
Richard van der Linde nam in mei 2015 het initiatief om een full reserve bank op te richten. De Nederlandsche Bank had er enkele maanden voor nodig om te concluderen dat iets dergelijks níet mogelijk is. Van der Linde blikt in zijn afsluitende column terug op het teleurstellende, maar wel leerzame proces.
In een markteconomie bepaalt de vraag het aanbod. Soms is de vraag latent en zorgt aanbod voor de bewustwording van een behoefte en creëert het vraag. Er is in de loop der jaren weinig concrete vraag geweest naar een full reserve bank, maar vanuit een duidelijk zichtbare onvrede over de cultuur bij banken, de wijze waarop geldschepping plaatsvindt en de rol van de maatschappij als reddingsboei, is het een kleine denkstap naar een bank die geen leningen verstrekt.
De achterliggende gedachte
Zo is de depositobank conceptueel ontstaan, vanuit de gedachte dat een markteconomie, bij voldoende vraag, ook de mogelijkheid moet bieden om tegen betaling vrij te zijn van bepaalde risico’s zoals kredietrisico. Dat kan immers wanneer geld contant wordt aangehouden of wordt besteed aan andere typen bezittingen zoals grondstoffen, aandelen of obligaties. Daar kwam nog bij dat zoiets basaals als betalingsverkeer en aanhouden van giraal geld aanvoelt als een nutsfunctie. Vandaar dat een stichting is gekozen als rechtsvorm om, na inbreng van eigen middelen in de vorm van een lening, te werken naar de oprichting van een non-profit full reserve bank: de Depositobank.
Na een traject van zo’n acht maanden weten we dat de oprichting van een full reserve bank niet mogelijk is, omdat – zoals blijkt uit de toelichting van DNB (lees hier)– wetgeving hiervoor ontbreekt. Met een reguliere bankvergunning ontkom je niet aan de verplichting om deel te nemen aan het Depositogarantiestelsel en alle alternatieven, ook de opt-in bankvergunning, bieden geen directe toegang tot het betalingsverkeer. Hierover verderop meer details.
Zoals onderzoek naar een medicijn met een negatieve uitkomst niet nutteloos is, zien wij onze investering en inspanning ook niet zonder resultaat. Een aantal lessen die we hebben kunnen trekken:
Les 1: Een gebrek aan vraag naar een full reserve product is niet de beperkende factor
Politici, bankiers, economen en toezichthouders die wij de afgelopen maanden spraken, zagen geen (rationale voor) beperking van mogelijkheden in de wet voor een full reserve bank. Velen hadden echter twijfels bij de commerciële haalbaarheid ervan vanwege het Depositogarantiestelsel (DGS). Ook bij De Nederlandsche Bank (DNB) was men enigszins verrast door de uitkomst van hun juiste analyse en werd toegelicht dat het gebrek aan wetgeving eerder een ongelukkige uitkomst van de wetsgeschiedenis is dan een bewuste keuze.
Les 2: De commerciële haalbaarheid is initieel groter in het grootzakelijk segment dan bij consumenten
Na een crowdfunding campagne van 6 weken hadden wij iets meer dan 2.500 mensen die betaling van 50 euro toezegden voor een rekening bij oprichting van de full reserve bank. Dat was bij lange na niet voldoende om de bank op te kunnen richten. De effectiviteit van de campagne valt te betwisten, evenals het prijspunt, maar uit onze evaluatie kwam hoofdzakelijk naar voren dat er niet veel mensen zijn die een gevoel van risico ervaren. Tegelijkertijd hadden we niet voorzien dat betaaldienstverleners, private equity partijen, maar ook grote ondernemingen met een hoge cashpositie, grote interesse hadden in een full reserve bankrekening. Zo ook vermogende particulieren. Dit viel echter moeilijk te rijmen met ons primaire doel, al bood het wel een alternatieve route wanneer crowdfunding niet zou leiden tot het beoogde doel. Zoals bij les 1 aangegeven, was gebrek aan wetgeving echter al een beperkende factor en is de gecombineerde propositie uiteindelijk niet nagestreefd.
