2009 als europarlementariër hard voor een boerkaverbod, en liet ze zich — om haar woorden kracht bij te zetten — fotograferen in boerka voor HP/De Tijd. De Krom kopte het voorzetje soepeltjes in: in hetzelfde medium maakte hij niet veel later zijn wetsvoorstel bekend voor een zogeheten ‘verbod op gezichtsbedekkende kleding’.
Andersom was het De Krom die het probleem van transportcriminaliteit hoger op de politieke agenda wist te zetten. Een van de manieren om dit te doen was door Europarlementariër Hennis de Europese Commissie te laten vragen de internationale transportcriminaliteit beter aan te pakken. Weer kon het tweetal elkaar de hand schudden.
Ook na zijn vertrek uit de politiek lukte het De Krom om dicht bij de macht te blijven. Hoewel bijna de helft van de bewindslieden en Tweede Kamerleden na het Binnenhof weer moeilijk aan een baan komt, kon hij na zijn termijn als staatssecretaris vrijwel direct aan de slag bij het Rijk als ‘Aanjager Techniekpact 2020’. Doel van het kabinet-Rutte II was om met dit pact meer leerlingen voor technische vakken te laten kiezen. Heel belangrijk, volgens (ondertussen) minister Hennis, die tijdens de opening van een Gouds technasium het belang van het Techniekpact graag benadrukte: ‘Defensie is de grootste technische werkgever van Nederland en heeft jaarlijks zo’n 4.000 nieuwe mensen nodig, onder wie veel technici.’

Toen De Krom in maart 2015 ceo van TNO werd, kwamen zijn politieke contacten hem wederom goed van pas. Tijdens de Future Force Conference — een Defensie-congres mede opgericht door TNO — werd er een panel georganiseerd om te praten over mogelijke samenwerkingsverbanden tussen de overheid en het kenniscentrum. De liberaal trok daarvoor zonder problemen een heel blik invloedrijke partijgenoten open. Naast Paul de Krom waren hier Sjoerd Vollebregt (voormalig ceo Fokker en door de VVD aangedragen co-informateur in Zuid-Holland) en Ineke Dezentjé Hamming (voorzitter FME en voormalig VVD Tweede Kamerlid) aanwezig. Het enige panellid zonder VVD-affiliatie was Brainport-directrice Imke Carsouw.
Innige band
Die achtergrond van politieke 1-2-’tjes en ons-kent-ons baantjes roept de nodige vragen op over TNO als ‘onafhankelijk’ kennisinstituut. Sowieso is het onderzoeksbureau wat zijn Defensie-tak betreft een vreemd beestje, laverend tussen overheid en industrie. Officieel vervult TNO voor het ministerie van Defensie zogenaamde kennisintensieve overheidstaken, wat inhoudt dat het namens het departement onderzoekstaken uitvoeren. Commandant der Strijdkrachten luitenant-admiraal Rob Bauer sprak in 2017 zelfs van een wederzijdse afhankelijkheidsrelatie: ‘TNO kan niet zonder Defensie en Defensie kan niet zonder TNO.’ En volgens minister Ank Bijleveld is ‘Defensie zonder TNO toch een beetje als Ajax zonder Frenkie de Jong. Een speler die zorgt voor de nodige creativiteit, die altijd vooruit denkt.’
De militaire versie van Frenkie de Jong is onder andere terug te zien in de strategische rapporten van Defensie, waar op basis van analyses van TNO de kennis- en technologiegebieden worden geïdentificeerd waar het beste in geïnvesteerd kan worden om de Nederlandse krijgsmacht optimaal te positioneren. Opvallend genoeg zijn dit kennisgebieden waar TNO zelf zijn inkomsten vandaan haalt, zowel door te adviseren aan de overheid, als door samen te werken met de industrie. Zij van ‘wc-eend’ bevelen hun waren van harte aan.
Deze innige samenwerking tussen Defensie, TNO en industrie wordt binnen Defensie geroemd als de ‘gouden driehoek’. Kennis delen zorgt immers voor innovatie, en innovatie zorgt weer voor banen, zo klinkt de redenering. Bovendien drukt samenwerking de kosten.
