
Davos, kort voor het World Economic Forum 2020 © EPA / Gian Ehrenzeller
De valse deugdzaamheid van Davos
In Davos wordt weer het World Economic Forum gehouden, waar de groten der aarde zich over de grote problemen van de wereld buigen. Het uitgangspunt daar is dat ‘we’ niet zonder elkaar kunnen: de industrie moet met overheden samenwerken, en wil zodoende de keuzevrijheid van burgers vergroten. Eric Smit betoogt dat dit mantra weinig meer is dan een schaamlap.
Deze week komen de rijkste, belangrijkste en machtigste mensen op aarde weer samen in het Zwitserse skidorp Davos. Het is de vijftigste keer dat het World Economic Forum (WEF) wordt georganiseerd. Het jubileum valt precies in een periode dat maatschappelijke en politieke problemen de hoogste graad van urgentie hebben bereikt. Het thema voor deze bijzondere aflevering van het World Economic Forum: Stakeholders for a Cohesive and Sustainable World. Maatschappelijke thema’s staan al sinds de oprichting van het WEF op de agenda. ‘Toegewijd aan de verbetering van de toestand in de wereld’ is al vele jaren het voornaamste credo van het World Economic Forum. En ‘morele en intellectuele integriteit is de kern van alles wat wij doen’.
De Duitser Klaus Schwab is al een halve eeuw de drijvende kracht achter het Forum en de grote promotor van deze waarden. Twee jaar geleden opende hij voor het eerst in de geschiedenis van het WEF de deuren voor een documentairemaker: de Duitser Marcus Vetter. In zijn film Das Forum: rettet Davos die Welt? die in november op het IDFA in première ging, is Schwab het belangrijkste personage. De ‘professor’ wordt op de voet gevolgd en krijgt alle ruimte om zijn drijfveren te etaleren.
Het gaat Schwab erom een dialoog tot stand te brengen en iedereen daarbij te betrekken: de zogenoemde ‘stakeholders’ bij de grote ondernemingen en de belangrijkste maatschappelijke vraagstukken. Met elkaar in gesprek gaan is de absolute voorwaarde voor de sociale cohesie in de wereld, stelt Schwab. Hij nodigt ook de zondaars in zijn kerk uit, juist die zijn interessant, zegt hij. En zondaars zijn er in overvloed. Vertegenwoordigers van BP, de oliemaatschappij die schuldig is aan de grootste olieramp uit de geschiedenis, lopen er rond, en ook de controversiële chemiereus Monsanto is een ‘partner’.
De gewichtige voordrachten en gesprekken over ethische kwesties die de wereld aangaan, verwaaien na het verlaten van de conferentiezalen in de frisse Alpenlucht
Schwab heeft natuurlijk gelijk, het gesprek voeren is van elementair belang. De vraag is alleen of de dialoog ergens toe leidt.
De oprichter van het forum stookt in de film het vreugdevuur der ijdelheden hoogstpersoonlijk op met de vele vooraanstaande genodigden van het WEF. Netanyahu wordt aan een Nobelprijswinnaar gekoppeld: garantie voor succes. Wat zullen ze hun voorname gasten voor geschenk meegeven, een kristal of een koeienbel? Het is wat je van een conferentie verwacht: harde confrontaties doen zich nauwelijk voor. Vorig jaar sprak historicus en schrijver Rutger Bregman de verzamelde jetset miljardairs op hun vlieggedrag aan en opperde hij dat ze beter meer belasting kunnen betalen. Maar het optreden van Bregman was een uitzondering; in Davos schuurt het vrijwel nooit. Dubieuze lieden die er spreektijd krijgen – de Braziliaanse president Jair Bolsonaro, regeringsleider van Myanmar Aung San Suu Kyi – worden er met een fluwelen handschoen aangepakt. De gewichtige voordrachten en gesprekken over ethische kwesties die de wereld aangaan – klimaat, armoede, ongelijkheid, corruptie, mensenrechten – verwaaien na het verlaten van de conferentiezalen al snel in de frisse Alpenlucht.
Kolossaal netwerkevent
‘The sessions are great, but more so the networking,’ zegt een bezoeker in de film. Deze dynamiek openbaarde zich jaren geleden al aan me toen ik vertrouwelijke e-mailcorrespondentie onder ogen kreeg van Victor Halberstadt, de toenmalig honorair secretaris-generaal van de Bilderbergconferenties, de Nederlandse evenknie van het WEF. Halberstadt is een habitué van het Forum en een goede bekende van Schwab. Net als de Duitser is hij een makelaar in machtige mensen.
Halberstadt kwam afgelopen zomer uitgebreid op FTM aan bod toen ik hem portretteerde en een onbekende episode in de aanloop van de beruchte beursgang van het internetbedrijf World Online belichtte. Halberstadt mailde de vroegere topvrouw van internetbedrijf World Online, Nina Brink (thans Storms geheten), een gastenlijst van het door hem georganiseerde diner in het chique Seedorf Hotel in Davos. Hij adviseerde Brink nauwgezet met welke bankiers, topmannen en ministers ze beslist een gesprek moest aanknopen.
Het World Economic Forum is boven alles een kolossaal netwerkevent voor de wereldwijde politieke en corporate elite
De mail illustreert waar het in Davos om draait. De vertegenwoordigers van de maatschappelijke kwesties mogen weliswaar op uitnodiging gratis het Forum bezoeken en als uithangbord dienen, maar in de zijdelingse bijeenkomsten in de hotels en restaurants zijn zij zelden degenen die het gesprek bepalen. De mannen en vrouwen die zich voor vele tienduizenden Zwitserse frank toegang tot het Forum hebben weten te verschaffen, voeren daar wél het hoogste woord. Er worden vooral zaken besproken en vele handen geschud.
Dat laat Vetters film ook zien. ‘Gaat u in de VS investeren?’ vraagt Donald Trump in 2018 op het Forum aan Werner Baumann, de ceo van Bayer, in een speciale ontmoeting met topmensen uit de corporate wereld. ‘Ja,’ antwoordt Baumann, ‘we gaan 16 miljard investeren.’ Het World Economic Forum is boven alles een kolossaal netwerkevent voor de wereldwijde politieke en corporate elite, waar grote zakelijke belangen schuilgaan achter een façade van nobele intenties.

Nudgen
In Das Forum legt Jennifer Morgan, directeur van Greenpeace, haar vinger op deze pijnlijke waarheid. Ze heeft scherp oog voor de ethische franje die als schaamlap dient voor de werkelijkheid van Davos. ‘Dat die mensen zichzelf nog in de spiegel aan kunnen kijken,’ verzucht ze. Morgan probeert Schwab op diplomatieke wijze in te laten zien dat er van sprake is van een wereldwijde noodsituatie en dat er een kans ligt om daar iets aan te doen – en dat hij een verantwoordelijkheid draagt om in Davos de wereldleiders te overtuigen van de urgentie van radicale ingrepen om klimaatverandering tegen te gaan. De tijd om er nog langer over de praten is voorbij en Morgan zegt het te kunnen weten: ‘I've worked on climate change voor 25 years.’ Daar slaat Schwab op aan. ‘I worked on climate change since ’73,’ brengt hij daar tegenin. Hij bood immers de vertegenwoordigers van de Club van Rome in 1973 hun eerste grote platform!
De Club van Rome bracht in 1972 het rapport Grenzen aan de groei uit en zette daarmee als eerste de uitputting van de natuurlijke hulpbronnen op de agenda. In de decennia die volgden, werden die grenzen door de deelnemers aan het Forum echter ruimschoots opgerekt en op veel terreinen ver overschreden. Het Schwab zo goed gezinde multinationale bedrijfsleven zorgde voor een toenemende ongelijkheid, uitbuiting, mensenrechtenschendingen, kolossale ontbossing, talloze milieurampen en de uitstoot van inmiddels onmeetbaar grote hoeveelheden broeikasgassen. Schwab weet dat. Toch blijft hij liever rustig praten dan de confrontatie aan te gaan. Nudgen is zijn manier van werken. Confereren in Davos gebeurt op vrijwillige basis: niemand moet iets, alles is onverplicht.
Marktwerking en zelfregulering
Nudgen was bepaald niet de manier waarop Paul Polman als topman van Unilever te werk ging. De Brits-Nederlandse multinational moest onder zijn leiding tot een force for good worden en Polman wilde daar de rest van de wereld – overheden, burgers – in meenemen. Hij zag de ernst van de zaak in en predikte in Davos liever de revolutie. Dat onderscheidde hem van de rest van de bedrijfselite, maar het is een missie die op verschillende vlakken pijnlijk schuurt.
Het op koloniale leest geschoeide bedrijfsmodel van een multinational als Unilever draait voor een belangrijk deel op het goedkoop verkrijgen van natuurlijke grondstoffen als palmolie en thee. Grondstoffen die tegen bodemprijzen uit lage lonenlanden zonder democratische traditie worden betrokken, vaak tegen kolossale maatschappelijke kosten die in de kostprijsberekening van de producten niet worden meegenomen. Het is waarde-extractie ten koste van anderen, in plaats van waardecreatie ten behoeve van velen. Het is nogal veel gevraagd te denken dat deze ‘daders’ opeens de ‘redders’ zullen worden die erin zullen slagen consumenten ervan te doordringen dat zij de eigenlijke verantwoordelijken zijn om de problemen van de wereld op te lossen door ‘deugdelijke’ producten te kopen.
De Polman-doctrine is een voortzetting van het aloude geloof in marktwerking en zelfregulering, waarvan het failliet al sinds de financiële crisis van 2008 vaststaat
De aan applaus verslaafde Polman werkte niettemin hard aan dit Hollywood-scenario en zag voor zichzelf de rol van de grote verlosser weggelegd. Voor het personeel van Unilever is het motiverend en geruststellend te geloven dat ze meewerken aan een betere wereld, en er is tevens een groep ‘believers’ in deze strategie – consumentenactivisten, welwillende ngo’s, met name de Verenigde Naties – maar een belangrijk deel van de buitenwereld keek sceptisch naar deze stappen. En met recht.
De Polman-doctrine, die hij vaak in Davos verkondigde en die ook door Schwab wordt omarmd, stelt dat multinationals van cruciaal belang zijn bij het oplossen van de grote vraagstukken: armoede, ongelijkheid en klimaatproblemen. Deze analyse schiet fundamenteel tekort en is in feite een voortzetting van het aloude geloof in marktwerking en zelfregulering, waarvan het failliet al sinds de financiële crisis van 2008 vaststaat. Het is ook een herhaling van de allang gebroken belofte dat globalisering en liberalisering iedereen voordeel zal opleveren. Vooral herhaalt deze doctrine de valse suggestie dat het uiteindelijk de verantwoordelijkheid van de consument zélf is dat dit alles wordt opgelost.
Consumentenactivisme
De Davos-elite wordt daarbij geholpen door een belangrijk deel van de huidige consumentenactivisten die de gedachte omarmen dat burgers zelf verantwoordelijk zijn voor het oplossen van de grote vraagstukken. Ook het jongste boek van de Amerikaanse schrijver Jonathan Safran Foer – Het klimaat zijn wij: de wereld redden begint bij het ontbijt – getuigt van die ideologie.
