
Nu VVD, CDA, D66 en GroenLinks serieus de mogelijkheden van een groen-rechts kabinet onderzoeken, wordt het hoog tijd om eens na te gaan of deze partijen wel compatibel zijn op het gebied van voedselbeleid. En er is geen betere casus om dat te onderzoeken dan de vraag of onze melkkoeien verplicht de wei in moeten.
De lente is begonnen, dus deze weken kunnen burgers op allerlei boerderijen terecht om te kijken naar de koeiendans. Ik kan het fout hebben, maar ik heb sterk de indruk dat de belangstelling voor deze opening van het graasseizoen ieder jaar groter wordt. Massa’s consumenten trekken er op uit om de koeien te zien genieten van hun eerste dag in de groene wei. De reden is simpel: dit is het beeld van de landbouw dat we het liefste zien. Het is een pastoraal beeld waarin boer, dier en natuur in volledige harmonie met elkaar zijn.
Het aantal koeien dat buiten graast is gedaald van 90 naar 65 procent
Beeld en werkelijkheid liggen hier echter steeds verder uit elkaar. Het aantal koeien dat buiten graast is tussen 2001 en 2015 gedaald van 90 naar 65 procent. Om deze afname een halt toe te roepen dienden de kamerleden Van Gerven (SP), Grashoff (GroenLinks) en Koser Kaya (D66) al in 2015 de initiatiefnota Weidegang in. In die nota betogen ze dat weidegang in alle opzichten beter is: zowel voor het dierenwelzijn en het milieu als voor de portemonnee van de boer. Om die reden zou de weidegang een wettelijke norm moeten worden: tussen 1 april en 1 oktober moeten koeien voor minstens 120 dagen en gedurende minimaal 6 uur per dag naar buiten.
Forse verplichting
Die keus voor een wettelijke verplichting is fors. De overheid ontneemt de boeren zo namelijk de mogelijkheid om de extra kosten van het in de wei plaatsen van de koe via de markt terug te verdienen, bijvoorbeeld door een hogere prijs te rekenen voor weidemelk en weidekaas.
Wat een wettelijke regel des te wranger maakt, is dat het wederom de boeren zijn die alle verantwoordelijkheid in hun schoenen geschoven krijgen — terwijl dit nu bij uitstek een mogelijkheid is om de marktpartijen hun verantwoordelijkheid te laten nemen. Is het nu echt zo moeilijk voor de Nederlandse supermarkten om het gat tussen beeld en werkelijkheid te dichten, bijvoorbeeld door álle melk als weidemelk te verkopen en de bescheiden meerprijs daarvan voor eigen rekening te nemen of deze desnoods door te bereken aan de consument?
Zelfs als we het er over eens zijn dat weidegang voor iedereen het beste is, blijft het dus alsnog zaak om te zien of we naar een middel kunnen grijpen dat minder bot is dan een wettelijke verplichting. Je zou zelfs kunnen zeggen: als zo evident is dat iedereen hier baat bij heeft, dan is een wet toch niet nodig?
Als het zo evident is dat iedereen hier baat bij heeft, dan is een wet toch niet nodig?
Alternatief middel
Wat blijkt nu: zo’n alternatief middel is er al. Als we wetten te dwingend vinden maken we in de Nederlandse polder namelijk graag gebruik van convenanten — en dat is ook hier in eerste instantie gebeurd. Sinds 2012 werken melkveehouders, kaasproducenten, maatschappelijke organisaties en kennisinstellingen in dit Convenant Weidegang samen aan het stimuleren van de weidegang. Ze doen dit door weidemelk te promoten, daarmee kaas te maken en boeren er een extra premie voor te betalen. Er is bovendien een Stichting Weidegang die boeren weer leert hoe ze hun koeien moeten beweiden en hoe ze dat kunnen combineren met moderne bedrijfsvoering. Geloof het of niet, maar veel boeren weten niet meer hoe dat moet.
Een van de meest aantrekkelijke manieren om die weidegang te stimuleren is daarnaast ervoor te zorgen dat de consument simpel meer betaalt voor de melk. Daarmee leggen we de rekening voor dat mooie pastorale beeld neer bij diegenen die zelf zo voor de koe in de wei zeggen te zijn: uit onderzoek van TNS/NIPO blijkt dat 86 procent van de Nederlanders dit ‘belangrijk’ of ‘zeer belangrijk’ vindt. De initiatiefnemers van de nota zien echter vooral dat er ondanks het Convenant en de Weidecoaches een daling plaatsvindt en zetten dus in op een wettelijke verplichting.
