Wat twee jaar geleden begon als een gedachte en in mei van dit jaar een serieuze kans kreeg om werkelijkheid te worden, begint steeds dichterbij te komen, maar raakt soms ook weer verder weg. Ik heb het dan over het idee voor een non-profit full reserve bank – een bank die geen leningen verstrekt, maar alleen betalingsverkeer faciliteert – als alternatief voor mensen die zonder kredietrisico giraal geld willen bewaren. Na een onderzoek van twee maanden bleek er 800.000 euro nodig om die bank te realiseren en inmiddels is ruim 90.000 euro aan funding toegezegd door sympathisanten voor een instelling die de naam 'depositobank' zou moeten gaan dragen. Onder de naam Stichting Full Reserve – een stichting, want er is geen winstoogmerk – wordt hard door een zeer betrokken team aan dit initiatief gewerkt.

Pro bono voor de nieuwe bank

Door support van startup-ondersteuner Rockstart konden we een passende kantoorruimte betrekken, waar we dagelijks met drie, maar wekelijks met vijf mensen werken. Ieder teamlid is op zijn of haar manier al lange tijd bezig met het geldsysteem en werkt uit overtuiging aan de full reserve bank. Dat gebeurt pro bono, met uitzondering van de office manager, die een stagevergoeding ontvangt.

Ieder teamlid is op zijn of haar manier al lange tijd bezig met het geldsysteem en werkt uit overtuiging aan de full reserve bank

Juristen, designers, vertalers, programmeurs, payment experts en marketeers: allemaal werken ze tegen bijzondere voorwaarden, uit sympathie voor het full reserve concept. En toch zijn er momenten waarop je twijfelt, als mensen die je hoog hebt zitten niet begrijpen 'welk probleem je oplost' of het idee 'irrationeel' en 'absurd' noemen. Vechten we nu tegen windmolens of zitten we goed?

Winnaar van de hoorzitting

Op 16 oktober was er de hoorzitting van de vaste Kamercommissie Financiën over geldcreatie, naar aanleiding van Burgerinitiatief Ons Geld. Daarbij gaven verschillende partijen hun mening over de wenselijkheid van geldcreatie door commerciële banken. Het woord 'depositobank' viel daarin zo vaak dat wij na afloop vele felicitaties kregen. Er kwam van dezelfde mensen ook kritiek op het idee, met name op de commerciële haalbaarheid. Al leken de vertegenwoordigers van zowel DNB als AFM niet eens de indruk te hebben dat een depositobank een reëel probleem oplost. Wat de commerciële haalbaarheid betreft: op dat punt hebben critici mogelijk gelijk. Vind maar eens 16.000 mensen die bereid zijn de rente op hun tegoeden op te geven en ook nog eens 50 euro per jaar te betalen bij een bank die er prat op gaat geen risico te nemen met je geld, terwijl je geld bij elke andere bank tot 100.000 euro gedekt is door het Depositogarantiestelsel (DGS). We hebben het er knap lastig mee, al staat de teller inmiddels boven de 1.800. De eerste 1.000 hadden we in een week, de volgende 1.000 kosten meer energie. Als je gelooft in de bescherming onder het DGS en/of je er geen moreel bezwaar tegen hebt, dan is er inderdaad geen enkele aanleiding om bij een depositobank te gaan bankieren. Vanuit dat perspectief nemen wij het inderdaad op tegen windmolens. Maar, zoals onder andere hoogleraar Economie bij Nyenrode Business Universiteit Ivo Arnold in zijn blog aangeeft, is het DGS in een markt met slechts drie grote spelers een wassen neus. Valt een grootbank om, dan kunnen de andere dat niet dragen. En dan is er nog de morele overweging: vind je het acceptabel dat er geen alternatief is voor het fractional reserve banking-spel en dat beloningen bij banken door het gebrek aan marktwerking net iets hoger liggen dan in andere sectoren? Mocht je daar wel een probleem mee hebben, dan valt er voldoende te shoppen in de hervormingswereld.

Concurrentie onder hervormers

Bankiers die we spreken begrijpen ons model, maken zich er niet erg druk over en vragen zich zelfs hardop af of zij ook niet een rekening kunnen aanbieden die buiten de boedel met de kredieten valt en waar ze een vaste vergoeding voor kunnen vragen. Het zijn vooral de hervormers die moeite hebben met ons plan.

Niet de banken, maar vooral de hervormers hebben moeite met ons plan

Op de één of andere manier komen we telkens in mailwisselingen terecht met mensen die ons verwijten de funding voor duurzame projecten in gevaar te brengen. En door alle gelden bij de DNB te parkeren, ‘versterken [we] de macht van grote banken, want de DNB is een filiaal van de ECB geworden’. Naar ons weten is elke reserve bij de centrale bank geparkeerd tenzij het bedrag contant wordt opgenomen, hebben de ‘duurzame’ banken inmiddels ruim voldoende funding voor groene projecten en zou individueel asset management vanaf een full reserve-rekening zomaar tot meer funding voor duurzame projecten kunnen leiden. Alle handreikingen slaan deze critici echter af en voor je het weet krijg je sektarisch aandoende e-mailreacties. En er is Bunq. Die verstrekt geen leningen en ‘doet het niet voor het geld’. Ik vind het heel fijn dat er een challenger is voor bestaande banken, ik volg hun initiatief met grote interesse. Het businessmodel is – in tegenstelling tot wat de meeste media schrijven – gericht op merchants die met Bunq kosten kunnen besparen. Daarvoor zijn wel gebruikers nodig en daarom is de app gratis en kost een pas slechts negen euro. De vraag is dus of de kritische massa behaald kan worden. In dat geval zou een ‘winner takes all’-scenario niet ondenkbaar zijn. We zien Bunq niet als vervuller van onze missie, nog niet, ondanks het feit dat ze geen leningen verstrekken. Daarover in een volgende column meer.

Fintechjongens denken mee

Op kantoor bespreken we de hele dag al het monetaire nieuws dat verschijnt en hoe leuk is het als dan iemand van AFM, een journalist van het FD of een ambitieuze politicus met veel kennis aanschuift. We zitten dan beneden in de gedeelde ruimte, waar ook veel Fintechjongens van Rockstart rondrennen, te filosoferen over de impact van de full reserve-bank, geldgroeiregels en al dat soort zaken. Je bent zo twee uur verder. Maar het is erg leuk, vooral doordat deze mensen, die veel tijd in dergelijke gesprekken in steken, tot dezelfde conclusies komen als wij. Er ligt voor ons nog een behoorlijke uitdaging, er moet opnieuw momentum komen, anders gaat het niet lukken. Daarom zijn we druk bezig met de voorbereiding van campagnemateriaal en werken we mee aan verschillende interviews, met de hoop op mainstream tv-coverage. Wie benieuwd is, is welkom op www.fullreserve.nl. U wordt automatisch doorverwezen naar de pagina van onze stichting, omdat DNB u niet in staat acht het verschil tussen een campagnepagina voor de oprichting van een bank en een website van een bank van elkaar te onderscheiden. Dat lieten zij ons deze week weten. Wij schatten uw onderscheidingsvermogen hoger in.

[Update]

In de oorspronkelijke versie werd verwezen naar www.depositobank.nl met de toevoeging dat deze automatisch zou doorverwijzen naar de website van de stichting. Inmiddels heeft DNB kenbaar gemaakt ook deze redirect niet toe te staan in verband met het verbod op het gebruik van het woord ‘bank’ bij de uitoefening van het bedrijf. Wij zullen hierover aanstaande donderdag tijdens het gesprek met DNB om een toelichting vragen en deze op Follow the Money delen.