Het boek heeft een constructieve boodschap die mensen een handelingsperspectief biedt, maar de titel tekent het hoe ver het denken van vrijemarkteconomen is doorgesijpeld in het ‘progressieve’ narratief. Deze vrijemarkteconomen zien de markt graag als een natuurlijk fenomeen waar natuurwetten hun werk doen. Maar zoals de financiële crisis duidelijk liet zien: economische wetten zijn geen natuurwetten. Markten zijn door mensen gecreëerd en worden gedomineerd door concerns waar mensen aan de top staan. We weten inmiddels goed dat zij in staat zijn door krachtige lobby’s wetgeving te beïnvloeden en dat ze bereid zijn met stiekeme prijsafspraken consumenten een oor aan te naaien. Zolang het maar geld oplevert. Dit merkte Adam Smith al op in zijn overigens door de meeste vrijemarkteconomen geprezen boek An Inquiry into the causes of the Wealth of Nations uit 1776.
Edward Bernays, ’s wereld eerste professionele propagandist en pr- annex reclamegoeroe snapte dat het gedrag van mensen door manipulatie van het onderbewustzijn gestuurd kan worden. Bernays, overigens een volle neef van Sigmund Freud, werkte tijdens de Eerste Wereldoorlog voor het Committee on Public Information van de Amerikaanse regering. ‘Make the World Safe for Democracy’ was de leus waarmee het Amerikaanse propaganda-instituut de deelname aan de Eerste Wereldoorlog verkocht.
Het goedbedoelde consumentenactivisme heeft een schaamtecultus tot stand gebracht die tweespalt zaait tussen mensen die de ‘juiste’ keuzes maken en mensen die dat niet doen
Het drong tot Bernays door dat wanneer je het grote publiek een oorlog kunt verkopen, je het ook politieke ideeën en allerlei producten kunt aansmeren. Zijn inzichten werden gemeengoed en vormen tot op de dag van vandaag de basis van het marketingvak dat op vrijwel iedere hogeschool en universiteit wordt onderwezen. Het aanbod wordt door producenten bepaald, niet door consumenten en dat weten marketingmachines als Unilever, McDonalds en Coca Cola als geen ander.
Schrijfster Roxane van Iperen publiceerde in november een bijtende kritiek in Vrij Nederland op het consumentenactivisme van Jonathan Safran Foer. De kern van haar betoog: het goedbedoelde consumentenactivisme heeft een contraproductieve schaamtecultus tot stand gebracht die tweespalt zaait tussen mensen die de ‘juiste’ keuzes maken en mensen die dat niet doen, terwijl zulk consumentengedrag feitelijk niet meer dan ‘een zijweg’ vormt die ‘niet alleen (te) weinig bijdraagt, maar een snelle, zinvolle aanpak van klimaatverandering zelfs in de weg staat’.
Multinationals hebben de ‘populaire meisjes en jongens’ weten in te lijven zodat die lachend vanaf de pagina’s van kranten, glanzende weekbladen en social media reclame maken voor hun zogenaamd ‘duurzame’ producten. Het machtige bedrijfsleven kan zo vrijuit gaan en ‘zet mensen ertoe aan de pijlen op elkaar te richten’.
Auteur
Volg Eric Smit en ontvang zijn updates
Eric is mede-oprichter van FTM en als voormalig professioneel squasher gewend om klappen te incasseren en uit te delen. Volg hem nu en we sturen je een e-mail als hij een nieuw stuk publiceert.
De gijzeling van de publieke zaak
Bedrijven hebben een wezenlijk andere doelstelling dan overheden, stelt Van Iperen vast. ‘Dat uitgangspunt lijkt, na jaren van overheveling van publieke taken naar de private sector, te zijn verwaterd, en consumentenactivisme is daar een symptoom van. De mantra “betrek de industrie bij verandering” is zo normaal geworden, dat weinigen inzien dat die aanpak in sommige situaties neerkomt op het gijzelen van de publieke zaak.’
Door publiek-private samenwerkingen vervaagt de grens tussen de staat en het grootbedrijf; dat is niet in het voordeel van de samenleving
Als er één niet-gouvernementele organisatie (ngo) is die zichzelf de afgelopen decennia aan dit samenwerkingsmantra heeft uitgeleverd, dan zijn het de Verenigde Naties, betoogde de Nederlandse publicist Maria Hengeveld in het Amerikaanse weekblad The Nation. ‘Van VN-vrouwen en de VN-stichting tot het VN-bevolkingsfonds, veel VN-agentschappen werken, in verschillende mate van terughoudendheid, samen met grote bedrijven en propageren het “business case”-evangelie voor hen,’ schrijft ze. De heiligverklaring van publiek-private samenwerkingen (pps) is gevaarlijk. Die vervaagt de grenzen tussen de staat en het grootbedrijf, en dat is bepaald niet in het voordeel van de samenleving. De natuurlijke controlemechanismen die zo belangrijk zijn om de grote machten in evenwicht te houden, vervagen erdoor en de agenda's van de corporates sijpelen door in de beleidsmaatregelen die internationaal worden ingevoerd.
De inspirerende verhalen van verlichte ceo’s kun je maar beter niet al te serieus nemen. ‘Bedrijven die niets bijdragen aan de samenleving moeten zich afvragen of ze wel bestaansrecht hebben,’ zei DSM-topman Sijbesma onlangs in zijn afscheidsinterview in NRC Handelsblad. Diezelfde woorden sprak ook Paul Polman vaak uit; hij werd om die reden door de Verenigde Naties in 2015 zelfs tot Champion of the Earth gekroond.
De frase klinkt prachtig, maar het feit is dat multinationals die aan beurzen staan genoteerd, niets aan het bestrijden van armoede willen doen, en de opwarming van het klimaat liever aan anderen overlaten, helaas wel degelijk bestaansrecht hebben. Zelfs meer dan dat: ze zijn hoogst populair. De dodelijke tabaksindustrie heeft nog altijd vele tevreden aandeelhouders en de aandelenkoersen van Amerikaanse wapenproducenten zijn sinds de hoogoplopende spanningen tussen de Verenigde Staten en Iran aanzienlijk toegenomen.
Multinationals zijn onderhevig aan de krachten van de naar monetair rendement hongerende aandeelhouders. Uiteindelijk gaat het om geld, en niets meer dan geld. Sijbesma is goed doordrongen van deze realiteit. Hij ging in zijn laatste maand als bestuursvoorzitter van DSM voor zijn aandeelhouders door de knieën door voor 1 miljard euro eigen aandelen in te kopen. Plannen voor investeringen in nieuwe duurzame producten liggen er kennelijk niet.
Alle mooie praatjes van goedwillende ceo’s ten spijt: financiële markten hebben geen prijs voor ethiek of moraal. Het gaat om geld verdienen en je aan de wet houden, zegt Marijn Dekkers, oud-president-commissaris van Unilever en voormalig Bayer-ceo in het boek van journalist Jeroen Smit over Paul Polman. Hoe wetten tot stand zijn gekomen en of ze überhaupt deugen – het doet er niet toe. Multinationale ondernemingen excelleren juist in het zoeken en vinden van de laagste wettelijke weerstand. Het liefst willen ze frictieloos belastingen ontwijken, hoge loonkosten vermijden en goedkope grondstoffen winnen.
Existentiële bedreiging
Ook Sijbesma is een regelmatige Davos-ganger. Het congresseren in de Zwitserse Alpen heeft hem goed gedaan, liet hij in het NRC-interview weten. ‘Om DSM goed te leiden moet ik constant mijn denkbeelden over de wereld aanscherpen. Davos heeft daarin veel voor mij betekend. Praten met regeringsleiders, met topeconomen als Joseph Stiglitz. Telkens mijn visie bijstellen en die vertalen in een strategie voor het bedrijf.’
Maar om kennis te maken met het gedachtegoed van Nobelprijswinnaar Stiglitz hoef je echt niet tienduizenden Zwitserse frank te betalen om het World Economic Forum te kunnen bezoeken. De mogelijkheid om boeken van deze econoom te kopen, bestaat al vele jaren. Zijn nieuwste – Winst voor iedereen: progressief kapitalisme in een tijd van onvrede – bevat talrijke inzichten die bij de nudgende Davos-elite zwaar op de maag zullen liggen.
...een formidabel internationaal netwerkplatform waar ongemakkelijke waarheden het liefst aan het oog worden onttrokken en beloften tot niets verplichten
‘Het systeem een beetje bijstellen zal niet voldoende zijn, daarvoor zijn we al te ver heen,’ schrijft Stiglitz onder andere. En: ‘Als er een grote discrepantie bestaat tussen maatschappelijke en private opbrengsten van een bepaalde activiteit, zal marktwerking uit zichzelf niet tot het gewenste resultaat leiden. Het voorbeeld bij uitstek hiervan betreft klimaatverandering. De wereldwijde kosten van de uitstoot van broeikasgassen zijn gigantisch – de opwarming van de aarde vormt een existentiële bedreiging – en staan in geen verhouding tot de kosten voor afzonderlijke bedrijven of zelfs landen. Alleen door regulering of door beprijzing van CO2-uitstoot zal een reductie bewerkstelligd kunnen worden.’
In Davos leeft echter al vele jaren het idee dat technologie een uitweg kan bieden en dat er in gezamenlijkheid oplossingen zijn te bedenken voor de huidige problemen, waarbij iedereen wint. In die geest heeft Klaus Schwab de afgelopen 49 jaar een formidabel internationaal netwerkplatform gecreëerd, waar daders publiek-private samenwerkingen kunnen initiëren en zichzelf onder veel bijval als forces for good kunnen presenteren, maar waar ongemakkelijke waarheden het liefst aan het oog worden onttrokken en beloften tot niets verplichten.
Dat is bij lange na niet genoeg. We leven in een tijd dat er snel meer nodig is dan een vruchteloos congresserende bovenklasse die maar niet wil begrijpen dat zijzelf het belangrijkste onderdeel van het probleem vormt.
• • •
Naschrift: delen van deze tekst werden eerder in de VARAgids gepubliceerd.
106 Bijdragen
Niek Jansen 9
De slotalinea van het artikel vat prima samen wat ook de daar. aanwezige directeur van Greenpeace in die film zei, nl. dat het Davos forum niet tot oplossingen leidt maar in plaats daarvan voor 99% een deel van het probleem is en er slechts voor 1% wat aan doet.
En dat regeringsleiders met zachte handen worden aangepakt werd duidelijk geïllustreerd tijdens het interview met de regeringsleider van Myanmar Aung San Suu Kyi, waar haar slechts vragen werden gesteld over twee journalisten die tot gevangenisstraf zijn veroordeeld omdat zij zich op hadden gehouden in een gebied waar veel wreedheden en brandstichting van dorpen door militairen hadden plaats gevonden, wat als staatsgeheim geldt . Men vergat even dat zij medeverantwoordelijk is, en het zelfs verdedigt, voor een genocide van Rohyngia moslims, welke allang aan de gang was maar geëscaleerd is sinds haar aanstelling als regeringsleider in 2014 en leidde tot de vlucht van zo'n 800.000 moslims naar het naburige Bangladesh, waarvan het grootste deel moet zien te overleven in 's werelds grootste vluchtelingenkamp in Cox's Bazar.
Rutger Bregman had helemaal gelijk toen hij de verzamelde rijken aanmaande eerst maar eens hun belastingen te betalen ipv die belachelijke filantropische acties, waarmee hij verwees naar Bono, maar Robert Gates van Microsoft zal zich zeker ook aangesproken moeten voelen, de man van $60 miljard.
Het publiek voelde zich duidelijk niet op zijn gemak met die 'interventie' van Rutger. Ik vind dat Eric dit best in zijn artikel er uit had mogen lichten.
https://www.independent.co.uk/environment/davos-2019-private-jets-climate-change-world-economic-forum-summit-attenborough-a8742681.html
De bezoekers van WEF laten zich vervoeren met 1500 privéjets; over hypocrisie gesproken!
