Het boek Capital in the Twenty-First Century van de Franse econoom Thomas Piketty heeft ook in Nederland de discussie over vermogensongelijkheid geprikkeld, juist nu het kabinet zich beraadt op een hervorming van het belastingstelsel. De verschillen tussen PvdA en VVD blijken groot. Hoewel beide partijen voelen voor verlaging van belasting op arbeid, zien de sociaaldemocraten deze hervorming als een nivelleringskans: zij zijn voor verzwaring van de belasting op vermogen. De VVD moet daar weinig van hebben. Tweede Kamerlid Helma Neppérus legt uit waarom. Maar is verhoging van belasting op vermogen per definitie dan onliberaal? ‘Nee, allerminst’, zo betoogt Follow the Money columnist Robin Fransman in het artikel dat hierop volgt. Juist in een liberale visie en zeker in tijden van vergrijzing is het wenselijk dat over kapitaal dat per toeval is verworven, bijvoorbeeld via een erfenis of dankzij regelgeving die het vergroten van vermogen alleen maar eenvoudiger heeft gemaakt, meer belasting geheven gaat worden. In de derde bijdrage stelt Jan Anthonie Bruijn, hoogleraar immunologie en lid van de Eerste Kamer namens de VVD, dat  ‘verdere verhoging van de vermogensbelasting een nivellerende en dus ook banen vernietigende maatregel is’. Maar eerst is het woord aan Helma Neppérus.   'Belastingen zijn voor ons liberalen een noodzaak om kerntaken van de overheid als defensie, onderwijs, veiligheid en zorg te betalen. Die kerntaken kunnen worden uitgevoerd met een kleine overheid, zodat de belastingdruk zo laag mogelijk kan blijven. Wij als liberalen vinden dat mensen beter naar eigen inzicht hun verdiende geld kunnen besteden, dan dat de overheid dat verplicht voor u doet. Lage belastingen zijn daarom geen doel op zich, maar wel één van de belangrijkste middelen om de vrijheid van elk individu zo groot mogelijk te maken. Bij die vrijheid past het niet om de vermogensbelasting te gaan verhogen, zoals ik hierna uiteen zal zetten.

Snijden in overheidsuitgaven

Van elke verdiende euro komt bij de overheid meer dan de helft binnen via de belastingen. Desondanks loopt in 2015 de staatsschuld op tot 75% van het Bruto Binnenlands Product. Ondanks de bezuinigingen en hervormingen loopt deze schuld nog steeds ieder jaar op. Dat leidt ook tot hoge belastingen: bij een middeninkomen van meer dan 56.000 euro valt je al in het hoogste tarief van 52 procent. Van het overgehouden geld moeten ook nog andere belastingen als btw over producten en diensten worden betaald. En over het geld wat je dan nog overhoudt, moet vermogensbelasting worden betaald omdat de fiscus aanneemt dat je daar rendement en dus inkomen over verdient. De grootste uitdaging blijft daarom om verder te snijden in de overheidsuitgaven.

Een liberale partij streeft vanuit haar principes altijd naar lage belastingen

Het kabinet moet na de zomer reageren op het rapport van de Commissie-Van Dijkhuizen waarin suggesties staan voor het herzien van het fiscale stelsel. Vele (linkse) partijen roepen daarom om lastenverlaging op arbeid en dan vooral voor lagere inkomens. Een liberale partij streeft vanuit haar principes altijd naar lage belastingen en wij zijn de eerste die de inkomensbelasting omlaag willen brengen. Andere partijen willen dat compenseren door middel van bijvoorbeeld een hogere vermogensbelasting, extra milieubelastingen of het eigen huis zwaarder te gaan belasten. Wij willen bij de volgende belastingherziening per saldo een belastingverlichting en geen louter verschuiving in de belastingen. Dat kan alleen door de overheidsuitgaven in te perken.  

Helma Neppérus

  Naast belastingverlichting willen we als liberalen ook een ander belastingstelsel. Een liberaal stelsel is eenvoudig en begrijpelijk voor haar inwoners, fraudebestendig om de belastingmoraal op peil te houden en vooral een stelsel met veel minder prikkels om het gedrag van mensen te sturen via fiscale voordelen of boetes. Ons huidige stelsel is met honderden regelingen, toeslagen, drempels, aftrekposten en vrijstellingen zo complex geworden dat het voor burgers nauwelijks te begrijpen is en het voor de Belastingdienst moeilijk is uit te voeren. Dat komt vooral doordat politici denken vanuit een maakbaarheidsgedachte. Zij zien belastingen als een manier om gedrag van burgers te belonen of te bestraffen. Zo wordt beleggen in ‘groene’ doelen vrijgesteld van vermogensbelasting en wordt het elektrisch rijden beloond met veel belastingkorting. Soms ook worden straffen uitgedeeld, zoals het geval was bij de extra vliegbelasting op tickets die bedoeld was om vliegen te ontmoedigen, ingevoerd tijdens het derde kabinet Balkenende. Inmiddels is deze belasting gelukkig weer afgeschaft.