Les 3: DNB mist prikkels om schaarse capaciteit in te zetten voor pro-actief innovatiebeleid
Uiteindelijk zijn we ontzettend goed geholpen door DNB; de schriftelijke onderbouwing van de conclusie is zeer degelijk. Het traject daartoe was er echter één waarvan geleerd kan worden. DNB begeeft zich in een zeer complex speelveld, waarvan de complexiteit enorm is toegenomen sinds de Europese Centrale Bank (ECB) een grote rol in markttoegang en toezicht speelt. Een interpretatie van Europese wetgeving die ruimer blijkt dan die in een andere Eurozone land en die later debet is aan een probleem in de sector, levert DNB reputatieschade op. Tenzij de politiek de verantwoordelijkheid op zich neemt, loont het voor DNB niet om voorop te lopen in het accommoderen van innovatieve concepten. Iedere vernieuwing kan bestaande structuren destabiliseren of een precedentwerking hebben die onvoorziene omstandigheden met zich meebrengt. Beantwoording van iedere vraag vergt overleg en heeft een doorlooptijd die voor marktpartijen frustrerend lang is.
Trage machine
Ons werd verzocht de content van www.depositobank.nl te verwijderen vanwege een verbod, ook in de url, van het woord 'bank'. Er ging vervolgens meer dan een week tijd overheen voor antwoord kon worden gegeven op de vraag of een verwijzing wel was toegestaan. Ook het maken van een afspraak was een proces waar soms weken overheen gingen, ondanks de intentie van alle partijen om bijeen te komen. Van DNB zaten er altijd drie of vier personen aan tafel. Bij elkaar hebben wij met acht personen contact gehad om tot de conclusie te komen dat wetgeving ontbreekt voor een full reserve bank.
Het kan effectiever, zonder toetredingsdrempels te verlagen (maar dat is een ander onderwerp). Wie sec wordt afgerekend op het aantal verkeersdoden, zal uiteindelijk de snelheid tot een minimum verlagen. Geef je ook een incentive om doorstroming te bevorderen, dan zal naar een verhoging van de trade-off lijn tussen doorstroming en verkeersdoden worden gezocht. Het is logisch dat DNB reactief te werk gaat en andere partijen wijst op het belang van innovatie. Er moet echter een concrete prikkel komen om DNB proactief te maken en de feedback loop tussen markt, ministerie en toezichthouder(s) te optimaliseren.
Les 4: Banken differentiëren steeds meer op frontend (apps), maar de kosten zitten vooral door compliance en aansluitingen in backend: standaardiseer
Je kunt tegenwoordig kant en klare IT omgevingen afnemen voor alle bankprocessen. Die systemen hebben vaak al koppelingen klaar om op de dienstverleners en infrastructuren aan te sluiten die worden gebruikt bij betalingsverkeer. In onze analyse bleek er een behoorlijke schaal voor nodig om het bouwen van een eigen IT omgeving financieel aantrekkelijk te maken. Een belangrijk aspect in de vergelijking van aanbieders van deze producten is de mate waarin DNB al bekend is met hun systemen. Voor je namelijk operationeel kunt worden, worden de systemen (terecht) uitvoerig getest. Daarbij helpt het als de tester het systeem en de integriteit er van al kent. Deze SaaS (Software as a Service) aanbieders gebruiken namelijk voor alle klanten dezelfde software-versie. En van de configuraties bij andere klanten, zijn de lessen meegenomen in de standaardconfiguratie van nieuwe systemen.
De les is hier echter dat op deze backend systemen niet zozeer wordt gedifferentieerd, maar dat een groot deel van de kosten om een bank op te starten in Nederland wel hieruit voortkomt. DNB zou zelf ook aan banken een SaaS-product kunnen aanbieden. Het initiële testen, aansluiten en inrichten van die systemen zou dan een stuk efficiënter worden voor zowel de toezichthouder als marktpartijen. Dat zou de business case van menig nieuw bank-idee enorm verbeteren en de kans een stuk groter maken op toetreding van meer banken. De consument is met name geïnteresseerd in de frontend en iedere partij kan op zo’n standaard backend een eigen voorkant bouwen.
Ten slotte
Het stopt niet bij de conclusie dat wetgeving ontbreekt. De komende maanden zullen we onze inspanning richten op de politiek. Er zijn voorheen al Kamervragen gesteld over ons initiatief en ook tijdens de hoorzitting van Burgerinitiatief Ons Geld werd een depositobank regelmatig genoemd als mogelijke oplossing voor enkele problemen in de financiële sector (zeker niet voor alle problemen).