Het argument dat de innige driehoeksverhouding rechtvaardigt, is echter vooral van politieke aard. Uit onderzoek van defensie-economen Eric Jan de Bakker en Robert Beeres blijkt dat de innovatie en werkgelegenheid binnen de defensie-industrie geen aanwijsbaar positief effect hebben op de Nederlandse economische groei. Toch blijven denktanks zoals HCSS (opgericht door oud TNO’er Rob de Wijk) deze claim voortdurend maken. Daarbij vinden zij zich gesteund door Nederlandse politici: ‘Als ik de manier waarop wij in Nederland omgaan met de gouden driehoek vergelijk met andere landen in Europa, denk ik dat zij daar veel van kunnen leren’ constateerde staatssecretaris Barbara Visser (VVD) tijdens een recent Kamerdebat bijvoorbeeld tevreden.
Niet voor niets heeft TNO ook in de Europese Unie ruimte gezien om het gouden driehoek-model te exporteren. Zo heeft het onderzoeksplatform al weten aan te haken bij tal van defensie-gerelateerde Europese projectjes, waarbij ook de industrie betrokken is. En wat het kenniscentrum betreft is dit pas het begin. Onlangs brak De Krom op de radio nog een lans voor een significante verhoging van de Europese onderzoeksbudgetten, want de 20 miljoen euro die TNO tot dan toe had weten binnen te hengelen, was blijkbaar niet genoeg.
Ook het MKB moet volgens Defensie de kans krijgen mee te delen in de poet
Op eenzelfde wijze stond TNO vier jaar geleden vooraan toen er plannen moesten worden opgetuigd voor de uitrol van een grootschalig militair onderzoeksprogramma. Dankzij de innige relatie van TNO met Defensie, en de liberale banden tussen diens CEO en de toenmalige minister van Defensie, kon het kenniscentrum er als de kippen bij zijn op het moment dat er animo was voor de introductie van een totaal nieuwe subsidiebron: het Europees Defensiefonds.
Nederlandse opstelling
De Nederlandse regering was van begin af aan wel te porren voor dit idee van een nieuw militair fonds, dat door hun ‘Frenkie de Jong’ immers van een ‘Nederlands tintje’ was voorzien: noch het cruciale Europese werkgroeprapport, noch de daaruit voortkomende Commissie-voorstellen zijn intern fundamenteel bevraagd. Dat blijkt uit documenten die Follow the Money heeft opgevraagd via een wob-verzoek bij de ministeries van Buitenlandse Zaken, Defensie en Economische Zaken. De enige kwestie die in de stukken doorlopend aan de orde is gesteld, is hoe het Europees Defensiefonds zo kon worden ingericht dat Nederlandse belanghebbenden ervan zouden kunnen profiteren.
In een Defensiememo van eind 2016 wordt bijvoorbeeld met vette letters benadrukt hoe vooral de ‘onderzoekscomponent’ van het Europese Defensiefonds — het terrein dat voor TNO van belang is — door Nederland wordt verwelkomd. Ook het MKB moet volgens Defensie de kans krijgen mee te delen in de poet. Nederland heeft immers niet zulke grote spelers op defensie-gebied en spreekt tijdens de onderhandelingen meermaals de zorg uit dat landen met grotere industrieën (met name Frankrijk en Duitsland) onevenredig profijt kunnen hebben van zo'n nieuw fonds. Bovendien ziet Nederland graag dat ook niet-EU landen kunnen meedingen. Uit de stukken die Follow the Money opvroeg blijkt waarom: het moederbedrijf van Fokker is gesitueerd in Engeland, maar ook is het militair materieel in Nederland grotendeels van Amerikaanse makelij.
Wel rept Nederland nog enkele keren over de mogelijkheid dat de Commissie met een ‘businesscase’ komt om aan te tonen dat het fonds daadwerkelijk zal leiden tot meer samenwerking. Als hieraan echter geen gehoor wordt gegeven, laat Nederland het verzoek verder varen. Ook over de historische hoogte van het uiteindelijk uitgetrokken bedrag van 13 miljard, blijft Nederland stil: de lijn die de Commissie hanteert wordt klakkeloos overgenomen.
