De malversaties bij de CASA abortusklinieken hebben een nog veel grotere omvang dan eerder bekend was. Zaterdag meldde de Volkskrant dat CASA zorgverzekeraars tussen 2012 en 2016 voor 8,8 miljoen euro heeft ‘opgelicht’. Dit concludeert de krant op basis van een vertrouwelijk rapport van accountantskantoor KPMG Forensics. CASA fraudeerde door complete patiëntendossiers, verwijsbriefjes en ook medisch specialisten te verzinnen, schrijft de Volkskrant. Een jaar geleden maakte CASA-bestuurder Ron Leenders al melding bij de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) en het ministerie van Volksgezondheid van fraude die onder zijn voorganger zou hebben plaatsgevonden. Leenders liet toen weten dat voor bepaalde zorg ten onrechte medisch specialistische tarieven in rekening zijn gebracht.

Vorige week schreef minister Edith Schippers van Volksgezondheid in een brief aan de Tweede Kamer dat de Nederlandse Zorgautoriteit (NZA) onderzoek doet naar ‘signalen over financiële onrechtmatigheden’. Het onderzoek van KPMG dat nu naar buiten is gekomen onthult meer details over deze ‘financiële onregelmatigheden’.

CASA is een deels door de overheid gesubsidieerde stichting die met zeven klinieken door het hele land de grootste aanbieder is van abortushulpverlening in Nederland. In augustus van dit jaar werd een deel van de CASA organisatie, CASA Nederland en dochteronderneming CASA Medical, failliet verklaard. Ongewenst zwangere vrouwen merken dat: ze moeten lang wachten of kunnen helemaal niet meer terecht voor een behandeling.

Oud-bestuurder verantwoordelijk

Ex-CASA bestuurder Bert van Herk, de voorganger van Ron Leenders, wordt aangewezen als de verantwoordelijke voor de vermeende declaratiefraude. Hij was tussen 2001 en medio 2015 de directeur van CASA. Van Herk weigerde de Volkskrant commentaar te geven. Wel was de oud-bestuurder bereid om tegenover FTM en Argos te reageren op de beschuldigingen. Volgens Van Herk klopt het niet dat er onder zijn leiding voor miljoenen gefraudeerd is. ‘Ik heb het artikel in de Volkskrant met enorme verbazing gelezen. Het is volstrekt uit de lucht gegrepen. Ik kan dit totaal niet plaatsen.’

Follow the Money en Argos spraken eind september uitgebreid met Bert van Herk in zijn woning te Amsterdam. Ook tijdens dat gesprek ontkende hij al dat er onder zijn bewind gefraudeerd zou zijn. ‘Het is goed mogelijk dat er wel eens een fout is gemaakt bij het versturen van een declaratie, maar die verhalen over fraude zijn volstrekte apekool.’ Hij stelt dat veel van de problemen vooral het gevolg zijn van gebrekkige politieke aandacht voor de Nederlandse abortuszorg en schamele subsidies vanuit het ministerie van Volksgezondheid.

Het grootste deel van de door KPMG vastgestelde fraude komt voor rekening van CASA Medical, een voormalige zusterstichting van de CASA klinieken. Zorgverzekeraars betaalden 5,6 miljoen euro te veel omdat zij in de veronderstelling verkeerden dat deze zorg werd uitgevoerd door medisch specialisten. Dat was niet het geval, volgens het KPMG-rapport werkte er vrijwel geen medisch specialisten bij CASA. Ook verleenden de klinieken zorg zonder over de vereiste vergunningen te beschikken. Desondanks heeft CASA Medical tien jaar lang patiënten kunnen behandelen.

Buitenlandse vrouwen betaalden te veel

Jaarlijks komen er iets meer dan 3.000 buitenlandse vrouwen naar ons land voor een abortus. Volgens het rapport heeft de grootste abortuskliniek van Nederland deze vrouwen te veel laten betalen. Zo moesten de vrouwen extra betalen voor medicijnen die al bij de prijs van een behandeling waren inbegrepen. In tegenstelling tot Nederlandse vrouwen, moeten buitenlandse vrouwen die naar ons land komen voor een abortus de behandeling volledig uit eigen zak betalen.

