Een afkeer van de maakbare maatschappij betekent niet dat het maken stopt. Houden we het maken voor gezien, dan pakt een ander die klus wel op. Dan wórden we gemaakt. Door markten. Of door Finance, zeg maar: banken en beleggers. Zoals de ‘onvermijdbare’ executieverkoop van 5.500 Vestiawoningen pijnlijk laat zien. Nog zo’n vijf weken hebben belanghebbenden de tijd om bezwaar te maken bij woningminister Stef Blok. Daarna is het definitief: de Duitse beursgenoteerde belegger Patrizia koopt 5.500 voornamelijk beschermde huurwoningen uit de boedel van Vestia. Dat wordt dan het slotakkoord in de treurmars van de corporatie die, door een terugtrekkende overheid, de speelbal werd van banken en beleggers. Wie zijn die belanghebbenden dan wel? Dat bent u, Nederlandse lezer.

Ideologie wint van verstand

Je moet als samenleving het niet-meer-de-maatschappij-willen-maken wel erg belangrijk vinden om corporatiebezit  - in zekere zin publiek bezit, in ieder geval bezit met een publiek belang - vrijwillig onder je vandaan te laten foreclosen. Voor het blok gezet door de problemen waarin dat publieke bezit verzeild was geraakt door toedoen van Finance, drijven we Vestia dan maar  in de handen van….Finance.

We zijn zo bevangen door een ideologische angst dat we alles wat naar centrale planning riekt maar liever uit onze handen laten vallen

We zijn zo bevangen door een ideologische angst dat we alles wat naar centrale planning riekt maar liever uit onze handen laten vallen. Zonder te beseffen dat een andere ‘instantie’ die centrale planning dan maar al te graag van ons overneemt. Dat klinkt als een complot, maar zo zie ik het niet. De ‘instantie’ is in dit geval een ongecoördineerd, diffuus krachtenveld op markten waar Vestia zelf onderdeel van was en waarin de corporatie zelf uiteindelijk in werd vermalen.

Huurwoningen naar vrije sector

Maar is de verkoop aan Patrizia dan niet een prima oplossing? Nee, dat is hij niet. Het is erg dat we het niet in de hand hebben gehad. Dat we speelbal waren en geen speler. Dat kan nooit de bedoeling zijn. In de woorden van econoom Tomas Sedlacek: ‘markten zijn de ongeorkestreerde orkestrator geworden (..) wij mogen hen niet orkestreren, zij orkestreren ons’ Erg is ook dat er aan de koop door Patrizia behoorlijke bezwaren én risico’s kleven. Het gaat hier grotendeels om sociale huurwoningen. Natuurlijk moet Patrizia zich aan de wet houden, maar er zijn altijd manieren om woningen versneld naar de vrije sector over te hevelen, in hun geheel of via uitponding. De gemeente ’s Hertogenbosch maakt zich hier bijvoorbeeld zorgen over. Een ander Bosch bezwaar raakt aan de verguisde ‘maakbaarheid’: veel woningen liggen in aandachtswijken. Een corporatie werkt nauw samen met de politie voor het sociale beheer, herinrichting en handhaving, iets wat een commerciële verhuurder wellicht direct uit handen laat vallen. Den Bosch stemt om die reden niet in met de verkoop aan een commerciële partij. Ook de huurders geven nog geen groen licht; garanties dat hun situatie als huurders niet verslechtert, zijn nog steeds niet rond.

Pikettiaanse huurverhoging

Toen ik voor het eerst hoorde van deze Patrizia-deal moest ik direct aan één zinnetje denken van Thomas Piketty, dat ik las in een van de vele interviews die hij recent gaf  en dat in mijn hoofd was blijven zitten, waar precies kan ik niet meer nagaan. Op de vraag waarom we het nou toch zo erg moeten vinden dat sommige mensen toevallig wat rijker zijn dan anderen, luidde zijn antwoord ongeveer zo: ‘Wacht maar tot het een rijke buitenlander is die hier jullie huurwoningen komt opkopen en de huren omhoog gooit. Dan vind je het misschien ineens wel erg’.

Piketty: ‘Wacht maar tot het een rijke buitenlander is, die hier jullie huurwoningen komt opkopen en de huren omhoog gooit'

En die ruimte voor pikettiaanse huurverhoging ís er. Sowieso in het vrije sectordeel van de Vestiaboedel – het deel dat dus in de handen van Patrizia snel kan groeien. Maar die ruimte is er ook bij de beschermde woningen, dankzij de toegestane, forse, landelijke huurverhogingen. Hier tekent zich straks een dilemma af. Konden we die huurverhogingen bij corporaties nog enigszins verkroppen omdat die het extra geld, na afdracht van de huurdersheffing , kunnen investeren in woningen en wijken, zo meteen krijgt de huurverhoging de nare bijsmaak dat het een pure tariefsverhoging voor een rent-seeker is (dat is een belegger die rendement maakt door niets toe te voegen aan de economie, maar louter de lasten verhoogt).  Trouwens, ook u en ik betalen aan de toenemende huren die naar Patrizia vloeien mee, in de vorm van extra huursubsidies. En van de Patrizia winsten zien we niets aan vennootschapsbelasting terug omdat het fonds in Luxemburg wordt gevestigd.

Goudgerande belegging

Het begint langzamerhand te dagen waarom deze deal voor Patrizia zó aantrekkelijk is dat ze relatief stevig voor de Vestia boedel wilde betalen: waar vind je als belegger in tijden van prijsafkalving en bijna-nul-rentes nog een object waarvan de opbrengst vrijwel risicoloos boven de inflatie uittorent met mogelijk nog jaren huurstijgingen in het vooruitzicht? Antwoord: op de Nederlandse beschermde huurmarkt. Kijk maar, afgezien van de huren dalen de prijzen in Nederland al:  

Inflatie, met & zonder woonlasten

Bezwaar aantekenen!

Onze door de overheid gereguleerde huurstijgingen zijn de enige reden dat de inflatie nog positief is. Merk op dat de huren zich zo aan hun eigen haren omhoog blijven trekken, want volgend jaar is de basis voor de huurverhogingen…de inflatie van dít jaar. En die was weer louter te danken is aan de huurverhoging van vórig jaar. Met daarbovenop telkens flinke opslag, zodat de huren de afgelopen tijd fors harder zijn gestegen dan de inflatie (en nog harder dan onze inkomens, zie bovenstaande grafiek: blauw = Huur, geel = Prijsindex, Grijs = Inkomen)  

Huren stijgen harder dan inflatie. Inflatie stijgt harder dan inkomen.

  De verkoop aan Patrizia is onnodig en onwenselijk, niet alleen voor de betrokkenen maar voor alle Nederlanders. Moge dit artikel u, als medebelanghebbende, inspiratie geven om op de valreep bezwaar aan te tekenen bij de minister. U heeft nog vijf weken.