Als het aan de Tweede Kamer ligt moet de regering meer inzicht gaan geven in de invloed van lobbyende organisaties. De Kamer stemde dinsdag in met voorstellen om de ongrijpbare Haagse lobby in beeld te krijgen. Ook wil het parlement het voor burgers makkelijker maken om invloed uit te oefenen op wetsvoorstellen.

De stemming is het resultaat van een lange discussie over de Haagse lobby, een geruisloze praktijk waarover het afgelopen jaar meermaals ophef ontstond. De reden: dubieus lobbyende oud-politici, innige contacten tussen bedrijven en ambtenaren en volksvertegenwoordigers die van de een op de andere dag lobbyist werden. Al in 2015 presenteerden PvdA-Kamerleden Lea Bouwmeester en Astrid Oosenbrug een plan om iets meer licht te werpen op deze schaduwpolitiek. Maatregelen voor transparantere lobby hingen af van de steun voor dit initiatief. 

Het is enigszins verrassend te noemen dat er van al dat uitstel geen afstel is gekomen

Na maanden treuzelen werden de voorstellen drie weken geleden eindelijk door de Tweede Kamer besproken. Die uitermate trage voortgang is vooral te wijten aan het kabinet, dat duidelijk weinig enthousiast was over de plannen. Vanwege het uitblijven van een officiële kabinetsreactie werd niet alleen de behandeling uitgesteld; ook de stemming over de moties moest worden opgeschoven. Daarbij moest het kabinet zich eveneens verontschuldigen voor het wederom uitstellen van een belangrijke brief waarin het aankondigt hoe het wetgevingsproces toegankelijker wordt gemaakt.   

Het is enigszins verrassend te noemen dat er van al dat uitstel geen afstel is gekomen. Als het aan de Kamer ligt wordt een aantal onderdelen van het plan van Bouwmeester en Oosenbrug nu uitgevoerd of verder bestudeerd.

Bijsluiter

Het belangrijkste voorstel waarmee de Kamer gisteren instemde is de lobbyparagraaf. Als het aan de Tweede Kamer ligt wordt in de toekomst bij elke wet en groot beleidsonderwerp zo'n lobbyparagraaf opgesteld. In deze bijsluiter moet worden vermeld welke lobbyende organisatie bij een minister of staatssecretaris hebben aangeklopt en wat de inbreng is geweest. Ook moet lobbyparagraaf duidelijk maken wat een bewindspersoon heeft gedaan met de door partijen aangeleverde informatie.

Op initiatief van het CDA — een partij die meestal tegen is als het om maatregelen rond lobbying gaat — komt er volgend jaar een evaluatie van de zogenaamde lobbypas. Elk oud-Kamerlid alsmede een aantal frequent-flyer lobbyisten heeft zo’n pas, die ze toestaat vrijelijk door het parlementsgebouw te lopen. De pas vormt al langer een doorn in het oog van anti-corruptieorganisaties als Transparancy International. Volgend jaar wordt bekeken of deze praktijk wel moet blijven bestaan.

Tot slot wil de Kamer het wetgevingsproces opener maken. Gewone burgers moeten sneller en beter betrokken worden bij wetsvoorstellen. Nu krijgen politieke plannen vaak pas aandacht als de Tweede Kamer zich erover buigt. In de meeste gevallen is het dan al te laat om nog grote wijzigingen door te voeren. Een Kamermeerderheid wil daarom dat ambtenaren al vanaf het begin van het wetsproces actiever en breder belanghebbenden gaan uitnodigen.

Eerste stap

Met haar vertrek uit de Kamer in zicht is Lea Bouwmeester blij met de aangenomen moties. ‘Het is een goed begin; er is nu geen weg meer terug. Er was helemaal niks en we hebben een opening gemaakt.’ Volgens het afzwaaiende Kamerlid is vooral de oproep aan het kabinet om voortaan lobbyparagrafen op te stellen een belangrijke ontwikkeling. Enerzijds moet het kabinet verantwoording af gaan leggen waarom bepaalde belangen wel of juist niet zijn opgenomen in een voorstel; aan de andere kant stimuleert het ambtenaren om zoveel mogelijk verschillende mensen te spreken. Het zal immers zichtbaar worden als alleen de gebruikelijke partijen zijn benaderd.

'Het eindresultaat moet beter aansluiten op wat een brede groep mensen nodig heeft, en niet een kleine groep die het altijd voor het zeggen heeft. Uiteindelijk is het een middel om te zorgen dat de mensen over wie het gaat ook het gevoel hebben dat er naar hen wordt geluisterd,’ aldus Bouwmeester. Ze vervolgt: ‘Ik hoop dat we minder boze mensen krijgen.’

Ook Niels Jongerius van Lobbywatch vindt de besluiten van de Tweede Kamer een goede eerste stap. Net als Bouwmeester is hij vooral tevreden met de oproep tot het opstellen van een lobbyparagraaf. De pas opgerichte ngo maakte dit voorstel tot het belangrijkste punt van haar manifest. 'In het debat werd zichtbaar dat de kamer er harder voor wilde lopen dan minister Plasterk. Hij heeft ook lang getreuzeld met een reactie. Het is dus heel goed dat het parlement nu deze stap neemt.'