Europese samenwerking
Toch is het creëren van politieke samenwerking door de industriële samenwerking aan te slingeren, lang niet zo logisch als de Europese Commissie het wil doen voorkomen. Want wat hebben we aan een gezamenlijke defensiemarkt zonder een gezamenlijke Europese strategie om deze aan te sturen? Het doel bepaalt tenslotte de middelen. Creëert de Europese Unie op deze wijze niet dezelfde situatie als bij de euro: wel een gezamenlijke munt, maar geen politieke unie?
De fase van het stellen van fundamentele vragen lijkt geruisloos gepasseerd
Volgens Daniel Thomas, hoogleraar Internationale Betrekkingen aan de Universiteit Leiden, gaat die vergelijking niet helemaal op. ‘De invoering van de euro creëerde een ander probleem’, legt hij uit. ‘We waren verenigd in de munt, maar hadden geen gemeenschappelijk fiscaal beleid. Dit zorgde direct voor spill over problemen die in 2008 duidelijk werden: landen met een strakker fiscaal regime draaien op voor landen met een zwakker regime’.
Deze spill over effects zitten volgens Thomas niet bij het Europees Defensiefonds. Hij benadrukt dat het fonds het gezamenlijk ontwikkelen van materieel laagdrempeliger maakt, maar dat dit niet betekent dat de Europese Unie vervolgens iets te zeggen heeft over hoe dit wordt gebruikt: ‘Het kan de Duitsers, Zweden en Nederlanders helpen om samen een vliegtuig te ontwikkelen, maar er is vervolgens geen enkele verplichting deze vliegtuigen op een bepaalde manier te gebruiken. De Nederlanders blijven operationeel gezien volledig vrij. Juncker zei dat een Europees leger mooi zou zijn, maar I would not hold my breath.’
Zelfs oud-commandant der strijdkrachten Dick Berlijn moest onlangs in de Volkskrant toegeven dat hij er geen vertrouwen in heeft dat een Europees materieel fonds een recept is voor betere Europese defensie-samenwerking: ‘Nee, eigenlijk niet,’ zei hij. ‘Het is nog steeds heel opportunistisch. Die nationale overwegingen zijn nog steeds dominant.’
Strategische agenda
Met het ontwikkelen van dit nieuwe materieel zullen vooral kennisinstellingen als TNO en de defensie-industrie gegarandeerd profijt hebben van deze nieuwe pot geld, waarvan het intellectueel eigendom dat voortkomt uit de gefinancierde innovatie bovendien volledig naar de subsidie-ontvangers zal gaan. Maar hoewel het nieuwe Europees Parlement officieel nog akkoord moet gaan met de instelling van het budget voor de nieuwe Commissieperiode, lijkt de fase van het stellen van fundamentele vragen reeds geruisloos gepasseerd.
Volgens de stukken die Follow the Money ontving, is de Nederlandse regering inmiddels vooral bezig met het optimaliseren van de verdeelsleutel voor de poet, waarbij opnieuw de industrie nauw aangehaakt blijft. Zo stelde het ministerie van Defensie vorig jaar augustus alvast een rapport op over hoe Nederlandse belanghebbenden zich optimaal kunnen positioneren om te profiteren van het Europees Defensiefonds, waarvoor ook bedrijven en kennisinstellingen als TNO geraadpleegd worden.
Één speler blijkt nog met vragen te zitten
Opvallend is dat hierin wordt erkend dat het bij Defensie ontbreekt aan 'een Nederlandse strategische agenda voor Europees onderzoek en ontwikkeling', oftewel een document ‘waarin is vastgelegd welke behoeftes Defensie in de komende jaren in Europees verband wil gaan ontwikkelen en welke rol daarin is weggelegd voor de Nederlandse defensiesector’. Lang nadat onze regering zich in feite al achter een miljarden tellend Europees fonds heeft geschaard, moet dus nog worden vastgesteld hoe deze pot geld eigenlijk de Nederlandse strategische belangen kan dienen.
