Mensen beschikken over een wonderbaarlijk vermogen om hun eigen waarheid te scheppen. De verhoren van de enquêtecommissie van 16 juni lieten daarvan een mooi voorbeeld zien. Arjan Greeven en Marcel de Vries maakten grotendeels hetzelfde mee. Maar de een kreeg het gevoel helemaal verkeerd bezig te zijn, terwijl de andere het zo weer zou doen. De twee waren min of meer ‘partners in crime’. Als onafhankelijk agent gaf Arjan Greeven, via zijn eigen bv, derivatenorders van Vestia door aan banken. Daarvoor ontving hij van die banken een vergoeding. Die deelde hij op 50/50-basis met Marcel de Vries, de treasurer van Vestia. Niet-ambtelijke omkoping heet dat juridisch, maar Greeven zag het gewoon als delen van de winst.

30 miljoen aan provisies

De verdiensten van de twee waren fors. Greeven zegt dat hij met zijn bv 30 miljoen euro aan provisies heeft binnengehaald. Daarvan hing 20 miljoen euro samen met derivatentransacties van Vestia. Van dat bedrag ging de helft, 10 miljoen euro dus, naar treasurer De Vries. Greeven voelde zich aanvankelijk goed bij de manier waarop hij werkte. ‘Ik was echt trots als ik zag hoe goed Vestia presteerde. Daarbij propageerde het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW) het gebruik van derivaten.’ Maar langzaam begon hem een gevoel van onbehagen te bekruipen. ‘De banken kwamen geleidelijk met zeer exotische producten. Zo was er een index-swap die voor mij niet was na te rekenen. De bank beweerde dat op termijn de rente die je moest betalen zelfs negatief kon worden. Het WSW keurde hem goed, maar ik kreeg er een raar gevoel bij. Uiteindelijk bleken ze ook niet te werken.’

Illegaal

In 2009 wilde Greeven uit de samenwerking met De Vries stappen. Na het faillissement van Lehman was volgens hem de negatieve marktwaarde van de derivaten-portefeuile van Vestia  wel een miljard euro geweest. Hij werd zich bewust van de enorme risico’s voor Vestia. De bedragen waarmee De Vries handelde werden hem ook veel te groot. Greeven: ‘Ik wist ondertussen ook dat het illegaal was om die fees te delen met De Vries. Ik ontdekte dat in de kleine lettertjes stond dat als de banken daar achter kwamen, dat een zogeheten ‘event’ zou zijn. Bij een event mogen alle banken alle derivaten direct opeisen. Vestia zou dan in een keer failliet zijn. Daarmee wilde ik niets te maken hebben.’ Greeven merkte in 2009 dat hij niet zomaar kon opstappen. Greeven: ‘De Vries werd boos. Hij lag in scheiding en had geld nodig. We zijn toen overeengekomen dat ik tot eind 2010 zou doorgaan. Ik heb hem toen nog twee keer 250.000 euro betaald en toen was het af.’ Uiteindelijk heeft Greeven de stap genomen om zich aan te geven. Er volgden huiszoekingen door de Fiod bij bestuursvoorzitter Staal, directeur financiële zaken Kees Wevers, De Vries en Greeven zelf. De Vries en Greeven worden strafrechtelijk vervolgd voor de zaak.

Vrijspraak

Greeven was de eerste van alle verhoorden die echt open kaart speelde. Hij zei zich ook vreselijk te ergeren aan al die mensen voor hem, die alleen maar proberen om hun persoonlijke belangen te verdedigen. Greeven zei multimiljonair te zijn, maar gaf desgevraagd aan dat bij vrijspraak 'de kans vrij groot is' dat hij zijn miljoenopbrengsten terugstort aan Vestia.