MaartenH 10
Niek JansenNiek Jansen 9
MaartenHEric Smit 11
Niek JansenNiek Jansen 9
Eric SmitNiek Jansen 9
Eric SmitDus Rutger zou zijn aanbeveling aan de grote corporaties om hun belasting te betalen aan moeten vullen dat te doen in hun eigen land waar zij hun winsten maken ipv die te verstoppen in taxhavens en brievenbusfirma’s.
En dus ook verdient Nederland een tik op de vingers om eens op te houden met de grote corporaties van dienst te zijn en mee te helpen aan hun ontduiken van belastingen ten koste van meestal arme landen.
Tim Gorree 3
"In Davos leeft echter al vele jaren het idee dat technologie een uitweg kan bieden en dat er in gezamenlijkheid oplossingen zijn te bedenken voor de huidige problemen, waarbij iedereen wint."
Dat doet me denken aan zogenaamde 'durfkapitalisten' met hun investeringsfondsen waar ze graag 'managed risks' en 'controlled risks' mee zeggen aan te gaan door te investeren in leuke ideetjes die ze zelf wel aanspreken en waar ze zelf goede sier mee denken te kunnen maken om er uiteindelijk een hoop geld mee te kunnen verdienen, waar ze uiteindelijk zelf mee aan de haal gaan.
Dan denk ik altijd, een gecontroleerd risico nemen is geen risico nemen.
Men moet veel vaker een ander iets gunnen en het eigenbelang daarbij opzij zetten. Dingen doen en mogelijk maken, om de eenvoudige reden omdat het het juiste is om te doen, 'for the greater good'.
Investeer dan ook in mensen en bedrijven die ideeën hebben die het grotere gemeenschappelijke belang beogen.
En niet met als voornaamste doel het eigendom over goede ideeën afhandig te maken en in handen te krijgen, om vervolgens met andermans veren te pronken.
Immers, goede ideeën zijn de valuta van de toekomst.
Give credit there where it is due.
bps 12
Tim Gorree'Men moet veel vaker een ander iets gunnen en het eigenbelang daarbij opzij zetten.'
Dat gebeurt niet door dat een ander heel waarschijnlijk het eigenbelang niet opzij zet, ‘dank je wel’ zegt en er met het ‘gefundenes Fressen’ vandoor gaat.
Het succes van het bovenhangende gemeenschappelijke belang 'for the greater good' zal toch van bovenaf aangestuurd moeten worden.
Top-down om het bottom-up te laten werken, zij het niet met juridische wetgeving, dan wel met natuurlijke wetgeving dat de gevolgen van onbegrensdheid onverbiddelijk afstraft met onleefbaarheid op een begrensde, beperkte planeet.
Ik vergelijk het wel eens met het ‘goed huisvaderschap’ of beter: het goed ouderschap ‘for the greater good’, dat verwende kindertjes een tik over de vingers moet geven als die zonder grenzen stiekem de suikerpot leegmaken.
Die ‘huisvader’ zou dan een verstandige onbaatzuchtige vadertje staat moeten zijn die de kindertjes voor eigen bestwil stuurt, maar dat verantwoordelijke idee leeft allang niet meer bij overheden, als het er al ooit is geweest. Individueel en partijpolitiek eigenbelang domineert.
Die laten de verwende kindertjes liever onbegrensd hun gang gaan die in de competitie met elkaar, zichzelf en anderen ook niet kunnen of zullen stoppen of begrenzen.
Het is een individu, een huishouding of bedrijf zelf ook niet kwalijk te nemen om niet voor verlies of krimp te kiezen.
Een kenmerk van laisser faire, rauw kapitalisme en neoliberalisme is de onbegrensdheid.
De waarheid ligt ook hier in het midden tussen onvrijheid en onbegrensde vrijheid.
Het eigen belang is ook het gemeenschappelijke kenmerk en de drijfveer van mensen.
Men zou zich moeten schikken naar ‘the greater good’ voor mensheid en planeet.
Dat is niet van iedereen individueel te verwachten zonder collectieve bedreiging door natuurlijke gevolgen, collectief inzicht, of zonder wettelijke stok.
Gigi Bakker 3
Daniël Blok 2
"Deze week komen de rijkste, belangrijkste en machtigste mensen op aarde weer samen in het Zwitserse skidorp Davos."
Rijk en machtig, ongetwijfeld. Maar dat maakt ze niet per definitie belangrijk.
Eric Smit 11
Daniël BlokRoland Horvath 7
Zo hebben ze het over morele en intellectuele integriteit. Voor alle duidelijkheid, met de laatste term "integriteit" bedoelen ze uiteraard hypocrisie en valsheid. Zo wat alle aanwezigen zijn zeer bedreven in de newspeak van Nineteen Eighty-Four van George Orwell.
Wat er van het WEF overblijft is zoals ES het in de laatste twee paragrafen samenvat en zegt:
Het WEF is "een formidabel internationaal netwerkplatform".
Het neo liberalisme heeft in hoofdzaak 3 ambities/ slogans/ mantra's/ adagia: bedrijfslasten verlaging, deregulering en privatisering. Die 3 ruïneren de hele economie en - maatschappij.
De bedrijfslasten verlaging vermindert de koopkracht zodanig dat de economie niet meer kan functioneren.
Door de deregulering hebben de GMO vrij spel.
En door de privatisering wordt het collectieve, inbegrepen de regering en het parlement, gestolen van de burgers, van de 99%. En hebben de GMO het voor het zeggen in de maatschappij, ze domineren de overheden.
Over die drie mantra's hebben ze het niet in Davos. Die zijn niet belangrijk in het hoogstaand gezwets dat daar verkocht wordt.
Het enig positieve punt aan Davos is dat bestuurders van de wereld, toch die van de westerse wereld, elkaar enigszins leren kennen en dat ze zien dat de anderen ook gewone mensen zijn met bekende geloofspunten en ideeën.
paul Hoogendijk 8
Roland HorvathRoland Horvath 7
paul HoogendijkMet andere woorden, de nodige veranderingen zullen moeten komen door het inzicht, het discours en de inzet van de 99%, van de meerderheid der burgers.
Het is de hoogste tijd dat de 99% altijd meer zeggenschap hebben in de staat en in de ondernemingen.
Wat de staat betreft zou dat onder andere kunnen door jaarlijkse bindende referenda over om het even welk onderwerp. Als dat sedert 1848 goed werkt in Zwitserland, dan zal dat ook positieve resultaten geven in NL en de vertegenwoordigende democratie in de Staten Generaal op een gepaste wijze aanvullen.
Bij die referenda hoort dan ook een vertrouwensstemming. Als er geen vertrouwen is bij de meerderheid van de stemmen, dan volgen verkiezingen voor de 1e en de 2e Kamer.
De wereld wordt nu bestuurd door - en het geld, de goederen en de productiemiddelen zijn nu het bezit van een zeer kleine minderheid. Terwijl de goederen der aarde in principe van iedereen zijn.
MaartenH 10
Roland Horvath'De politiek' speelt een sleutelrol. In het huidige parlementaire systeem spelen partijen een hoofdrol. Die hebben hun eigen belangen die dichter bij de 1%, 0,1% of 0,01 procent staan dan wenselijk. Hun rol is het om wat die ...% wil te verkopen aan 'het volk'. Het volk heeft eens in de 4 jaar een stem, maar alleen op één van die partijen, die een mix aan beleid voorstaan, waar ze in de praktijk weinig van waarmaken. Hopeloos om uit te kiezen dus. Dat leidt tot verlies aan interesse bij de kiezer, en tot een toenemend gevoel van frustratie.
Bij referenda, op z'n Zwitsers, komt die interesse terug - als jouw stem verschil maakt, neemt de bereidheid om je erin te verdiepen toe. Ook is dat iets dat z'n schaduw vooruitwerpt naar politici toe. Als je weet dat er een referendum kan komen over jouw beleid, pak je het al anders aan. Het houdt politici bij de les.
Vervolgens moeten we ervoor zorgen dat de media weer (?) onafhankelijk worden. Nu zijn media en de ...% ook twee handen op één buik. Ik heb daar geen pasklare oplossing voor, maar het is wel belangrijk.
Tenslotte moeten we grote bedrijven opknippen en weer klein maken. Voor efficiency is dat geen probleem. De grote jongens zijn veel en veel groter dan voor efficiënte productie nodig is. Het enige nut van die grootte is marktmacht en het vermogen om de politiek naar je hand te zetten. Onwenselijke zaken dus. En tegengesteld aan het idee van de vrije markt, waarin bedrijven vrij concurreren. Dat sluit uit dat bedrijven zo machtig worden dat ze zaken naar hun hand kunnen zetten.
Elmar Otter 5
MaartenHDit is niet waar. Je hebt als mens altijd het recht om lid en / of actief te worden van een politieke partij of er één op te richten, je daar bij aan te sluiten en mee te doen. Je kunt zo invloed uitoefenen op het beleid van die partij. Dat die invloed klein is, is natuurlijk de aard van democratie. Jouw stem is er 1, jouw invloed in een politieke partij ook.
Of je met referenda net zoveel invloed hebt is maar de vraag. Het is toch altijd een binaire vraag die gesteld wordt en meestal kun je slechts een voorstel wegstemmen. Het echt invloed hebben in wetgeving bereik je er niet mee. Verder moet je beseffen da Zwitserland verder een vrij zwakke democratie kent. De grootste partijen moeten verplicht samenwerken en zijn al decennia aan de macht. Wat dat betreft hebben we met ons parlementaire stelsel een beter systeem waarbij wisselende samenwerkingsverbanden optreden.
Over het opknippen van bedrijven ben ik het helemaal eens. Net zo klein maken dat ze niet too-big-to-fail zijn en dat er weer een gezonde markt concurrentie tot stand komt.
MaartenH 10
Elmar OtterIk ben blij dat we het daar over eens zijn.
"Je hebt als mens altijd het recht om lid en / of actief te worden van een politieke partij of er één op te richten, je daar bij aan te sluiten en mee te doen"
De mensen die in de 19e eeuw de parlementaire democratie hebben bedacht, hebben dat goed gezien. De opzet is altijd geweest om het volk geen directe inspraak te geven, maar om ze via vertegenwoordigers te laten kiezen. Dat is vanuit behoudende overwegingen gebeurd. Op die manier houdt het establishment / de elite vat op de zaken.
Het feit dat je recht hebt lid te worden van een partij of er zelfs één op te richten, neemt niet weg, dat dit een grote barrière is voor de meeste mensen. Daardoor is slechts een deel van de samenleving politiek actief, wat op zichzelf al ondemocratisch is. Laagopgeleiden en mensen die het te druk hebben met hun hoofd economisch boven water te houden zijn buitengesloten.
Daarbij komt dat een partij elite ontstaat die onderdeel wordt van een netwerk van beïnvloeders. Die beïnvloeders zijn mensen met belangen en geld. Dat netwerk kan redelijk bepalend zijn. Dat netwerk bepaalt de mening van de elite en wat er geschreven wordt in de pers en hoe dingen worden weergegeven op televisie.
vervolgd
Elmar Otter 5
MaartenHDenk eerder dat een groot deel van de bevolking helemaal geen tijd heeft en geen zin heeft op politieke keuzes te maken. Jij haalt nu alleen lid worden of oprichten van een partij er uit, maar ik zei ook dat je er actief voor kunt zijn. Ik ben al jaren politiek / bestuurlijk actief en kan als ik dat wil invloed uitoefenen op het beleid van die politieke partij.
