De spanningen liepen gisteren in het Provinciehuis in Haarlem hoog op vanwege het aangekondigde forensisch onderzoek in opdracht van de Provinciale Staten (Noord-Holland). Aanleiding is een nieuw curatorenrapport over het duurzame energiebedrijf Econcern waaruit blijkt dat oud-gedeputeerde Albert Moens (GroenLinks) een vergelijkbaar pad heeft bewandeld als zijn onlangs veroordeelde collega Ton Hooijmaijers. Uit de video-registratie van RTV/Noord-Holland wezen de vingers tijdens de vergadering alle kanten op: de PvdA-fractievoorzitter steekt verheffend de vinger op om te benadrukken dat de fraudezaken zich enkel in een vorig collegeperiode (2007-2011) afspeelden terwijl de PVV-fractievoorman zijn vinger beschuldigend dirigeerde richting eindverantwoordelijke VVD-er Johan Remkes, de Commissaris van de Koning.

Betaalde nevenactiviteiten

Wat is er aan de hand in de provincie Noord-Holland? Vorige week werd bekend dat Hooijmaijers’ collega in het provinciebestuur, Albert Moens, in zijn periode als gedeputeerde ook ongeoorloofde advieswerkzaamheden heeft verricht. De afgelopen zomer overleden Moens was gedeputeerde van 2003 tot 2008 en verantwoordelijk voor de portefeuille Natuur, Milieu, Energie en Luchtkwaliteit. Drie dagen na zijn officiële vertrekdatum (1 juli 2008) stuurde hij een email naar Econcern-bestuurder Dirk Berkhout in verband met advieswerkzaamheden die hij had verricht gedurende zijn periode als gedeputeerde. ‘Ik heb eens gekeken naar mijn dagen die ik vanaf januari voor Darwind/De Holding heb gewerkt en komt uit op zo’n 26. Dat is: 21 x 1200 = 25.200, excl btw. Een vraag en een voorstel. Vraag: vind jij dat bedrag acceptabel? Voorstel: om ooit enig gedoe te voorkomen (oh, werkte hij al voor econcern, enz). stel ik voor deze werkdagen te boeken op de maand juli,’ aldus een email waar de curatoren van het in 2009 gefailleerde Econcern de hand op wisten te leggen.

Quid pro quo

Moens had daarmee een vooruitziende blik, want de nevenactiviteit was niet opgegeven bij de provincie en bovendien niet toegestaan vanwege de zakelijke relatie met Econcern. De provincie had via een ontwikkelingsfonds een tijdlang een aanmerkelijk belang (bijna 32 procent) in het groene concern. De curatoren namen in hun rapport bovendien een passage op waaruit bleek dat Moens al zat te hengelen naar een duurzame baan - op holding-niveau – zodra hij afscheid zou hebben genomen van de provincie. Econcern verbond daar vervolgens de voorwaarde aan dat de provincie dan wel mee moest gaan in de financiering van hun offshore windturbineproducent DarwinD. De benodigde financiering: 100 miljoen euro.

‘Waarom houd je het niet lauw-lauw’

De ritselaar Hooijmaijers stuurde – zo blijkt uit het vorig jaar verschenen integriteitsrapport Schoon Schip (zie link) - een email met de boodschap: ‘De provincie zou 100 mio kunnen lenen op de kapitaalmarkt, ik schat 10 jaar rond de 4,5% en dit geld aan DarwinD geven.’ Maar due diligence rapporten schoten gaten in Econcern, en het toenmalige statenlid Elisabeth Post ging dwarsliggen. Dit was tegen het zere been van Hooijmaijers. ‘Hij stoof op en zei tegen mij: dat is toch niet nodig. Waarom houd je het niet lauw-lauw,’ aldus Post tegen de commissie Schoon Schip. Ze kreeg vervolgens een telefoontje van haar partijgenoot Ed Nijpels, destijds ook commissaris bij Econcern. Die probeerde Post alsnog binnen boord te halen. Post daarover tegen de commissie: ‘Hij gaf aan dat hij mij graag wilde uitleggen waarom het zo van belang was dat wij als provincie zouden participeren in DarwinD […] Hij zei: als je het niet begrijpt wil ik het graag uitleggen.’

Natte wind

Tevergeefs, de provincie zou niet als financier optreden. Een gelukkige keuze, want in juni 2009 ging het Econcern jammerlijk ten onder. Ondanks de hulp van zwaargewichten zoals het ‘power couple'  Angelien Kemna (hoogleraar en Chief Investment Officer bij pensioenbeheerder APG) en haar echtgenoot Aart van Beuzekom. Het duo werd in 2008 aangesteld om een nieuwe financieringsstructuur op te zetten voor de nieuwe ondernemingen. Ze belandden in een web-concern met totaal 200 vennootschappen en 1300 medewerkers in 24 landen. Het duurzame energieconcern, dat onder meer windenergieparken wilden realiseren voor de Nederlandse, Belgische en Duitse kust, blonk uit in ambities, maar het bleek uiteindelijk een grote natte wind te zijn. Het nieuwe curatorenrapport is vernietigend. De curatoren halen een business plan aan waarin werd uitgegaan van een omzetgroei vanaf 2008 van  8 miljard euro in de daaropvolgende zes jaar. Dat was 40 keer de omzet in 2007. ‘Curatoren hebben vastgesteld dat Econcern in 2008 op alle fronten zo ver achterbleef op haar prognoses van een jaar eerder dat de conclusie geen andere kan zijn dan dat die prognoses volstrekt irrealistisch waren.’

