De verdachtenbank in de rechtbank Zwolle was afgelopen donderdag tijdens een faillissementsfraudezaak Zwolle zichtbaar verdeeld. Uiterst rechts zat de 54-jarige hoofdverdachte Roge van der W., een keurig geklede babyboomer met een zware bril met zwart montuur, witgrijs haar en een grijs vest over zijn overhemd. De onderste knopen van zijn overhemd hadden het zwaar. Naast hem zat zijn braaf ogende 28-jarige schoonzoon Sydney van B., een hoogopgeleide consultant. Daarnaast had eigenlijk nog Blijke, de levenspartner van de hoofdverdachte moeten zitten, maar zij kwam niet opdagen. De drie werden bijgestaan door advocaat Melis van der Wulp, die in het midden zat. Uiterst links zat de vierde verdachte: Fred K. (56), met zijn eigen advocaat.

Dat was geen toeval, zo blijkt uit het requisitoir waarin de verdenkingen tegen de verdachten worden opgesomd. De officier kenschetst Fred als Roge’s trouwe zakenpartner, iemand die altijd bij hem in de buurt was. In een verklaring werd hij zelfs aangeduid als ‘het handtasje van Roge’. Oftewel een stroman, die zich bovendien cash liet uitbetalen om zijn uitkering niet in gevaar te brengen. Ondanks de vele faillissementen waarbij Fred en Roge betrokken waren, is hun verstandhouding sinds 2014 slecht. Fred is bang, zo blijkt uit het relaas van officier van justitie Caro Bollen. Volgens zijn echtgenote zou Roge ze hebben gestalkt aan de deur. Ook andere betrokkenen in de reeks faillissementen voelden zich door hem bedreigd. De officier van justitie typeert Roge als een ogenschijnlijk ‘rustige zakenman’ die echter ook een ‘duistere kant’ heeft.

Handtekeningen nabootsen

De strafzaak is opmerkelijk: faillissementsfraude komt weinig voor de rechter. Dat terwijl de maatschappelijke impact ervan groot is. Jaarlijks bedraagt de totale schade bij schuldeisers – belastingdienst, bedrijven en private gedupeerden – circa 1 miljard euro. Maar er is weinig aandacht voor deze vorm van fraude. Curatoren halen vaak hun schouders op wanneer er geen geld in de boedel zit, fraudeurs exploiteren behendig de systeemfouten in de faillissementswet, en de opsporingscapaciteit van politie en FIOD is onvoldoende om echt een vuist te kunnen maken. Het gevolg: faillissementsfraudeurs kunnen vaak jarenlang ongestoord te werk gaan: met een pakkans van 10 procent zitten ze op rozen.

Roge had dus pech. FTM dook afgelopen zomer al in zijn tamelijk bewogen zakelijke verleden: dat staat bol van schimmige handel, persoonlijke faillissementen en veroordelingen. Roge bleek betrokken te zijn geweest bij ruim een dozijn faillissementen en ontbindingen.

Haar onderneming verkeerde in zwaar weer en Roge bood uitkomst

Een van die eerdere kwesties is die van stichting Antoinette Zorg. Dit thuiszorgbedrijf werd tot de zomer van 2011 gerund door bestuurder Helga Tjon-A-Kon. Haar onderneming verkeerde in zwaar weer en Roge bood uitkomst. ‘Hij zou me aan financiering helpen en gaan participeren in het bedrijf. We waren daarover nog in conclaaf, maar toen ik in Suriname was, heeft hij me met een vervalste handtekening en een oude kopie van mijn paspoort uitgeschreven als bestuurder. Roge heeft mijn bedrijf gestolen,’ vertelde Tjon-A-Kon eerder aan FTM.