"Daarbij komt dat een partij elite ontstaat die onderdeel wordt van een netwerk van beïnvloeders. Die beïnvloeders zijn mensen met belangen en geld. Dat netwerk kan redelijk bepalend zijn. Dat netwerk bepaalt de mening van de elite en wat er geschreven wordt in de pers en hoe dingen worden weergegeven op televisie."
Dit is gewoon kant en klare onzin. Natuurlijk hebben partijen belangen. Maar ze worden niet met veel geld beinvloed om hun mening aan te passen. Daar zijn ook donatiewetten voor politieke partijen voor. Verder hebben we hier in Nederland persvrijheid. We hebben kranten van links (Trouw, Volkskrant) naar midden (NRC) tot rechts (Telegraaf, DDS, The Post Online). En dan hebben we ook nog online platforms als FTM en De Correspondent. Niemand bepaald wat die kranten / media plaatsen behalve die media.
MaartenH 10
Elmar OtterElmar Otter 5
MaartenHIk respecteer jouw mening, maar ben het niet met jou een op een aantal punten. Ik vind het dan ook jammer dat je het dan zo persoonlijk maakt en op de man speelt.
(ik heb wat je hier schreef gemeld, want ik vind dat je hier te ver gaat).
MaartenH 10
Elmar OtterMaartenH 10
Elmar Otter"Verder moet je beseffen da Zwitserland verder een vrij zwakke democratie kent"
Je moet me uitleggen waar je dat vandaan haalt. Ik heb uitgebreid gezocht op internet, maar helemaal niets in die richting kunnen vinden, in tegendeel.
Elmar Otter 5
MaartenHDenk maar niet dat een referendum dit allemaal gaat oplossen (waar ik op zich niet geheel op tegen ben, maar dat terzijde).
Bij mij komt dit zuur over en als teleurstelling dat niet precies gebeurd wat jij wilt. Maar dat is geen democratie. Democratie op zijn best is als iedereen een beetje ongelukkig op de uitkomst is. Als jij zegt dat er geen recht gedaan wordt aan argumenten bedoel je eigelijk dat je het raar vindt dat niet alle politieke partijen het overnemen. Je wilt dan eigelijk andere partijen een wil opleggen.
En dan 'wordt als extreem voorgesteld'. Wellicht omdat ze dat ook zijn. Maar dan nog dat is toch prima dat partijen en mensen dat vinden. Net zogoed dat die FvD en de PVV mogen vinden wat ze vinden.
MaartenH 10
Elmar OtterVerder inhoudelijk. GroenLinks hoeft geen lid van de regering te zijn om beleid te steunen en dat hebben ze wel diverse keren op twijfelachtige manier gedaan.
"Als jij zegt dat er geen recht gedaan wordt aan argumenten bedoel je eigelijk dat je het raar vindt dat niet alle politieke partijen het overnemen."
Dat is onzin.
Elmar, als je met me wilt discussiëren moet je het goed doen, anders is dit mijn laatste reactie op iets wat jij schrijft.
Elmar Otter 5
MaartenHTen tweede is dit precies wat ik bedoel. Jij denkt te kunnen dicteren hoe ik het gesprek met jou moet aangaan. Helaas zo werkt dat niet.
Wat het zuur. Wellicht had ik moeten zeggen. Ik vind dat je zuur overkomt als je zegt wat je zeg. Verder kun je dan wellicht uitleggen waarom er geen recht wordt gedaan? Want ik begrijp dat niet. Die mensen kunnen (voor Pim Fortuin helaas konden) zeggen wat ze willen. Alleen verwacht niet dat andere partijen op staan om hier over te praten of hier op in te gaan als die het totaal niet met die mening van die partij eens zijn of dit verwerpelijk vinden.
Ik vindt de meningen van FvD verwerpelijk, populistisch en dicht bij fascistisch. Wat niet inhoudt dat zij die mening niet mogen hebben. Alleen verwacht niet van mij dat ik bereid ben met mensen me dit soort meningen van gedachte te willen wisselen. Wel zal ik altijd het recht op vrijheid van meningsuiting verdedigen ook voor mensen met een verwerpelijke mening.
MaartenH 10
Elmar OtterElmar Otter 5
MaartenHIk neem niet persoonlijk op wat je schrijft. Wel observeer ik hoe jij de wereld ervaart en daarin lees ik dat je moeite hebt met mensen die een andere mening hebben en/of die die mening verwerpen. Wat ik met jouw meningen vaak doe omdat ik het vaak niet met jou eens ben.
Daar heb jij het meeste last van en ik het minste omdat ik het me niet zo aantrek wat jij vindt of zegt.
MaartenH 10
Elmar OtterElmar Otter 5
MaartenHhttps://nl.wikipedia.org/wiki/Politiek_in_Zwitserland
De vier grootste regering vormen altijd de regering. Dat zijn al jaren de zelfde partijen.
Martine Groenendijk 5
Eric Smit 11
Martine GroenendijkGerrit Zeilemaker 6
De zin "de wereld redden begint bij het ontbijt" deed mij denken aan het onlangs uitgekomen boekje van Jens Berger van de website Nachdenken. Daar wordt een hoofdstuk gepubliceerd dat begint met het ontbijt en bij iedere handeling en product de echte (!) eigenaren van de bedrijven opsomt. (Wel in het Duits, maar als hij toestemt en FTM het wil plaatsen, wil ik het met alle plezier vertalen.) Zie hier: https://www.nachdenkseiten.de/?p=57642
Hier ook een bespreking van mijn hand van het boek De Kapitalisten van de 21ste eeuw: https://www.andereuropa.org/boekbespreking-werner-rugemer-de-kapitalisten-van-de-21e-eeuw/
Eric Smit 11
Gerrit ZeilemakerDank voor de link, ik ga dat stuk even lezen! Ken je Jens Berger, of stuitte je via een andere route op zijn werk?
PS ik las een deel van het artikel en kwam tot de conclusie dat het voornamelijk over Blackrock gaat. Dat is geen onbekende voor FTM. Ziehier:
https://www.ftm.nl/artikelen/blackrock-bedrijf-dat-wereld-bezit?share=S1hyJhr1Pk9h3iHb8AYVw4SgOD27xRkWODT20ZrgeKyheKElCEMR6LM%3D
Gerrit Zeilemaker 6
Eric SmitIk ga de boekbespreking nog afmaken met waarschijnlijk twee artikelen. Eerder had ik twee artikelen geschreven over de banken in Europa en wilde dat beëindigen met een derde artikel, maar het boek van Werner Rúgemer gooide mijn zorgvuldig uitgedachte eindconclusie nogal omver. Kapitaalgroepen als BlackRock, Vanguard, State Street, enz. zijn veel machtiger en besturen de banken zelfs, maar zijn als schaduwwereld zelf ongereguleerd,buitengewoon machtig en min of meer ongrijpbaar. Het totale werkvermogen van de twintig grootste van het type BlackRock is twee keer zo groot als het jaarlijkse bbp van alle EU-landen inclusiek de VK.
Tegen zo'n macht helpt slechts een verzet zoals in Frankrijk. Hun zogenaamde pensioenhervormingen zijn ook van BlackRock.
Over de banken zie hier: https://www.andereuropa.org/gaan-de-eu-lidstaten-de-banken-weer-redden-deel-1/ en https://www.andereuropa.org/gaan-de-eu-landen-de-banken-weer-redden-deel-2/
Elmar Otter 5
Gerrit Zeilemakerhttps://www.bol.com/nl/p/de-schaduwelite-voor-en-na-de-crisis/9200000025473201/?suggestionType=featured_product&suggestedFor=de%20schaduwel&originalSearchContext=media_all&originalSection=main
Gerrit Zeilemaker 6
Elmar OtterGeorge van Houts 2
Eric Smit 11
George van Houtshttps://www.ftm.nl/artikelen/we-hebben-verandering-uitbesteed-aan-miljardairs?share=K09fYvmXuI18yLvqTrB5wysKXP%2BsVHlgQhowUAOgBJgx7gA4iTGzDlo%3D
Roelf van der Laan 3
Door te blijven hameren op die 'hypocrisie' blijf je steken in complottheorieën: de rijken en de machtigen willen ons eronder houden. Waar of onwaar, je komt er niet verder mee door dat alsmaar te herhalen. Je moet uitzoeken en laten zien hoe waarde-extractie en waarde-schepping werkt. Dat is de spagaat waar het bedrijfsleven in gevangen is en waar de 'hypocrisie' een uiting van is.
Eric Smit 11
Roelf van der LaanAls we iets proberen te doen op FTM, dan is het te laten zien waar lieden zich op onethische/onrechtmatige wijze verrijken c.q. aan waarde-extractie doen. Dat zijn geen artikelen op basis van 'complottheorieën', dat zijn stukken die na heel veel hard werk tot stand komen en waarin nieuwe feiten zitten die we van het donker naar het licht brengen. Ik kan je bijvoorbeeld verwijzen naar de zaak Henry Keizer, een duidelijk geval van waarde-extractie ten koste van anderen (leden van een crematievereniging). Er zijn nog veel meer voorbeelden op FTM vindbaar.
Zinnen als 'de rijken en machtigen willen ons eronder houden' zul je mij nooit uit horen spreken en als er een redacteur is die zoiets in een artikel heeft verwerkt, zullen eind- en hoofdredactie dat heel goed tegen het licht houden.
Zo nu en dan permitteer ik me een opinie-artikel te schrijven. Dit is er een voorbeeld van. Je mag het er natuurlijk hartgrondig mee oneens zijn, dat vind ik geen enkel punt. Ik hoor dan graag waarom je denkt dat ik het mis heb.
Qua waardeschepping: dat die alleen tot stand kan komen door 'samenwerking tussen producenten en consumenten' lijkt me een vergissing. Producten/ondernemers werken niet samen met klanten/consumenten, ze moeten die juist producten verkopen die waarde toevoegen. Voor zowel consument als samenleving. Dat gebeurt vooral door technologische ontwikkeling, door innovatie.
Groet,
Eric
Niek Jansen 9
Eric SmitDan heeft deze zaak zeker ook de belangstelling van FTM. Die mevr.Isabel dos Santos, waar zaken mee wordt gedaan, zou ook de rijkste vrouw van Afrika zijn, ook volgens BBC World News vandaag, die haar beschuldigt dat zij ‘ripped off Angola’!
https://verhalen.trouw.nl/luandaleaks/
Karlijn Kuypers, een van de onderzoekers, is trouwens ook degene die een rapport heeft gepubliceerd in de Groene Amsterdammer over het z.g. Corredor project dwars door het Amazonegebied in Brazilië wat tot gevolg zal hebben aanleg van wegen, spoorlijnen en havens, ontbossing, conflicten met indianen enz.
Eerder heb ik op FTM daar ook al aandacht aan besteed; het project heeft de steun van de min.v.Ontwikkelings samenwerking Sigrid Kaag. Goed voor het Nederlands bedrijfsleven en ook 'sustainable' (duurzaam) wordt er dan altijd automatisch bij gelogen.
https://www.platform-investico.nl/artikel/duurzaamheid-slechts-een-verhaaltje/
Roelf van der Laan 3
Eric SmitMijn punt was echter dat het weinig zin heeft om ze van hypocrisie te beschuldigen, als ze zeggen aan waarde-schepping te willen doen, maar intussen waarde-extractie in de praktijk brengen. Maar die twee zijn met elkaar verbonden. Onze huidige economie is gebaseerd op waarde-extractie, maar er kan logischerwijs geen waarde-extractie plaatsvinden zonder waarde-schepping. Zo werkt de onzichtbare hand van Adam Smith, maar het vormt ook het spagaat waar het bedrijfsleven mee worstelt: waarde-schepping als legitimatie hebben, maar waarde-extractie als middel en aanjager en inmiddels tot doel verheven.
