Ik moet als een marktkoopman concurreren met mijn collega’s, in plaats van samenwerken. De patiënt is consument op de markt geworden. Het vertrouwen in mijn deskundigheid als arts is door de zorgverzekeraar ingeruild voor de laagst onderhandelde prijs door de inkoopmanager.

Zo luidt een van de passages uit het manifest van actiecomité Het Roer Moet Om, dat in maart 2015 werd aangeboden aan minister Edith Schippers (Volksgezondheid), zorgverzekeraars en de Tweede Kamer. Huisartsen lieten weten zich niet vrij te voelen om uitsluitend te kiezen voor het belang van de patiënt. ‘Perverse prikkels’ in contracten met zorgverzekeraars, zoals een beloning bij het voorschrijven van een specifiek medicijn of het gebruiken van bepaalde laboratoria, zouden ten koste gaan van de onafhankelijkheid van de artsen.

Huisartsen voelden zich niet vrij om puur te kiezen voor het belang van de patiënt

Van de 11.345 huisartsen die Nederland telt, gaven er 7928 steun aan het manifest. Dit breed gedragen verzet kon niet zonder reactie blijven. Op 10 juni 2015 troffen de hoofdrolspelers van het conflict elkaar bij een groot debat in de Rode Hoed te Amsterdam. Tijdens dat debat werd besloten de impasse tussen huisartsen en zorgverzekeraars te doorbreken. Minister Schippers vroeg de partijen om met concrete voorstellen te komen die een oplossing zouden kunnen bieden voor de genoemde problemen.

Frustratie

‘De beweging is begonnen uit frustratie,’ zegt Bart Meijman, een van de oprichters van de verzetsbeweging. ‘In de eerste plaats frustratie door het optreden van de Autoriteit Consument en Markt (ACM), die bij iedere poging tot coalitievorming klaarstond om in te grijpen — wat  idioot is omdat de meeste prijzen vooraf vastgesteld zijn. Het stond samenwerking tussen zorgverleners enorm in de weg. In de tweede plaats was de frustratie gericht op zorgverzekeraars, die steeds meer op de stoel van de arts gingen zitten. Wanneer ik bijvoorbeeld een patiënt een wondverband voorschreef, moest ik eerst een machtiging schrijven en die ging dan ter beoordeling naar de zorgverzekeraar. Bij die verzekeraar moet dan iemand die deze wond nooit had gezien, beoordelen of de patiënt recht had op dat verband. Met Het Roer Moet Om probeerden we een einde te maken aan dit soort praktijken.’

'Verminderen van administratieve lasten is voor iedereen belangrijk'

Aldus geschiedde: enkele maanden na het debat lag er een pakket maatregelen op tafel onder de noemer ‘Het Roer Gaat Om’. Niet alle lasten konden echter op korte termijn verlicht worden, en daarom zou dit geleidelijk gebeuren. Meijman: ‘Na afloop van het debat in de Rode Hoed zijn er werkgroepen opgericht met vertegenwoordigers van alle betrokken partijen op het terrein van administratieve lasten, samenwerking en kwaliteitseisen. Op het punt van administratieve lasten was het relatief gemakkelijk om snel verbeteringen te realiseren. Een aantal zaken is versimpeld, dubbele handelingen zijn weggenomen en er is een meldpunt gekomen. Daar merkt de patiënt ook wat van, want de dokter heeft meer tijd en de patiënt hoeft bijvoorbeeld niet meer langs de zorgverzekeraar voor zo’n wondverband.’

Zorgverzekeraars zeggen ook baat te hebben bij die ontwikkeling. ‘Verminderen van administratieve lasten is voor iedereen belangrijk,’ zegt Thomas Bakker, woordvoerder bij Zorgverzekeraars Nederland. De Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV) meldt in een reactie: ‘We merken in de praktijk dat er veel minder formulieren zijn. Zorgverzekeraars hebben daar baat bij omdat aan die kant de lasten ook worden verlicht. Het streven is om vanaf dit jaar volledig papierloos te werken. Natuurlijk zal je altijd regels nodig hebben, maar daar waar het niet nodig is proberen we dat niet te doen. De verbeteringen zitten vooral in het terugbrengen van de hoeveelheid eisen, administratieve lasten en het tegengaan van onnodige dubbeling.’

