Het lot van honderd Nederlandse veehouderijen met minstens 50.000 varkens en een paar duizend kalveren ligt in handen van de NVWA. Al heeft de overheidsinstantie herhaaldelijk aangegeven dat de voedselveiligheid niet wordt bedreigd door het met het antibioticum furazolidon vervuilde vlees, toch werden er al vier kalverboederijen ontruimd. Voor nog eens 97 varkenshouders dreigt al enkele weken een ontruiming.

Schadedilemma

Wie voor de schade gaat opdraaien is onduidelijk. Oproepen vanuit verschillende belangenorganisaties aan staatsecretaris Sharon Dijksma om de schade voor de boerenbedrijven te beperken, blijven tot nu toe onbeantwoord. Volgens de staatssecretaris zou de eventuele schade voor boeren vallen onder ‘ondernemersrisico’. ‘Het gaat om enkele tonnen per bedrijf, zegt Jack Luijten van werkgeversorganisatie LTO Nederland tegen Follow the Money. ‘Plus de kosten die nu gemaakt worden omdat de bedrijven al enkele weken stilstaan’. Van Kats Food & Feed BV in Lopik leverde de grondstoffen voor het veevoer dat met antibioticum furazolidon vervuild bleek te zijn. De fabrikant van het middel heeft volgens Trustfeed, een samenwerkingsverband van 86 Nederlandse veebedrijven dat de veiligheid waarborgt, geen vergunning voor het afzetten van veevoermixen, noch voor het mengen ervan. Volgens voorzitter Johan Schuttert van Trustfeed zou Van Kats restproducten waaronder farmaceutisch afval mengen en vergisten zonder dat het daarvoor een erkenning had.

‘Het gaat om enkele tonnen schade per bedrijf'

De advocaat Leonard Heukels van Heukels & Visser advocaten in Haarlem zegt in dagblad Trouw dat de vier ontruimde kalverhouders al boven de 2 miljoen schade hebben. Uit het jaarverslag van Van Kats Food & Feed BV uit 2012 blijkt het bedrijf een eigen vermogen van 2,79 miljoen euro te hebben. Bovendien is het volgens Heukels onduidelijk of het veevoerbedrijf überhaupt verzekerd is.

Ondernemersrisico

Waarom boeren hier zelf mogelijk voor moeten opdraaien is Jack Luijten van de Land- en Tuinbouw Organisatie (LTO) volstrekt onbegrijpelijk. ‘Er is nul voorziening of verzekering voor dit soort kwesties. Een boer denkt goed voer te kopen en kan dan vervolgens aansprakelijk worden gesteld voor de tonnen aan financiële schade, om de emotionele schade nog maar buiten beschouwing te laten’. LTO geeft aan zich voor te bereiden op juridische stappen. Bij de varkenspest uitbraak in 1998 zou de schade voor de veebedrijven in eerste instantie ook onder ‘ondernemersrisico’ vallen. Uiteindelijk zijn de getroffen boeren toentertijd door ingrijpen van de overheid wel schadeloos gesteld. Marianne Thieme van de Partij van de Dieren vroeg afgelopen dinsdag aan staatssecretaris Sharon Dijksma om in de toekomst het individuele testen van dieren verplicht te stellen. Dit zou volgens het Kamerlid kunnen voorkomen dat dieren onnodig worden afgemaakt bij een uitbraak als deze. Echter kost het individueel laten testen van dieren op de aanwezigheid van het antibioticum furazolidon zo’n 1.400 euro, hetgeen duurder is dan de potentiële opbrengsten van de vleesvarkens of kalveren.

'Het individueel testen van dieren kost zo’n 1.400 euro per dier, meer nog dan de opbrengst bij verkoop'

De reeks aan misstanden in de Nederlandse vleesindustrie -van paardenvlees tot aan salmonella en bioham- lijkt een verband te hebben met de fraudegevoeligheid van de sector. Een recent rapport  van de Onderzoeksraad beschrijft hoe de sector zich gedwongen voelt risico’s te nemen omdat grote partijen zoals supermarkten de prijzen onder druk zetten. ‘Wie vlees tegen een scherpe prijs inkoopt, in Nederland of daarbuiten, dient zich bewust te zijn dat hier risico’s aan verbonden zijn’, aldus het rapport.