‘Waarom heb je dat in godsnaam gedaan?!’ Wouter van Gelderen, partner bij consultancybedrijf EY, is stomverbaasd als hij hoort wat zijn collega – laten we hem ‘Partner X’ noemen – te vertellen heeft. Het is 2019 en in een van de vele vergaderruimtes van het EY-pand aan de Amsterdamse Zuidas liet X zojuist weten dat hij contact had met medewerkers van het concurrerende Accenture. Ze bespraken Accentures ervaringen met een toeleverancier van factureringssoftware.

Zowel EY als Accenture bieden grote bedrijven een softwarepakket voor hun facturering. Het nieuwe pakket van EY, waar Van Gelderen bij betrokken was, had al proefgedraaid bij onder andere chemiereus Bayer.

Van Gelderen, zo vertelt hij aan Follow the Money, is verbijsterd. Want het contact dat zijn collega X met Accenture had mag onschuldig klinken, dat is het niet. Concurrerende bedrijven kunnen niet zomaar off the record informatie delen over toeleveranciers. Voor je het weet is sprake van marktmanipulatie en dat mag niet van de mededingingswet. Samenspannen door bedrijven die feitelijk met elkaar concurreren is streng verboden en kan worden bestraft met hoge boetes. Er is zelfs een aparte toezichthouder voor: de Autoriteit Consument en Markt.

Van Gelderen maakt bij collega’s en meerderen melding van de contacten tussen Partner X en Accenture. De kwestie wordt onder andere voorgelegd aan Hervé Labaude, plaatsvervangend hoofd juridische zaken EY Europa, Midden-Oosten, India en Afrika. . Labaude heeft gezegd dat de ‘mededingingsrechtelijke componenten’ ‘heel serieus’ zijn, zo verklaart Nicole Evers, hoofd juridische zaken van EY Nederland, later in een telefoongesprek met Van Gelderen.

Haast niemand heeft het resultaat van het onderzoek, ook EY zelf niet

EY schakelt daarom de advocaten van Van Doorne in, een Zuidas-kantoor dat is gespecialiseerd in forensisch onderzoek bij bedrijven. Van Doorne doet nu bijvoorbeeld in opdracht van tv-producent ITV onderzoek naar mogelijk seksueel grensoverschrijdend gedrag bij het talentenjacht-programma The Voice of Holland. Zowel bij The Voice als in dit onderzoek bij EY is het onderzoek in handen van Vanessa Liem, eerder een specialist in forensisch onderzoek bij De Brauw Blackstone Westbroek.

Twee onderzoekers van Van Doorne hebben voor de klus bij EY acht medewerkers van consultancybedrijf gesproken, waaronder Partner X en Van Gelderen. Haast niemand heeft het resultaat van het onderzoek, ook EY zelf niet. De opdrachtgever heeft alleen een samenvatting met conclusies gelezen, en volgens EY blijkt daaruit dat er weinig aan de hand is. 

Maar Van Gelderen ziet dat anders. Hij heeft delen van het gesprek met de twee onderzoekers van Van Doorne in handen gekregen. Uit dat gesprek  bleek dat volgens hen wel degelijk ‘vast staat’ dat er contacten zijn geweest tussen Partner X en Accenture over de leverancier van software (zie kader).

De dagvaarding die Van Gelderen deze week stuurde, stelt dat Van Doorne verder had moeten rechercheren, maar door Van Gelderen aangedragen getuigen zijn niet gehoord. In plaats daarvan ‘bagatelliseren’ de onderzoekers de melding. Ze suggereren onder andere dat navraag doen bij Accenture over een leverancier van software iets heel anders is dan informatie delen over zaken als prijs of potentiële klanten, wat ze in de opname de ‘strategie’ noemen.

De onderzoekers van Van Doorne, dat vaker opdrachten krijgt van EY, houden volgens de dagvaarding de opdrachtgever in de luwte: het betreft immers een partner van het bedrijf, en EY heeft meer te verliezen dan te winnen bij een mededingingszaak.

Van Doorne had verder moeten rechercheren, maar in plaats daarvan ‘bagatelliseren’ de onderzoekers volgens Van Gelderen de melding

Dergelijke kritiek klinkt al langer over ingehuurd extern onderzoek; er is vaker gebleken dat advocatenkantoren in zulke, zogenaamd ‘onafhankelijke’ onderzoeken proberen hun opdrachtgevers te plezieren in plaats van aan waarheidsvinding te doen. De laatste tijd gebeurt dat al minder, omdat zowel het gerechtshof Amsterdam als de Orde van Advocaten hebben gesteld dat advocatenkantoren die dergelijk onderzoek doen, dat niet langer als ‘onafhankelijk’ moeten voorstellen.

Een woordvoerder van EY laat weten dat de onderzoekers ‘constateerden’ dat ‘er geen aanleiding was om te veronderstellen dat EY strategische informatie heeft gedeeld’. 'Het gesprek tussen Van Doorne en Van Gelderen heeft plaatsgevonden omdat EY aan Van Doorne opdracht heeft gegeven om het onderzoek te doen. Dit naar aanleiding van enkele uitingen door Van Gelderen.'

Dagvaarding

Omdat Van Doorne het onderzoek volgens Van Gelderen niet goed heeft uitgevoerd, heeft hij het advocatenkantoor gedagvaard. Hij stelt Van Doorne in gebreke, omdat mede door hun ondeugdelijke rapport zijn verbintenis met EY zou zijn beëindigd.

Van Gelderen claimde afgelopen zomer al 4 miljoen euro van EY omdat hij ten onrechte het bedrijf zou zijn uitgewerkt. Van Gelderen voert meerdere procedures om zijn gelijk te halen. Zo wil hij het rapport zien dat Van Doorne heeft opgesteld en hij wil een voorlopig getuigenverhoor van EY-medewerkers, in aanloop naar een procedure over zijn claim.

Van Gelderen stelt dat Partner X, die hij aansprak op diens mogelijke overtreding, heeft gezorgd dat Van Gelderens kwaliteitsscore naar beneden is bijgesteld. Daardoor kreeg hij tot twee keer toe een loonsverlaging: eerst 10 procent over het fiscaal jaar 2018 en daarna 25 procent over 2020.

Van Gelderen ging in beroep tegen die loonsverlagingen, en wendde zich voor hulp onder andere tot Coen Boogaart, toenmalig topman van EY Nederland. Boogaart stak geen helpende hand uit, maar vond dat Van Gelderen moest ‘deëscaleren’ en zowel zijn protest tegen zijn loonsverlaging als zijn klokkenluidersmelding moest laten varen.

Uiteindelijk werd de verbintenis met Van Gelderen in juni 2020 opgezegd. Dat had volgens zijn advocaat niet gemogen, want als klokkenluider had hij juist beschermd moeten worden door EY.