Contracten gaan op de schop

Anders dan voorheen, zal het inkoopbeleid van de zorgverzekeraar samenwerking gaan stimuleren. Artsen hadden vaak het gevoel te moeten tekenen bij het kruisje als de zorgverzekeraar een contract aanbood. Daarom gaat ook het contracteringsproces op de schop: dat moet soepeler en gelijkwaardiger. Daarbij belooft de zorgverzekeraar meerjarige contracten aan te bieden. Door de rust en zekerheid van een langduriger contract ontstaat voor huisartsen de ruimte om meer te investeren in de kwaliteit van zorg. De rode draad die door alle gemaakte afspraken loopt, is dat de vertrouwensrelatie tussen zorgverlener en -verzekeraar hersteld moet worden.

‘We merken dat het wederzijdse vertrouwen groeit: arts en verzekeraar hebben meer begrip voor elkaars rol. Een positieve ontwikkeling is dat dit uitstraalt naar andere segmenten van de zorg,’ zegt Bakker namens Zorgverzekeraars Nederland. Ook de LHV ziet winst. De vereniging meldt: ‘Een belangrijke opbrengst van het traject dat actiecomité Het Roer Moet Om op gang wist te brengen, is dat de relaties met de zorgverzekeraars sterk verbeterd zijn. Op diverse fronten wordt nu in een constructieve sfeer samengewerkt, met een aantal concrete resultaten. Ook creëerde de ACM meer ruimte voor samenwerkingsafspraken tussen huisartsen en verzekeraars. Dat is een grote stap in de goede richting omdat het de dreiging van een onverhoedse boete wegneemt.’ Mede-initiatiefnemer Meijman is wat dat betreft voorzichtiger: ‘Er is zeker sprake van verbetering, maar een deel van de artsen blijft wantrouwend.’

Politieke keuzes in de zorg gewenst

Verzetsbeweging Het Roer Moet Om is dus effectief geweest. Maar hoewel er positieve ontwikkelingen merkbaar zijn in de praktijk, lijkt het te vroeg om te stellen dat het roer daadwerkelijk om is. Er bestaan nog steeds knelpunten, zoals de ‘verkeerde prikkels’ in contracten. Dit blijft een aandachtspunt voor de toekomst. En het bestrijden van de administratieve lastendruk is een doorlopend proces. Met enige regelmaat treffen de partijen elkaar aan de overlegtafel om de tussenstand op te maken en het proces daar waar nodig wat bij te sturen.

Het is niet alsof de hemel plots is geopend

Op zaterdag 21 januari is er in koninklijk theater Carré een groot debat over politieke keuzes in de zorg. De zorgwoordvoerders van alle grote politieke partijen zijn aanwezig om te spreken over de Nederlandse gezondheidszorg. Het Roer Moet Om is een van de organisatoren van dit evenement. Het actiecomité daagt de politieke leiders uit om concrete keuzes te maken voor de gezondheidszorg, in plaats van enkel oog te hebben voor populaire onderwerpen. FTM zal aanwezig zijn om verslag te doen..

Donderdag 26 januari: een Pittig Gesprek over de Zorg

Hoog tijd voor een pittig gesprek over de zorg dus. Daarom houdt Follow the Money in de aanloop naar de verkiezingen een zorgdebat onder de titel 'Een gepeperd gesprek'. 

Onder leiding van FTM-hoofdredacteur Eric Smit en zorgredacteur Eelke van Ark nemen de volgende prominenten deel aan dit gesprek: 

1. SP-kamerlid Renske Leijten 
2. DSW-directeur Chris Oomen 
3. Zorgondernemer Jaap Maljers 
4. VVAA-directeur Edwin Brugman 

Plaats en tijd

Het debat wordt gehouden op donderdag 26 januari van 19:30 tot 22:00 in de studio van VondelCS in Amsterdam.

Hier vind je meer info en tickets.