Tuchtklacht tegen PricewaterhouseCoopers

Daarnaast worden de jaarstukken 2006 en 2007 in twijfel getrokken. De curatoren schrijven dat deelnemingen niet altijd werden geconsolideerd, er gesjoemeld is met de waarde van deelnemingen en onderhanden projecten alvast werden meegenomen in de V&W-rekening. Zo kon het gebeuren dat er in 2007 een nettowinst van bijna 86 miljoen euro werd behaald, terwijl er in werkelijkheid ‘enkele tientallen miljoenen’ verlies werd geleden. En de gerapporteerde opbrengsten van 443 miljoen euro bleken feitelijk maar 201 miljoen euro te bedragen. De curatoren hebben inmiddels een tuchtklacht ingediend tegen PricewaterhouseCoopers, het accountantsbureau die de felbekritiseerde jaarverslagen 2006 en 2007 van een ongeclausuleerde goedkeurende accountantsverklaring voorzag. De Provincie Noord-Holland kondigde vorige week aan dat ze een forensisch accountant inschakelen om te onderzoeken in hoeverre de belangen van de provincie zijn geschaad door Moens.

'Het project had echter ook een groot – qua omvang groter dan Landsbanski – fiasco voor de provincie kunnen worden'

De provincie is in ieder geval goed weggekomen door het advies van Ton Hooijmaijers en Ed Nijpels naast zich neer te leggen omtrent de financiering (100 miljoen in eerste instantie) aan het Econcern-windturbineproducent DarwinD. ‘Het project had echter ook een groot – qua omvang groter dan Landsbanski – fiasco voor de provincie kunnen worden,’ luidt de conclusie van de commissie Schoon Schip.

Woekerpolissen?

De provincie Noord-Holland is met de andere gedeputeerde Ton Hooijmaijers ook door het oog van de naald gekropen. Dat had betrekking op de voormalig gedeputeerde Hooijmaijers’ die zakenrelatie Thijs Evers het provinciehuis binnenhaalde. Het cv van Evers is allesbehalve brandschoon. Thijs Evers en zijn vrouw maakten in 2005 furore met de verkoop van uitvaartpolissen. Hij had op zijn hoogtepunt 130 'uitvaartadviseurs' in de buitendienst die op maandbasis een omzet van gemiddeld 700 duizend euro wisten te realiseren. Zijn praktijk ging in 2008 echter onderuit, een vordering van Dela à 4,7 miljoen euro hing nog in de lucht en de curator beschuldigde Evers van onrechtmatig handelen. ‘Dat staat als een paal boven water.’ In Evers goede periode, 2006, komt hij Hooijmaijers tegen op een camping op het Griekse eiland Kos. In het requisitoir van de Hooijmaijers-strafzaak valt te lezen dat Evers contacten heeft bij bankverzekeraar Fortis ASR. Intermediair Evers schuift De Beijergroep naar voren. Hooijmaijers drukt de partij erdoorheen op het provinciehuis: ‘Zet e.e.a. in werking,’ aldus zijn mail aan zijn collega Oudega, die later ook verklaart dat hij links of rechtsom met De Beijergroep in zee moest gaan. Een gevolmachtigde intermediair van Fortis ASR die ook woekerpolissen in de aanbieding had. De provincie laat Follow The Money weten dat er geen woekerpolissen via De Beijergroep zijn beland bij de provincie. ‘De Beijergroep heeft destijds uitsluitend een doorlichting gedaan van onze verzekeringsportefeuille op marktconformiteit, zegt woordvoerder Frans Nederstigt. 'Daar kwam uit dat, op enkele bij ons al bekende uitzonderingen na, de verzekeringen marktconform waren afgesloten. Voor die uitzonderingen waren al nieuwe aanbestedingen gestart. Het onderzoek heeft er niet toe geleid dat we via de Beijergroep nieuwe verzekeringen hebben afgesloten.’ De onrust in het provinciehuis is echter nog niet bezweerd. De PVV probeerde een provinciale enquête er doorheen te krijgen, maar kreeg vooralsnog onvoldoende steun. Er wordt gewacht totdat de forensisch accountant klaar is met het onderzoek naar Moens en het hoger beroep tegen Hooijmaijers heeft gediend.