In de rechtbank rekent de officier van justitie Roge aan dat de wijzigingsformulieren bij de Kamer van Koophandel zijn ingediend met een vervalste handtekening. De officier van justitie haalt een getuige aan die vertelde dat vooral Fred goed was in het nabootsen van handtekeningen. Nadat Tjon-A-Kon was vervangen, boekten de kersverse bestuurders Fred en Roge in een paar maanden tijd bijna vier ton over naar privérekeningen. Nog geen jaar later ging de thuiszorgonderneming failliet, met achterlating van 750 duizend euro aan schulden.

Geld wegsluizen

Roge zei in zijn verhoren dat hij met de beste intenties was ingestapt, maar volgens de officier van justitie heeft hij nooit serieus geprobeerd om de thuiszorgonderneming weer op de been te krijgen. ‘In plaats van te investeren, heeft hij geld weggeboekt van de rekeningen. Hij heeft ook cliëntenportefeuilles verkocht maar de opbrengsten daarvan kwamen niet ten goede aan de stichting. Het ging naar zijn privérekeningen,’ stelt Bollen. In juridische termen: ‘bedrieglijke verkorting van de rechten van haar schuldeisers’. Oftewel, een bijna failliet bedrijf plunderen en schuldeisers met lege handen achterlaten.

Oeps, verkeerd btw-tarief

Roge schildert zichzelf af als slachtoffer, zo bleek tijdens de eerste zittingsdag in de rechtbank Zwolle. De Leeuwarder Courant noteerde Roge’s verweer. ‘Dit is een spel van twee curatoren geweest. Omdat ik twee kruisjes achter mijn naam heb, dachten zij: dit wordt een leuk grapje.’ De officier van justitie komt er in haar requisitoir op terug: de strafzaak is niet gebaseerd op het werk van de curatoren maar op dat van de FIOD. Daaruit bleek onder meer dat de administratie niet op orde was, de informatieplicht werd geschonden en er geknoeid is met facturen.

De facturen zijn pas na de faillissementsdatum opgemaakt

Bollen bespreekt de periode dat Roge en Fred bestuurders waren van Antoinette Zorg. Ze maakten vier ton over naar Roge’s privé-holdingen. Een verklaring voor deze overboekingen had Roge niet, tot grote ergernis van curator Nadja Wilderink. Uiteindelijk kreeg ze, twee jaar na het faillissement, alsnog een stapel facturen toegespeeld die de mysterieuze overboekingen moesten verklaren. De opgedoken facturen, 52 stuks in totaal, riepen vooral nieuwe vragen op. De verdenking: de facturen zijn achteraf opgemaakt door schoonzoon Sydney om de overboekingen te legitimeren. ‘Het lag er duimendik bovenop,’ zegt Bollen: de facturen zijn pas na de faillissementsdatum opgemaakt. De verdachte schoonzoon, die zelf ontkent, maakte volgens Bollen een veelzeggende fout: hij hanteerde het nieuwe btw-tarief van 21 procent, terwijl toen het oude tarief van 19 procent nog van kracht was. ‘In België was het al wel 21 procent,’ zegt Bollen om de fout te verklaren. De schoonzoon was destijds in België werkzaam.

Dure fouten

Het dreigen dure fouten te worden voor de verdachten. Tegen Sidney eist Bollen 10 maanden cel; wanneer hij dat hoort, wrijft hij vertwijfeld over zijn kin. Fred ontspant zich na de eis van 12 maanden voorwaardelijke celstraf: hij hoeft de cel niet in. Voor hoofdverdachte Roge betoont Bollen minder coulance: ze verwijst zijn claim op verminderde toerekeningsvatbaarheid naar de prullenbak en eist drie jaar cel, onvoorwaardelijk. Opmerkelijk genoeg eist ze geen bestuursverbod: dat betekent dat Roge, zelfs na een veroordeling wegens faillissementsfraude, gewoon weer bv’s kan besturen. De officier van justitie motiveert deze keuze onder verwijzing naar een verklaring van Roge: die beweerde dat hij door alle media-aandacht (in casu de Leeuwarder Courant en Follow the Money) nergens meer aan de bak komt.

Naar verwachting doet de rechter begin december uitspraak.