De weidegang is lang niet het enige onderwerp waarbij de blokken tegenover elkaar staan
D66 en GroenLinks, de twee mogelijke coalitiepartners aan de linkerkant van het politieke spectrum, vinden in deze kwestie de twee andere mogelijke coalitiepartners CDA en VVD fel tegen zich gekant. CDA-kamerlid Jaco Geurts — volgens boeren de beste landbouwpoliticus — probeerde eind vorig jaar wanhopig het onderwerp van de politieke agenda te houden: ‘De discussie of de koe beter af is in de wei of in de stal zou niet plaats zou moeten vinden in de politiek, maar overgelaten worden aan de boeren zelf die het beste weten wat goed is voor hun dieren.’ Zijn VVD-collega Helma Lodders viel hem bij en legde op Milkstory.nl nog maar eens uit dat je ‘van een Hollands landschap niet kan eten’ en dat de discussie over weidegang op het boerenerf moet plaatsvinden en niet in de Tweede Kamer.
Lijnrecht tegenover elkaar
We zien dus dat er een behoorlijke kloof gaapt tussen de visie van D66 en GroenLinks enerzijds en die van het CDA en de VVD anderzijds. Uit een inventarisatie van Wakker Dier blijkt dat in de afgelopen jaren de twee blokken steeds lijnrecht tegenover elkaar stonden. VVD en CDA stemden altijd tegen maatregelen om weidegang te bevorderen; D66 en GroenLinks waren altijd voor. Wie het laatste verslag leest van het overleg over de initiatiefnota, kan niet anders concluderen dat het tussen de woordvoerders van deze partijen niet echt botert.
Dat belooft niet veel goeds voor de onderhandelingen over natuur en landbouw die de vier partijen wellicht in de komende weken gaan voeren, te meer daar de weidegang lang niet het enige onderwerp is waarbij de blokken tegenover elkaar staan. D66 en GroenLinks willen dat Europese subsidies gekoppeld worden aan natuurbeheer, dat bestrijdingsmiddelen die schadelijk zijn voor bijen verboden worden en dat er meer ruimte komt voor weidevogels en voor rivieren, ook als dat ten koste gaat van de landbouw. VVD en CDA zijn bij al deze stellingen — en nog een hoop andere — mordicum tegen.
We moeten kortom niet te makkelijk denken over deze kloof. Hij is namelijk ook aanmerkelijker groter dan die tussen de VVD en de PvdA in de afgelopen kabinetsperiode. Staatssecretaris Van Dam mag dan PvdA’er zijn, hij is een tamelijk liberaal bewindspersoon die liever de markt een extra impuls geeft dan deze extra regels op te leggen. Dat is ook de manier waarop hij het dossier Weidegang benadert — en in dit geval moeten we hem groot gelijk geven. De overheid haalt zich namelijk een hoop op de hals wanneer het de weidegang tot een te handhaven regel maakt.
Uitgerekend tijdens het laatste debat voor de verkiezingen steunde de Tweede Kamer echter alsnog een motie van Esther Ouwehand (Partij voor de Dieren) om de weidegang wettelijk te verplichten. Van Dam heeft de Tweede Kamer inmiddels laten weten nog eens nader onderzoek te willen verrichten naar de verplichte weidegang; hij wil bekijken of er ook manieren zijn waarop de overheid de vrijwillige weidegang kan stimuleren. Dat is op zijn zachtst gezegd verstandig te noemen.
15 Bijdragen
Berend Pijlman 13
Ik weet niet of dit de persoonlijke mening van de auteur is maar de veronderstelling dat de consument het probleem gaat oplossen is een illusie. Iedereen die Kahneman heeft gelezen weet dat de focus van mensen bepaalt hoe zij reageren. In de enquête ligt de focus op de weidegang en vindt men dit erg belangrijk. Wanneer men echter in de supermarkt staat, ziet men vooral de prijs en is dit de focus waarop men de keuze baseert. Dus gaat de consument voor de laagste prijs.
Herman Lelieveldt 1
Berend PijlmanBerend Pijlman 13
Herman LelieveldtWeidemelk wordt overigens heel slecht en vooraf aangekondigd gecontroleerd. En daarnaast zou er ook gekeken moeten worden naar de weides waar de koeien grazen. Krijgen de koeien naast gras ook kruiden binnen? Kun je van weidemelk spreken als er gegraasd wordt op industrieel bewerkt land?
Daarnaast is het voor weidevogels niet goed dat koeien vroeg het land in gaan. Uiterst complex allemaal. Wat voor mij vaststaat is dat de landbouw veel te intensief is geworden. De focus ligt op productiemaximalisatie. En daarbij wordt de winst niet eens groter.
Annemiek van Moorst 11
Berend PijlmanIH Kamphuis 4
Paul Sporken 10
IH KamphuisProbleem is echter dat er dan ook altijd het risico bestaat dat voor economisch gewin de zwakste schakel het gelag moet betalen. Hier zijn dat de koeien maar het kunnen ook uitgebuite arbeiders zijn aan de andere kant van de wereld die de producten maken die bij ons voor een habbekrats in de winkel liggen of consumenten die de hoogste prijs moeten betalen bij een monopolist enz.
Zoals bovenstaand artikel illustreert zijn convenanten vaak een wassen neus of blijven hangen in goede bedoelingen. Een daarop volgende wettelijke verplichting heeft echter ook de nodige nadelen zoals rigide regelgeving en handhavingsmoeilijkheid.