Ook een full reserve bank kent risico, namelijk operationeel risico. Dat de minister en DNB afdekking van operationeel risico ook onder de functies van het Depositogarantiestelsel scharen, is naar ons idee niet logisch, maar dat is subjectief. Een buffer en/of verzekering zou minder moral hazards met zich meebrengen. In geval van de opt-in bankvergunning lijkt die logica ook te worden toegepast. Hopelijk kunnen we voldoende draagvlak voor dit standpunt creëren.
Het zou ook interessant zijn als de verplichting voor kredietuitzetting of beleggingen door een partij met bankvergunning in de Kamer wordt besproken. Het is tenslotte een commercieel besluit om te beleggen of een lening te verstrekken. Op het moment dat er geen geschikte opties zijn, lijkt het niet te stroken met onze waarden dat een bedrijf (bank) verplicht is om toch een transactie aan te gaan met een ander. De wet schrijft namelijk voor dat geen enkele bank momenteel al het geld bij de centrale bank mag aanhouden.
We hebben weliswaar niet de ‘cure for cancer’ gevonden, maar het proces heeft de contouren van ons bancaire stelsel wat verder blootgelegd en dat kan nooit kwaad.
30 Bijdragen
Jan Willem de Hoop 12
Richard van der Linde 2
Jan Willem de HoopM. van Deelen 11
Jan Willem de HoopHarm de Jong 3
Richard van der Linde 2
Harm de JongHet zou ook een leuke vraag aan Ali van Bunq zijn.
peter ftm 4
Richard van der LindeRichard van der Linde 2
peter ftmpeter ftm 4
Richard van der Lindehttp://www.dnb.nl/binaries/Naar%20een%20ex%20ante%20gefinancierd%20depositogarantiestelsel_tcm46-256209.pdf
Ik ben wel benieuwd als je met bijdrage DGS zou moeten werken tot welke prijs dit zal leiden als je klant wordt. Het geeft namelijk een concreter beeld in welke mate zoiets proportioneel is, en zou als dit te hoog is mogelijk zelfs kunnen bijdragen tot meer draagvlak om dit te verlagen als de media dit oppikt ;-). Op deze manier blijft het een discussie over het wel of niet bijdragen, maar ik denk dat uiteindelijk veel meer draagvlak is te vinden in de mate van solidariteit uitgedrukt in cijfers. Zo ben ik voorstander van deelname aan DGS, maar niet tegen elke prijs. Zo is er een basisbijdrage en een bijdrage obv van risico. Dat betekent niet dat die verhoudingen goed tot stand zijn gekomen waar jullie onterecht last van kunnen hebben. Dit model is niet gebaseerd op dit soort initiatieven, en die modellen kunnen altijd worden aangepast. Maar daar moet dan ook druk op worden gezet. En die druk kan je realiseren via draagvlak. Mijn advies, dat werkt het best als je regels concreet uitdrukt in cijfers. Je visualiseert het daarmee.
goof 4
peter ftmStelt u zich eens voor de Deutsche bank idd in de dikke shit zit zoals we steeds vaker horen ondanks de sussende woorden van hun CEO vorige week dat ze ruimschoots aan al hun verplichtingen kunnen voldoen als er wat fout gaat.
U denkt toch niet echt dat die CEO het zou zeggen als het andersom zou zijn !
Stel de DB valt en de rest zou vallen dan snapt toch iedereen dat het DGS niet meer werkt want waar zouden de centrale banken dat geld vandaan moeten halen.
Hun redding zou zijn en hun belofte kunnen nakomen dat er na deze periode van deflatie negatieve rente en exploderende schuldenbergen er inflatie zou zijn van 1000 % per jaar en uw ton spaargeld net zoveel waard is als een broodje haring .
Dus Dijsselbloem zal misschien dan echt wel beloven na een meltdown dat hij uw spaargeld vergoed maar hij zal er nooit bij zeggen wanneer .
Ik verwacht echter dat er in een weekend binnenkort bekend gemaakt gaat worden nadat ze de pinautomaten hebben leeggemaakt dat het hele DGS terugbrengen naar misschien 10 K maar ik denk dat ze het geheel afschaffen en de pinautomaten 3 maanden niet zullen werken en de banken gesloten.