Aanslag op goede humeur

Dan de toeslagen. Er wordt eerst belasting geïnd, om vervolgens via onnavolgbare verdeelsleutels zoals bij de huurtoeslag voor miljarden aan toeslagen weer terug te geven. Dat rondpompen van geld kost veel geld en is niet effectief. In de aankomende belastingherziening zal het terugbrengen van het aantal toeslagen en de hoeveelheid fiscale stimulering drastisch moeten worden ingeperkt. Het geld dat daarmee ‘vrij’ komt moet worden besteed aan twee zaken; het stimuleren van economische groei en werken meer lonend maken. Dat kunnen we realiseren door lagere tarieven in de inkomstenbelasting en door de hogere tarieven pas bij een hoger inkomen te laten beginnen. Het is bizar dat een middeninkomen al gauw 52 procent aan alleen inkomstenbelasting betaalt. In de media kom ik regelmatig de wens van linkse partijen tegen om de vermogensbelasting te verhogen. Dat is altijd weer een aanslag op mijn meestal toch goede humeur. Voor mensen die louter van vermogen leven is deze belasting te verdedigen, omdat zij geen andere belasting betalen. Veel minder te verdedigen is dat mensen die al belasting over hun inkomen hebben betaald en een deel van dat geld niet direct uitgeven, daarover weer belasting moeten betalen. Dat is veruit de grootste groep en voor die mensen is dit een dubbele belasting over dezelfde euro’s. Dat is onrechtvaardig. Daarnaast vormt deze belasting ook een rem om te sparen en zo weer te kunnen investeren om een eigen bedrijf te starten, maar ook om aandelen te kopen in bestaande bedrijven en daarmee dus de bedrijvigheid te stimuleren. Ruimte voor bedrijvigheid draagt ook direct bij aan het stimuleren van economische groei en moet niet worden bestraft met extra belasting. De samenleving is ook hier niet maakbaar; mensen met vermogen zullen ons land zo sneller verlaten. In Frankrijk leidt alleen al het gepraat over extra belasting voor rijken van de socialistische president Hollande tot vertrek van vermogen voor de Franse economie.

De samenleving is ook hier niet maakbaar; mensen met vermogen zullen ons land zo sneller verlaten

Een ander argument dat linkse partijen vaak noemen is dat de vermogens in Nederland zo ongelijk verdeeld zijn en dat daarom maar meer belasting moet worden geheven bij mensen met meer vermogen. Dat moeten we als liberalen helemaal niet willen. Hard werken moet altijd lonen. Daarbij komt dat in dergelijke betogen wordt vergeten dat een heleboel mensen hun vermogen hebben zitten in pensioenen of hun eigen huis. Bij de pensioenrechten gaat dit al om een bedrag van 900 miljard euro. Dit vermogen is fiscaal vrijgesteld, maar hierover wordt gewoon inkomstenbelasting als mensen met pensioen gaan. Deze vermogens zitten letterlijk vast in pensioenrechten of in de stenen van je eigen huis, waardoor het bijna niet mogelijk is om daar belasting over te betalen. Als liberalen zullen we ons bij elke overheidstaak moet afvragen of deze echt noodzakelijk is, want voor elke overheidstaak hoort een bijbehorende belastingheffing. Dat raakt direct de individuele vrijheid van mensen. Bij elke nieuwe fiscale regeling, hoe goed bedoeld ook, zullen we ons eerst vooraf moeten afvragen of de overheid dit gedrag wil én kan beïnvloeden. Het zal duidelijk zijn dat ik daar terughoudend mee omga. Voor onze partij is het belastingstelsel er vooral om belasting te innen voor kerntaken van de overheid, niet om gedrag van mensen te belonen of te bestraffen. Als liberalen willen we wel een kleiner en eenvoudiger belastingstelsel dat werken lonend maakt en economische groei stimuleert. Het belasten van extra vermogen is dan ook iets waar ik niets voor voel.'   Helma Neppérus is lid van de VVD-fractie in de Tweede Kamer en aldaar woordvoerder Belastingen. Dit artikel werd eerder gepubliceerd in het derde nummer van Liberaal Reveil, de kwartaaluitgave van de Teldersstichting.