Volg BEPS deel #3: Geert Wilders en internationale belastingheffing
Eerlijk delen spreekt vanzelf. Toch? Maar waarom is de PVV dan zo populair? Het onderbuikgevoel van zorgen dat jouw taartpunt niet kleiner wordt als er meer gasten aanschuiven? Voor de start van het officiële BEPS-project tegen ‘agressieve belastingplanning’ door multinationals, vraagt Christiaan Vos zich af of de angst voor belangenverwatering de plannen voor eerlijk delen van belastingopbrengsten niet zal torpederen.
Wat heeft Geert Wilders te maken met internationale belastingen, zult u zich afvragen. Nou, dat vroeg ik me ook af. Hij is tegen EU-belastingen, maar over de problemen die de verdeling van de wereld belasting-opbrengst in toenemende mate met zich meebrengt heb ik hem nooit gehoord.
Toch is deze stilte wel verwonderlijk, want de ultranationalist Wilders zou na de moslims, de euro en de Grieken het internationale bedrijfsleven dat onze belastingen niet betaalt prima als een volgende parasitaire zondebok kunnen brandmerken. Wie niet? Maar misschien is het onderwerp te complex of levert het hem geen stemmen op. Van Wilders hoeven we blijkbaar geen oplossing te verwachten. Hij heeft er dus niets mee te maken.
En toch weer wel. Want het gedachtegoed waar deze mascotte van de ontevreden burgers welig op tiert, het probleem van eerlijk delen en de angst voor verwatering van belangen, ligt ook aan de basis van de internationale belastingconcurrentie dat tot heil van ons allen zou moeten zijn. Een standpunt dat al bijna een eeuw dominant is: in 1921 ingezet door de ‘financial committee’ van de Volkerenbond dat het model voor ons internationale stelsel van belastingverdragen heeft aangeleverd. Een model dat de weg naar belastingparadijzen wijd openzette, een model dat op het niveau van staten het credo ‘ieder voor zich en God voor ons allen’ borgt, een model dat niet langer houdbaar is.
Zero sum game
De OESO wil met het BEPS-project (Base Erosion and Profit Shifting, de basis van internationale belastingplanning dit model hervormen. Met een veelvoud aan belastingtechnische voorstellen lijken ze echter voorbij te gaan aan het dieper liggende probleem, dat gerelateerd is aan het onderbuikgevoel dat Wilders scherp heeft opgepikt. Het gevoel dat je eerst voor jezelf moet zorgen. Want er is toch niemand die voor ons allen zorgt? We willen er namelijk allemaal niet op achteruit gaan. Eerlijk delen is dan moeilijk, zeker als je in een zero sum game denkt te zitten; een situatie waar geldt: de een zijn dood is de ander zijn brood. We leven in een tijdperk waar ouders voor het eerst denken dat hun kinderen het in de toekomst minder goed zullen hebben dan zij. Het vertrouwen in verdere groei van onze welvaart is erg laag.Het vertrouwen in verdere groei van onze welvaart is erg laagVanuit zo’n visie kun je dus niet delen zonder zelf minder te krijgen en werkt het neo-liberale paradigma niet meer. Dat gaat er namelijk vanuit dat samenwerken tot synergie leidt en dat je uit de daarmee te realiseren groei relatief pijnloos de welvaart kan herverdelen. Zolang we allemaal wat meer krijgen.
Houden wat je hebt
Het electoraat van Wilders gelooft niet in dat neo-liberale optimisme. Wat we hebben, hebben we, en dat willen we eigenlijk met niemand delen. Dat delen levert namelijk niks op: het electoraat van Wilders leeft in een zero sum game. Maar niet alleen zij, dit gevoel leeft heel breed. Zelfs de Europese samenwerking lijkt er nu aan ten prooi gevallen. Onze man in Europa, Frans Timmermans, liet van de week optekenen dat alle Europese verdragen hierdoor onder druk staan. Timmermans is bang dat landen weer het eigen belang bovenaan zetten en de confrontatie gaan opzoeken. Volgens mij is dit een van de grootste problemen van onze tijd. Daarom zijn we zo negatief over vluchtelingen, neemt de roep om onze grenzen te bewaken toe en hoor je steeds vaker ‘eigen volk eerst’, of wat subtielere varianten daarop, gescandeerd worden. Niet alleen in Nederland, zeker ook in Europa, en eigenlijk lijkt dit wel een mondiale trend met Rusland voorop. Waar is toch de solidariteit gebleven?Meer belastingopbrenst met BEPS!
En toen was er dus de OESO met BEPS. In nog geen twee jaar tijd heeft de OESO op verzoek van de G20 plannen gesmeed om de zero-sum game van internationale belastingheffing om te turnen tot een neo-liberale, min of meer op solidariteit gebaseerde geldmachine. Niet langer een race to the bottom van steeds verder dalende vennootschapsbelastingtarieven, niet langer multinationale ondernemingen (MNO’s) die, hoogstwaarschijnlijk legaal, maar toch, belastingen vermijden. Niet langer rijke ontwikkelde landen die minder toebedeelde zich nog ontwikkelende landen de mogelijkheden ontnemen om een faire belastinggrondslag op te bouwen. De OESO en de G20 zeggen hier een eind aan te willen maken.Volgens berekeningen van de OESO kan BEPS wereldwijd 100 tot 240 miljard euro extra winstbelasting gaan opleverenBEPS moet dus meer belasting gaan opleveren. Volgens berekeningen van de OESO kan BEPS wereldwijd 100 tot 240 miljard euro extra winstbelasting gaan opleveren. Een ruime bandbreedte, maar de bedragen zijn substantieel. De vraag is wel of dit inderdaad gerealiseerd wordt en of het bedrag groot genoeg is om de pijn die BEPS sommige landen zal doen te kunnen verzachten. Want die pijn zal er zijn. En die pijn is niet alleen de herverdeling van de internationale belastingkoek. In het gezamenlijk uitgebrachte rapport van Oxam Novib, Tax Justice Nederland en FNV wordt gesteld dat vooral de G20 landen qua belastingheffing het meeste belang hebben bij het dichten van fiscale sluiproutes. Maar is dat wel zo? Het tot nu toe open houden van deze sluiproutes heeft de economieën van de G20-landen dan wel een lagere belastingheffing opgeleverd, maar ook meer economische activiteit. Ik vermoed dat het belang van een individueel G20-land meer gediend is met binnenhalen van bedrijven dan met het binnenhalen van belastingen.