Ja, had u maar genoeg conservenvoedsel ingeslagen zoals ik hier al vaker melde en voor een paar maanden cash in huis heeft gehaald .
peter ftm 4
Bij grondstoffen, aandelen en obligaties verschuift slechts de fundingsfunctie in het systeem (tegenover de koop staat immers verkoop). Bij contant geld en de depositobank wordt de fundingsfunctie uit het systeem ontnomen waarmee een probleem is gecreëerd. Dat kan uit individueel standpunt best wenselijk zijn (waarom zou je rekening met de ander moeten houden?), maar in feite wikkel je slechts de problemen op anderen. Want al het geld wat op de depositobank staat moet ergens anders worden opgehaald. Er is funding verloren gegaan. Hoe zien de klanten van de depositobank dat? Willen ze dit probleem op het buitenland afwikkelen? (buitenlands geld aantrekken zorgt daar voor ons probleem). Zolang het vrij beperkt is zie ik de problemen er niet in, maar als klanten daar willen bankieren als soort verzetssignaal tegen uitlenende banken dan vrees ik dat men het huidige systeem niet goed snapt. Het spaargeld ontstaat op het moment dat geld wordt uitgeleend. Als men dat risico niet wil in het systeem, dan zou men geen spaargeld hebben, en dan zou er geen depositobank kunnen zijn omdat er geen spaargeld bestaat. Het geld bij een depositobank zorgt dus niet voor geen uitlenende banken, het geld bij een depositobank is er dankzij uitlenende banken. Zo werkt geldcreatie nu eenmaal.
Nu begrijp ik dat de oprichter van de depositobank dit niet uitdoet als soort verzet tegen het huidige systeem, maar meer omdat hij de inschatting maakt dat daar vraag naar is. Dat recht heeft hij. Maar aan de beeldvorming dat deze bank nuttig is voor een beter systeem, zoals sommigen willen doen laten geloven, doe ik niet mee.
Richard van der Linde 2
peter ftmMocht blijken dat op een dag iedereen een full reserve bank prefereert, dan past het systeem blijkbaar niet bij onze voorkeuren. Mocht blijken dat niemand een full reserve bank wilt, dan moet die er ook niet komen. Als de optie er maar is.
peter ftm 4
Richard van der LindeEn ja, dat moet ze aantrekken via marktwerking. Maar dat is niet mijn punt. Mijn punt is dat er geld ontbreekt in het systeem. Er mist namelijk funding tav verstrekte leningen. Die marktwerking zorgt slechts voor verschuiving van probleem, wat zich niet oplost via een prijsmechanisme voor systeemprobleem (slechts oplossen individueel probleem). Als het prijsmechanisme toch impact heeft op gedrag klanten depositobank is er geen probleem. Principeredenen bezwaarlijk.
Maar goed, ik respecteer dat je gewoon eerlijk bent en dat de mogelijkheid moet bestaan omdat er vraag is. Ik heb meer problemen met de mensen die het idee steunen vanuit de gedachte dat het goed is omdat het zou leiden tot een beter systeem, waarvan ik van mening ben dat dit niet zo is.
Ook vind ik de eis van deelname DGS terecht omdat het spaargeld is ontstaan in een eerder stadium van risico nemen bij andere banken. Ik vind het principieel onjuist om spaargeld wel te accepteren als output van risico nemen, om vervolgens uit principes haar verantwoordelijkheid als funding uit het systeem te halen omdat er bezwaar zou zijn tegen risico's nemen. Dat is mijn inziens in tegenspraak met elkaar. Bijdrage DGS moet wel proportioneel zijn.