Bij navraag stelt Defensie dat alle strategische behoeftes wel degelijk zijn vastgelegd in verschillende beleidsstukken, maar dat het er alleen nog aan ontbrak ‘deze behoeftes vanuit Europees kader te bekijken, gekoppeld aan een nieuwe financieringsbron, inclusief de economische kansen van de Nederlandse industrie en kennisinstellingen.’
Gelukkig doen ‘de kennisinstituten en de defensie-industrie’ — de zogenaamde ‘gouden driehoek’ — in datzelfde rapport direct een handreiking en stellen ze voor hun ‘kennis en expertise met betrekking tot ontwikkelingen in de markt’ te ‘verbinden’ aan ‘de behoefte van Defensie’. Een gebaar dat in het rapport onverdund wordt omgezet naar een interne aanbeveling, die volgens Defensie inmiddels is overgenomen door hun ‘interdepartementale coördinatiegroep Europese Defensiesamenwerking’.
Vragen
Terwijl de machinerie zodoende al in volle werking is, blijkt er één speler nog met vragen te zitten. Op de valreep heeft de Tweede Kamer voor de zomer om een technische briefing gevraagd die meer uitleg moet geven over het Europees Defensiefonds. De Defensie-ambtenaren rest daarmee de schone taak de volksvertegenwoordigers te voorzien van een reconstructie van een reeds zo goed als voldongen feit.
Intussen heeft TNO zelf blijmoedig de vooruitzichten opgetikt. 'We bereiden ons expliciet voor om actief te zijn in de onderzoeks- en ontwikkelingsprogramma’s van het Europees Defensiefonds van de Europese Commissie, die per 2021 aanvangen’, schrijft het kennisinstituut recent in haar activiteitenplannen.
Frenkie de Jong heeft zijn bal op de stip gelegd.
62 Bijdragen
Niek Jansen 9
“ In alle officiële documenten die recent aan de defensie-industrie worden gewijd, gaat het dus niet louter over het goed uitrusten van de Europese legers, maar is het ook uitdrukkelijk de bedoeling om een stevige concurrentiepositie uit te bouwen op de wereldmarkt en dus te streven naar een zo groot mogelijk aandeel van de mondiale wapenhandel. Dit valt in de verste verte niet te rijmen met het zogenaamde streven van de EU naar een vreedzame en veilige wereld in en rond de EU.”, lees ik in:
https://www.dewereldmorgen.be/artikel/2017/01/12/eu-laat-europese-wapenindustrie-langs-de-kassa-passeren/.
Bovendien werd de wapenindustrie nog eens extra verwend met de afspraak gemaakt tijdens de Navo-conferentie in Wales 2014 dat elke lidstaat 2% van zijn bbp aan Navo-uitgaven dient te besteden.
Dat leidt mij tot de vraag hoe de bestedingen voor het Europees Defensie Fonds (EDF) zich gaan verhouden tot wat wij belastingbetalers moeten betalen voor de Navo?
En wie en op welke wijze legt de relatie tussen onze veiligheidseisen en de hoogte van daartoe benodigde investeringen in de wapenindustrie?
Wat de Navo betreft zijn wij slachtoffer van de Amerikaanse hysterie over de ‘bedreiging’ van het westen in landen die totaal geen bedreiging vormen voor Europa, maar wij desondanks toch mee moeten doen met hun oorlogen, interventies, provocaties zoals dicht bij aan de Russische grens maar verder weg in Afghanistan, Irak,Syrië, Lybië.
Ongetwijfeld zal de Amerikaanse imperialistische ambitie ook invloed hebben op wat wij gaan moeten uitgeven aan ons EDF.
Ik zie de ontwikkeling van het EDF positief als een aanzet de veiligheid van Europa In onze eigen hand te nemen en ons los te maken van de Navo, welke een legeronderdeel van de VS is geworden ter ondersteuning van zijn imperialistische politiek.
Mz59 7
Niek JansenNiek Jansen 9
Mz59Jan Smid 8
Niek JansenRoland Horvath 7
Niek JansenDe EU moet een federatie worden met veel beperkter bevoegdheden dan de EU nu heeft. Want nu is ze een onuitstaanbare en schadelijke bemoeial die de staten verstikt.
