Hoe de voedingsindustrie ons in zijn greep heeft

Onderzoeksjournalist Michael Moss is in Nederland om over Salt, Sugar, Fat te praten. Reden: zijn boek heeft een Nederlandse vertaling, die sinds twee weken in de schappen ligt. 'Zout, Suiker, Vet. Het klinkt zelfs nog beter in het Nederlands', schrijft de journalist van de New York Times op zijn website. Moss won in 2010 de Pulitzer Prize, de belangrijkste journalistieke prijs van Amerika, voor een reeks artikelen over geïnfecteerde hamburgers. De ziekmakende bacterie was per ongeluk in het vlees gekomen. Via een bron kreeg hij toen de tip om eens te kijken naar wat voedselbedrijven juist expres in het eten stoppen, namelijk zout, suiker en vet.

Auteur Michael Moss

Na drieënhalf jaar onderzoek, resulteerde dat uiteindelijk in de bestseller Salt, Sugar, Fat. De eerste Engelstalige versie van dit boek verscheen in februari 2013.

Laboratorium

Het boek van Moss gaat over hoe de voedingsindustrie zichzelf én de consument afhankelijk heeft gemaakt van goedkope ingrediënten: zout, suiker en vet. Voor het schrijven van zijn boek gebruikte Moss vertrouwelijke documenten en hij sprak met insiders uit de industrie. Ook bezocht hij de laboratoria van grote bedrijven, waar wetenschappers zorgvuldig uitvogelen hoe de consumenten het best verleid kunnen worden tot meer consumptie. Waarom kunnen burgers niet op tegen deze vetmakende doch voedingsarme processed foods? De Bliss Point (het genotspunt) is een term die vaak terug komt in het boek. Wetenschappers, die werken voor de voedselgiganten, zijn constant op zoek naar de ultieme samenstelling van zout, suiker en vet, waardoor de hersenen bij  het eten van deze producten het ultieme genotsgevoel ervaren, en consumenten alsmaar blijven schransen Daarom gebeurt het maar zelden dat iemand een handje chips kan nemen, zonder dat daarna de hele zak achter de kiezen verdwijnt. De voedingsindustrie gebruikt - ook binnenskamers - expres het woord 'verslaving' niet om associaties met tabak en drugs te vermijden. Het spreekt liever over de 'craving' (hunkering) die hun producten opwekken bij de klant.

Een blikje cola

Behalve de bliss point, zijn er nog meer trucs die de multinationals stelselmatig uithalen om ervoor te zorgen dat de zwaarlijvige burger niet stopt met eten. Een juiste combinatie van ingrediënten zorgt er ook voor dat onze hersenen de calorieën niet herkennen, maar wel het signaal krijgen om er meer van te nuttigen. Een voorbeeld daarvan is Coca-Cola, een drankje waar veel calorieën inzitten terwijl het leegdrinken van een blikje geen vol gevoel geeft. Met andere woorden, iemand kan het de hele dag door drinken zonder dat hij verzadigd raakt. Het ultieme fast food-product is volgens Moss de chips van Doritos. Over alles is nagedacht bij deze snack. Van het moment waarop het kaaspoeder verwaterd in het speeksel tot de felgekleurde verpakking. Iedere vierkante millimeter is zo ontworpen dat de consument de zak tot de bodem naar binnen werkt.

Monsterlijke marketingbudgetten

Ondertussen torpederen voedselgiganten, met hun miljardenbudgetten als munitie, de burger ook nog eens met reclameboodschappen. Uit een recent rapport van het Yale Rudd Center blijkt dat de fast food-industrie in 2012 alleen al in Amerika 4,6 miljard dollar aan marketing uitgaf. Kinderen worden zeker niet bespaard in dit advertentiegeweld, stellen de onderzoekers. Een voorkeur voor zoet begint namelijk al vroeg. In Nederland, waar een op de vijf jongelui inmiddels te zwaar is, gebruiken voedselbedrijven ook nog steeds marketing om kinderen aan te spreken, ondanks de belofte om dat niet te doen. Opzichtige televisiereclames zijn echter lang niet de enige manier meer. Vorige maand kwam er een rapport uit over hoe McDonald's - vooral in de Verenigde Staten - op clowneske wijze het goede doel gebruikt om kinderen te bereiken. Dichterbij huis kwam consumentengroep Foodwatch twee weken geleden in actie tegen het ogenschijnlijk onschuldige overheidsinitiatief, het Nationaal Schoolontbijt, dat volgens Foodwatch gekaapt is door de voedselbedrijven. Na decennia van steeds meer zout, suiker en vet, zal het geen verrassing zijn dat er voor het eerst in de geschiedenis meer mensen op deze planeet rondlopen met overgewicht dan met ondervoeding. Doordat consumenten wereldwijd verslaafd zijn aan processed foods, kunnen ook de bedrijven zelf niet meer zonder het magische trio zout, suiker en vet.

Wall Street

Moss omschrijft in een hoofdstuk hoe Kraft Foods de enorme hoeveelheid zout, suiker en vet in hun producten probeerde te verminderen, waarop de verkoopcijfers daalden. Wall Street riep het Amerikaanse miljardenbedrijf op het matje, en de poging van Kraft om zijn belangrijkste producten gezonder te maken, werd onmiddellijk teruggedraaid. Aan het eind van de dag zijn commerciële voedingsbedrijven maar voor één ding op aarde gezet: winst maken. Anders lopen grote aandeelhouders, zoals Warren Buffett, weg. Michael Moss schoof maandagavond aan bij het programma Tros Radar. Daarnaast ging Altijd Wat van NCRV begin dit jaar in New York bij de onderzoeksjournalist op bezoek.