Maar goed, desondanks zorgt jullie initiatief er voor dat dit soort discussies worden gehouden, en daar ben ik altijd voorstander van, ongeacht mijn eigen mening daarin
Joost Visser 5
peter ftmpeter ftm 4
Joost VisserAls mensen bezwaren maken tegen uitlenende banken (te risicovol, teveel etc), dan mogen ze het artikel van de Bank of England waarvan de link onderin staat goed lezen en zichzelf de vraag gaan stellen: heeft u ook principiële bezwaren tegen uw spaargeld? Want het ontstaat namelijk door het uitgeven van leningen. Als de mening is dat er teveel is uitgeleend, dan moeten we ook eerlijk zijn en tot de conclusie komen dat we ook teveel spaargeld hebben gecreëerd. Mensen met principes zouden dan bereid moeten zijn om een groot gedeelte van hun spaargeld kwijt te schelden tgv openstaande schulden. Wat ze waarschijnlijk liever niet willen. Ze zijn wel voor lagere schulden, maar dat probleem mag ze zelf niet raken. Dat uit zich kennelijk door geld van de rekening te halen en het cash aan te houden of te stallen bij een depositobank of een andere veilige bank. Dat mogen ze van mij best, maar er zit toch echt een vorm van egoïsme in, en zeker geen solidariteit. En ik zou het zelf ook doen om mijn gelden veilig te stallen. Maar ik geef toe dat ik het doe uit eigen belang. Voor het systeem is mijn eigen gedrag dus ook niet goed. Maar ik hang ook niet de moraalridder uit.
http://www.bankofengland.co.uk/publications/Documents/quarterlybulletin/2014/qb14q1prereleasemoneycreation.pdf
Richard van der Linde 2
peter ftm- funding ontstaat NIET op het moment dat een lening wordt verstrekt. In het two-tier geldsysteem bestaat funding uit reserves en zijn leningen bankkrediet c.q. gebruiksrechten voor de reserves.
- een bank moet WEL funding aantrekken als ze leningen verstrekt, ook al gaat het nog niet de bank uit, om te voldoen aan de reserveverplichtingen. Aangezien alles fungible is, zijn reserves niet aanwijsbaar gepaard met bankkredieten; het gaat hier om ratio’s.
- reserves (ik vermoed dat je die bedoelt met ‘geld’) kunnen niet “ontbreken in het systeem” als het naar een full reserve bank is gevloeid. Er zijn reserves noch bankkredieten verdwenen of vernietigd. Zoals ook in een systeem met uitsluitend fractional reserve banks een individuele bank te weinig funding kan hebben doordat er meer reserves zijn uitgevloeid dan ingestroomd en dit kan aantrekken door een aantrekkelijke rente, meer transparantie of een ander onderscheidend element, zo zal dat niet anders zijn als er full reserve banks zijn. En wanneer op geaggregeerd niveau te weinig reserves in het systeem beschikbaar zijn, is het een aangelegenheid van de centrale bank.
Zoals je begrijpt, is mijn initiatief waardevrij, behalve dat ik vind dat er keuzevrijheid moet zijn. Zoals we een democratie ook democratisch moeten kunnen opheffen op de dag dat de meerderheid een beter alternatief lijkt te hebben gevonden, zo zou een financieel systeem ook moeten kunnen meebewegen met voorkeuren.
Afkoop van risico, want dat is een full reserve bankrekening, is niets anders dan een verzekering. Je accepteert een gegarandeerd klein verlies van vermogen om een kleine kans op een groot verlies te ontdoen. Zo lang iedereen keuzevrijheid heeft en vraag en aanbod de prijs van de verzekeringen bepaalt, lijkt iedereen mij het beste gediend; de verzekeringsnemer, -gever en onve
peter ftm 4
Richard van der LindeStel dat 70% van de Nederlanders haar spaargeld weghaalt en overboekt naar de depositobank. Dan heeft dit invloed op de bankbalansen van die andere banken en haar kasreserves. Nu stel jij dat banken via het marktmechanisme de taak heeft om die gelden weer aan te trekken. Daar heb je gelijk in. Maar dat kan alleen in een systeem waar de prijs de factor is die bepaalt waar mensen bankieren. Dat kan dus niet in een systeem waar mensen bankieren bij een depositobank uit principes (bezwaren tegen kredietverlening). Als je principieel tegen risico's van kredietverstrekking bent dan heeft prijsvorming geen effect en daarnaast ben je niet principieel vanwege de reden dat je wel spaargeld acccepteert die ontstaat uit het nemen van risico's, maar vervolgens er tegen bent en uit principes bij een bank gaat bankieren die niet uitleent. Iemand die stelt, ik heb helemaal geen principes, ik wil gewoon mijn geld veilig kunnen stallen als het mij uitkomt en wat de rest doet interesseert me niet, is in die zin beter te volgen ;-)
Maar goed, ik begrijp je standpunt en dat je niet de wereldverbeteraar wil spelen en gewoon de mogelijkheid wil bieden omdat er vraag is. Dat recht heb je. Mijn verhaal is denk ik niet eens zo gericht op jou, maar alle voorstanders die hier "beter bankieren" in zien.
