Op Mallorca is een voormalige ABN Amro-bankier gearresteerd die ervan wordt verdacht zich bezig te hebben gehouden met CumEx-transacties. Dat berichtte de Duitse zakenkrant Handelsblatt afgelopen donderdag. De krant schrijft dat het om een zekere H. gaat, die de Duitse nationaliteit heeft en tot 2010 de leiding had over Fortis GSLA GmbH in Frankfurt, dat bij de nationalisatie eind 2008 onderdeel werd van ABN Amro.

Bronnen van Follow the Money melden dat het Frank Hodyjas betreft, die in 1998 managing director werd bij de afdeling Fortis Global Securities Lending & Arbitrage (GSLA). Hodyjas staat met enkele andere voormalige Fortis-/ABN Amro-bankiers op een lijst van 750 verdachten waarop Follow the Money dankzij het internationale onderzoeksproject The CumEx Files vorig jaar de hand wist te leggen. 

Met de afdeling GSLA behoorde het voormalige Fortis tot de grote spelers in de frauduleuze CumEx-handel, waarbij via ingenieus opgezette transacties dividendbelasting werd teruggevorderd die nooit was afgedragen. In Duitsland wordt de schade van de CumEx-fraude tussen de 5 en de 12 miljard euro geschat.

Hodyjas gold volgens de Duitse opsporingsautoriteiten als vluchtgevaarlijk. Dat zou onder andere blijken uit het feit dat hij in 2021 delen van zijn onroerend goed op naam van zijn familie liet schrijven, meestal een teken dat iemand zijn kapitaal wil veiligstellen voordat hij zich uit de voeten maakt. Het Handelsblatt schrijft dat hij Duitsland al had verlaten en naar Nederland was uitgeweken.

In januari 2015 kocht Hodyjas in Amsterdam voor ruim 3,7 mln euro appartementen, stallingen en een berging in de Banstraat, zo blijkt uit gegevens van het Kadaster. Op de panden ligt geen beslag. Na verloop van tijd schreef Hodyjas zich weer uit bij de gemeente. Uiteindelijk wisten ambtenaren van de Duitse federale recherche hem op Mallorca op te sporen en in te rekenen.

Met de arrestatie van Hodyjas slaat het Openbaar Ministerie in Frankfurt een flinke slag in de vervolging van CumEx-fraudeurs

‘Hij wordt ervan beschuldigd tussen 2008 en 2010, samen met andere medeverdachten, verschillende keren een cum-ex short-verkoopmodel te hebben geïnitieerd en geïmplementeerd,’ liet de woordvoerder van het Openbaar Ministerie aan het Handelsblatt weten. Daarbij zou alleen al de fiscus van de deelstaat Hessen voor meer dan 51 miljoen euro zijn benadeeld.

Met de arrestatie van Hodyjas slaat het Openbaar Ministerie in Frankfurt, in de deelstaat Hessen, een flinke slag in de vervolging van CumEx-fraudeurs. Sinds 2013 verrichten Duitse opsporingsambtenaren strafrechtelijk onderzoek naar deze vorm van witteboordencriminaliteit. In Duitsland hebben de opsporingsautoriteiten inmiddels meer dan 1500 CumEx-verdachten in het vizier. De onderzoeken vinden vanuit meerdere deelstaten plaats, waaronder Hessen. Omdat de federale belastingdienst in Bonn, in de deelstaat Nordrhein Westfalen, is gevestigd, heeft het Openbaar Ministerie in Keulen een leidende rol.

Eind 2019 begonnen in Bonn de eerste strafzaken, die al in maart 2020 tot de eerste historische veroordelingen leidden. Sindsdien werden met name door het Keulse Openbaar Ministerie meerdere successen geboekt. In juni 2021 werd een Duitse bankier tot 5,5 jaar gevangenisstraf veroordeeld voor zijn rol bij de CumEx-fraude. Dit vonnis zette volgens persbureau Bloomberg de financiële industrie ‘op scherp’. De bankier ging in hoger beroep, maar in mei 2022 werd de uitspraak van de rechter in Bonn door het Duitse hooggerechtshof bevestigd.

‘Hodyjas zat aan de knoppen’

De afdeling Fortis Global Securities Lending & Arbitrage (GSLA) was vanaf eind jaren negentig zeer actief in de CumEx-handel. Vanuit de hoofdvestiging in Amsterdam werden de complexe transacties op meerdere plekken in Europa opgezet, waarbij telkens grote bedragen aan dividendbelasting werden teruggevorderd, terwijl die niet waren afgedragen. Vanwege de aanwezigheid van grote beursgenoteerde ondernemingen die jaarlijks grote bedragen aan dividenden uitkeren, was de Duitse fiscus voor CumEx-fraudeurs een favoriet doelwit. Fortis – en later ABN Amro – was ook vanuit Frankfurt actief bij het opzetten en uitvoeren van CumEx-transacties.