2- De EU lidstaten moeten zich los maken van de NAVO. En een lossere verhouding hebben met de VS. Een land dat verslaafd is aan oorlogen.
Sedert hun ontstaan in 1776 hebben de VS altijd oorlog gevoerd op 16 jaar na. Daarmee zijn de VS samen met hun bondgenoot, de agressieve en anti semitische apartheidsstaat Israël, de meest bedreigende factor voor de wereldvrede.
3- 2% van het BBP per jaar besteden aan defensie is totale waanzin en niet in proportie met wat de rest van de wereld besteed aan defensie. Het is ingegeven door het VS militair industrieel complex, dat wapens wil ontwikkelen, produceren, uitproberen en gebruiken. De VS bestaan om wapens te produceren.
Nazi Duitsland 1933-1945 wordt terecht gekwalificeerd als misdadig en onaanvaardbaar. De VS worden geprezen als een toonbeeld van vrede en democratie. Het is redelijk de VS te kwalificeren als een psychisch gestoord terroristen nest.
Paul 121 5
Roland HorvathRoland Horvath 7
Paul 121Het enige, wat de EU kan, is de staten koeioneren op het niveau van de staten. En het blijft niet bij koeioneren, de EU terroriseert de staten en tracht hen te verstikken en te vervangen. Dat moet dan resulteren in een unitaire EU.
De problemen, die uitsluitend collectief opgelost kunnen worden zoals het monetaire en de grensbewaking kan de EU niet aan. Allen een federatie kan die problemen oplossen. De EU wordt in feite geleid in de volgorde van belangrijkheid door de GMO, Duitsland en de VS. Dat triumviraat wil geen EU federatie want ze profiteren er, zoals de EU nu is, te veel van.
2- EU strijdkrachten kunnen geen mengsel zijn van nationale strijdkrachten om de redenen die in de commentaar van Paul 121 genoemd worden. Ze moet van niets opgebouwd worden naast en los van de strijdkrachten van de staten.
Als de EU een administratie van 30.000 ambtenaren kan opbouwen, dan kan ze ook EU strijdkrachten opbouwen.
3- Wellicht ten overvloede, het is een absolute noodzaak dat de bevoegdheden van de EU ingeperkt worden. Uitsluitend collectieve problemen mogen behandeld worden. Bijvoorbeeld het hele stabiliteitsprogramma en de controle van de budgetten van de staten moeten er uit.
Anders wordt de EU van een confederale staat, zoals nu, een unitaire staat. In plaats van een federatie.
paul Hoogendijk 8
Roland HorvathJan Smid 8
Roland HorvathEuropa moet in de fik staan wil samenwerken lukken.
Niek Jansen 9
Jan SmidDe reden van dit alles is dat de VS Israël gebruikt als zijn militair bruggehoofd (voorpost) in het tumultueuze MO en, wat belangrijker is, dat Israël het MO militair wil domineren.
Dus het is onzinnig om de defensieuitgaven van Israël met die van Nederland te vergelijken vanwege een totaal verschillende militair-strategische situatie waarin beide landen verkeren.
Jan Smid 8
Niek JansenKarel Eigenraam 1
MaartenH 10
Karel EigenraamTim Gorree 3
Karel EigenraamGuido60 4
Karel EigenraamNiek Jansen 9
“ Bedrijven als TNO, Panteia en STC-Nestra maakten met subsidie een blueprint voor een netwerk van sojaroutes dwars door de Amazone. Die plannen werden met steun van de Nederlandse overheid door onder meer Havenbedrijf Rotterdam en TNO in een werkgroep met Braziliaanse partijen uitgewerkt. ‘De kennis en het inzicht dat via deze betrokkenheid kan worden verkregen biedt het Nederlands bedrijfsleven daarna in de implementatiefase een voorsprong op de concurrentie’, staat in een intern stuk van het ministerie van Infrastructuur en Milieu “.