In jouw opinieartikel zeg je weliswaar niet dat ‘de rijken en machtigen ons eronder willen houden’, maar je suggereert het wel. Door ze voortdurend van hypocrisie te beschuldigen zeg je in feite dat hun intenties alleen op waarde-extractie zijn gericht en slechts lippendienst bewijzen aan waarde-schepping. Je hebt misschien wel gelijk, maar je verklaart er weinig mee. En het is wel een argument wat in complottheorieën opgeld doet.
Jij zegt dat waarde-schepping gebeurt door technologische ontwikkeling, door innovatie. Op zich is dat juist, maar je vergeet dat technologische ontwikkeling en innovatie ook ingezet kan worden voor waarde-extractie. Echte waarde-schepping moet voorzien in de werkelijke behoeften van consumenten (en de natuur). Wat die zijn zal toch in overleg (samenwerking) tussen producenten en consumenten, in overeenstemming met de laatste inzichten over natuurlijke kringlopen, moeten worden vastgesteld. Niet door maar zoveel mogelijk nieuwe producten tegen zo’n hoog mogelijke prijs op de markt te gooien en te zorgen dat de consumenten eraan verslaafd raken.
Eric Smit 11
Roelf van der LaanJe stelt terecht dat multinationals waardeschepping propageren en tegelijkertijd waarde-extractie in de praktijk brengen. Dat is precies wat onze grootste multinationals Shell en Unilever doen. Ik vraag me alleen af waarom je meent dat het weinig zin heeft om die spagaat van delen van het corporate bedrijfsleven in beeld te brengen. Je zegt eigenlijk: went je blik maar af, het heeft geen zin, het gebeurt toch wel. Ik hoop dat je begrijpt dat ik daar als journalist en ook als mens fundamenteel mee oneens ben. Het is in mijn ogen juist van het grootste belang om de tegenstellingen zichtbaar te maken omdat de gecreëerde beeldvorming rondom dit type organisaties zo succesvol is. Daar doen ngo's en overheden aan mee. Dat is waar mijn artikel voor een belangrijk deel over gaat. In goed functionerende democratieën bestaat er een goed evenwicht tussen de machten en zijn overheden in goed staat om waar nodig de macht van het corporate bedrijfsleven te breken/krachtig tegenspel te bieden. In de afgelopen decennia is die balans verloren gegaan. Multinationals hebben dankzij het overal in de Westerse wereld omarmde neo-liberale gedachtegoed (marktwerking is het medicijn voor alles) de overhand gekregen en zijn zelfs na de financiële crisis in staat geweest om de publieke zaak te gijzelen. Je had na al die ellende precies het tegenovergestelde verwacht, maar dat is om verschillende redenen niet gebeurd. Dat heeft niets te maken met complottheorieën, integendeel. Deze stelling legitimeert juist dat er meer over dit onderwerp wordt geschreven, want kennelijk is het niet duidelijk genoeg hoezeer we met z'n allen zijn gaan geloven in de heilzame oplossingen die (vrije) marktwerking voor ons in petto hebben, maar in werkelijkheid vooral voordelig zijn voor grote bedrijven. Dat is ook wat Stiglitz propageert: de markt moet meer gaan werken voor burgers en dat kan door stevig ingrijpen van overheden (onder andere door het beprijzen van uitstoot etc.).
Eric Smit 11
Roelf van der LaanRoelf van der Laan 3
Eric SmitIk vind het alleen niet zo zinvol om te blijven steken in een karakterisering van dat spagaat als ‘hypocrisie’. Want daarmee zeg je impliciet dat het aan de kwaadaardige intenties (het nastreven van waarde-extractie, terwijl het zeggen dat ze ook aan waarde-schepping willen doen slechts als rookgordijn dient) ligt dat ze er niet uit komen. Als econoom weet je heel goed dat intenties geen voldoende verklaring geven voor economische ontwikkeling. Maar ze fungeren wel volop als verklaring in complottheorieën, waarvan ‘de rijken en de machtigen spannen samen om ons eronder te houden’ één van de populairste is.
Je hebt gelijk als je stelt dat dankzij het neoliberale gedachtegoed (in overeenstemming met de neoklassieke economische theorie) er geen aandacht wordt besteedt aan het onderscheid tussen waarde-schepping en waarde-extractie. Daarin wordt het onderscheid onder tafel geveegd door ‘waarde’ eenvoudig te definiëren als ‘de prijs die de afnemer ervoor over heeft’, waarbij het dus om het even is of het gaat om waarde-schepping of -extractie. Zie hiervoor Mariana Mazzucato, The Value of Everything, Making and Taking in the Global Economy, 2018, ook vertaald in het Nederlands. https://marianamazzucato.com/publications/books/value-of-everything/ .
Wat betreft een voorbeeld van hoe samenwerking tussen producenten en consumenten tot stand kan komen en daarmee (lokale)waarde-schepping bevordert wordt en waarde-extractie tegen gegaan, zie bijv. STRO https://www.socialtrade.nl/ of https://www.circuitnederland.nl
Roelf van der Laan 3
Eric SmitAls je goed kijkt zie je dat waarde-schepping altijd berust op samenwerking. Een product ontleent z’n waarde aan de behoefte eraan in de samenleving. Een producent moet dus op z’n minst voeling hebben met waar de samenleving behoefte aan heeft. Hoe beter hij/zij op de hoogte is van die behoeften en ook de veranderingen in die behoeften bij kan houden hoe meer waarde het product kan krijgen. Dat is dus al een vorm van (informele) samenwerking. Vervolgens kan de producent waarde-scheppen door de productie efficiënter te maken. Hij/zij kan dan met dezelfde inspanning meer waarden aan de samenleving leveren. Daar gaat een deel van de innovatie en technische vernieuwing in zitten. Daar is weer samenwerking met kennisinstellingen voor nodig. Ook kan de producent de kwaliteit van het product vergroten, of een geheel nieuw product op de markt brengen (het verschil is gradueel), maar dan zal hij/zij opnieuw moeten nagaan of het nieuwe product ook werkelijk beter toepasbaar is en of het ook echt in een behoefte voorziet. Zo ja, dan is er weer sprake van waarde-schepping. Hier wordt weer een deel van de innovatie en technische vernieuwing aan besteed. En ook hier is dus weer (voortgaande en langdurige) samenwerking voor nodig tussen producent en consument, tussen producent en wetenschap en tussen producenten (leveranciers) onderling. Dit is het proces van waarde-schepping waar vele ondernemers zich een leven lang voor hebben ingezet en zich trouwens nog steeds voor inzetten.
Maar wat zet hen daartoe aan? Volgens de klassieke economische theorie kan dat alleen uit eigenbelang in de vorm van het nastreven van winst. Doordat zij alleen winst kunnen maken door waarde te scheppen ten behoeve van de samenleving. (zie vervolg)
Eric Smit 11
Roelf van der LaanJe schrijft dat 'waarde-schepping altijd berust op samenwerking'.
Dat is niet juist. Waardeschepping heeft vooral (maar niet uitsluitend) te maken met technologische innovatie. En anders dan jij stelt, gaan daar geen samenwerkingen met consumenten aan vooraf. Je haalde eerder Mazzucato aan. Zij schreef veel over de enorme economische waarde van fundamenteel wetenschappelijk onderzoek dat dankzij overheden mogelijk wordt gemaakt (niet: consumenten). Ze noemt daarbij vaak de voorbeelden van technologische ontwikkeling die nu je smartphone mogelijk maken. De basis ervan (internet, het glas, gps etc) zijn door langdurige en omvangrijke overheidsinvesteringen mogelijk geworden. Vanzelfsprekend is er ook veel toegepast onderzoek. Helaas bestaat in Nederland het overgrote deel daar uit. Ik wijs je in die context graag op een FTM_interview met voormalige president van de Koninklijke Akademie van Wetenschappen (KNAW), Hans Clevers.
https://www.ftm.nl/artikelen/de-nederlandse-wetenschap-zit-gevangen-een-contract?share=jkPDaaRsrx0r9f8uxBe5o7jUHhrM%2Bg9fc16a9ue%2F8%2Fe57XPPOjB%2B0A%3D%3D
Wanneer jij schrijft dat de samenleving ergens behoefte aan heeft, denken bedrijven in termen van 'klanten'. En vanzelfsprekend kijken ondernemers goed naar behoeften van klanten, maar nog meer weten ze (latente) behoeften aan te wakkeren. Dat is de kunst van de marketing. Producenten zijn je in staat totaal nutteloze of schadelijke producten in de maag te splitsen en je er een goed gevoel aan over te laten houden.
Ik zie overigens graag concrete voorbeelden van zo'n samenwerking waar jij op doelt. Ik (her)ken ze niet en de link naar Stro vond ik vaag/niet concreet genoeg. Welk product dat het gevolg is van samenwerking tussen producent en consument kan ik daar zien?
Roelf van der Laan 3
Eric SmitJe haalt terecht Maria Mazzucato aan die laat zien dat fundamenteel wetenschappelijk onderzoek (gefinancierd door de overheid) van groot belang is om waarde-schepping op gang te brengen. Ik doelde met ‘samenwerking’ niet alleen op die van producenten en consumenten, maar ook van producenten onderling, met kennis instellingen (die ik niet tot de overheid reken, ook al worden ze met belastinggeld gefinancierd) en met overheden (voor infrastructuur, gezondheidszorg, nutsvoorzieningen, enz.). Die samenwerking is altijd al van belang geweest en is nu van nog groter belang nu we ‘de grenzen van de groei’ al overschreden hebben. Waarde-schepping moet niet alleen voor consumenten waarde toevoegen, maar ook voor de samenleving als geheel en geen (opzettelijke) schade toebrengen, ook voor de lange termijn.
Terecht ook wijs je erop dat producenten (latente) behoeften bij consumenten aanwakkeren voor soms nutteloze of schadelijke producten, terwijl ze je er een goed gevoel aan over laten houden. Dat is volgens mij een methode van waarde-extractie, niet van waarde-schepping. Er wordt immers geen echte waarde toegevoegd, alleen maar schijnwaarde. Juist daarom is samenwerking met consumenten nodig om tot echte waarde-schepping te komen. Dat daar nu geen systematische aandacht voor is komt door het vrijemarkt-fundamentalisme wat uitgaat van eigenbelang en concurrentie. Voor werkelijke waarde-schepping is ook echte samenwerking noodzakelijk.
Eric Smit 11
Roelf van der LaanJoseph Stiglitz in zijn boek Winst voor iedereen, progressief kapitalisme in een tijd van onvrede: ‘De soms als godsdienst beleden overtuiging dat particuliere partijen alles altijd beter kunnen dan overheden is onjuist en gevaarlijk.’
Ik deel die opvatting.
