Bestuurslid en Head of Assurance Michael de Ridder van PWC vindt dat de geheimhoudingsplicht voor accountants maar beter kan worden afgeschaft. Hij deed die uitspraak in het kader van vragen van Follow the Money over de geslotenheid van de beroepsgroep. ‘Het is voor ons moeilijk ons te mengen in het publieke debat. Omdat we niet aan de hand van voorbeelden kunnen vertellen wat er gaande is. Daarom zou het goed zijn als we de geheimhoudingsplicht voor accountants afschaffen. Die heeft eigenlijk heel weinig waarde meer.' De geheimhoudingsplicht houdt in dat accountants geen uitspraken mogen doen over klanten of dossiers van klanten waarbij ze betrokken zijn. De stelligheid waarmee De Ridder zijn voorstel poneert roept de vraag op waarom accountants überhaupt een geheimhoudingsplicht hebben. De Ridder: ‘Dat is een goede vraag. Dat is historisch zo gegroeid. Je kan je afvragen wat nu nog de functie van de geheimhoudingsplicht is. Daar zouden we eens nader naar moeten kijken.’

Michael de Ridder

Ook Marc Hogeboom, hoofd audit van KPMG en tevens lid van de raad van bestuur, kan zich vinden in dat idee. ‘Het is een reële optie. De geheimhoudingsplicht is een probleem. Daardoor is het onmogelijk om transparant te zijn. We kunnen ons nu niet publiekelijk uitlaten over wat er bij klanten speelt, omdat dat bij wet verboden is. Laatst was ik bij een andere besloten bijeenkomst waar alleen accountants waren en daar kon ik mijn verhaal larderen met praktijkvoorbeelden. Dan kan je zo veel beter duidelijk maken waar je tegen aanloopt.’

'De geheimhoudingsplicht wordt ook vaak door accountants als schaamlapje gebruikt om niets te hoeven zeggen.’

Hogeboom en de Ridder deden hun uitspraken in de coulissen van de Balie, na afloop van een bijeenkomst van de Nederlandse Beroepsorganisatie voor Accountants (NBA) die donderdagmiddag werd gehouden. Dit Nationaal debat toekomst accountantsberoep was bedoeld om een open discussie te voeren over de toekomst van de beroepsgroep. Bij die bijeenkomst was ook aanwezig Paul Steman, bestuursvoorzitter van Mazars, het zesde accountantskantoor van Nederland. Steman plaatste na afloop een kanttekening bij het voorstel om de geheimhoudingsplicht af te schaffen. ’Er zitten natuurlijk meerdere kanten aan dit verhaal. Door de geheimhoudingsplicht zullen klanten je ook sneller dingen vertellen die belangrijk zijn voor de controle. Zonder geheimhouding zullen ze daar iets terughoudender in zijn. Maar dat is nog geen reden om het toch niet af te schaffen. Want laten we eerlijk zijn: de geheimhoudingsplicht wordt ook vaak door accountants als schaamlapje gebruikt om niets te hoeven zeggen.’

Paul Steman .

Perverse prikkels

Tijdens de bijeenkomst, die goed was bezocht door accountants en partners van grote kantoren, werden er veel goedbedoelde adviezen en analyses gegeven, maar toch bleef de discussie onbevredigend. Of zoals Marie-Pauline Lauret, voorzitter van de werkgroep 'Toekomst accountants' aan het einde zei: 'Ik mis de analyse van welke perverse prikkels er in het systeem zitten. ' Accountants liggen al enige tijd onder vuur door aanhoudende schandalen bij de controle van onder andere woningcorporaties (Vestia, KPMG), bouwbedrijven (Ballast Nedam en SBM Offshore, KPMG), DSB Bank (EY), Imtech (KPMG) , Econcern (PWC) en Ahold (Deloitte) Meerdere keren werd een accountant tuchtrechtelijk op de vingers getikt voor het niet goed uitvoeren van zijn taak. Afgelopen week kreeg voormalig Deloitte-bestuursvoorzitter Rogier Dassen nog een tik op de vingers van de tuchtrechter. Drie voormalige KPMG accountants worden strafrechterlijk onderzocht door het functioneel parket. Ook loopt er rond het vorige hoofdkantoor van KPMG een onderzoek van de FIOD, waarbij voormalig KPMG CFO Jaap van Everdingen onderwerp van onderzoek is.

Afschaffen controleplicht

Genoeg redenen om de bezem eens goed door de beroepsgroep te halen. Marc Hogeboom van KPMG gooide mogelijk om die reden nog een balletje in de lucht. ‘Wellicht is dit een nog wilder voorstel, maar misschien moeten we ook wel af van de controleplicht. Dan ben je als accountant niet meer gebonden aan de wet, de geheimhoudingsplicht valt dan ook weg en dan kan je je werk veel transparanter doen.’

Marc Hoogeboom tijdens de plenaire discussie van het debat in de Balie.

Maar wat gebeurt er als de controleplicht verdwijnt? Zou dan niet een groot deel van het werk voor accountants wegvallen? Hogeboom denkt dat het meevalt. ’Onze rol als accountant heeft echt waarde. Uit Amerikaans onderzoek blijkt dat bij 30 procent van de controles de accountant een materiële (substantiële, Red.) wijziging bij het bedrijf teweeg brengt. Dus ik ben ervan overtuigd dat mensen zullen zien dat wij als accountant waarde hebben en ons blijven inhuren.’ Paul Steman van Mazars was daar sceptisch over. ‘Dat is bijna arrogant van Hogeboom. Nou, laat dat 'bijna' maar weg. Als de controleplicht verdwijnt dan zullen er ook heel veel minder controles worden uitgevoerd. Natuurlijk, ziekenhuizen, waterschappen, energiebedrijven zouden er waarschijnlijk wel mee doorgaan. Maar ik ben ervan overtuigd dat een groot aantal van de andere bedrijven ermee zouden stoppen. Dat is toch weer een goede manier om kosten te besparen.’

‘Als de controleplicht verdwijnt dan zullen er ook heel veel minder controles worden uitgevoerd'

Wordt de accountant dan overbodig? Steman: ‘Ik ben ervan overtuigd dat de grote publieke instellingen een accountantsverklaring blijven houden, maar de rest misschien wel niet. Maar er zijn natuurlijk altijd nog banken die een accountantsverklaring eisen voordat ze een krediet verstrekken. Of andere instanties die dat willen. Grote beleggers bijvoorbeeld. Maar dan wordt het allemaal transparanter.’

Steman is er van overtuigd dat het afschaffen van de controleplicht per saldo veel minder werk voor accountants gaat opleveren. ‘En dan gaat je verdienmodel er ook anders uit zien. Dan is er geen ruimte meer voor grote hoge kantoren en dito auto’s. En misschien is dat wel helemaal niet zo erg.’