https://www.platform-investico.nl/artikel/duurzaamheid-slechts-een-verhaaltje/
Het artikel in Trouw hierover laat zien welk desastreus effect dit zal hebben in het Amazone gebied en met volle medewerking van Nederland:
“ De Nederlandse bedrijven adviseerden onder meer om een 1100 kilometer lange sojaspoorlijn te bouwen die hier in Sorriso begint. Dat is een stuk duurzamer dan transport over de weg, redeneren de onderzoekers. Voor de spoorlijn moet volgens de Braziliaanse overheid 350.000 hectare beschermd bos wijken. Negentien inheemse gemeenschappen raken een deel van hun gebied kwijt, blijkt uit stukken van het openbaar ministerie in Brazilië.”.
En dit las ik vandaag op Vrij Nederland, waar ze kennelijk ook wakker zijn geschoten: read:https://www.vn.nl/brandende-amazone-kabinet?
Tim Gorree 3
Op zich goed dat er wordt ingezet op meer onderzoek en ontwikkeling in Nederland, daar valt nog een hoop in te halen, hier loopt Nederland achter en zou hier meer moeten doen (vooral voor het MKB):
https://www.rathenau.nl/nl/wetenschap-cijfers/geld/rd-investeringen-internationaal-vergeleken/rd-investeringen-internationaal
Jammer alleen dat het om militaire doeleinden gaat. Europa geeft immers nu al minstens drie keer zoveel uit als bv. Rusland valt hier te lezen:
https://www.sipri.org/research/armament-and-disarmament/arms-transfers-and-military-spending/military-expenditure
Tegelijkertijd valt er wel het e.e.a. te onderzoeken m.b.t. nieuwe technische ontwikkelingen, sommige waarvan nieuwe soorten (be-)dreigingen met zich meebrengen. Juist hierdoor is samenwerking essentieel om e.e.a. tijdig in nieuwe wetgeving te (kunnen) gieten.
Alleen, men moet hoe dan ook op militair gebied nauw samenwerken met de Amerikanen.
En NATO opgeven? Denken dat Europa opeens militair gezien een eigen koers zou gaan varen met een eigen leger vind ik vrij naïef. Is het alternatief van een Europees leger werkelijk beter of haal je daarmee weer nieuwe problemen op de hals? Ik wacht nog steeds op een goede onderbouwing van de noodzaak hiervoor.
Mz59 7
Tim Gorreehttps://www.consilium.europa.eu/nl/policies/defence-security/
Roland Horvath 7
Tim GorreeDe Sovjet Unie annex Rusland waren en zijn nooit een bedreiging geweest voor West Europa. De agressie is omgekeerd. De NAVO is gesticht door de VS om
ten 1e, Europa te domineren, wat hen prima gelukt, is en
ten 2e, de Sovjet Unie/ Rusland te bedreigen. Sedert de oktober revolutie van 1917 is de Sovjet Unie een aartsvijand van het VS grootkapitaal. Want die willen de wereld overheersen. Daarvoor is de propaganda van het neoliberalisme ontwikkeld.
Er zijn wel gezamenlijke EU strijdkrachten nodig om de NAVO te vervangen.
Nota bene: De schijnheiligheid en de kruiperigheid van de EU politici en MSM gaat zover dat de militaire aanvalsacties van de VS, het meest oorlogszuchtige land ter wereld, steeds benoemd worden als vredesmissies.
Die term wordt in de EU nooit in vraag gesteld.
Een ander voorbeeld: Operation Enduring Freedom is de naam die de VS regering gegeven heeft aan de Global War on Terrorism. In het bijzonder aan de oorlog in Afghanistan.
Blijkbaar had George Orwell gelijk als hij stelde: Oorlog is vrede.
Overigens, de benaming Global War on Terrorism van de VS, is juist als de 2e en de 3e term worden omgewisseld.
Dat wordt dan: US Global Terrorist War.
Jan Smid 8
Roland Horvathhttps://www.youtube.com/watch?v=H7MF9ylP2XQ&t=489s
Roland Horvath 7
Jan SmidWat niet zo moeilijk is. En de zuiderse landen als Italië en Griekenland moeten dan maar alleen het immigratie probleem oplossen.