Roelf van der Laan 3
Eric SmitDe extravagante beloning van CEO’s is niet voor hun bijdrage aan waarde-schepping, maar is bedoeld om hen te compromitteren aan waarde-extractie tbv de aandeelhouders en henzelf. Volgens mij moeten aandeelhouders niet het eigendomsrecht van de onderneming worden toegekend. Aandelen zijn een claim op toekomstige winsten. Hun waarde is een uitdrukking van de verwachte winstpotentie van de onderneming. Speculatie met aandelen is op zich niet schadelijk. Het verschuift alleen waarden van de één naar de ander. Het maakt daarbij echter niet uit of die winst van waarde-schepping afkomstig is of van waarde-extractie. Doordat aandelen verbonden zijn aan het eigendomsrecht van een onderneming zijn de aandeelhouders in staat om de onderneming te dwingen tot winstmaximalisatie en daarmee tot (steeds meer) waarde-extractie. Het 'eigendomsrecht' van een onderneming is een 'gebruikers recht' die toegekend zou moeten worden aan de degenen die het beste in staat zijn om leiding te geven aan de waarde-schepping. Zij zullen (en moeten) dan beleid ontwikkelen voor de lange termijn, rekening houdend met alle belanghebbenden, niet alleen de aandeelhouders. Waarde-extractie moet tegengegaan worden met wettelijke maatregelen, eventueel met dwang, maar niet zodanig dat ook waarde-schepping wordt belemmerd.
Roelf van der Laan 3
Eric SmitInmiddels heb ik Stiglitz, Winst voor iedereen uitgelezen. Het eerste deel leest als een uitwerking van wat ik hieronder als methoden van waarde-extractie heb opgenoemd. Hij besteedt wat minder aandacht aan hoe waarde-schepping tot stand komt, maar ook hij komt tot de conclusie dat waarde-schepping op samenwerking berust. Zie in het laatste hoofdstuk, p.236:
“Of neem de mythe van dat ‘stoere individualisme’. Het bedrijfsleven weet dat dit maar zelden werkt: een bedrijf kan alleen succesvol worden door teamwork, door samenwerking. Binnen bedrijven wordt vaak gewerkt met teams en wordt de nadruk gelegd op solidariteit, samenhang en samenwerking. Soms probeert men te profiteren van de competitieve geest van de werknemers door een gezonde rivaliteit aan te moedigen tussen teams binnen een bedrijf. Soms zal de beloning, in een poging om de wedijver aan te moedigen, deels gebaseerd zijn op de prestaties van het team, een strategie die in strijd is met de traditionele economische theorie. Die theorie stelt dat teamwork niet kan slagen omdat teamleden zullen proberen om mee te liften op het werk van hun teamgenoten. Maar de meesten van ons weten dat het in de realiteit niet zo gaat. We verlangen allemaal naar de waardering van onze collega’s, en die krijgen we niet als men ons beschouwt als profiteurs. Dit is een van de vele manieren waarop de standaard economische theorie tot een verkeerd model van het menselijk gedrag is gekomen. Daarmee heeft ze vervolgens een economie tot stand gebracht die vormend heeft gewerkt op Amerikanen en hun gedrag, op een manier die vaak niet aansluit op hun hogere waarden”.
“De moderne gedragseconomie heeft het nodige ondernomen om deze problemen te verhelpen. Veel van het huidige economische beleid in de VS en andere ontwikkelde landen is echter niet gebaseerd op de inzichten van de gedragseconomie, maar op de voorschriften van een standaard....(zie vervolg)
Roelf van der Laan 3
Eric SmitEn op p. 239: “Geen van onze successen in de beheersing van die kwesties is bereikt door zelfstandig opererende individuen. Steeds was er sprake van samenwerking – en in de loop van de tijd heeft die samenwerking zich ontwikkeld van het mythische Amerikaanse beeld van de gemeenschap die samen een stal bouwt naar meer stelselmatige manieren om samen te werken, en om samen bepaalde regels overeen te komen en de ongebreidelde persoonlijke vrijheid waar nodig enigszins aan banden te leggen. Toch zijn de mate en de omvang van de samenwerking waar onze eenentwintigste-eeuwse economie om vraagt nieuw en ongekend. Het vereiste niveau van samenwerking nu valt niet te vergelijken met dat van de late achttiende eeuw, de tijd waarin de grondwet werd geschreven en waarnaar we met zoveel nostalgie terugkijken”.
Dat ik geen concretere voorbeelden kan geven van samenwerking tussen consumenten en producenten is omdat ze er nauwelijks nog zijn. De Social Trade Organisation is wel goed bezig met alternatieve vormen van geld circulatie om zo tot intensievere samenwerking tussen consumenten, bedrijven en ook overheden te stimuleren. Het is echter alleen nog op lokale schaal toepasbaar en vooral in regio’s waar ze met een leeglopende economie te kampen hebben. Het is ook bedoeld als aanvulling op de ‘gewone’ economie bedoeld, niet als compleet alternatief. Maar om tot een echt duurzame economie te komen is er m.i. veel meer en grootschaliger samenwerking noodzakelijk. Ook Stiglitz wijst daarop in zijn conclusies op p. 255:
“Amerika beschikt bovendien over veel meer en betere instellingen dan ‘marktfundamentalisten’ bereid zijn toe te geven. Niet alleen hebben we meerdere effectieve en efficiënte overheidsinstellingen, er zijn bovendien tal van sterke en actieve niet-gouvernementele instellingen en stichtingen..... (zie vervolg)
Roelf van der Laan 3
Eric SmitRoelf van der Laan 3
Eric SmitZo zou de onzichtbare hand van Adam Smith z’n werk doen. In de praktijk leidt het voortdurend nastreven van winst niet alleen tot waarde-schepping, maar ook tot waarde-extractie (misschien kunnen we beter spreken van waarde toe-eigening; de waarde verdwijnt tenslotte niet, maar wordt omgezet in luxe consumptie of weer geïnvesteerd in nieuwe waarde-schepping dan wel waarde-extractie).
Waarde-extractie kan op vele verschillende manieren plaats vinden. Teveel om hier allemaal te beschrijven. Het lijkt me de taak van de journalistiek om die verschillende vormen uit te diepen. Dat doen jullie als de besten (in Nederland). En het is aan de wetenschap om te onderzoeken hoe waarde-extractie ontstaat en zich verder ontwikkelt en wat eraan te doen om het te voorkomen. Ik zal alleen wat grote lijnen schetsen.
Waarde-extractie kan plaatsvinden door de kosten die gemaakt moeten worden in de economische kringloop van productie, distributie en consumptie af te schuiven op de samenleving (= externalisatie van kosten). Door roofbouw op de natuur (bij grondstoffen winning en verwerking), op arbeid (uitbuiting heette dat vroeger. Die is door sociaaldemocratie voor een belangrijk deel teruggedrongen, maar wereldwijd nog altijd volop van toepassing, ook hier, met slechte of ongezonde arbeidsomstandigheden, gebrek aan zekerheid, enz. ) of op consumenten (op hun gezondheid, door verslaving, door stimulering van een wegwerpcultuur) of door milieuvervuiling na consumptie kan de schade die aan de samenleving wordt toegebracht de waarde schepping die bij de productie tot stand komt grotendeels teniet doen, of soms zelfs ver overtreffen.
(zie vervolg 2)
Roelf van der Laan 3
Eric SmitWaarde-extractie kan ook plaatsvinden door de prijzen kunstmatig hoog te houden. Dit gebeurd door monopolie- of oligopolievorming en door middel van patenten. Het kan ook door specifieke belastingen of invoerheffingen (of deze laatste vorm de waarde-schepping belemmert of schade toebrengt aan de samenleving is afhankelijk van de context. Soms zal het eerder neerkomen op een vorm van herverdeling ten behoeve van de bredere samenleving, andere keren op het faciliteren van waarde-extractie ten behoeve van enkelingen).
Misschien wel de belangrijkste vorm van waarde-extractie is rente (= geld met geld verdienen). Dit kan door het verpachten van grond of het verhuren van onroerend goed. Dit heet al vanouds rentenieren. De meeste waarde-extractie is hier mogelijk doordat de ‘waarde’ van de grond of het onroerend goed stijgt met de groei van de economie als geheel, waardoor de ‘eigenaar’ de pacht of de huur kan verhogen zonder enige waarde-schepping toe te voegen. Een andere vorm is interest op leningen of hypotheken. Hierbij kan met een minimale waarde-schepping een grote waarde-extractie gerealiseerd worden door het monopolie van de banken, gedekt door de staat, op het verstrekken van grote leningen en hypotheken. Maar de meeste waarde-extractie vindt tegenwoordig plaats door de aandelenhandel. Een aandeel is een claim op de verwachte toekomstige winst (hoe meer winst er verwacht wordt hoe meer het aandeel ‘waard’ is) en geeft tevens zeggenschap over het beleid van de onderneming. Daarmee wordt een enorme druk uitgeoefend op beursgenoteerde bedrijven (met name multinationals) om te komen tot winstmaximalisatie op de korte termijn. Er wordt steeds minder geïnvesteerd in waarde-schepping en steeds meer komt de nadruk te liggen op waarde-extractie. Het gevolg is een toename van de inkomens- en vooral van de vermogensongelijkheid.
(zie vervolg 3)
Roelf van der Laan 3
Eric SmitDat alleen al werkt ontwrichtend op de sociale samenhang in de samenleving en geeft de vermogenden steeds meer grip op de politieke besluitvorming. Maar nog ernstiger is de misvorming van de economische structuur van de samenleving, die gericht wordt op waarde-extractie richting de financiële centra ten koste van de waarde-schepping in de regio en afhankelijk van een eeuwige exponentiële groei.
Tenslotte vindt er natuurlijk ook waarde-extractie plaats door fraude, oplichting en georganiseerde misdaad. Die zijn natuurlijk van alle tijden, maar worden ook gestimuleerd door de nadruk op en verheerlijking van het streven naar winstmaximalisatie in de gewone legale economie. Het onderscheid vervaagt, er is een groot grijs gebied ontstaan waarin waarde-extractie normaal gevonden wordt en waarde-schepping iets voor idealisten.
Hoe dan ook, een duurzame economie kan niet aangedreven worden door waarde-extractie, maar kan alleen echte waarde-schepping tot doel hebben. Een duurzame economie moet berusten op samenwerking, niet op winstmaximalisatie en concurrentie. Hoe dat bereikt kan worden weet nog niemand. We zullen het samen moeten opbouwen. Producenten, consumenten, de politiek en de wetenschap. Geen van allen kan in z´n eentje een duurzame economie bewerkstelligen. Stap voor stap, met vallen en opstaan zullen we gezamenlijk een weg moeten vinden. Er is niet één remedie.
Roelf van der Laan 3
Eric SmitZou het niet zinvoller zijn om de voorgestelde intenties vanuit het bedrijfsleven om duurzamer te produceren serieus te nemen en ze dan te bevragen en/of uit te zoeken hoe ze die intenties denken waar te kunnen maken? En wat de obstakels zijn die hen verhinderen ze te realiseren? Als blijkt dat hun uitspraken alleen maar window-dressing waren, hen dan pas hypocrisie te verwijten? En degenen die wel oprecht zijn aan te moedigen om aan die intenties vast te blijven houden? Met andere woorden: zoek uit hoe het bedrijf in de praktijk omgaat met het spagaat tussen waarde-schepping en waarde-extractie. Hou het zakelijk. En wees zuinig met insinuerende kwalificaties zoals 'hypocrisie'.
Ik blijf erbij, echte oplossingen moeten voortkomen uit samenwerking, niet uit vijandschap. Want waarde-schepping kan alleen tot stand komen door samenwerking. Niet alleen tussen producenten en consumenten, maar ook door bedrijven onderling, met kennis instellingen en overheid instanties. Dat wil niet zeggen dat bedrijven en overheden niet bekritiseerd moeten worden op praktijken waarbij ze zich schuldig maken aan waarde-extractie, maar besteed ook eens aandacht aan problemen bij waarde-schepping.
