Dinsdag heeft de Tweede Kamer een lijst aangenomen met controversieel verklaarde onderwerpen. Dat is gebruikelijk wanneer het kabinet na de verkiezingen demissionair is. Op de lijst staan zaken als integratie, het klimaat en de zorg. Gevoelige onderwerpen waarover het huidige demissionaire kabinet van premier Mark Rutte niet meer mag beslissen. Dat betekent dat het nieuw te vormen kabinet er pas weer mee aan de slag kan.

Opvallend genoeg staan zaken die vallen onder het ministerie van Buitenlandse Zaken níet op de lijst. Minister Lilianne Ploumen van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking zegt daarover tegen BNR nieuwsradio: ‘In het buitenland gaat het leven gewoon door, daar houden ze echt geen rekening met de demissionaire status van een kabinet.’

Onderdeel van de portefeuille van het ministerie van Buitenlandse Zaken zijn de vrijhandelsverdragen, zoals het verdrag met Canada (CETA), het verdrag met de Verenigde Staten (TTIP) en een handelsverdrag met Japan. Allemaal zaken die niet op de lijst met controversieel verklaarde onderwerpen staan. Het demissionair kabinet kan daardoor rustig door onderhandelen over die verdragen.

Hé, wacht even

Kennen we deze situatie niet ergens van? Dat het demissionair kabinet nu kan beslissen over gevoelige onderwerpen zoals CETA en TTIP doet sterk denken aan een zaak van bijna vijf jaar geleden. In het voorjaar van 2012 raakten de onderhandelingen over handelsverdrag TAFTA, de voorloper van TTIP, in een stroomversnelling. Dit gebeurde tijdens de demissionaire status van het eerste kabinet-Rutte. De Tweede Kamer plaatste toen het onderwerp ‘handel’ niet op de lijst met controversiële onderwerpen. Net als nu.

Onze reconstructie van het TAFTA-beleid leidde meerdere keren tot Kamervragen aan het adres van minister Ploumen

In juni 2016 maakte Follow the Money een reconstructie van deze zaak. Hieruit bleek dat het demissionaire kabinet TAFTA ineens tot prioriteit had bestempeld. In een intern overheidsdocument dat Follow the Money via een Wob-procedure in handen kreeg, staat dat TAFTA niet alleen ‘prioriteit’ moet zijn, het verdrag moet gaan over ‘het meenemen van alle sectoren’ en ‘volledige liberalisering’. De Tweede Kamer was van deze intenties niet van op de hoogte en nam een aantal dagen later de lijst met controversieel verklaarde onderwerpen aan. TAFTA stond daar niet op.

De reconstructie van Follow the Money over het TAFTA-beleid leidde meerdere keren tot Kamervragen aan het adres van minister Ploumen. Zij antwoordde dat de Tweede Kamer ‘steeds op de hoogte is gehouden van de Nederlandse inzet over een mogelijk handelsakkoord tussen de EU en de VS’. Maar uit andere interne documenten van het ministerie blijkt dat dit niet juist is. Al in november 2011 bracht demissionair premier Mark Rutte TAFTA ter sprake bij een bezoek aan de Amerikaanse president Barack Obama. Hier werd de Tweede Kamer evenwel niet van op de hoogte gebracht. Nu de handelsverdragen opnieuw buiten de lijst van gevoelige onderwerpen is gehouden, valt het niet uit te sluiten dat dit opnieuw gaat gebeuren.