Hodyjas wordt in het Handelsblatt omschreven als iemand die ‘bijzonder actief’ was en binnen de bank op verschillende plekken CumEx-transacties opzette. Vertrouwelijke bronnen lieten Follow the Money al eerder weten dat Hodyjas een van de mannen was die ‘aan de knoppen zat’ van de CumEx-transacties die door Fortis en ABN Amro werden uitgevoerd.

De aandacht van de Duitse justitie voor de rol van Fortis en rechtsopvolger ABN Amro bij de frauduleuze CumEx-handel werd eind 2018 voor het eerst in detail door Follow the Money beschreven. In dat artikel kwam Hodyjas naar voren als een van de bestuurders van de voormalige ABN Amro-dochter Kirchberg Investment Management, die in Luxemburg is gevestigd.

In 2015 bleek uit het beursprospectus dat ABN Amro een reservering van 150 miljoen euro had gemaakt voor toekomstige claims die betrekking hadden op het Duitse onderzoek naar CumEx-fraude. Follow the Money onthulde in 2018 dat deze claims onder meer betrekking hadden op de voormalige Luxemburgse dochter en op een Duitse dochter; beide waren in 2010 door Hodyjas en enkele collega’s van ABN Amro via een management buy-out overgenomen. Uit een vonnis van de Amsterdamse rechtbank bleek bovendien dat ABN Amro tot begin 2016 met Kirchberg van Hodyjas c.s. zaken was blijven doen. Pas toen verbrak ABN Amro de relatie; de bank had ‘ineens’ waargenomen dat bij Kirchberg handelstransacties plaatsvonden die tegen de zogeheten ‘principles of fair and orderly trading’ ingingen: het strippen van dividend.

In maart 2016 onthulde Het Financieele Dagblad dat de Duitse fiscus de vennootschap Mainhatten Finance & Trading GmbH in oktober 2012 had aangeslagen voor 98 miljoen euro wegens ‘illegaal dividendstrippen in de periode 2007-2009’. Mainhattan heette eerder Fortis GSLA GmbH, het onderdeel waarover Hodyjas eerder de leiding had.

ABN Amro in het vizier van Duitse officieren van justitie

De afgelopen jaren werd meermalen duidelijk dat de officieren van justitie uit de deelstaten Hessen en Nordrhein Westfalen het op ABN Amro hebben voorzien. Uit het eerder genoemde onderzoek van Follow the Money bleek dat de Keulse officier van justitie Anne Brorhilker in de zomer van 2014 al een rechtshulpverzoek indiende voor een inval op het hoofdkantoor van ABN Amro in Amsterdam.

Tot een inval kwam het niet, wel werd er er later informatie overgedragen. De gegevens die ABN Amro overhandigde, konden de nieuwsgierigheid van de Duitse onderzoeksambtenaren bij lange na niet stillen. Uit documenten uit het Duitse strafdossier waarin Follow the Money inzage had, bleek onder andere dat Brorhilker al in 2016 van ABN Amro nadere informatie wilde hebben over Kirchberg. ABN Amro zette haar hakken in het zand en het duurde tot 2018 voordat zij medewerking verleende aan het informatieverzoek – nadat Brorhilker ABN Amro er in een schrijven op wees dat weigerachtige getuigen door de politie kunnen worden gedwongen om mee te werken.

Het OM in Hessen schatte de schade die Hodyjas c.s. hebben aangericht, op 53,3 miljoen euro aan teveel terugbetaalde dividendbelasting.

Intussen was ook het Openbaar Ministerie in de deelstaat Hessen bezig met een onderzoek naar ABN Amro. Dat leidde in april 2019 tot een eerste bezoek van opsporingsambtenaren aan het kantoor van ABN Amro in Frankfurt. De woordvoerders van ABN Amro lieten bij die gelegenheid weer weten mee te werken aan het onderzoek van de Duitse autoriteiten. Ondanks die vermeende medewerking achtte het Openbaar Ministerie in Hessen het later dat jaar nodig om een tweede inval bij ABN Amro Frankfurt te doen. 

Het Hessische OM liet toen weten dat de onderzoeken waren gericht tegen zes mannen van tussen de 50 en 57 jaar oud. Een van die mannen was Frank Hodyjas. In 2008 en 2009 zouden de betrokkenen bij de Duitse fiscus meermalen ten onrechte dividend hebben teruggevraagd. Het OM in Hessen schatte de schade op 53,3 miljoen euro aan teveel terugbetaalde dividendbelasting.

Bij die inval bleef het niet: eind februari 2020 was het kantoor van ABN Amro in Frankfurt wederom het mikpunt van een inval. Met groot machtsvertoon werd het kantoor doorzocht. Dit keer was de inval door de Keulse officier van justitie Brorhilker verordonneerd. Zij wrikte twee jaar eerder met veel pijn en moeite informatie los van ABN Amro over onder andere de vennootschap van Hodyjas cum suis. Het lijdt geen twijfel dat Brorhilker blij zal zijn met zijn arrestatie.

Gevraagd naar het nieuws over de arrestatie van de voormalige ABN Amro-bankier laat de woordvoerder van ABN Amro weten: 'Wij doen geen uitspraken over onze medewerkers, bestaand of voormalig, of over medewerkers van rechtsvoorgangers van onze bank.'