PS: ik heb mede n.a.v. jou tip 2 boeken van Stiglitz besteld: Winst voor iedereen en Price of Inequality.
Peter Waalkens 7
Eric SmitElmar Otter 5
Eric SmitEric: ik vond het een goed stuk, dank daarvoor.
Roelf van der Laan 3
Elmar OtterElmar Otter 5
Roelf van der LaanIk denk ook dat we met een ander referentiekader spreken. Jij zegt: 'ik denk dat we niet alles moeten verwachten van de politiek'. Dat is van buiten de politiek naar binnen geredeneerd. Dat begrijp ik en daar ben ik het ook mee eens.
Alleen ben ik gewend niet al zelf mijn wensen / standpunten af te zwakken, dat doen andere(n) (partijen) al genoeg. Vanuit die gedachte ben ik van mening dat de overheid een leidende rol moet nemen in deze onderwerpen en dus ook in de energietransitie. Dat houdt niet ik dat dit allemaal gelijk via wetgeving moet. Als met subsidies, investeringen door de overheid etc de transitie goed op gang geholpen kan worden dan is dat beter dan dingen afdwingen en verbieden. Wel vind ik dat de kaders in wetgeving door de overheid vastgelegd moeten worden. Wat jij de rechtsverhoudingen regelen noemt.
En ja: ik ben heel grote voorstander van burgerinitiatieven en vind zeker dat bedrijven een hele grote rol te vervullen hebben.
Roelf van der Laan 3
Elmar OtterIk had het over de bredere en meer fundamentele transitie naar een duurzame economie. Ook daarin heeft de overheid en de politiek een belangrijke rol te vervullen. Er zullen o.a. in ons geldstelsel, in de eigendomsverhoudingen en in de wijze waarop belastingen geheven worden fundamentele wijzigingen nodig zijn. Maar we moeten niet verwachten dat de overheid dat wel even voor ons in orde zal maken. Een duurzame economie moet gebaseerd zijn op samenwerking. Tussen producenten, handel en consumenten. Hoe die samenwerking tot stand kan komen is een kwestie van uitproberen, leren van mislukkingen en opnieuw proberen. Dat zijn geen ´burgerinitiatieven´, dat is gewoon economie bedrijven. Daar zijn we dagelijks mee bezig. De kaders in wetgeving vastleggen en te zorgen dat die de samenwerking in de economie ondersteunen moeten we via de politiek voor elkaar zien te krijgen.
Annemiek van Moorst 10
Eén opmerking n.a.v. verwijzing naar Stiglitz "waardecreatie - zoals koloniale mogendheden deden".
Ik denk dat de koloniale mogenheden nooit zijn weggegaan c.q. gestopt - "doen" dus, in de tegenwoordige tijd zou er moeten staan ipv"deden". Het verschil is dat de grote bedrijven nu de koloniale mogenheden zijn en nog steeds voor een spotprijs grondstoffen en slavanarbeid betrekken uit dezefde landen.
Een aanrader is ook het interview met 'Club van Rome' Wouter van Dieren (hoewel hij wel als erge chagrijn overkomt) over het gebrek aan systeemdynamisch denken. Ik ben het daar helemaal mee eens.
"Systeemdenken: het zien van de onderlinge relaties tussen verschijnselen, onderscheid maken tussen symptomen en problemen, dat is wat Van Dieren drijft. “Problemen worden sectoraal bekeken. Dat is fout. Je moet alle ketens in een proces aan elkaar koppelen. Ook van een menselijk lichaam kun je niets loskoppelen zonder dat er elders schade ontstaat. Alles is met alles verbonden. In het stroomgebied van een rivier spelen alle kleine zijstroompjes hun eigen rol, al die vertakkingen hebben een functie in het systeem.”"
Dat is wat er fout gaat, aldus Van Dieren. Problemen worden niet gezien in hun verbondenheid met een groter systeem.
"Hij wil dat de Club van Rome zich nogmaals gaat uitspreken over de schaarste aan essentiële ruwe materialen. Dan gaat het over grondstoffen voor de high-tech-industrie: aardmetalen als dysprosium en neodynium, die hard nodig zijn voor de energietransitie en voor de bouw van elektrische auto’s. Ook in windturbines zitten zeldzame aardmetalen. Wereldwijd dreigen er grote tekorten te ontstaan aan deze hulpbronnen, terwijl er geen alternatieven zijn. “De Club van Rome komt over twee jaar met een rapport”, kondigt Van Dieren aan."
https://www.trouw.nl/duurzaamheid-natuur/wouter-van-dieren-78-behoudzucht-drijft-wauwelende-milieubeweging~b740ed845/
Eric Smit 11
Annemiek van MoorstDank voor je compliment.
Ik ben het ook eens met je commentaar. Ik schrijf juist het volgende: 'Het op koloniale leest geschoeide bedrijfsmodel van een multinational als Unilever draait voor een belangrijk deel op het goedkoop verkrijgen van natuurlijke grondstoffen als palmolie en thee.' Actief. Het is nog gaande. Laat daar geen misverstand over bestaan.
Dank verder voor je leessuggesties!
Groet,
Eric
Annemiek van Moorst 10
"Only when the last tree has been cut down, the last fish been caught, and the last stream poisoned, will we realize we cannot eat money.” ― Cree Indian prohecy
bps 12
Annemiek van MoorstKindertjes jammeren pas als de suikerpot leeg is.
Rob Klerks 4
Sociaal en maatschappelijk verantwoord zakendoen, is geen onderdeel van deze veelvraten.
De grootste uitspattingen blijken gereguleerd te worden door de reclame bedrijven en lobbyisten.
Wat we dus nodig hebben is een tegenbeweging die de media kan bespelen met als uitkomst "echte verandering ".
Als alle NGO's samen gaan werken en Greta Thunberg de jeugd blijft mobiliseren dan zijn er legio kansen.
Dat samenwerken moet globaal gedaan worden.
Helaas vissen zij allemaal in dezelfde geldvijver. En kiezen ze hun eigen pad.
Tot vreugde van de Davos schoffies 😤.
Paul Sporken 10
Natuurlijk heb je negatieve fenomenen als greenwashing en schaamtecultuur. Maar moeten alle consumenten dan maar geen biologische producten meer kopen en zich gewoon onbeperkt laten gaan in hun consumentisme? En ondanks de eerlijke bankenwijzer met hun geld klusterbommen en kinderarbeid financieren? Of hun energie inkopen uit kolencentrales? En zullen we dan ook maar geen goede doelen meer steunen met een donatie nu we toch bezig zijn? Consumentenacties dragen wel degelijk bij aan bewustwording bij publiek en politiek. Is dat voldoende? Zeker niet!
Maar je stem laten horen met je portemonnee is één van de weinige zaken die je als consument kan doen. Als burger kan je een partij kiezen die het systeem wil aanpakken. Dat zijn er helaas niet veel. Als werknemer kan je een voorstel doen in de ideeënbus om het anders aan te pakken. Dat heeft meestal te weinig impact in de directiekamer. Als actievoerder heb je zeker de nodige opties, maar ook daar zitten negatieve kanten aan in framing en beeldvorming. Wie kan me de ultieme tip geven hoe ik als individu het beste kan bijdragen aan een systeemverandering? Ik hoor het graag!
Jan Ooms 10
Paul SporkenEric Smit 11
Paul SporkenIk ben overigens ook vóór ceo's die een fatsoenlijke wijze van geldverdienen bevorderen, maar ik wijs de ijdele bazen af die daarmee menen dat zij degene zijn die de wereld kunnen verbeteren, of zelfs zeggen dat het zonder hun bijzondere inspanningen niet zal lukken. Afijn, mijn betoog hierboven spreekt verder voor zich.
MaartenH 10
Paul SporkenPersoonlijk denk ik dat de huidige parlementaire democratie en de daarbij horende partijpolitiek een grote sta-in-de-weg is. Bijna alle partijen lopen aan het handje van het grote bedrijfsleven. Dus mijn ultieme tip is om verandering richting directe democratie te steunen.
Paul Sporken 10
MaartenHMaartenH 10
Paul SporkenZwitserland heeft een systeem dat werkt, met jarenlange ervaring. Wat mij betreft hoeven we niet moeilijk te doen, gewoon het Zwitserse systeem overnemen, aangepast aan de Nederlandse situatie.
Waar het eigenlijk om gaat is dat het dagelijkse parlementaire handwerk de nodige kennis en ervaring vergt. Beter om aan (gekozen) professionals over te laten, zoals nu. Alleen is het essentieel dat de bevolking direct invloed uit kan oefenen op belangrijke issues. Dat voorkomt dat die professionals een eigen leven gaan leiden en vooral hun eigen belangen gaan dienen zoals nu.
Paul Sporken 10
MaartenHTegenover het goedlijkend functioneren van het zwitsers referendum kennen we ook de slechte praktijk van b.v. california waar referenda te pas en te onpas plaats vinden, erg lobbygevoelig zijn en de bestuurder nauwelijks duidelijkheid geven. Daarmee probeer ik te zeggen dat elk systeem z’n succes- en rampverhalen heeft. De lottocratie verdient het om verder uit te testen. De G 1000 wordt hier en daar uitgeprobeerd maar in een heel vrijblijvende setting. Dat zou van mij wel steviger mogen.
En over die gekozen professionals ; daar heb ik niet zo’n hoge pet van op. Ik twijfel niet aan de goede intenties van de meesten van hen, wel aan hun optimale effectiviteit, ongeacht of ze nou wel of geen vakkennis hebben (wat sowieso nooit de volledige breedte dekt van de zaken waarover ze moeten oordelen). Het duurt i.d.d. lang om het handwerk van de 2e kamer te leren maar dat komt vooral door de manier waarop de tweede kamer functioneert of liever niet functioneert: het wheelen en dealen, de bondjes, de ego’s, de scoringsdrang, de partijdiscipline. Daar moet je nu je weg in zien te vinden.
Laat ze daarentegen als burger nadenken over goed uitgewerkte maatschappelijke zaken en onderling debatteren over verschillende standpunten en tot slot stemmen, dan zou het vak wel eens minder ingewikkeld kunnen zijn dan gedacht (zoals bleek bij die burgerraad in Canada die delen van de grondwet moest herschrijven).
En het ligt naar mijn smaak ook aan een niet functionerend duaal stelsel agv de partijpolitiek. Bovendien blijf ik het eigenaardig vinden dat het controlerend overheidsorgaan nauwelijks ambtelijke ondersteuning heeft (vergelijk de expertiseondersteuning van de lottocratie) terwijl de uitvoerende regering rapporten en adviezen kan voorkoken, achterhouden, verdraaien enz. dankzij de ministeries.
Ruud Broekhuijzen 1
Eveline Bernard 6
"stelt dat multinationals van cruciaal belang zijn bij het oplossen van de grote vraagstukken: armoede, ongelijkheid en klimaatproblemen. Deze analyse schiet fundamenteel tekort en is in feite een voortzetting van het aloude geloof in marktwerking en zelfregulering, waarvan het failliet al sinds de financiële crisis van 2008 vaststaat. Het is ook een herhaling van de allang gebroken belofte dat globalisering en liberalisering iedereen voordeel zal opleveren. Vooral herhaalt deze doctrine de valse suggestie dat het uiteindelijk de verantwoordelijkheid van de consument zélf is dat dit alles wordt opgelost."
Dat de stelling niet deugt kan niet vaak genoeg gezegd worden.
"economische wetten zijn geen natuurwetten. Markten zijn door mensen gecreëerd en worden gedomineerd door concerns waar mensen aan de top staan."
