In 2018 had VAG nog ruim 160 personeelsleden, maar door de sluiting van kantoren in Roermond, Eindhoven, Nijmegen en Roosendaal was al afscheid genomen van een derde van het personeel. Het kantoor werkte voor zorgverzekeraars, woningcorporaties, onderwijsinstellingen, advocaten en kinderopvang. Het deed ook incasso voor particulieren.

In 2017 leed VAG een verlies van ruim 10 miljoen euro. Het jaar daarop bedroeg dat verlies ruim 7,5 miljoen. ‘Het bedrijf heeft zeven jaar verlies geleden, dan komt een faillissement niet als een verrassing,’ zegt bestuurder en enig aandeelhouder Henk Bos tegen FTM. ‘Een groot aantal klanten heeft om diverse redenen afscheid genomen, waardoor de instroom aan nieuwe zaken enorm is afgenomen.’

Op 1 november 2018 nam Henk Bos, die al in Groningen deurwaarderskantoor LAVG had, Van Arkel over, nadat minderheidsaandeelhouder DAS Holding eruit was gestapt. Het vertrek van de rechtsverzekeraar had te maken met een jarenlang lopende discussie of grote opdrachtgevers als DAS wel aandeelhouder in een deurwaarderskantoor konden zijn. Het zou de onafhankelijkheid van de deurwaarder aantasten.

DAS was niet alleen eigenaar, maar behoorde ook tot de belangrijkste opdrachtgevers van de kantoren

Het Bureau Financieel Toezicht (BFT), de toezichthouder op de sector, wilde er een einde aan maken. Begin 2019 oordeelde de Tuchtkamer van Gerechtsdeurwaarders dat VAG en zusterbedrijf LAVG van aandeelhouder DAS afscheid moesten nemen. De rechtsbijstandsverzekeraar was niet alleen eigenaar, maar behoorde ook tot de belangrijkste opdrachtgevers van de kantoren. Dat is volgens de tuchtrechter in strijd met het grondbeginsel dat een gerechtsdeurwaarder onafhankelijk zijn werk moet kunnen doen. Nog tijdens deze procedure besloot DAS zijn belang in VAG en LAVG van de hand te doen.

Geen salaris, geen vakantiegeld

Bij de overname van de aandelen DAS liet Bos de buitenwereld nog weten dat LAVG en VAG met een ‘zeer gezonde financiële basis’ de toekomst ingingen.

Voor LAVG Gerechtsdeurwaarders heeft eigenaar Bos geen faillissement aangevraagd. In 2018 maakte LAVG nog een winst van 2,1 miljoen euro. Afgelopen jaar stonden VAG en LAVG gezamenlijk op de vierde plaats in de top tien van grootste deurwaarderskantoren.

Begin van de week liet Bos het personeel van VAG al weten dat hij de salarissen en het vakantiegeld niet kon betalen. Donderdag liet hij via een mail weten dat na ‘intern beraad – en mede in overleg met een externe adviseur – is besloten het faillissement van Van Arkel Gerechtsdeurwaarders aan te vragen’. Het verzoek zal op 2 juni door de rechtbank Den Haag worden behandeld. Ondanks het verzoek van Bos om zijn bericht ‘strikt vertrouwelijk’ te houden, is zijn mail toch uitgelekt.

In een reactie zegt Bos dat hij er de afgelopen tijd alles aan heeft gedaan om VAG – waarvan het hoofdkantoor in Leiden staat – te redden. Hij beweert dat hij voor zijn werkzaamheden als bestuurder nooit een cent aan VAG heeft gedeclareerd: ‘Ik heb nooit een rekening gestuurd.’

Na het vertrek van DAS uit VAG en LAVG is er naar zijn zeggen voor tweeënhalf miljoen euro geïnvesteerd in de verouderde ict-systemen van beide kantoren: ‘Voor die kosten draaide voornamelijk LAVG voornamelijk op; VAG heeft maar voor 12 procent aan die modernisering bijgedragen.’

Bos stelt met klem dat de bewaringspositie bij VAG nooit negatief is geweest

De afgelopen tijd heeft Bos naar eigen zeggen 600.000 euro aan eigen geld in VAG gestopt om de bewaarpositie aan te vullen. Deurwaarders moeten op een geblokkeerde rekening geld reserveren, zodat ze onder alle omstandigheden hun opdrachtgevers kunnen uitbetalen, ook als de deurwaarder failliet gaat. Een bewaringstekort geldt binnen de deurwaarderij als een ernstige misstand: in het verleden heeft de tuchtrechter deurwaarders uit het ambt gezet omdat die positie negatief was. Bos stelt met klem dat de bewaringspositie bij VAG nooit negatief is geweest, maar dat hij geld heeft gestort om die positie verder te versterken.

Bij de drie vestigingen in Leiden, Breda en Utrecht werken volgens Bos zo’n 110 mensen. De kans dat personeel wordt geplaatst bij zusterbedrijf LAVG acht hij erg klein: ‘Het zijn echt twee heel verschillende bedrijven.’

Behalve deurwaarder is Bos nog handelaar in onroerend goed met zijn Woods Investments, het voormalige Bos Incasso. Bos bezit panden in Groningen (waaronder een skybox bij FC Groningen), Assen en Westerbork. Volgens hem is er nooit een cent vanuit zijn deurwaarderskantoren naar Woods Investments gegaan.  

Schuldinning als verdienmodel

Het faillissement van VAG is een gevolg van de 2001 ingevoerde marktwerking bij gerechtsdeurwaarders die eigenlijk ambtenaren zijn, benoemd door de Kroon. Maar door de marktwering kreeg de onafhankelijkheid van de gerechtsdeurwaarders een flinke knauw. Om het hoofd boven water te houden, gingen ze op zoek naar middelen om aan meer opdrachten te komen. Deurwaarders bleken een deel van de kosten die ze bij de schuldenaar in rekening brengen, terug te sluizen naar de opdrachtgever, om zo de opdracht binnen te slepen: schuldinning via deurwaarders als verdienmodel voor de opdrachtgever.