Ik kan iedereen het boek 'Uitgebeend' aanraden over de teloorgang van de Nederlandse Voedsel- en Waren Autoriteit. Vroeger hielden zij vooral praktijkcontroles. Door bezuinigingen en neoliberaal gedachtegoed moest de NVWA echter steeds meer op papier controleren of alles in orde was. Je krijgt van een bedrijf pas een goed beeld als je ter plaatse het totaalplaatje bekijkt waaruit valt af te leiden hoe de bedrijfsvoering alle facetten in harmonie weet te combineren. Biedt daarbij als overheid ook hulp aan om die bedrijfsvoering in goede richting om te buigen ipv alleen boetes op te leggen en dat was het weer.
IH Kamphuis 4
Paul Sporkenpeterengel 2
IH Kamphuispeterengel 2
burgers zijn aanraking met natuur kwijtgeraakt en boer kon niet achterblijven - maar wat is natuur wat is groen wat is de betekenis van andere soorten van leven op het welzijn van mensen - ja de mens als enig levend wezen kan zeggen : dat maak ik wel uit !
Globalisering dus productie op andere plaatsen dan waar je zelf leeft omdat met geld alles te kopen is - maar ten koste van anderen - mobiele telefoons en internet beheersen gedeeltelijk de vooruitgang (het gevoel van de mens wordt wel gedeeld) ja daar ben ik ook voor ja daar ben ik tegen ...
En wetten en regels ja hoeveel er ook zijn - wat mij altijd het eerste opvalt bij reportages over ja dan wat armere landen : de enorme puinhoop en rotzooi die de mens achterlaat en te midden van leeft - echt beschamend de plastic en andere GMO-verpakking rotzooi op al die plaatsen waar de mensen in en tussen leven ...
Oh ja zojuist 50 euro overgemaakt naar giro 555 - mensen aldaar hebben ook gevoel of meer gevoel dan verstand - hier net anders om - wie weet wat reden is van vreselijke ramp - aarde planeet gaat eigen weg - de mens wikt ...
en de weidegang - ja kinderen zijn verwonderd over de natuur - wij ouderen zijn dat wat kwijtgeraakt het contact met de natuur of sterker contact met jezelf jouw innerlijk leven jouw gevoel - het zichtbare voert de boventoon luister goed naar de enkele mens en het gaat over het onzichtbare - de vooruitgang het gevoel voor stilte harmonie en licht !
peterengel 2
geef dieren de ruimte om dier te zijn - tegen mensen gezegd zal een deel in actie komen een ander zegt : stik er toch in jij !
Rob Vandamm
Jan Smid 8
JA. Consumenten kopen liever eieren van 0,90 eur voor 6 stuks dan 1,84 voor eieren van kippen die vrije uitloop en een goed leven hebben.
peterengel 2
Jan Smidtrouwens melk komt per tankwagen uit de EU naar centrale punten om te verwerken - ik kan het niet meer volgen en dat geldt voor veel van ons voedsel - honderden vrachtwagens dagelijks onderweg van Spanje naar Noordelijke landen als NL DE GB want Spanje is winterboer voor West-Europa met kool sla komkommer paprika en meer maar vooral de gesneden groente in de supermarkt ... en de consument ja voor de laagste prijs - prioriteit en terecht voor gezinnen is dagelijks een maaltijd verzorgen en niet alleen voor gezinnen en dan kiezen -
vandaag verbaast : was bij Action om wat te kopen en zag 1 kg graszaad voor 3,95 euro - twee weken geleden had ik groente zaden bijgekocht bij een webwinkel (ik heb een grote groentetuin bij huis) plus 1 kg graszaad voor 19,95 euro - ja daar schrok ik wel even van ...
en . . . ik heb zelf kippen en kippen vrije uitloop 6 stuks voor 1,84 ja en een goed leven ?
ja ik wil het wel geloven maar de distributie is niet doorzichtig - laatst Pierre Wind kok leuke man over etikettering verplicht herkomst en meer op verpakking ...
en tijd terug een keer biologisch vlees gekocht via website - alles keurig bezorgd en verpakt en proeven ... ja structuur van vlees was anders - qua prijs niet extreem duurder - gewoon kleinere porties eten voorbeeld 30 of 40 gram per persoon - en zo gaan de ontwikkelingen door !
Ernest Jacobs 6
https://www.foodlog.nl/artikel/geld-verdienen-met-vers-gras/
Jan Timens 2
https://www.npo.nl/zembla/17-06-2015/VARA_101374314
En over de melkprijs?
Keuringsdienst van waarde had er een leuke aflevering over.
https://www.npo.nl/keuringsdienst-van-waarde/02-03-2017/KN_1687867
Jammer dat de boer niet de prijs krijgt die hij verdient, en de koeien niet het leven dat ze verdienen.
Toch maar wettelijk vastleggen.