Exact.
"Multinationals hebben de ‘populaire meisjes en jongens’ weten in te lijven zodat die lachend vanaf de pagina’s van kranten, glanzende weekbladen en social media reclame maken voor hun zogenaamd ‘duurzame’ producten. Het machtige bedrijfsleven kan zo vrijuit gaan en ‘zet mensen ertoe aan de pijlen op elkaar te richten’."
Wow!
[Verwijderd]
Eric Smit 11
[Verwijderd]Hmm, begrijp je opmerking denk ik. De term 'elite' is aan slijtage onderhevig.
Marla Singer 7
Denk dat je pas indruk op deze mensen als je met (bijv.) een miljoen mensen naar Davos gaat en daar allerlei burgerlijke ongehoorzaamheid acties uitvoert zonder je te laten verleiden door agitators in burger gekleed die proberen de boel op te jutten. Deze mensen hebben vaak van kinds af aan geleerd om te liegen alsof het gedrukt staat. Wat ze precies allemaal uitspoken is de sleutel om ze tot vervelens toe op hun gedrag aan te spreken door overal en iedereen.
Hans van Swoll 5
Top stuk, goed verwoord. Enneh u heeft natuurlijk gelijk maar mijn reactie is toch : "en toen?" Kijk, ik en alle abonnees van FTM kunnen wel vinden dat u gelijk heeft, de spijker op de kop slaat, etc. etc. maar is er ook maar één van die 0,1% te vinden die ook hartgrondig vindt dat u gelijk heeft?
Ik denk dat de rotzooi is zoals ze is en dat de diersoort mens in galop op het ravijn afstormt. Met andere woorden in blinde verdwazing bezig is met zelfvernietiging. Zoals een paard zich gewoon dood kan lopen. De mensheid heeft een volslagen ziek samenleef-patroon ontwikkeld en daar zijn inmiddels een paar milieu-moeilijkheden bij gekomen.
Wat dat laatste betreft een stokpaardje van me: het Koninkrijk der Nederlanden. Wij in Nederland hebben besloten om het met onze 17 miljoen op te nemen tegen de overige 7000 miljoen op deze planeet. Dus voeren we.vliegtax in, hebben we APK, moeten diesels voldoen aan strenge roetuitstoot normen, en laten we gebruikers fors betalen om een energie- transitie te bewerkstelligen. Als ik hier in Curaçao, een ander deel van het Koninkrijk, op straat sta, rijdt de ene zwarte rookwolken uitspuwende diesel na de andere voorbij. En dan heb ik het nog niet eens over de aan geen enkele minimale milieunorm voldoenende olieraffinaderij. Allemaal Koninkrijk der Nederlanden. Fantastisch toch?
MaartenH 10
Hans van SwollWouter de Heij 5
Eric Smit 11
Wouter de HeijMaartenH 10
Wouter de HeijMarla Singer 7
MaartenHMaartenH 10
Marla SingerMartin van der Wiel 7
MaartenHPeter Waalkens 7
MaartenHEn ook binnen de politieke partij-elite is veel naïviteit en naloperij. Gefixeerde aannames en gebrek aan kritisch denken is de kern van het probleem.
MaartenH 10
Peter WaalkensOnder andere daarom zijn de Shell Papers zo belangrijk en wordt er zo moeilijk gedaan door de overheid om de gevraagde openbaarheid te geven.
Jan Ooms 10
MaartenHOmdat 'de overheid' bestaat uit vazallen. Tegenkracht leveren zou betekenen dat ze 'in het eigen nest moeten schijten'.
Dat gaat dus nooit gebeuren!
Inderdaad! Tijd voor directe democratie!
Elmar Otter 5
MaartenHPieter Jongejan 7
Wouter de HeijBlame en shame van deze bedrijven zoals in dit goede opiniestuk van Eric Smit gebeurt gaat daarom evenmin helpen als het aan de kaak stellen van het consumentenactivisme (dat ik met veel plezier gelezen heb).
De tegenkracht zal m.i. moeten komen van onafhankelijke wetenschappers en kennisinstellingen, die niet personen, bedrijven, centrale bankiers en investeringsbanken van immoreel gedrag beschuldigen, maar inzicht bieden in de oorzaken van het marktfalen en het niet of verkeerd ingrijpen door de overheid.
Waarom zijn glazen flessen met statiegeld vervangen door plastic weggooiflessen zonder statiegeld?
Waarom staat nergens dat de wereldbevolking in 1968 het hardst groeide (met 2,0935%) bij een omvang van 3.551.599.000 mensen en dat die groei in 2019 trendmatig is teruggelopen tot 1,0544% bij een omvang van 7.794.799.000? En dat de groei van de wereldbevolking naar verwachting nog tot 2070 of 2080 zal aanhouden en gepaard zal gaan met toenemende instandhoudingskosten voor o.a ons pensioen, onze gezondheidszorg en ons milieu? Wat betekent dit voor het aangaan van internationale verdragen en voor de houdbaarheid van de euro? En voor de hoogte van de reële rente? Moeten we minder gaan sparen en investeren als we weten dat de instandhoudingskosten nog decennia lang zullen blijven stijgen? Moeten we meer bomen planten (Australië) om nog langer fossiele brandstoffen te kunnen gebruiken?
Wiens belangen worden door onze kennisinstituten (die door ons betaald worden) behartigd?
Zou het niet productiever zijn om het over deze inhoudelijke kwesties te hebben in plaats van elkaar te beschuldigen van immoreel gedrag?
Roelf van der Laan 3
Pieter JongejanBlaming and shaming is niet verkeerd, evenals consumentenactivisme. Maar we moeten daar niet in blijven steken. Overigens is dat ook niet de opzet van FTM. FTM is één van die onafhankelijke kennisinstellingen waar jij het over hebt.
Co Pater 7
Pieter JongejanDe markt falen ? nee toch. Dat kan niet is wat je doorgaans hoort. Maar mensen die beter weten, weten dat :
1: Er geen vrije markt bestaat ( o.a. schuld van Graeber toont dit overduidelijk aan )
2: Dat de markt niet in staat is om te slagen.
3: Daarom verstandig en rechtvaardig beleid noodzakelijk is
Niek Jansen 9
" Urgent - Just 5 days left to sign the petition against ISDS & corporate impunity
Tell everyone - sign now to wipe the smiles off the faces of corporate bosses in Davos
It’s been almost a year since we launched this campaign. Back in January last year, as corporate bosses met up for their annual Davos get-together, we launched our Europe-wide petition against ISDS “corporate courts” and corporate impunity.
Now it is January again, and the CEOs, presidents and princes are schmoozing it up again in Davos.
We said this petition would last a year. So that means we have just 5 days to maximise the number of signatures before we hand-in the final number to political leaders across the continent.
We have already won a lot of backing from powerful allies: winning the support of politicians in parliaments and ministries across the continent. But we have not won the campaign yet. The unfair system of ISDS (Investor-State Dispute Settlement) that allows corporate bosses to sue our governments for doing things like fighting climate change and boosting workers rights has not yet been abolished.
In fact, new cases still keep coming in. The energy firm Uniper is suing the Netherlands for closing a coal power station. Sweden is being sued for the first time for over €1.5 billion for stopping the mining of uranium. And negotiators in Vienna this week are attempting to save the dying system by rebranding it as a Multilateral Investment Court. We must warn our politicians not to be fooled. Despite some minor changes, this is the same old ISDS at heart. And it is just as dangerous for our futures.
Niek Jansen 9
"And we have not yet secured a strong UN Binding Treaty that would turn corporate privilege on its head and allow communities across the world to hold multinationals to account wherever they are based. The CEOs in Davos think they can hide behind their complex international structures to avoid scrutiny of their human rights and environmental records. A strong UN Binding Treaty would go a long way to souring the taste of their Davos cocktails!
We need your help. Please share this petition with your friends, family and colleagues. Every signature will count. Every name will make our message stronger and convince our politicians that we do not need to hand already powerful corporations yet more power.
There isn’t much time. The petition closes at the end of the day on Friday 24th January.
Thank you for your support and get your friends signing.
Yours sincerely
Alex Scrivener, campaign coordinator". Einde citaat.
Temeer urgent aangezien in onze Eerste Kamer nog gestemd moet worden over het CETA-vrijhandelsverdrag met Canada , dat ook deze gehate ISDS-geschillencie. bevat!
Hans van Swoll 5
Niek JansenNiek Jansen 9
Hans van SwollNiek Jansen 9
En de betrokkenheid bij de beerput in Angola gaat veel verder dan de medewerking van Nederlandse bedrijven aan het project van de corrupte en rijkste vrouw van Afrika Isabel dos Santos, waarover ik al eerder berichtte. En dit met behulp van het systeem van brievenbusmaatschappijen, waarmee Nederland internationaal een bedenkelijke reputatie heeft gekregen en dit ten koste van vaak arme landen.
Ook de baggermaatschappij van Oord Rotterdam liegt er op los:
https://www.rtlz.nl/beurs/bedrijven/artikel/4991591/van-oord-baggeraar-ontkent-betrokkenheid-mensenrechten-schenden
Johan Zijlstra 4
Wil Post 2
I de Koning 4
Sicco Kamminga 4
Marc Fahrner 7
If you can't beat them... De tactiek met de Club van Rome in 1973 na het rapport uit '72 is een beproefde. Geef je tegenstanders een platform, en strijk daar zelf de credits voor op. Laat ze maar fijn roepen, praat een beetje halfzacht mee, maar houd onder de radar vast aan je eigen agenda.
Winst voor iedereen gaat niet. Tenminste, niet als je winst definieert als welvaart. We hebben beperkte natuurlijke resources. Er is dan altijd minimaal één verliezer. Meestal meer. Als iedereen er financieel beter van wordt en meer gaat consumeren, verliezen natuur en leefomgeving. Maar ook de generaties na ons.
Als de bovenklasse niet bereid is in te leveren voor de natuur en aan 80% van de wereld die al eeuwen onder de armoedegrens leeft, wordt het niks. En die bovenklasse is er simpelweg niet toe bereid. Door persoonlijkheidskenmerken en doordat ze echt niet zien wat ze veroorzaken. Deze CEO's en andere leiders leven dagelijks in hun bubble en hebben zichzelf wijsgemaakt dat ze het goede doen. Ze gaan lekker luxe naar Davos. Hebben ze het er in elk geval weer over gehad. Inderdaad, niks meer dan een schaamlap.
Hun verantwoordelijkheid naar volgende generaties spreken ze graag uit, maar er echt iets aan doen is een stap te ver. Dat laten de aandeelhouders niet toe. Mocht een enkeling wel gemotiveerd raken en doorzetten, dan staat deze in no time buitenspel. Exit. Next.
Nee, zolang het bad lekker warm is, stappen ze er vooral niet uit.
Co Pater 7
Het form gezien en wat je beschrijft is helemaal zoals het is.
verandering van bovenaf zal niet gebeuren zonder druk van onderop. Misleiding en manipulatie zijn helaas de middelen die die druk van onderop moeten wegnemen. ( Edward Bernays ook te zien in de docu : the century of the self )
https://www.youtube.com/watch?v=DnPmg0R1M04
We leven in een verziekte wereld of zoals Eric Fromm al beschreef in : https://www.bol.com/nl/f/de-gezonde-samenleving-druk-1/37717981/
Waar hij de vraag stelde: kan een samenleving ongezond zijn ?
Ja, dus
Elmar Otter 5
"‘I've worked on climate change voor 25 years.’"
Moet voor niet for zijn?