De andere staten, dus niet alleen Hongarije en Co, willen geen migranten.
Een federatie kan die problemen wel aan.
Een confederatie -de EU Raad is confederaal/ intergouvernementeel, dus één nationale minister per staat, samengesteld - is zwak en kan dat niet.
De nationale ministers in de EU Raad denken alleen aan hun eigen staat en de andere staten kunnen hen gestolen worden. Griekenland bijvoorbeeld wordt door anderen als Duitsland en Nederland uitsluitend gezien als een wingewest.
Jan Smid 8
Roland HorvathNiek Jansen 9
Jan SmidDit las ik op joop .nl:
“Het was dus hard nodig dat er geprotesteerd werd tegen de NAVO en TNO. De twee organisaties dragen op verschillende, maar beide even desastreuze, wijze bij aan Fort Europa. De duizenden doden als gevolg van het Europese migratiebeleid worden indirect ook veroorzaakt door de NAVO en TNO. De duizenden mensen die in inhumane omstandigheden opgesloten zitten in detentiecentra zijn het gevolg van de hermetische afsluiting en militarisering van de Europese grens, waarbij TNO en de NAVO een grote rol spelen. Het is hoog tijd dat deze organisaties een halt wordt toegeroepen” in:
https://joop.bnnvara.nl/opinies/navo-en-tno-medeplichtig-aan-duizenden-doden-europese-grenzen.
Ook hier zie je weer TNO opduiken dat in deze kwestie zijn wetenschappelijke kennis en inzet gebruikt voor de hermetische afsluiting van Fort Europa ten koste van de rechten en ook levens van veel vluchtelingen.
Jan Smid 8
Niek JansenRikkie 7
Jan SmidJan Smid 8
RikkieRikkie 7
Jan SmidJan Smid 8
RikkieRikkie 7
Jan SmidJan Smid 8
Rikkiehttps://www.youtube.com/watch?v=QjQ4pxyRqfg&t=2490s
PS het is makkelijk en populistisch om de NAVO de schuld ervan te geven dat zoveel immigranten verdrinken of opgesloten worden.
Vraag eens aan Jansenniek of hij bereid is op eigen kosten die immigranten levenslang onderdak te bieden en voor hen te zorgen.
Rikkie 7
Jan SmidJan Smid 8
RikkieNeem nou de gemeentelijke warmtenetten, allemaal verliesgevend en bovendien wordt er veel schade veroorzaakt bij het aanleggen. Wordt allemaal doorberekend aan de gebruiker die er permanent er aan vast zit.
Momenteel wordt de reserve-capaciteit volledig ingezet en het lijkt erop dat er meer vraag is dan aanbod. Is het dan logisch dat je kolencentrales nu toch gaat sluiten en dan dekt dat je buurman wel stroom genoeg heeft?
https://www.volkskrant.nl/economie/netwerk-kan-vraag-naar-elektriciteit-niet-meer-aan-noodsystemen-ingezet~bb3bdf32/
Rikkie 7
Jan SmidJan Smid 8
RikkieMijn weerzin tegen neoliberalisme heb ik vele keren uitgelegd en ik ga dat niet opnieuw doen. Maar dat neoliberalisme feitelijk neerkomt op crony captitalsism is voor mij wel duidelijk.
Kapitalisme en liberalisme heeft ons veel welvaart gebracht zolang het een beetje redelijk verdeeld wordt en het niet ten koste gaat van anderen.
Roland Horvath 7
Jan SmidZe moeten beide een makkelijke instroom en een makkelijke uitstroom hebben. Zoals de geschiedenis leert bijvoorbeeld de immigratie en emigratie van Marrokkanen naar en uit Spanje, een aantal jaren geleden.
Jan Smid 8
Roland HorvathNiek Jansen 9
Roland HorvathNavo is de gevaarlijkste organisatie in de wereld volgens de befaamde Azië journalist Karel van Wolferen en oud-correspondent van de NRC, “toen het nog een kwaliteitskrant was”, dixit van Wolferen. In dit interessante vraaggesprek legt hij die stelling uit.