Marcel de Vries zat voor de commissie alsof hij bij de kapper op zijn beurt zat te wachten

Marcel de Vries staat er heel anders in. Deze wat buikige man van midden veertig zat voor de commissie alsof hij bij de kapper op zijn beurt zat te wachten. Het hele circus leek hem totaal niet te imponeren. Hij keek helder en zelfverzekerd uit zijn ogen, maar kwam niet arrogant over. De Vries lijkt het soort man dat alleen werkelijk leeft als hij grote opwinding ervaart. Hij legde uit hoe bij Vestia in 2004 de derivaten-business opeens een vlucht nam. Derivaten waren toen volgens hem nodig om de aanloopverliezen op een groot nieuw project te verkleinen. Hij was verder volstrekt open over zijn commerciële relatie met Greeven en beweerde dat Staal ook wist dat er een tussenpersoon was. Maar de financiële regeling met Greeven verzweeg hij tegenover zijn superieuren.

Stekker eruit

De Vries schetste een beeld van een corporatie die weliswaar met exotische producten werkte, maar altijd snel miljarden aan liquide middelen kon vrij maken, voor als de banken tussentijdse stortingen  eisten. Volgens hem heeft Vestia altijd enorm veel baat bij gehad bij het derivatenbeleid. ‘Het werken met derivaten drukte onze rentelasten met 50 miljoen per jaar. We hebben nooit woningen verkocht om te kunnen investeren.’ Commissievoorzitter Roland van Vliet, reageert fel: ‘Maar er is 2 miljard euro verdwenen. Dat is 40 keer dat rentevoordeel van 50 miljoen euro.’ De Vries is voorbereid op deze aanval: ‘Die 2 miljard was de schuld van de minister. Die heeft op het ongunstigste moment de stekker eruit getrokken. De banken wilden best die margin calls een paar jaar parkeren. Dan had de vlag er heel anders bij gehangen. We hadden de posities kunnen laten doorlopen. Dan was alles weer goed gekomen.’

 ‘Ik bestrijd dat ik zelfs maar de schijn van belangenverstrengeling op me geladen heb’

Interessant is dat hij beweert dat Greeven hém heeft aangeboden om de provisie te delen en niet andersom, zoals Greeven beweert. Hij stelde dat hij de provisiebetaling helemaal voor zichzelf kon verantwoorden. ‘Vestia heeft nooit enig nadeel gehad van mijn afspraak met Greeven. Ik ontving het geld giraal en betaalde er belasting over. Ik vind dat ik niets strafbaars heb gedaan. De rechter moet maar bepalen of ik dat goed of fout zie.’

Belangenverstrengeling

Ook het argument dat er van die fees een perverse prikkel uitging, verwerpt hij. ‘Ik heb me nooit laten leiden door provisies. Ik ging bij mijn keuze voor de laagste prijs en had geen voorkeur voor de banken waarmee Greeven werkte. Ik bestrijd dat ik zelfs maar de schijn van belangenverstrengeling op me geladen heb.’  De Vries zei geen spijt te voel en benadrukte dat hij het weer net zo zou doen. ‘Overmoed en hebzucht hebben geen rol gespeeld bij mijn handelen.’ Heeft hij een punt en is de minister over de Vestia-zaak in paniek geraakt? Zou de portefeuille weer uit de problemen zijn gekomen als er niet zo overhaast was gereageerd? Of is niet Erik Staal, maar Marcel de Vries de werkelijke veroorzaker van het Vestia-drama. Is hij een soort Nick Leeson, iemand met wie het derivatenspel op de loop is gegaan? Het is aan voorzitter Van Vliet om in het eindrapport daar een oordeel over te vellen. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Peter Hendriks is gastauteur van Follow the Money. Hij is als zelfstandig consultant gespecialiseerd in het doorlichten van woningcorporaties in opdracht van Raden van Toezicht. De komende maanden zal hij voor Follow the Money de parlementaire enquete naar de woningcorporaties volgen en van commentaar voorzien.

Email: P.Hendriks.Senior@Gmail.com