‘Wij declareerden de zorg voor Star Lab. Dit soort constructies zijn niet ongebruikelijk in de gezondheidszorg’

De Volkskrant maakt op basis van het  KPMG-rapport eveneens melding van een ‘kongsi’ tussen CASA Medical en de Rotterdamse Stichting Trombosedienst en Artsenlaboratorium (Star-MDC). Het Rotterdamse laboratorium voerde gynaecologische onderzoeken uit bij vrouwen, zoals het controleren of een spiraaltje wel goed zit. Star-MDC was de uitvoerende partij maar CASA medical declareerde deze verrichtingen bij de zorgverzekeraar. Als veronderstelde aanbieder van medisch specialistische zorg kon CASA Medical meer geld voor de verrichtingen ontvangen. De opbrengst van deze lucratieve constructie werd verdeeld tussen CASA en Star-MDC. Volgens KPMG betaalden zorgverzekeraars alleen al dankzij deze constructie zeker 790.000 euro te veel.

Van Herk ontkent

Volgens Van Herk waren er wel degelijk medisch specialisten aanwezig, beschikten de klinieken wél over een vergunning en bracht CASA de extra kosten aan buitenlandse vrouwen niet ten onrechte in rekening. Wel erkent de oud-voorman dat hij destijds een deal heeft gesloten met het STAR laboratorium in Rotterdam. Door die deal wist CASA veel geld te verdienen aan behandelingen die ze niet zelf uitvoerde. ‘STAR had geen vergunning en wij hadden die wel. Daarom hebben wij besloten de zorg voor ze te declareren. Dit soort constructies zijn niet ongebruikelijk in de gezondheidszorg.’

CASA-bestuurder Ron Leenders, die begin deze week plotseling opstapte, bracht de declaratiefraude aan het licht. Kort na zijn aantreden in oktober 2016 stelde hij de Nederlandse Zorgautoriteit en het ministerie van Volksgezondheid op de hoogte van zijn bevindingen. Vervolgens gaf hij accountantskantoor KPMG de opdracht om zijn bevindingen nader te onderzoeken.

KPMG-onderzoek stopgezet

Op basis van dit KPMG-rapport komt de Volkskrant tot de conclusie dat er sprake is van ‘oplichting’, en dat is een misdrijf. Curator Marc Udink, die het faillissement van CASA Medical en CASA Nederland afhandelt, ziet dat anders. Udink heeft de forensische accountants van KPMG de opdracht gegeven onderzoek te doen en vanzelfsprekend heeft hij ook kennis genomen van het KPMG-rapport. Opvallend is dat Udink tot de conclusie komt dat het slechts om ‘onregelmatigheden’ gaat. In zijn eerste voortgangsverslag, dat donderdag 5 oktober werd gepubliceerd, laakt hij zelfs het gebruik van de term fraude.

Opvallend: Udink concludeert dat het slechts om ‘onregelmatigheden’ gaat

Zo valt te lezen: ‘Het is zinvol te benadrukken dat het in bovenstaande onderzoeken steeds gaat om productie onregelmatigheden. Hoewel in de recente publiciteit wat opgewonden de term fraude werd gebruikt is er in geen van deze onderzoeken sprake van financiële fraude die – naar het voorlopig oordeel van de curator – zou kunnen leiden tot strafrechtelijke vervolging.’

Ook heeft de curator het onderzoek van KPMG stopgezet. In het voortgangsverslag van het faillissement legt hij uit waarom: ‘Het lijkt de curator niet zinvol om het onderzoek door KPMG te laten voortzetten. Enerzijds beschikt de curator over verdergaande onderzoeksbevoegdheden en anderzijds zijn de nu gesignaleerde onregelmatigheden zonder verdere onderbouwing al voldoende voor eventuele aansprakelijkstellingen.’

Geen claims

Hoewel de Volkskrant bericht dat zorgverzekeraars voor bijna 9 miljoen euro zorggeld kunnen terugvorderen zijn er vooralsnog geen claims bij CASA ingediend. Ook heeft de Inspectie voor de Gezondheidszorg eind vorige week de grootste aanbieder van abortuszorg in Nederland onder zogeheten verscherpt toezicht gesteld.

FTM en Argos doen samen onderzoek naar de problemen bij CASA. In de radio-uitzending van Argos op 7 oktober werd gesproken over de recente ontwikkelingen in het CASA-dossier. De lopende onderzoeken naar CASA, de hevige ontkenning van oud-bestuurder Bert van Herk en het verschil van inzicht tussen de curator en KPMG roepen veel vragen op. FTM en Argos blijven de zaak nauwgezet volgen. Tips kunt u mailen aan: jeffrey.stevens@ftm.nl en m.vande.reijt@vpro.nl