Jan Smid 8
Niek JansenMz59 7
Roland HorvathMarla Singer 7
Aan de andere kant heb je de EU federalisten die alles inclusief defensie willen federaliseren en daarbij alle samenwerkingen aangrijpen om dat federale idee er doorheen te drukken.
Wat dat betreft valt het nog op dat zij er niet in slagen om het voor elkaar te krijgen dat Europese lidstaten hun militaire middelen verplicht bij Europese bedrijven afnemen. Waarschijnlijk omdat de Amerikaanse lobby daarin nog oppermachtig is.
En uiteraard een primair voorbeeld van het banenkartel binnen de Nederlandse politiek. Zorgen dat ze vooraan staan als er geld te halen valt en niet schromen om mensen uit eigen kring een positie te gunnen ipv de beste kandidaten die positie te gunnen.
Mij maak je dan ook niet wijs dat de VVD vertegenwoordiger voor defensie in de tweede kamer hier niets van wist. En defensie vertegenwoordigers van andere partijen wisten hier wellicht ook wel iets van maar die gaan niet moeilijk doen wetende dat dit wellicht politiek wisselgeld oplevert bij de volgende coalitiegesprekken waar ook weer een stoelendans voor politieke posities plaatsvindt. Wederom eigenbelang voor landsbelang dus.
Mz59 7
Marla SingerJan Smid 8
Mz59Mz59 7
Jan SmidJan Smid 8
Mz59Mz59 7
Jan SmidJan Smid 8
Mz59Mz59 7
Jan SmidVoor wie het proces tegen Wilders volgt:
https://tpo.nl/2019/09/02/prof-paul-cliteur-de-staat-versus-wilders-is-een-vergissing/
Het beroep is tegen
https://uitspraken.rechtspraak.nl/inziendocument?id=ECLI:NL:RBDHA:2016:15014
Zie ihb paragraaf 5.4.2 van die beslissing.
Ik zie vaak commentaar op dat beroep waarin niet naar de feitelijke beslissing wordt verwezen.
Peter Zwitser 9
Marla Singer 7
Peter ZwitserOng. 40% van de Nederlanders is al chronisch ziek.
Niek Jansen 9
Marla SingerMarla Singer 7
Niek Jansenhttps://www.ser.nl/nl/Publicaties/Chronische-zieken
Nico Janssen 7
Marla SingerRikkie 7
Nico JanssenNiek Jansen 9
Peter ZwitserGuido60 4
Jan Smid 8
Guido60Guido60 4
Jan SmidJan Smid 8
Guido60Als er sprake van zou zijn van een gezamenlijk belang zouden alle Eu-lidstaten Europees materiaal moeten kopen maar niemand vindt het kunnen dat de EU dat uitmaakt.
Dylan 16 1
Kort samengevat; De markt regeert!
Mz59 7
Roland Horvath 7
Rusland of de Sovjet Unie hebben nooit de intentie gehad om West Europa aan te vallen, ook nu niet. De agressie gaat uit van het westen, van de VS en de NAVO. Sedert de oktober revolutie is de communistische Sovjet Unie/ Rusland een aartsvijand van het VS grootkapitaal. Dat voor het ogenblik een kernoorlog tegen Rusland of China acceptabel vindt en ze fantaseren erbij dat die oorlog wel buiten de VS zal uitgevochten worden.
In het kader van het genoemde domme verhaal hoort dan volgens het VS militair industrieel complex dat de NAVO lidstaten ieder jaar 2% van hun BBP besteden aan defensie. De NAVO is nu al over bewapend tegenover de rest van de wereld.
Maar de VS leven van wapenproductie en oorlog en ze kunnen zich niets anders voorstellen.
De twee hier geciteerde artikelen illustreren de waanzin en het overdrevene van de 2% van het BBP voor bewapening:
https://www.dewereldmorgen.be/artikel/2019/04/17/waarom-europa-zich-uit-de-navo-moet-terugtrekken/
https://www.dewereldmorgen.be/artikel/2019/04/29/wereldwijde-militaire-uitgaven-stijgen-naar-recordhoogte/
Wendela de Vries