Harry ten Elzen 3
a. Betalingsrekening.
b. Spaarrekening.
c. Hypotheekrekening.
(Voor hypotheken is altijd een onderpand aanwezig).
Dus...: DOE HET ALSNOG!
Victor Boorsma
Harry ten Elzengoof 4
Deutsche Bank's eigen vermogen bedraagt slechts 3,4% van haar balanstotaal. Terwijl geen mens weet hoe DB haar bezittingen waardeert en hoeveel gebakken lucht daarin zit. En kijk ook even naar het plaatje hieronder, dat ik gisteren op Zero Hedge tegenkwam. Buiten haar balans heeft DB voor €54.700 miljard aan derivaten uitstaan.
€54.700 miljard. Dat is bijna zes keer zo groot als het BBP van de gehele Eurozone en geen toezichthouder die dáár wijs uit kan worden. Ik vermoed zelfs dat ze er bij DB zelf ook geen wijs meer uit worden.
Als dat straks mis gaat (en dat gaat het een keer), dan gaat het ook goed mis. Dan sleuren banken elkaar mee in hun val.
Als je dit zo leest en tot je door laat dringen met wat voor bedragen er door banken wordt geschoven en enorme risico's genomen dan moet vandaag of morgen de hele zaak toch met een enorme knal uit elkaar ploffen
peter ftm 4
goof"test citaat"
goof 4
peter ftmDaarin tegen zou ik liever hebben dat u inhoudelijk ingaat op mijn postings en wat daar niet goed aan is .
peter ftm 4
goofSylvie Jacobs 1
Richard van der Linde 2
Sylvie JacobsRaph Schouten 1
Gilles Wattel 1 3
Ik zie geen verwijzing naar onze Post Cheque en Giro Dienst, PCGD, die ik al in mijn jeugd kende, onderdeel van PTT, met rose formulieren, waarop in drievoud de gegevens moesten worden ingevuld.
Toen kon het dus wel.
PCGD deed in feite het particuliere betalingsverkeer, banken het commerciële.
In die tijd kwamen gewone mensen nooit in een bank.
Gespaard werd bij het postkantoor.
Ik heb het altijd betreurd dat de PCGD bij ING werd ingelijfd.
Monsieur le baron de Munchausen 5
"Tenzij de politiek de verantwoordelijkheid op zich neemt, loont het voor DNB niet om voorop te lopen in het accommoderen van innovatieve concepten."
Twee quotes die aangeven hoezeer toezicht en regulering innovatie en vooruitgang tegenhouden waardoor de bancaire crisis niet gestopt zal worden maar verder zal escaleren.
Gelukkig is volreservebankieren al mogelijk met de cryptomunten. Ondanks alle goede bedoelingen van de initiatiefnemers is een bank, als transactie en deposito/intermediar, niet lang nodig.
Victor Boorsma
Dan ben je even niet meer full reserve maar heb je een transparant plan om weer naar full reserve te gaan (denk tijdelijke opslag abbo rekeninghouders of transactiekosten...) In de tussentijd kan er nog veel veranderen en kun je in de toekomst wel volledig full reserve worden.
En ik vraag me af of het misschien mogelijk is om buiten NL dit mogelijk te maken (IBAN is europees) en misschien is het mogelijk om een manier op te zetten zoals paypal dat doet?
Richard van der Linde 2
Victor BoorsmaHet lastige met de 'light' versie die je beschrijft, is dat je de nominale inleg niet meer kunt garanderen. Bij een nieuwe bankcrisis kan een situatie ontstaan dat alle fractional reserve banken elkaar meeslepen in een faillissement. In theorie zal de full reserve bank dan "naar rato" (oftewel volledig) klanten van andere banken tot €100K moeten compenseren. Er is dus niet te berekenen hoeveel opslag rekeninghouders zouden moeten betalen; het kan zijn dat tegoeden zelfs decimeren. [Dat wilde ik ook in een reactie op peter ftm plaatsen, maar de site liet dat niet toe.]
Leprechaun 4
FTM wat is er toch aan de hand??