Zijn Nederlandse grootbanken betrokken bij het internationale valutaschandaal of niet?  Toezichthouder Autoriteit Financiële Markten (AFM) kent de antwoorden, maar gaat die niet openbaren. De aangekondigde publicatie van de bevindingen van het onderzoek van de toezichthouder zal niet plaats vinden. De AFM zegt gebonden te zijn aan een geheimhoudingsplicht. Eerder hadden Amerikaanse en Britse advocaten al aan Follow The Money laten weten dat Nederlandse banken forse schadeclaims kunnen verwachten als zij zich schuldig hebben gemaakt aan fraude met wisselkoersen.

Megaclaims

Enkele maanden geleden kwamen negen grote internationale banken in een rechtszaak in New York overeen dat ze een schadevergoeding van twee miljard dollar zullen betalen aan investeerders die schade opliepen door het valutaschandaal. De banken hangen niet alleen megaclaims van gedupeerde beleggers boven het hoofd. De boetes die tot dusver in het valutaschandaal werden uitgedeeld door Amerikaanse, Britse en Zwitserse toezichthouders overstijgen nu al de 10 miljard dollar.

 ‘Wij hebben een geheimhoudingsplicht en mogen deze informatie daarom niet delen met de buitenwereld’

Ook Nederlandse banken hebben nog lang niet voldoende maatregelen getroffen om misbruik door medewerkers bij valutatransacties te voorkomen, waarschuwde de AFM begin dit jaar al in een rapport. Samen met De Nederlandsche Bank zou de AFM vorige maand een onderzoek naar betrokkenheid van Nederlandse banken bij de valutafraude afsluiten. Sancties tegen banken werden in het valutaschandaal niet uitgesloten, kondigden de toezichthouders in september nog aan. Dat nu alsnog van publicatie wordt afgezien, heeft niets te maken met de angst voor grote schadeclaims, stelt AFM-woordvoerder Marcel Proos. ‘Wij hebben een geheimhoudingsplicht en mogen deze informatie daarom niet delen met de buitenwereld.’

Vertragingsmiddel

Proos wil over het onderzoek niets kwijt. Maar als blijkt dat valutahandelaren van Nederlandse banken inderdaad hebben gefraudeerd, is het volgens hem maar de vraag of dat ooit naar buiten komt. ‘Stel dat wij een boete opleggen, dan wordt die boete pas gepubliceerd als alle juridische procedures zijn doorlopen. Dat kan nog wel even duren, want banken kunnen hiertegen in beroep gaan. Maar we kunnen ook besluiten om normoverdragende gesprekken te voeren met de banken, of alleen een aanwijzing geven. En we kunnen natuurlijk ook helemaal niets doen.’

Dat de AFM zich nu gehouden voelt aan een geheimhoudingsplicht belooft weinig goeds

Dat de AFM zich nu gehouden voelt aan een geheimhoudingsplicht belooft weinig goeds, stellen deskundigen. Als het onderzoek immers geen belastende informatie had opgeleverd, zou het in het belang van alle partijen zijn om de resultaten zo snel mogelijk openbaar te maken. Toch denkt de Amsterdamse claimadvocaat Jurjen Lemstra, die bekend werd door namens gedupeerde beleggers succesvol te procederen tegen onder meer Ahold, World Online en Shell, niet dat Nederlandse banken buiten schot blijven als ze hebben gefraudeerd. ‘Veel collectieve schadeprocedures tegen Nederlandse banken van de afgelopen tien jaar zijn begonnen op basis van bevindingen van de AFM,’ zegt hij: ‘Ook de claims in de aandelenlease- en de woekerpolisaffaire werden ingediend na AFM-onderzoek. Als een toezichthouder fraude constateert, staan meestal binnen een week al de eerste acties op stapel.’ Als Nederlandse banken betrokken blijken bij het valutaschandaal, zal dat uiteindelijk altijd naar buiten komen, denkt Lemstra, ook als de toezichthouder de belangen van de bancaire sector nu zwaarder laat wegen dan de integriteitsaanpak: ‘Er lopen al diverse internationale onderzoeken naar valutafraude, en daarbij komen steeds meer documenten vrij met informatie over banken die daarbij betrokken waren. De kans dat dit voor altijd onder de pet kan worden gehouden, acht ik vrij klein. Dit is hoogstens een vertragingsmiddel.’ PvdA-Tweede Kamerlid Henk Nijboer, die herhaaldelijk bij de regering opheldering vroeg over mogelijke betrokkenheid van Nederlandse banken bij het valutaschandaal, wil graag snel weten wat het AFM-onderzoek heeft opgeleverd . ‘Witteboordencriminaliteit moet strafrechtelijk worden aangepakt als daar voldoende aanwijzingen voor zijn. En de AFM moet daarin zo snel handelen als mogelijk is. Als de AFM op deze wijze claims tegen banken wil voorkomen, zou dat niet goed zijn.’

Bekende speler

De valutahandel is met ruime voorsprong de grootste financiële markt ter wereld. Dagelijks wordt er wereldwijd voor zo'n 4700 miljard euro in wisselkoersen gehandeld. Van de Nederlandse banken zijn vooral Rabo en ING actief op de valutamarkt. Volgens het Britse zakenblad Euromoney waren zij in 2013 goed voor zo'n vijftien miljard euro aan transacties per dag. Ook ABN Amro was van oudsher een bekende speler op de valutamarkt. Maar toen de bank in 2008 werd opgesplitst, kwam deze afdeling in handen van Royal Bank of Scotland (RBS). De Schotse bank bekende in mei van dit jaar schuld in het valutaschandaal en werd hiervoor door het Amerikaanse ministerie van Justitie veroordeeld tot een boete van 395 miljoen dollar. RBS was ook aansprakelijk voor alles wat zich voor de overname van ABN Amro afspeelde. RBS behoort met onder anderen Barclays, Goldman Sachs en HSBC, tot de negen banken die vorige maand voor twee miljard dollar schikten met gedupeerde beleggers in New York. De Rabobank noemde het AFM-rapport 'niet iets waar we ons zorgen over maken'. Toch nam de bank de afgelopen periode in korte tijd afscheid van drie vooraanstaande valutamedewerkers. Eerst stapte de baas op van de Foreign Exchange Prime Brokerage (FXPB) van de Rabobank in Londen. Daarna lekte uit dat Rabobank twee valutahandelaren die in Londen werkten met betaald verlof had gestuurd nadat was gebleken dat ze interne richtlijnen hadden overschreden. Hun namen waren opgedoken in chatrooms samen met een valutahandelaar van een concurrerende bank. Rabo liet weten dat het tweetal de 'interne integriteitsregels' had geschonden.